Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej"

Teresa Pawłowska
9 lat temu
Przeglądów:

1 Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

2 Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się też w podstawie Piramidy Zdrowego Żywienia, zarówno dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, jak i osób dorosłych. Na rynku dostępny jest bardzo szeroki asortyment, m.in.: - produkty śniadaniowe, np. płatki owsiane, żytnie, jęczmienne, pszenne, kukurydziane, musli, otręby, itp. - pieczywo: żytnie, pszenne, orkiszowe, mieszane, gryczane, z różnymi dodatkami, itp. - kasze: gryczana, jęczmienna (perłowa i pęczak), jaglana, kuskus, manna, ryż, itp. - makarony: pszenny, ryżowy, sojowy, gryczany, itp. - mąki: pszenna, żytnia, owsiana, jęczmienna, orkiszowa, gryczana, kukurydziana, ryżowa, itp.

płatki owsiane, żytnie, jęczmienne, pszenne, kukurydziane, musli, otręby, itp. - pieczywo: żytnie, pszenne, orkiszowe, mieszane, gryczane, z różnymi dodatkami, itp.

3 Wartość odżywcza Warto włączać do jadłospisu jak największą różnorodność produktów zbożowych, zgodnie z główną zasadą prawidłowego żywienia, a więc zasadą urozmaicenia diety. Produkty zbożowe są produktami o średniej wartości energetycznej (dostarczają ok kcal/100 g). Zawierają stosunkowo mało tłuszczu, ale dużo węglowodanów złożonych (skrobi). Są cenne ze względu na dość dużą zawartość błonnika, witamin głównie z grupy B (zwłaszcza B2 i PP) oraz składników mineralnych (przede wszystkim magnezu, żelaza, cynku, miedzi).

250-350 kcal/100 g). Zawierają stosunkowo mało tłuszczu, ale dużo węglowodanów złożonych (skrobi).

4 Wartość odżywcza cd. W produktach z pełnego ziarna (np. mąkach razowych, makaronie pełnoziarnistym, kaszach gruboziarnistych, ryżu brązowym) znajduje się znacznie więcej składników odżywczych, ze względu na ich występowanie głównie w okrywie owocowo-nasiennej ziarna, która nie jest usuwana (bądź jest usuwana częściowo) w czasie ich produkcji. Na kolejnych slajdach pokazano, jak zmniejsza się zawartość wybranych składników pokarmowych w zależności od typu mąki (stopnia jej oczyszczenia).

składników odżywczych, ze względu na ich występowanie głównie w okrywie owocowo-nasiennej ziarna, która nie jest usuwana

5 % zawartość w stosunku do ziarna Mąki pszenne

6 % zawartość w stosunku do ziarna Mąki żytnie

7 Kasze Kasze są bardzo cennym produktem z punktu widzenia żywieniowego i zdrowotnego. Kasze grube są bogate w błonnik, niezbędny m.in. do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego, a szczególnie dużo zawiera go ryż brązowy, kasza gryczana i pęczak. Kasza gryczana wśród wszystkich produktów zbożowych wyróżnia się kilkukrotnie wyższą zawartością magnezu, z kolei kasza jaglana jest wyjątkowo bogata w żelazo. Dlatego kaszę jaglaną warto regularnie podawać nastoletnim dziewczynkom, ze względu na często występujące u nich niedobory żelaza, wynikające m.in. z ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania produktów mięsnych (stosowania diety wegetariańskiej), a także strat żelaza z miesiączkami.

Kasza gryczana wśród wszystkich produktów zbożowych wyróżnia się kilkukrotnie wyższą zawartością magnezu, z kolei kasza jaglana jest wyjątkowo bogata w żelazo.

8 Kasze cd. Kasze gryczana i jaglana mają jeszcze jedną cenną korzyść zdrowotną działają alkalizująco (zasadotwórczo) na organizm, w przeciwieństwie do pozostałych produktów zbożowych, silnie zakwaszających ustrój. W diecie dzieci, zwłaszcza młodszych, dobrze jest wykorzystywać również lekkostrawne drobne kasze jak mannę czy kuskus.

alkalizująco (zasadotwórczo) na organizm, w przeciwieństwie do pozostałych

9 Zawartość wybranych składników odżywczych w kaszach (100 g) Rodzaj kaszy Białko g Błonnik g Magnez mg Żelazo mg Wit. B1 mg Wit. PP mg gryczana 12,6 5, ,8 0,54 1,95 jaglana 10,5 3, ,8 0,73 2,30 pęczak 8,4 5,4 45 1,9 0,13 2,19 manna 8,7 2,5 18 0,9 0,11 0,74 ryż biały 6,7 2,4 13 0,8 0,05 0,82 ryż brązowy 7,1 8, ,3 0,48 4,70

PP mg gryczana 12,6 5,9 218 2,8 0,54 1,95 jaglana 10,5 3,2 100 4,8 0,73 2,30 pęczak

10 Płatki zbożowe Cennym produktem, nie tylko śniadaniowym, są płatki zbożowe. Ponieważ każdy rodzaj płatków ma inne walory żywieniowe, warto również urozmaicać asortyment tych produktów, starając się jednak regularnie podawać płatki owsiane, wyróżniające się dużą zawartością magnezu, żelaza, witamin B1, ale także E. Natomiast dobrze jest ograniczać w menu gotowe płatki śniadaniowe o smaku czekoladowym, miodowym, cynamonowym i in., gdyż zawierają bardzo duże ilości cukru (ok g/100 g produktu). Płatki kukurydziane, jako produkt wysokoprzetworzony i zawierający dużo soli (ok. 3 g/100 g), rzadko powinny gościć w menu dzieci.

owsiane, wyróżniające się dużą zawartością magnezu, żelaza, witamin B1, ale także E.

