,, KUTNO - MOJE MIASTO, MOJA MAŁA OJCZYZNA''

PROGRAM Z ZAKRESU EDUAKCJI REGIONALNEJ,, KUTNO - MOJE MIASTO, MOJA MAŁA OJCZYZNA'' PROGRAM PRZEZNACZONY JEST DO REALIZACJI W GRUPIE DZIECI 5- LETNICH OPRACOWANIE: mgr Izabela Maj mgr Dorota Bonawenturczak

SPIS TREŚCI WSTĘP I. ZAŁOŻENIA, CELE PROGRAMU II. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU III. TEMATYKA MATERIAŁU DOTYCZĄCA EDUKACJI REGIONALNEJ, OCZEKIWNE EFEKTY IV. MEDODY, FORMY PRACY V. ŚRODKI DYDAKTYCZNE WSPOMAGAJACE REALIZACJĘ PROGRAMU VI. EWALUACJIA VII. ZAŁĄCZNIKI VIII. BIBLIOGRAFIA 2

WSTĘP Specyfika okresu przedszkolnego, kiedy to dziecko w sposób naturalny jest nastawione na poznawanie tego, co je otacza, sprzyja realizowaniu tematyki z zakresu edukacji regionalnej Współczesny przedszkolak wraz z rodzicami często wyjeżdża poza granice własnego miasta nawet kraju. Poprzez wycieczki poszerza swoje horyzonty, często jednak jest tak, że dziecko zna to co dalekie, a nie zna zabytków, historii miejsca swego zamieszkania. Dlatego od najmłodszych lat powinniśmy wyposażać dziecko w wiedzę o najbliższym środowisku. Związek z własnym regionem jest sprawą bardzo istotną dla ukształtowania w dziecku poczucia własnej tożsamości. Dziecko stopniowo poznając swoją,, małą ojczyznę''- swój dom, swoje miasto, najbliższe okolice rozwija tożsamość lokalną. Dziecko powinno zrozumieć znaczenie słów: dom rodzinny, moje miasto, Ojczyzna. Człowiek znający swoje korzenie, będzie bardziej tolerancyjny. Edukacja regionalna jest bardzo ważna już na etapie edukacji przedszkolnej. Jej sens zamyka się stwierdzeniem:,, zbliżać to, co nasze i małe, ku temu co wielkie, nie pozwalając temu co małe bezkształtnie się rozpłynąć 1. Ukazywanie dzieciom tego, co w ich rodzinnej miejscowości jest piękne, godne zainteresowania, to najprostszy sposób budowania podstaw patriotycznych uczuć. W przedszkolu nauczyciele powinni zaszczepiać zalążki świadomości patriotycznej, które rozkwitać będą w miarę rozwoju całej osobowości dziecka. 1 E. Karczowska: Mała ojczyzna w pracy przedszkolaka.,, Wychowanie na Co Dzień, 1998,nr2, s.26. 3

I. ZAŁOŻENIA, CELE PROGRAMU ZAŁOŻENIA PROGRAMU - Program adresowany jest do dzieci przedszkolnych 5- latków - Stanowi on pierwsze ogniwo w cyklu edukacji regionalnej odnoszącej się do bliższego poznania przez dzieci, Małej ojczyzny - rodzinnego miasta Kutna CELE OGÓLNE: - Ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej poprzez kształtowanie tożsamości lokalnej - Rozwijanie wiedzy i zainteresowań kulturą własnego miasta - Rozwijanie i wzmacnianie aktywności dziecka w środowisku lokalnym, rodzinnym - Wdrażanie dziecka do twórczego obcowania z kulturą miasta, regionu. - Rozbudzenie zamiłowania do rodzimej przyrody CELE SZCZEGÓŁOWE Dzieci: - Znają i podają nazwę miejscowości, w której mieszkają - Posługują się nazwą miejscowości w wypowiedziach słownych - Opowiadają o zainteresowaniach, zawodach swoich dziadków, rodziców - Znają legendę o powstaniu miasta Kutno - Rozpoznają herb miasta Kutno wśród innych herbów miast - Wskazują na mapie Polski położenie Kutna - Nazywają i rozpoznają najważniejsze miejsca, obiekty w Kutnie np. Urząd Miasta, Muzeum Regionalne, Biblioteka Publiczna, Kutnowski Dom Kultury...) - Wiedzą jakie instytucje znajdują się w Kutnie np. szpital, straż pożarna, szkoły, poczty... - Dostrzegają różnice w architekturze Kutna, np. stare i nowe budownictwo - Wykonują prace plastyczne związane z miastem Kutnem 4

- Aktywnie uczestniczą w życiu kulturalnym Kutna ( udział w konkursach lokalnych, uroczystościach np. Święto Róży, Obchody Konstytucji 3 Maja) - Chętnie spędzają czas wolny na łonie natury kutnowskiej przyrody : park, łąka, spacery nad Ochnią - Wiedzą i opowiadają jak należy dbać o lokalne środowisko 5

II.WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU Program edukacji regionalnej przyczyni się do kształtowania u dzieci tożsamości lokalnej, postawy patriotycznej. Istotną rolę w tym procesie odgrywa postawa nauczyciela. Nauczyciel twórczy, przejawiający zaciekawienie światem łatwo rozbudzi u dzieci zainteresowanie miastem, regionem, Ojczyzną. Ważnym elementem przy realizacji programu jest współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Rodzice jako pierwsi wprowadzają dziecko w świat tradycji, kultury, rozbudzają zaciekawienie otaczającym światem poprzez poznawanie tego co najbliższe i stopniowe przechodzenie do rzeczy odległych. Rodzice będą uczestniczyć w realizacji programu poprzez angażowanie się w gromadzenie widokówek, zdjęć, eksponatów związanych z miastem Kutnem do kącików regionalnego w salach, branie udziału w wystawach, konkursach organizowanych w placówce, pomoc w przygotowywaniu spotkań z ciekawymi mieszkańcami Kutna. Środowisko lokalne Kutna jest bardzo bogate realizując program można współpracować z Kutnowskim Domem Kultury, Miejską i Powiatową Biblioteką Publiczną, Muzeum Regionalnym, Muzeum Bitwy nad Bzurą, Domem Twórczym p. Kacalaka. Owocna współpraca na płaszczyźnie dziecko- nauczyciel- rodzic, dziecko- nauczyciel środowisko lokalne ułatwi dzieciom zdobywanie nowej wiedzy o Kutnie i zaszczepi zainteresowanie, miłość do najbliższej okolicy, środowiska. 6

III.TEMATYKA MATERIAŁU DOTYCZĄCA EDUKACJI REGIONALNEJ, OCZEKIWNE EFEKTY Podstawa programowa wychowania przedszkolnego zobowiązuje nauczycieli do realizacji w codziennej pracy z dziećmi treści regionalnych odnoszących się do własnego miasta, regionu, ojczyzny. Program zakłada poznanie historii swojej miejscowości., kultywowanie regionalnej tradycji przy okazji świąt i uroczystości, które występują zawsze w tematyce przedszkolnej. Zapoznając dzieci z regionem nie można zapomnieć o otaczającej nas przyrodzie, która jest jego częścią. Zawarte w programie treści dotyczą też włączania dzieci w życie społeczności lokalnej. Treści programowe zostały podzielone na cztery główne obszary wzajemnie się przenikające: 1. MOJE MIEJSCE ZAMIESZKANIA 2. PRZYRODA KUTNA I OKOLIC 3. KUTNO JEDNO Z MIAST POLSKI 4. KULTYWOWANIE TRADYCJI I ZWYCZAJÓW Program realizowany będzie w trakcie całego roku szkolnego 2012/13 w grupie dzieci 5 letnich. 1. MOJE MIEJSCE ZAMIESZKANIA Tematyka zajęć Sytuacje edukacyjne Przewidywane osiągnięcia dzieci 1. Mój dom rodzinny - Oglądanie zdjęć i pamiątek rodzinnych - Wymieniają imiona i nazwiska osób - Konkurs rodzinny bliskich wykonywanie drzewa genealogicznego swojej rodziny dzieci - Określają członków rodziny i nazywają relacje między nimi wspólnie z rodzicami - Rozumieją pojęcie - Wykonanie wystawy pod hasłem,, Rodziny naszych przedszkolaków drzewa genealogicznego i porządkują chronologicznie - Zaproszenie do członków rodziny przedszkola gościdziadków, babcie- - Znają fakty z życia dziadków 7

wspomnienia babć i dziadków - Spotkania z chętnymi rodzicamiopowiadania o wykonywanych zawodach, zwiedzanie wybranych zakładów pracy 2. Architektura Kutna - Wycieczka po Kutnie obserwacja budownictwa: stare i nowe budynki - Projektowanie z kartonów, kolorowego papieru, malowanie farbami,, Domy w naszym mieście 3. Moje miasto Kutno - Wycieczki, spacery po mieście zwiedzanie zabytków, obiektów: kulturalnych, sportowych, różnych miejsc użyteczności publicznej - Przybliżenie wiadomości na temat Józefa Piłsudskiego - Róża symbol Kutna uczestnictwo dzieci w święcie Róży - Konkurs rodziny napisanie wiersza pt.,, Moje miasto Kutno dziecko, rodzic - Wzbogacenie kącika książki w zbiory o tematyce Kutna - Zabawy dydaktyczne,, Wyszukaj zabytki Kutna, dokończ zdanie: - Wiedzą na czym polega prac zawodowa ich rodziców - opowiadają na temat pracy zawodowej rodziców - Wypowiadają się na temat budownictwa w Kutnie - Rozróżniają domy stare i współczesneopowiadają o różnicach - Odtwarzają w pracy plastycznej architekturę Kutna domy stare i współczesne - Znają i podają nazwę miejscowości, w której mieszka - Posiadają informacje o miejscowości, w której mieszkają ( znają najważniejsze instytucje, zabytki, obiekty sportowe, kulturalne ) - Wiedza jakie instytucje znajdują się w mieście - Nazywają wybrane ulice miasta Kutno - znają postać J. Piłsudskiego - Próbują tworzyć wspólnie z rodzicami poezję o swoim mieście - Malują obrazy nt. Kutna - czynnie uczestniczą w konkursach i 8

np.,, Lubię moje miasto bo...,,, W moim mieście mogę zobaczyć... - Malowanie na dużym formacie papieru obrazu nt.,, Moje rodzinne miasto - Czynne uczestnictwo dzieci w życiu miasta poprzez udział w konkursach, uroczystościach lokalnych 4. Śladami przeszłości - Zapoznanie z legendą o Kutnie - Zorganizowanie spotkania z dziadkiem, babcią lub przedstawicielem muzeum wysłuchanie opowieści,, Historia Kutna'' - Zapoznanie z herbem miasta - Wycieczka do Muzeum Bitwy nad Bzurą, Muzeum Regionalnego - Urządzenie wystawy widokówek, fotografii, ilustracji pt. Kutno dawniej i dziś'' - Wykonywanie pracy plastycznej dowolną techniką nt.,, Herb Kutna'' uroczystościach o charakterze lokalnym np. lokalne obchody Konstytucji 3 Maja - Interesują się przeszłością swojej miejscowości - Słuchają legend i opowieści związanych z powstaniem miasta i tradycjami - Rozpoznają herb Kutna - Odwiedzają miejsca związane z historią i tradycjami Kutna - wspólnie z rodzicami wyszukują pamiątki, fotografie, widokówki związane z Kutnem - wybierają technikę plastyczną podczas ozdabiania herbu 5. Spotkanie z twórcami kultury ludowej - Zwiedzanie Domu Twórcy p. Kacalaka - Zaproszenie do przedszkola Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Kutnowskiej 9 - Czynnie uczestniczą w spotkaniach z twórcami ludowymi - Poznają pieśni ludowe, wytwory sztuki ludowej - Tworzą wg własnych

- Uczestnictwo w warsztatach muzealnych lepienie z gliny - Zabawy ludowe np.,,mam chusteczkę haftowaną,,,, Jaworowi ludzie,, Stoi różyczka,,, Uciekaj myszko do dziury,,, Skacze ptaszek po ulicy pomysłów wytwory z gliny 2. PRZYRODA KUTNA I OKOLIC Tematyka zajęć Sytuacje edukacyjne Przewidywane osiągnięcia dzieci 1. Środowiska przyrodnicze Kutna i okolic - Wycieczki do różnych środowisk przyrodniczych znajdujących się w Kutnie i okolicach ( park, las, łąka, ) poznanie mieszkańców Poznają różne środowiska przyrodnicze Kutna i okolic Podziwiają piękno otaczającego go świata przyrody tych środowisk, roślin - gromadzą eksponaty - Spotkanie z leśniczym, przyrodnicze do kącika - Zbieranie do kącika Znają nazwę rzeki przyrody eksponatów przepływającej przez przyrody ożywionej i Kutno nieożywionej z naszego Badają czystość regionu zbiorników wodnych - Tworzenie prac znajdujących się na plastycznych terenie Kutna wykorzystaniem materiału przyrodniczego Poznanie zbiorników wodnych w Kutnie ( rzeka Ochnia, stawy sprawdzanie czystości wód...) 2. Mali miłośnicy przyrody - Prowadzenie rozmów z dziećmi z wykorzystaniem 10 Rozumieją potrzebę szanowania zieleni i utrzymania porządku

opowiadań, historyjek obrazkowych, wierszy na temat jak należy dbać o środowisko przyrodnicze - Udział dzieci w akcji,, Sprzątanie świata'' w otoczeniu Uczestniczą w akcjach ekologicznych mających na celu utrzymanie estetyki najbliższego środowiska 3. KUTNO JEDNO Z MIAST POLSKI Tematyka zajęć Sytuacje edukacyjne Przewidywane osiągnięcia dzieci 1. Kutno częścią Polski Zapoznanie z mapą Polski- zaznaczenie położenia Kutna Wycieczka do Urzędu Miasta- siedziba władz Kutna spotkanie z Prezydentem Miasta Kutno Zapoznanie z województwem łódzkim Układają rymowanki o Kutnie Wskazują na mapie Polski położenie Kutna Wiedzą, kto sprawuje władzę w Kunie Znają nazwę województwa, w którym położone jest Kutno 2. Polska- moja Ojczyzna Zapoznanie dzieci z symbolami narodowymi: ( flaga Polski, godło Polski) Poznanie hymnu narodowego Słuchanie legend o powstaniu państwa polskiego, stolicy Polski Słuchanie wiersza W. Bełza,, Katechizm polskiego dziecka - Zabawa dydaktyczna,, Podróż po Polsce - poznanie wybranych krajobrazów naszego kraju Zorganizowanie 11 Wiedzą jak nazywa się kraj, w którym żyją Znają legendę o powstaniu państwa polskiego i stolicy Polski Rozpoznają symbole narodowe wśród innych symboli Znają i śpiewają I zw. hymnu narodowego zachowując odpowiednią postawę Poznają wybrane krajobrazy naszego kraju : góry, morze, niziny- pokazują je na mapie Polski

wycieczki autokarowej do Warszawy zabawy dydaktyczne np. :,, Rozpoznawanie narodowych symboli'',, Prawda czy fałsz?''- określanie zdań wypowiadanych przez nauczycielkę o Polsce czy są prawdziwe, czy fałszywe oglądanie albumów, filmów o Polsce Zapoznanie z sylwetami sławnych Polaków np. M. Kopernik, F. Chopin Poznają ciekawe obiekty, zabytki Warszawy (Rynek Starego Miasta, Pałac Kultury i Nauki, Zamek Kr5ólewsk...) Rozwijają zainteresowania rodzinnym krajem Znają postać Kopernika, F. Chopina 4. KULTYWOWANIE TRADYCJI I ZWYCZAJÓW Tematyka zajęć Sytuacje edukacyjne Przewidywane osiągnięcia dzieci 1.Zwyczaje i tradycje ludowe: Andrzejki, Mikołajki, tradycje świąt Bożego Narodzenia, Wielkanoc, topienie Marzanny Poznawanie różnych zwyczajów: Andrzejki, Mikołajki, Powitanie wiosny Udział W Kutnowskim Przeglądzie Kolęd Poznanie zwyczajów i tradycji świątecznych Bożonarodzeniowychwystawienie przez dzieci jasełka dla rodziców; Oglądanie szopki Bożonarodzeniowej zorganizowanej przez władze Miasta Kutno zorganizowanie wystawy szopek Bożonarodzeniowych Tradycje karnawałoweudział w przedszkolnym balu karnawałowym, Wzbogacają zakres wiadomości na temat tradycji, zwyczajów ludowych Aktywnie uczestniczą w spotkaniach uroczystościach o charakterze ludowym Śpiewają kolędy Angażują się wspólnie z rodzicami w wykonywanie prac plastycznotechnicznych związanych z tradycją świąteczną 12

projektowanie maski karnawałowej- wystawa prac Poznanie zwyczajów i tradycji Wielkanocnychwarsztaty dla rodziców nt.,,wielkanocne palemki'' wykonywanie pisanek 13

IV. METODY, FORMY PRACY Wprowadzając dziecko w świat edukacji regionalnej nie można zapomnieć o zaspokojeniu dominujących u dzieci potrzeb ruchu i zabawy. Nauczanie powinno odbywać się poprzez twórcze działanie w ten sposób dziecko na długo zapamięta zdobytą wiedzę. Przy realizacji treści programowych należy wykorzystać różnorodne sytuacje edukacyjne np.: wycieczki, spacery, spotkania z ciekawymi ludźmi, uroczystości lokalne, przedszkolne. Sytuacje edukacyjne powiązane będą z określonymi metodami i formami pracy. W procesie nauczania wykorzystane będą metody: - podające ( przyswajanie ): opowiadanie, pogadanka, wiersze, historyjka obrazkowa - problemowe ( odkrywanie ): burza mózgów, inscenizacja - aktywizujące ( przeżywanie ): wystawa, pokaz - praktyczne ( działanie ): ćwiczenia Podstawowymi formami organizacyjnymi pracy będzie działalność: - indywidualna - zespołowa - zbiorowa ( zajęcia z całą grupą) Nauczyciel realizując z dziećmi program edukacji regionalnej powinien zachęcać dzieci do aktywnego działania poprzez odpowiedni dobór zadań do możliwości dzieci, stosowanie wzmocnień pozytywnych ( pochwał, nagród ). 14

V. ŚRODKI DYDAKTYCZNE WSPOMAGAJACE REALIZACJĘ PROGRAMU Ważną rolę w przedszkolnym nauczaniu odgrywają środki dydaktyczne. Wzbogacają one stosowane metody, wyzwalają aktywność dzieci, ułatwiają aktywizację wyobraźni i myślenia. Ponadto wywołują zainteresowanie, zaciekawienie chęć i gotowość uczenia się. Realizację programu wzbogacą następujące środki dydaktyczne: techniczne środki audiowizualne ( komputer, DVD) teksty literackie ( wiersze, opowiadania...) o charakterze graficznym ( historyjki obrazkowe, karty pracy, zdjęcia, widokówki, ilustracje, albumy...) Wdrażając edukację regionalną należy wykorzystać istniejące w salach kąciki zainteresowań: kącik książki kącik plastyczny kącik muzyczny kącik regionalny kącik teatralny 15

VI. EWALUACJIA Program edukacji regionalnej pt.,, Kutno- moje miasto, moja mała Ojczyzna będzie na bieżąco podlegał systemowi monitorowania. Nad całością nadzór będzie sprawował dyrektor przedszkola monitorując pracę nauczycieli poprzez obserwacje zajęć, zabaw, uroczystości. Poziom osiąganych przez dzieci umiejętności badany będzie przez nauczycieli poprzez bieżące obserwacje dzieci w czasie zajęć, wycieczek, zabaw, analizę wytworów dziecięcych ( karty pracy dostosowane do możliwości wychowanków np. ( zał. Nr 1, 2, 3). Do przeprowadzenia ewaluacji programu posłuży również: - ankieta dla rodziców pt.,, Wpływ edukacji regionalnej na kształtowanie postawy lokalnej dziecka ( zał. Nr 4) - arkusz diagnostyczny dziecka pt.,, Edukacja regionalna ( zał. Nr 5) Wszystkie zebrane informacje posłużą odpowiedzią na pytania: - Czy założone cele programu zostały osiągnięte? - Jaką wiedzę i umiejętności zdobyły dzieci w zakresie edukacji regionalnej znajomość swojego miasta, Ojczyzny? 16

VII.ZAŁĄCZNIKI 1. Przykładowe karty pracy ( zał. Nr 1,2,3) 2. ankieta dla rodziców pt.,, Wpływ edukacji regionalnej na kształtowanie postawy lokalnej, patriotycznej dziecka ( zał. Nr 4) 3. arkusz diagnostyczny dziecka pt.,, Edukacja regionalna ( zał. Nr 5) 17

KARTA PRACY Załącznik Nr 1 Spośród różnych herbów miast wybierz herb Kutna i pokoloruj go odpowiednimi kolorami 18

Załącznik nr 2 KARTA PRACY Pokoloruj ilustrację i ozdób wg własnego pomysłu nazwę miasta Kutno. 19

KARTA PRACY Otocz pętlą obrazki, które związane są z Kutnem, powiedz co one przedstawiają. Załącznik nr 3 20

Załącznik nr 4 ANKIETA DLA RODZICÓW NT.,, WPŁYW EDUKACJI REGIONALNEJ NA KSZTAŁTOWANIE POSTAWY LOKALNEJ, PATRIOTYCZNEJ DZIECKA Ankieta jest anonimowa i ma posłużyć celom badawczym. Proszę o podkreślenie właściwej odpowiedzi. Dziękujemy. 1.Czy zostali Państwo zapoznani z programem edukacji regionalnej pt.,, Kutno moje miasto, moja mała Ojczyzna a) Tak b) Nie 2.Czy widzicie Państwo potrzebę zaznajomienia waszych dzieci z historią i tradycjami naszego miasta, Ojczyzny? a) Tak Jeżeli tak to dlaczego...... b) Nie Jeżeli nie to dlaczego...... 3. Czy dziecko Państwa posiada informacje o rodzimej miejscowości? (np. podaje nazwę miejscowości, w której mieszka, rozpoznaje herb Kutna, nazywa i rozpoznaje najważniejsze miejsca, obiekty w Kutnie ) a) Tak b) Nie 4. Czy zdaniem Państwa realizacja treści programu pt.,, Kutno moje miasto, moja mała Ojczyzna wpłynęła na kształtowanie postawy lokalnej, patriotycznej dziecka? a) Tak b) Nie 21

Załącznik nr 5 ARKUSZ DIAGNOSTYCZNY DZIECKA PT,, EDUKACJA REGIONALNA IMIĘ I NAZWISKO DZIECKA... WIEK... ZAZNACZYTĆ W ODPOWIEDNIEJ RUBRYCE OKREŚLONE UMIEJĘTNOŚCI DZIECKA GŁÓWNE UMIEJĘTNOŚCI, KTÓRE DZIECKO POWINNO ZDOBYC PO REALIZACJI PROGRAMU Zna i podaje imiona najbliższych osób w rodzinie : rodziców, rodzeństwa, dziadków Podaje nazwę miejscowości, w której mieszka Rozpoznaje herb Kutna wśród innych Podaje nazwę rzeki płynącej przez Kutno Podaje przykłady najważniejszych zabytków i obiektów kulturowych, sportowych znajdujących się w Kutnie. (proszę wypisać jakie ) Zna przedstawicieli tradycji, kultury ludowej Kutna Podaje nazwę województwa, w którym położone jest Kutno Rozpoznaje symbole narodowe: flagę, godło Podaje słowa hymnu polskiego I zwrotki Nazywa kraj, w którym mieszka Zna nazwę stolicy Polski Podaje ciekawe obiekty, zabytki Warszawy (Proszę wypisać jakie ) Podsumowanie zdobytych przez dziecko umiejętności: UMIEJĘTNOŚĆ OPANOWANA UMIEJĘJĘTNOŚĆ NIEOPANOWANA 22 Podpis nauczyciela

VIII. BIBLIOGRAFIA 1.Karczowska E: Mała ojczyzna w pracy przedszkolaka.,, Wychowanie na Co Dzień, 1998, nr2, s.26 2.Urbaniak A, Jasionowski R, Krupowicz Z Muzeum Bitwy Nad Bzurą, Łódź 1987r. 3.Stęplewski G. Drzewa i ludzie, zielony swiat regionu kutnowskiego Kutno 2004r. 4.Szymański I. Wspomnienia z dawnego Kutna, Kutno 1986r. 5. Walczak E., Urbaniak A., Baranowska A Herb i symbole powiatu kutnowskiego, Kutno 2001r. 23