11 Otręby Otręby, nie tylko pszenne, ale również owsiane, żytnie, jęczmienne, orkiszowe i in., odznaczają się skoncentrowaną zawartością praktycznie wszystkich składników odżywczych. Nie należy jednak nadużywać ich w diecie dzieci i młodzieży, ze względu na jednoczesną wysoką zawartość substancji antyodżywczych, np. fitynianów, które utrudniają wchłanianie składników mineralnych, m.in. żelaza i cynku. Podobnie działanie wykazuje nadmiar błonnika w diecie. Dodatek orzechów, owoców suszonych, ziaren pestek słonecznika, dyni zwiększy jeszcze wartość odżywczą mieszanki płatków.

Nie należy jednak nadużywać ich w diecie dzieci i młodzieży, ze względu na jednoczesną wysoką zawartość substancji antyodżywczych, np.

12 Zawartość wybranych składników odżywczych w płatkach i otrębach (100 g) Rodzaj płatków Białko g Błonnik g Magnez mg Żelazo mg Wit. B1 mg Wit. PP mg owsiane 11,9 6, ,9 0,46 0,9 pszenne 9,0 10,1 97 3,4 0,05 1,7 żytnie 6,4 11,6 88 2,7 0,10 0,43 jęczmienne 9,8 9,6 90 3,6 0,08 2,5 kukurydziane 6,9 6,6 6 0,8 0,01 0,17 musli (rodzynki, orzechy) 11,5 9, ,9 0,38 2,04 otręby pszenne 16,0 42, ,9 0,96 8,9

PP mg owsiane 11,9 6,9 129 3,9 0,46 0,9 pszenne 9,0 10,1 97 3,4 0,05 1,7 żytnie 6,4 11,6 88 2,7 0,10

13 Gluten w produktach zbożowych W żywieniu dzieci chorych na celiakię (czy z nietolerancją glutenu) nie wolno stosować produktów przygotowanych na bazie pszenicy, żyta, jęczmienia, pszenżyta, orkiszu, a także owsa (ze względu na zanieczyszczenie). Dopuszcza się jedynie stosowanie skrobi pszennej bezglutenowej. Obecnie dostępnych jest wiele gotowych produktów dla osób na diecie bezglutenowej, bazujących na kukurydzy, ryżu, gryce, prosie, czy amarantusie, a oznakowane symbolem przekreślonego zboża.

zanieczyszczenie). Dopuszcza się jedynie stosowanie skrobi pszennej bezglutenowej.

14 Porcje produktów zbożowych Dzieci powinny zjadać około pięciu porcji z grupy produktów zbożowych i ziemniaków dziennie. Wielkość jednej porcji będzie się różniła w zależności od wieku i płci dziecka. Na ogół przyjmuje się, że 1 porcja, to tyle, co zmieści się w garści danej osoby. Można przyjąć średnio, że jedna porcja produktu zbożowego to: kromka chleba mała grahamka miseczka płatków (30 g) kasza, ryż (ok. 30 g przed ugotowaniem)

Na ogół przyjmuje się, że 1 porcja, to tyle, co zmieści się w garści danej osoby.

15 Zalecane spożycie błonnika dla dzieci i młodzieży Zgodnie z aktualnymi normami, spożycie błonnika powinno być następujące w poszczególnych grupach: dzieci 7-9 lat: 16 g/dzień młodzież lat: 19 g/dzień młodzież lat: 21 g/dzień dorośli: 25 g/dzień Stosunkowo łatwo jest spełnić ww. normy włączając do diety produkty zbożowe pełnoziarniste, natomiast bardzo trudne przy spożywaniu głównie produktów zbożowych wytwarzanych z mąk oczyszczonych.

lat: 21 g/dzień dorośli: 25 g/dzień Stosunkowo łatwo jest spełnić ww.

16 Przykładowy zestaw 5 porcji produktów zbożowych 30 g 50 g 80 g 30 g 100 g BŁONNIK: 2 + 0,95 + 0,96 + 1,44 + 0,63 = 6 g 100 g 30 g 50 g 70 g 40 g babeczka 1:1 mąka ciemna i jasna BŁONNIK: 3,5 + 3,5 + 3,5 + 2,6 + 3,2 = 16,3 g

17 Śniadanie zbożowe zimowe Wszystkie z omawianych produktów nadają się na śniadanie dla dzieci i młodzieży, i ze względu na omówione wcześniej walory odżywcze, powinny znaleźć się w codziennym jadłospisie. Zimową porą przed wyjściem do szkoły dobrze jest podać dziecku ciepłe śniadanie. Nie muszą to być tylko płatki śniadaniowe, mogą to być również kasze na mleku, wodzie czy napoju zastępującym mleko (np. migdałowym) z dodatkiem owoców, najlepiej świeżych, a czasami też suszonych oraz orzechów i ziaren. Łączenie produktu zbożowego z produktem mlecznym jest korzystne ze względu na zwiększenie wartości odżywczej białka, a także dostarczenie kompleksu witamin z grupy B.

Nie muszą to być tylko płatki śniadaniowe, mogą to być również kasze na mleku, wodzie czy napoju zastępującym mleko (np.

Podobne dokumenty

Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016

Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony