Herbicydowe ciecze jonowe z anionem 2 (2,4 dichlorofenoksy)propionianowym

Podobne dokumenty
kationu z anionem 2-merkaptobenzotiazolanowym

Grażyna Nowicka, Waldemar Nowicki BADANIE RÓWNOWAG KWASOWO-ZASADOWYCH W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW AMFOTERYCZNYCH

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 424 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Energia aktywacji jodowania acetonu. opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D.

POWŁOKI ELEKTROISKROWE WC-CO MODYFIKOWANE WIĄZKĄ LASEROWĄ. 88 Powłoki elektroiskrowe WC-Co modyfikowane wiązką laserową. Wstęp

Charakterystyka składu strukturalno-grupowego olejów napędowych i średnich frakcji naftowych z zastosowaniem GC/MS

Realizacje zmiennych są niezależne, co sprawia, że ciąg jest ciągiem niezależnych zmiennych losowych,

KSZTAŁTOWANIE ŁUKOWO-KOŁOWEJ LINII ZĘBÓW W UZĘBIENIU CZOŁOWYM NA FREZARCE CNC

2. Tensometria mechaniczna

Wymagania edukacyjne matematyka klasa 2 zakres podstawowy 1. SUMY ALGEBRAICZNE

2. FUNKCJE WYMIERNE Poziom (K) lub (P)

OCENA BARWY ORAZ ZAWARTOŚCI BARWNIKÓW KAROTENOIDOWYCH W OWOCACH POMIDORA NOWYCH LINII HODOWLANYCH

Instytut Mechatroniki i Systemów Informatycznych. Podstawy pomiaru i analizy sygnałów wibroakustycznych wykorzystywanych w diagnostyce

Propozycja przedmiotowego systemu oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy)

Zastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych

WPŁYW WILGOTNOŚCI NA SZTYWNOŚCIOWE TŁUMIENIE DRGAŃ KONSTRUKCJI DREWNIANYCH

Przedmiotowy system oceniania z matematyki wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy) Klasa II LO

WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ

Wymagania kl. 2. Uczeń:

usuwa niewymierność z mianownika wyrażenia typu

METODYKA OCENY WŁAŚCIWOŚCI SYSTEMU IDENTYFIKACJI PARAMETRYCZNEJ OBIEKTU BALISTYCZNEGO

MATeMAtyka 3 inf. Przedmiotowy system oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych. Zakres podstawowy i rozszerzony. Dorota Ponczek, Karolina Wej

Układ elektrohydrauliczny do badania siłowników teleskopowych i tłokowych

ROLE OF CUSTOMER IN BALANCED DEVELOPMENT OF COMPANY

Oznaczenia: K wymagania konieczne; P wymagania podstawowe; R wymagania rozszerzające; D wymagania dopełniające; W wymagania wykraczające

Piłka nożna w badaniach statystycznych 1

Przedmiotowy system oceniania z matematyki wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy) Klasa II TAK

Uzsdnienie podjęi bdń W produkth żywnośiowyh obenyh n rynku jko zmiennik tłuszzu zzwyzj stosuje się węglowodny. Prktyznie nie m n rynku produktów, w k

Wymagania edukacyjne matematyka klasa 2b, 2c, 2e zakres podstawowy rok szkolny 2015/ Sumy algebraiczne

Temat lekcji Zakres treści Osiągnięcia ucznia

smoleńska jako nierozwiązywalny konflikt?

WEKTORY skalary wektory W ogólnym przypadku, aby określić wektor, należy znać:

Próba określenia czynników determinujących wyniki ocen wprowadzenia euro przez mieszkańców Unii Europejskiej

Warszawa, czerwiec 2014 r.

2011 Trendy w Warszawie. Podsumowanie SYTUACJA GOSPODARCZA. Biura Handel Magazyny. Popyt Nowa Podaż Pustostany Budowy Czynsze Stopy Zwrotu

a Komisją Zakładową NSZZ Solidarność Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, reprezentowaną przez: mgr Krystynę Andrzejewską

WEKTORY skalary wektory W ogólnym przypadku, aby określić wektor, należy znać:

Dorota Ponczek, Karolina Wej. MATeMAtyka 2. Plan wynikowy. Zakres podstawowy

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie stałej dysocjacji kwasu mlekowego metodą potencjometryczną

Fizyka. Kurs przygotowawczy. na studia inżynierskie. mgr Kamila Haule

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI W KLASIE IIc ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

Szczegółowe wymagania edukacyjne z matematyki, klasa 2C, poziom podstawowy

Sumy algebraiczne i funkcje wymierne

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1

Zygmunt Jamrógiewicz (wybór) Podstawowe

Wymagania na ocenę dopuszczającą z matematyki klasa II Matematyka - Babiański, Chańko-Nowa Era nr prog. DKOS /02

ZASTOSOWANIE RÓWNANIA NASGRO DO OPISU KRZYWYCH PROPAGACYJI PĘKNIĘĆ ZMĘCZENIOWYCH

OCENA WZROSTU I PLONOWANIA POLSKICH

WYMAGANIA I KRYTERIA OCENIANIA Z MATEMATYKI W 3 LETNIM LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM

DZIAŁ 2. Figury geometryczne

Materiały szkoleniowe DRGANIA MECHANICZNE ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA. Serwis internetowy BEZPIECZNIEJ CIOP-PIB

Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Ogrzewnictwo, wentylacja i klimatyzacja II. Klimatyzacja

Zawartość / Content Pobranie / Uptake IT / TI. g kg -1 g kg -1 kg ha -1 kg ha -1 P S

Wyrównanie sieci niwelacyjnej

Szkolnictwo zawodowe a rynek pracy sektora rolno-spożywczego w województwie łódzkim

OPIS PATENTOWY. Zgłoszenie ogłoszono: Opis patentowy opublikowano:

KOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH

Warszawa, dnia 22 lutego 2012 r. Pozycja 204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 7 lutego 2012 r.

STYLE. TWORZENIE SPISÓW TREŚCI

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych

Badania termochemicznej konwersji odpadów tekstylnych zawierających

Pakiet aplikacyjny. Niniejszy pakiet zawiera informacje, które musisz posiadać zgłaszając swoją kandydaturę. Zawiera on:

Wektor kolumnowy m wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze n=1 Wektor wierszowy n wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze m=1

ODPORNOŚĆ NA ZUŻYCIE STOPOWYCH KOMPOZYTÓW POWIERZCHNIOWYCH

Ćwiczenia laboratoryjne z przedmiotu : Napędy Hydrauliczne i Pneumatyczne

Opis i analiza metod pomiaru prędkości kątowej. Prądnice tachometryczne.

Wyznaczanie stałych kwasowości p-nitrofenolu i glicyny metodą pehametryczną

Wymagania edukacyjne z matematyki Klasa IIB. Rok szkolny 2013/2014 Poziom podstawowy

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKÓW OBCYCH w Gimnazjum nr 2 im. ks. Stanisława Konarskiego nr 2 w Łukowie

ZASTOSOWANIE ANALIZY CZASOWO-CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ W DIAGNOZOWANIU LOKALNYCH USZKODZEŃ PRZEKŁADNI ZĘBATYCH

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL

Algorytmy graficzne. Filtry wektorowe. Filtracja obrazów kolorowych

Wymagania edukacyjne z matematyki

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI DLA KLASY VIII w roku szkolnym 2015/2016

SZTUCZNA INTELIGENCJA

2-letnie studia dzienne magisterskie

Pakiet aplikacyjny. Specjalista ds. rozliczeń i administracji [Pomorze] ADM/2011/01

Analiza matematyczna i algebra liniowa

LASER TREATMENT WITH PREHEATING OF CAST IRON ELEMENTS

Materiały diagnostyczne z matematyki poziom podstawowy

Nowy system wsparcia rodzin z dziećmi

Redukcja układów sił działających na bryły sztywne

FUNKCJA KWADRATOWA. Moduł - dział -temat Lp. Zakres treści. z.p. z.r Funkcja kwadratowa - powtórzenie PLANIMETRIA 1

CAŁKOWANIE NUMERYCZNE

Ocena poziomu hałasu wewnątrz tramwajów na podstawie badań

Ochrona przed przepięciami w sieciach ISDN

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1

MODELOWANIE CHARAKTERYSTYK RDZENI FERROMAGNETYCZNYCH

POMIAR, JEGO OPRACOWANIE I INTERPRETACJA

Wymagania edukacyjne z matematyki FUNKCJE dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą

DZIAŁANIE III.6 ROZWÓJ MIKRO- I MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Introduction to the Semantic Web

WNIOSEK o przyznanie pomocy na zalesianie

Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LII Egzamin dla Aktuariuszy z 15 marca 2010 r. Część I Matematyka finansowa

Matematyka finansowa r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. LXVI Egzamin dla Aktuariuszy z 10 marca 2014 r. Część I

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1

Katalog wymagań programowych na poszczególne stopnie szkolne. Matematyka. Poznać, zrozumieć

Uproszczone kryteria obciążeń projektowych dla konwencjonalnych bardzo lekkich samolotów A1 Ogólne

Transkrypt:

Herbicydowe ciecze jonowe z nionem 2 (2,4 dichlorofenoksy)propioninowym Michł NIEMCZAK*, Ilon KĘDZIA, Zuznn BARTOSZEWSKA Zkłd Technologii Chemicznej, Politechnik Poznńsk, Poznń; Ktrzyn MARCINKOWSKA Instytut Ochrony Roślin Pństwowy Instytut Bdwczy w Poznniu Prosimy cytowć jko: CHEMIK 2016, 70, 9, 555 563 Wstęp W ciągu osttnich dwóch dekd nieustnnie wzrst zinteresownie ciekwą grupą związków, jkimi są ciecze jonowe (ng. ionic liquids) [1]. Jednymi z njwżniejszych włściwości cieczy jonowych jest nieplność i nielotność, przez co są uwżne z związki w niewielkim stopniu znieczyszczjące środowisko nturlne [2, 3]. Nową możliwością wykorzystni cieczy jonowych jest wprowdzenie w ich strukturę nionu o dziłniu chwstobójczym. W rezultcie otrzymuje się herbicydowe ciecze jonowe (ng. herbicidl ionic liquids, HILs) [4]. Dzięki ktywności w stosunku do niepożądnej roślinności, mogą przyczynić się do poprwy zrówno ilości jk i jkości plonów. HILs, ze względu n swoje uniklne włściwości fizykochemiczne, pozwlją n znczne obniżenie efektywnej dwki herbicydu, pondto umożliwiją kontrolownie jego toksyczności i mobilności w glebie [4 13]. Anionmi chwstobójczymi, które wykorzystywne są njczęściej podczs syntezy herbicydowych cieczy jonowych są grupy pochodzące od fenoksykwsów, jk np. kws (4 chloro-2-metylofenoksy)octowy (MCPA) [4 7], (2,4 dichlorofenoksy)octowy (2,4 D) [8, 9], 2-(4 chloro-2-metylofenoksy)propionowy (MCPP) [10, 11] orz 4-(4-chloro- 2-metylofenoksy)butnowy (MCPB) [12]. Stosuje się tkże pochodne kwsu benzoesowego, np. dikmbę [14], nikotynowego, np. clopyrlid [15], sulfonylomoczniki, np. metsulfuron metylu (MSM) [16], czy też jeden z njpopulrniejszych herbicydów o dziłniu nieselektywnym glifost [17]. W osttnich ltch opisno również II genercję herbicydowych cieczy jonowych, gdzie nion herbicydowy z powodzeniem połączono z ktionem wykzującym ktywność biologiczną jko inhibitor wzrostu roślin [18] lub fungicyd [19]. Omówienie wyników Herbicydowe ciecze jonowe otrzymno w wyniku syntezy dwuetpowej. W pierwszym etpie 2-(2-dimetylominoetoksy)etnol poddno rekcji czwrtorzędowni odpowiednimi bromkmi lkilowymi, w wyniku czego otrzymno szereg bromków lkilo[2-(2-hydroksyetoksy)etylo]dimetylomoniowych. W nstępnym etpie poddno je rekcji wyminy nionu bromkowego n nion herbicydowy 2 (2,4 dichlorofenoksy)propioninowy (2,4-DP). Produktem ubocznym rekcji mettezy prowdzonej w metnolu był bromek potsu, który oddzielono. W celu usunięci pozostłości produktu ubocznego, uzyskne związki dodtkowo oczyszczono przy użyciu bezwodnego cetonu, nstępnie osuszono w próżni. Otrzymne ciecze jonowe wrz z wydjnością, czystością orz podstwowymi włściwościmi fizykochemicznymi zestwiono w Tblicy 1. Wydjność rekcji dwuetpowej we wszystkich przypdkch był brdzo wysok, mieścił się w przedzile od 86 do 94%. Wszystkie otrzymne sole orgniczne były ciekłe w wrunkch otoczeni, dzięki czemu sklsyfikowno je jko niskotemperturowe ciecze jonowe (ng. room temperture ionic liquids). Czystość syntezownych soli określono z pomocą mireczkowni dwufzowego opisnego w normie PN-EN ISO 2871 2:2010. *Autor do korespondencji: Dr inż. Michł Niemczk, e-mil: michl.niemczk@put.poznn.pl Sól Rys. 1. Rekcje otrzymywni herbicydowych cieczy jonowych R Wydjność % Otrzymne sole Czystość % Gęstość g cm -3 Lepkość P s Tblic 1 Współczynnik refrkcji 1 C 4 H 9 94 98 1,217 6,729 1,516 2 C 6 H 13 89 98 1,164 3,272 1,506 3 C 8 H 17 92 99 1,147 2,604 1,501 4 C 10 H 21 93 98 1,138 2,167 1,504 5 C 12 H 25 91 99 1,119 9,268 1,511 6 C 14 H 29 88 98 1,098 2,606 1,501 7 C 16 H 34 86 99 1,089 1,818 1,499 w temp. 20 C Struktury produktów potwierdzono poprzez nlizę protonowego i węglowego mgnetycznego rezonnsu jądrowego. W widmie 1 H NMR zobserwowno chrkterystyczny sygnł rezonnsowy pochodzący od protonów dwóch grup metylowych znjdujących się zrówno przy czwrtorzędowym tomie zotu przy wrtości ok. 3,1 ppm, jk i dwóch grup metylenowych, które pojwiły się jko multiplety odpowiednio przy wrtościch ok. 3,4 i 3,6 ppm. Ntomist sygnły od protonów pierścieni romtycznego w nionie wystąpiły jko dw dublety przy ok. 6,9 ppm (J = 8,9 Hz) i 7,4 ppm (J = 2,6 Hz) orz dublet dubletów przy ok. 7,2 ppm (J 1,2 = 8,8 Hz, J 1,3 = 2,6 Hz). Wrtości lepkości dl zsyntetyzownych soli wystąpiły w przedzile od 1,82 P s (dl soli 7 zwierjącej njdłuższy heksdecylowy podstwnik lkilowy) do 9,27 P s (dl soli 5 z podstwnikiem dodecylowym). Wg litertury [20, 21], lepkość cieczy jonowych njczęściej wzrst wrz ze wzrostem niepolrnych frgmentów (np. łńcuch węglowego) w ktionie. Jednk zleżności tej nie zobserwowno dl otrzymnych cieczy jonowych, gdzie nlizown wielkość fizyczn mlł w szeregu: 9,27 (5) > 6,73 (1) > 3,27 (2) > 2,61 (6) > 2,60 (3) > 2,17 (4) > 1,82 (7) Podobne wyniki uzyskno dl innych szeregów homologicznych herbicydowych cieczy jonowych zwierjących w nionie fenoksykwsy (MCPA, MCPB). W przypdku tych związków również nie nr 9/2016 tom 70 555

znleziono zleżności pomiędzy długością podstwnik lkilowego czy lkoksymetylowego zmierzonymi wrtościmi lepkości [5, 12]. To specyficzne zchownie herbicydowych cieczy jonowych może być związne z odmienną zdolnością koordynującą nionów fenoksykrboksylnowych, w porównniu do konwencjonlnych, strukturlnie prostszych nionów budujących ciecze jonowe. się w przedzile od 1,499 dl soli zwierjącej grupę heksdecylową (7) do 1,516 dl soli z podstwnikiem butylowym (1). Zobserwowno, że wzrost tempertury próbki wpływ n zmniejszenie wrtości współczynnik złmni świtł. Pondto, podobnie jk w przypdku pomirów gęstości, spdek ten chrkteryzuje się zleżnością liniową. W przypdku prostych opisujących zleżność pomiędzy współczynnikiem refrkcji i temperturą dl 1 7, współczynnik wyniósł ok. -0,0003, ntomist b whł się w przedzile od 1,506 do 1,521 (R 2 > 0,98). W njwyższej temperturze pomiru (80 C), współczynnik złmni świtł mlł w szeregu: 1,498 (1) > 1,492 (5) > 1,488 (2) > 1,486 (4) > 1,484 (3) > 1,482 (6) > 1,477 (7) Pomimo nlizy zebrnych dnych, nie znleziono jednozncznej korelcji pomiędzy długością podstwnik lkilowego w 1 7 uzysknymi wrtościmi współczynnik refrkcji w nlizownym zkresie tempertur (Rys. 3). Rys. 2. Zleżność lepkości i gęstości od tempertury dl otrzymnych cieczy jonowych Pondto, nlogicznie jk w przypdku innych cieczy jonowych, lepkość związków 1 7 zmniejszł się nieliniowo ze wzrostem tempertury (Rys. 2). Njwiększy spdek wrtości nstąpił przy wzroście tempertury z 20 do 40 C w efekcie lepkość cieczy jonowych mieścił się w przedzile od 0,43 do 1,39 P s. Dlszy wzrost tempertury z 40 do 80 C spowodowł niewielki spdek nlizownego prmetru, który osttecznie dl wszystkich soli wyniósł ok. 0,1 P s. W temp. 20 C otrzymne ciecze jonowe chrkteryzowły się gęstością większą od wody, uzyskne wrtości mieściły się w przedzile od 1,089 g cm -3 dl 7 do 1,217 g cm -3 dl 1 (Tb. 1). Zobserwowno, że w przypdku wszystkich bdnych cieczy jonowych gęstość liniowo mlł wrz ze wzrostem tempertury (Rys. 2). Przebieg prostych opisujących zleżność pomiędzy gęstością i temperturą dl 1 7 chrkteryzuje równnie y = x + b, gdzie współczynnik wyniósł ok. -0,0008, ntomist b whł się od 1,106 do 1,239 g cm -3 (R 2 > 0,97). Osttecznie, w temp. 80 C gęstość otrzymnych produktów był niższ średnio o ok. 0,06 g cm -3 i mieścił się przedzile od 1,04 g cm -3 dl 7 do 1,16 g cm -3 dl 1. Okzło się również, że wzrost długości łńcuch lkilowego od C 4 (1) do C 16 (7) powodowł spdek gęstości w cłym nlizownym zkresie tempertur, co jest zgodne z wynikmi uzysknymi dl innych herbicydowych cieczy jonowych [5, 12]. Zobserwown zleżność (Rys. 3) jest spowodown wzrostem objętości swobodnej cząsteczki cieczy jonowej w mirę wydłużni podstwnik węglowego. W Tblicy 1 zestwiono wyniki pomirów współczynnik refrkcji dl syntezownych soli w temp. 20 C. Zmierzone wrtości mieściły Rys. 3. Zleżność gęstości i współczynnik refrkcji od ilości tomów węgl w łńcuchu lkilowym (R) dl syntezownych cieczy jonowych Dl 1 7 oznczono rozpuszczlność w wodzie orz w populrnych rozpuszczlnikch orgnicznych, tkich jk: metnol, izopropnol, ceton, cetonitryl, DMSO, octn etylu, chloroform, heksn orz toluen [22]. Rozpuszczlniki uszeregowno w kolejności mlejącej polrności wg skli Snyder (Tb. 2). Sól Tblic 2 Rozpuszczlność otrzymnych cieczy jonowych w 25 C Wod Metnol DMSO Acetonitryl Aceton 9.0 6.6 6.5 6.2 5.1 4.3 4.3 4.1 2.3 0.0 1 + + + + + + + + + - 2 + + + + + + + + + - 3 + + + + + + + + + - 4 + + +/- + + + + + + - 5 +/- + +/- + + + + + + - 6 - + +/- + + + + + + - 7 - + +/- + + + + + + - polrność w skli Snyder; + dobrze rozpuszczlny (> 10,0% w/o); +/- ogrniczon rozpuszczlność (3,3 10,0% w/o); nierozpuszczlny (<3,3% w/o) Izopropnol Octn etylu Chloroform Toluen Heksn 556 nr 9/2016 tom 70

Wszystkie zsyntezowne ciecze jonowe rozpuszczły się dobrze w większości rozpuszczlników: cetonie, izopropnolu, cetonitrylu, metnolu, octnie etylu, chloroformie orz toluenie. Ntomist rozpuszczlność w wodzie orz w DMSO zleżł od długości łńcuch lkilowego w ktionie. Okzło się, że wzrost niepolrnego łńcuch lkilowego w ktionie powodowł wzrost hydrofobowości syntezownych związków. W efekcie, ciecze jonowe z podstwnikmi tetrdecylowym (6) orz heksdecylowym (7) były nierozpuszczlne, sól z ktionem dodecylowym (5) wykzł ogrniczoną rozpuszczlność w wodzie. Podobnie związki zchowywły w DMSO, gdzie dobrą rozpuszczlność zobserwowno jedynie dl 1 (z podstwnikiem butylowym), 2 (z podstwnikiem heksylowym) orz 3 (z podstwnikiem oktylowym). Pondto zuwżono, że żden z otrzymnych związków nie rozpuszczł się w niepolrnym heksnie, co jest zgodne z doniesienimi opisującymi inne herbicydowe ciecze jonowe [12, 16, 17]. W bdnich szklrniowych n chwstch komosy biłej (Chenopodium lbum L.) orz chbr błwtk (Centure cynus L.) określono ktywność chwstobójczą syntezownych związków. Wrz z preprtem komercyjnym zostły one zplikowne w obniżonej dwce, wynoszącej 400 g substncji ktywnej n hektr (dwk rekomendown w przypdku testownych chwstów wynosi 600 g s../h). Bdne herbicydowe ciecze jonowe zchowły ktywność biologiczną pochodzącą od nionu (Tb. 3). Wyższą redukcję świeżej msy uzyskno dl chbr błwtk. Wyniki n poziomie 78 94% świdczą o wysokiej skuteczności dziłni soli, jednkże uzyskne wrtości były njczęściej niezncznie niższe od komercyjnego herbicydu zwierjącego 2,4-D w postci soli dimetylomoniowej. 6 wykzł njwyższą ktywność wobec roślin chbr błwtk, ntomist wobec roślin komosy biłej njefektywniejsz okzł się 5. Pondto, 3 7 wykzły wyższe wyniki ktywności chwstobójczej w stosunku do komosy biłej niż preprt odniesieni. Tblic 3 Redukcj świeżej msy chbr błwtk i komosy biłej Obiekt chber błwtek Redukcj świeżej msy, % komos bił 1 82 62 2 78 58 3 92 71 4 90 73 5 93 79 6 94 75 7 91 74 DMA 2,4-D 94 65 preprt odniesieni sól dimetylomoniow kwsu 2,4-D N Rysunku 4 przedstwiono zleżność skuteczności dziłni testownych soli od liczby tomów węgl w łńcuchu lkilowym (R). Wynik z niego, iż ktywność chwstobójcz wzrst wrz z długością podstwnik lkilowego w bdnych związkch. Wyrźny wzrost skuteczności dziłni zobserwowno dl 3 z podstwnikiem oktylowym i dłuższym (4 7). Mksimum redukcji świeżej msy chwstów przypd dl związków zwierjących łńcuchy o długości 12 14 tomów węgl. Dlsze wydłużnie podstwnik powoduje niewielki spdek ktywności herbicydowej bdnych soli. Podsumownie i wnioski Oprcowno i przedstwiono wydjną metodę otrzymywni nowych cieczy jonowych o włściwościch chwstobójczych, zwierjących ktion lkilo[2-(2-hydroksyetoksy)etylo]dimetylomoniowy orz nion 2-(2,4-dichlorofenoksy)propioninowy. N podstwie widm mgnetycznego rezonnsu jądrowego, zidentyfikowno chrkterystyczne sygnły pochodzące od ktionu jk i nionu, co potwierdz strukturę otrzymnych związków. Wszystkie zsyntezowne związki chrkteryzowły się ciekłym stnem skupieni w wrunkch otoczeni. Zobserwowno wpływ podstwnik lkilowego n podstwowe prmetry fizykochemiczne otrzymnych soli orgnicznych. Wrz ze wzrostem liczby tomów węgl w łńcuchu nstępowł spdek rozpuszczlności zsyntezownych cieczy jonowych w wodzie orz DMSO. Pondto, zobserwowno również, że wydłużenie podstwnik lkilowego w ktionie otrzymnych cieczy jonowych o 12 tomów węgl powoduje spdek gęstości o ok. 0,12 g cm 3. Dl zsyntezownych cieczy jonowych wrtości lepkości, gęstości orz współczynnik refrkcji mlły wrz ze wzrostem tempertury, w dodtku, w przypdku dwóch osttnich prmetrów, zminy te miły chrkter liniowy. N podstwie nlizy wyników ktywności chwstobójczej stwierdzono, że ktywność biologiczn pochodząc od nionu 2,4-DP zostł zchown. Zobserwowno zleżność skuteczności dziłni od ilości tomów węgl w łńcuchu lkilowym dl bdnych soli. Aktywność herbicydow wyrźnie wzrosł dl cieczy jonowych zwierjących podstwnik oktylowy lub dłuższy. Njwyższe wrtości redukcji świeżej msy dl komosy biłej zobserwowno dl cieczy jonowej zwierjącej grupę dodecylową, ntomist w przypdku chbr błwtk njwyższe wrtości tego prmetru osiągnięto stosując sól z podstwnikiem tetrdecylowym. Część eksperymentln Mteriły 2-(dimetylominoetoksy)etnol (98%, Sigm-Aldrich), 1 bromobutn (99%, Sigm-Aldrich), 1 bromoheksn (99%, Sigm-Aldrich), 1 bromooktn (99%, Sigm-Aldrich), 1 bromodekn (98%, Sigm- Aldrich), 1 bromododekn (97%, Sigm-Aldrich), 1 bromotetrdekn (97%, Sigm-Aldrich), 1 bromoheksdekn (97%, Sigm-Aldrich), kws 2 (2,4 dichlorofenoksy)propionowy (98%, Alf Aesr), wodorotlenek potsu (85%, POCH). Syntez Otrzymywnie bromków lkilo[2-(2-hydroksyetoksy)etylo]dimetylomoniowych: 0,02 mol 2-(2-dimetylominoetoksy)etnolu rozpuszczono w 50 cm 3 cetonitrylu, nstępnie wkroplono 0,02 mol odpowiedniego bromku lkilowego. Ukłd mieszno w temp. 50 C pod chłodnicą zwrotną przez 24 godziny, po czym rozpuszczlnik odprowno, surowy produkt dokłdnie osuszono. Rys. 4. Zleżność skuteczności dziłni od ilości tomów węgl w łńcuchu lkilowym (R) dl otrzymnych cieczy jonowych Otrzymywnie herbicydowych cieczy jonowych: 0,01 mol bromku lkilo[2-(2-hydroksyetoksy)etylo]dimetylomoniowego rozpuszczono w 20 cm 3 metnolu i przy ciągłym nr 9/2016 tom 70 557

mieszniu dodno 0,01 mol 2 (2,4 dichlorofenoksy)propioninu potsu, otrzymnego uprzednio w rekcji kwsu zobojętnini kwsu 2,4-DP z pomocą wodorotlenku potsu w wodzie. Rekcję wyminy nionu prowdzono przez 3 godziny pod chłodnicą zwrotną w temp. 45 C. Nstępnie mieszninę porekcyjną ochłodzono, odsączono wytrąconą sól nieorgniczną (bromek potsu), rozpuszczlnik odprowno z pomocą wyprki próżniowej rotcyjnej. Otrzymny produkt rozpuszczono w cetonie, po czym wytrącony osd w postci nieprzeregownych substrtów orz pozostłości produktu ubocznego odsączono, rozpuszczlnik odprowno. Końcowy produkt suszono pod obniżonym ciśnieniem w temp. 50 C przez 24 godziny. 2-(2,4-dichlorofenoksy)propionin butylo[2-(2-hydroksyetoksy)etylo] dimetylomoniowy (1): 1 H NMR (CD 3 OD) δ [ppm] = 0,87 (t, J = 6,95 Hz, 3H), 1,29 (s, 2H), 1,62 (d, J = 6,76 Hz, 3H), 1,65 (m, 2H), 3,22 (s, 6H), 3,37 (m, 2H), 3,60 (m, 4H), 3,70 (m, 2H), 3,89 (s, 2H), 4,43 (q, J = 6,6 Hz, 1H), 6,7 (d, J = 8,91 Hz, 1H), 7,13 (dd, J 1,2 = 8,8 Hz, J 1,3 = 2,6 Hz, 1H), 7,38 (d, J = 2,6 Hz, 1H); 13 C NMR (CD 3 OD) δ [ppm] = 178,8; 154,7; 130,7; 128,5; 126,1; 124,6; 116,3; 77,8; 73,7; 66,8; 65,6; 64,5; 61,9; 52,0; 33,0; 30,6; 27,6; 23,7; 23,6; 19,5; 14,7. Anliz elementrn CHN dl C 19 H 31 Cl 2 NO 5 (M mol = 424,36 g mol -1 ): wrtości obliczone (%): C = 53,78; H = 7,36; N = 3,30; wrtości zmierzone: C = 53,45; H = 7,11; N = 3,00. 2-(2,4-dichlorofenoksy)propionin heksdecylo[2-(2-hydroksyetoksy) etylo]dimetylomoniowy (7): 1 H NMR (CD 3 OD) δ [ppm] = 0,89 (t, J = 6,92 Hz, 3H), 1,31 (s, 26H), 1,60 (d, J = 6,86 Hz, 3H), 1,76 (m, 2H), 3,14 (s, 6H), 3,35 (m, 2H), 3,58 (m, 4H), 3,68 (m, 2H), 3,89 (s, 2H), 4,46 (q, J = 6,86 Hz, 1H), 6,89 (d, J = 8,97 Hz, 1H), 7,16 (dd, J 1,2 = 8,86 Hz, J 1,3 = 2,57 Hz, 1H), 7,36 (d, J = 2,58 Hz, 1H); 13 C NMR (CD 3 OD) δ [ppm] = 178,9; 154,7; 130,6; 128,7; 126,1; 124,6; 116,4; 77,9; 73,8; 66,6; 65,8; 64,4; 61,7; 52,1; 33,0; 30,6; 27,3; 23,9; 23,6; 19,6; 14,5. Anliz elementrn CHN dl C 31 H 55 Cl 2 NO 5 (M mol = 592,68 g mol -1 ): wrtości obliczone (%): C = 62,82; H = 9,35; N = 2,36; wrtości zmierzone: C = 62,52; H = 9,18; N = 2,01. Anliz produktów: Gęstość. Pomir gęstości syntezownych cieczy jonowych wykonno metodą oscylcyjną, wykorzystując gęstościomierz utomtyczny DDM2911 (Rudolph Reserch Anlyticl) z możliwością regulcji tempertury z pomocą modułu Peltier (0 80 C). Dokłdność stbilizcji tempertury wynosi 0,02 C, ntomist dokłdność pomiru według specyfikcji urządzeni był n poziomie 0,00002 g cm -3. Kżdy pomir wykonno trzykrotnie, ostteczny wynik był średnią rytmetyczną z uzysknych wrtości. Lepkość. Lepkość dynmiczną otrzymnych cieczy jonowych zmierzono z pomocą wiskozymetru rotcyjnego Rheotec RC30- CPS o ukłdzie geometrycznym stożek-płytk (C50 2, dl którego zkres mierzonych lepkości mieści się w przedzile od 0,005 do 5000 P s), z możliwością regulcji tempertury z pomocą modułu Peltier (0 120 C). Do pomiru wykorzystno próbki cieczy jonowych o objętości około 1,5 cm 3, których lepkość mierzono w zkresie tempertur od 20 do 80 C. Błąd pomirowy określono jko mniejszy niż 10 4 P s. Współczynnik złmni świtł. Pomir współczynnik złmni świtł syntezownych związków wykonno, używjąc refrktometru utomtycznego J357 (Rudolph Reserch Anlyticl) z elektroniczną regulcją tempertury od 15 do 100 C. Dokłdność stbilizcji tempertury wynosił 0,02 C, ntomist dokłdność pomiru współczynnik złmni świtł wynosił 0,00005. Pomiry dl nlizownych związków określono w zkresie tempertur do 20 do 80 C. Kżdy pomir wykonno trzykrotnie, ostteczny wynik był średnią rytmetyczną z uzysknych wrtości. Aktywność chwstobójcz bdni szklrniowe. Bdni przeprowdzono w Instytucie Ochrony Roślin Pństwowym Instytucie Bdwczym w Poznniu. Skuteczność dziłni herbicydowych cieczy jonowych zbdno n przykłdzie wybrnych roślin testowych: komosy biłej (Chenopodium lbum L.) orz chbr błwtk (Centure cynus L.). Eksperyment zostł przeprowdzony wg metodyki opisnej wcześniej w [5]. Bdni finnsowne w rmch dziłlności sttutowej 03/32/DSMK/0612 przyznnych w rmch dotcji Ministerstw Nuki i Szkolnictw Wyższego Litertur 1. Rogers R.D., Seddon K.R.: Science 2003, 302, 792 793. 2. Wsserscheid P., Welton T.: Ionic Liquids in Synthesis. Wiley-VCH VerlngGmbh nd KGA, Weinheim, 2nd Edn, 2008. 3. Plechkov N.V.:, Seddon K.R.: Chem. Soc. Rev. 2008, 37, 123 150. 4. Pernk J., Sygud A., Jniszewsk D., Mtern K., Prczyk T.: Tetrhedron 2011, 67, 4838 4844. 5. Kordl-Mrkiewicz R., Rodk H., Mrkiewicz B., Wlkiewicz F., Sznjdrowsk A., Mtern K., Mrcinkowsk K., Prczyk T., Pernk J.: Tetrhedron 2014, 70, 4784 4789. 6. Pernk J., Czernik K., Biedzik A., Mrcinkowsk K., Prczyk T., Erfurt K., Chrobok A.: RSC Adv. 2016, 6, 52781 52789. 7. Pernk J., Niemczk M., Chrznowski Ł., Łwniczk Ł., Fochtmn P., Mrcinkowsk K., Prczyk T.: Chem. Eur. J. 2016, 22, 12012 12021. 8. Prczyk T., Krdsz P., Jkubik E., Sygud A., Mtern K., Pernk J.: Weed Sci. 2012, 60, 189 192. 9. Pernk J., Sygud A., Mtern K., Jnus E., Krdsz P., Prczyk T.: Tetrhedron 2012, 68, 4267 4273. 10. Pernk J., Czernik K., Niemczk M., Chrznowski Ł., Łwniczk Ł., Fochtmn P., Mrcinkowsk K., Prczyk T.: New J. Chem. 2015, 39, 5715 5724. 11. Niemczk M., Giszter R., Czernik K., Mrcinkowsk K., Wlkiewicz F.: RSC Adv. 2015, 5, 15487 15493. 12. Pernk J., Niemczk M., Mtern K., Żelechowski K., Mrcinkowsk K., Prczyk T.: RSC Adv. 2016, 6, 7330 7338. 13. Wng B., Ding G., Zhu J., Zhng W., Guo M., Geng Q., Gou D., Co Y.: Tetrhedron 2015, 71, 7860 7864. 14. Cojocru O.A., Shmshin J.L., Guru G., Sygud A., Prczyk T., Pernk J., Rogers R.D.: Green chem. 2013, 15, 2110 2120. 15. Zhu J., Ding G., Liu Y., Wng B., Zhng W., Guo M., Geng Q., Co Y.: Chem. Eng. J. 2015, 279, 472 477. 16. Pernk J., Niemczk M., Shmshin J.L., Guru G., Głowcki G., Prczyk T., Mrcinkowsk K., Rogers R.D.: J. Agric. Food Chem. 2015, 13, 3357 3366. 17. Pernk J., Niemczk M., Giszter R., Shmshin J.L., Guru G., Cojocru O.A., Prczyk T., Mrcinkowsk K., Rogers R.D.: ACS Sustinble Chem. Eng. 2014, 2, 2845 2851. 18. Pernk J., Niemczk M., Mtern K., Mrcinkowsk K., Prczyk T.: Tetrhedron 2013, 69, 4665 4669. 19. Pernk J., Mrkiewicz B., Zgoł-Grześkowik A., Chrznowski Ł., Gwizdowski R., Mrcinkowsk K., Prczyk T.: RSC Adv. 2014, 4, 39751 39754. 20. Wu T.Y., Su S.G, Gung S.T., Lin M.W., Lin Y.C, Ou-Yng W.C., Sun I.W., Li C.A.: J. Irn. Chem. Soc. 2011, 8, 149 165. 21. Tokud H., Hymizu K., Ishii K., Susn M.A.B.H., Wtnbe M.: J. Phys. Chem. B 2005, 109, 6103 6110. 22. Vogel A.I., Furniss B.S.: Preprtyk orgniczn. WNT Wrszw 2006. 558 nr 9/2016 tom 70

Dr inż. Michł NIEMCZAK ukończył studi n Wydzile Technologii Chemicznej Politechniki Poznńskiej (2010) orz studi doktornckie przy Wydzile Technologii Chemicznej Politechniki Poznńskiej (2015). Prcuje w Instytucie Chemii i Technologii Chemicznej Politechniki Poznńskiej (obecnie n stnowisku systent nukowego). Specjlizuje się w syntezie orz fizykochemii czwrtorzędowych soli moniowych i cieczy jonowych. W tej temtyce jest współutorem 18. rtykułów nukowych w renomownych czsopismch orz przeszło 20. ptentów krjowych jk i międzynrodowych. e-mil: michl.niemczk@put.poznn.pl Inż. Ilon KĘDZIA uzyskł tytuł inżynier n Politechnice Poznńskiej, kierunek Technologie Ochrony Środowisk (2015). Obecnie studentk studiów II stopni, kierunek Technologi Chemiczn, specjlność Technologi Orgniczn. Zinteresowni nukowe: syntez chemiczn, ciecze jonowe. e-mil: ilonkedzi@gmil.com Inż. Zuznn BARTOSZEWSKA bsolwentk Politechniki Poznńskiej n kierunku Technologie Ochrony Środowisk (2015). Obecnie studentk studiów II stopni, kierunek Technologi Chemiczn, specjlność Technologi orgniczn. Zinteresowni nukowe: ciecze jonowe, syntez Orgniczn. e-mil: zu.brtoszewsk@gmil.com Dr Ktrzyn MARCINKOWSKA ukończył studi n Wydzile Chemii Uniwersytetu im. Adm Mickiewicz w Poznniu (2009). W 2015 r. uzyskł stopień doktor nuk rolniczych. Rozprwę obronił w Instytucie Ochrony Roślin Pństwowym Instytucie Bdwczym w Poznniu. Obecnie prcuje n stnowisku diunkt w Zkłdzie Bdni Środków Ochrony Roślin w IOR- PIB. Specjlność herbicydowe ciecze jonowe. e-mil: k.mrcinkowsk@iorpib.poznn.pl Z wielkim smutkiem zwidmimy, że 15 wrześni 2016 r. zmrł dr Hubert BARTOSZ BECHOWSKI Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Wrocłwskiej Rdy Federcji SNT NOT orz Wiceprezes Oddziłu Wrocłwskiego SITPChem. Mił 60 lt. Dr Hubert Brtosz-Bechowski był bsolwentem Wydziłu Mtemtyki, Fizykini Chemii Uniwersytetu Wrocłwskiego. Odbył też stże Nukowe n University of Arizon i Ktholieke Universieit Leuven. Prcowł n Uniwersytecie Wrocłwskim; był utorem/współutorem kilkudziesięciu prc nukowych, głównie z pogrnicz chemii i biologii; był wielkim propgtorem chemii. Przewodniczącym Koł Nuczycielsko-Uniwersyteckiego SITPChem n Uniwersytecie Wrocłwskim. Dr Hubert Brtosz-Bechowski od wielu lt związł się ze Stowrzyszeniem Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, znjdując tutj miejsce swojej ktywności. O swoich związkch ze Stowrzyszeniem tk mówił wywidzie n nszych łmch (CHEMIK 2014, 68, 9, 805 806): Zwsze rzeczą niezwykle wżną wydwło mi się powiąznie przemysłu chemicznego z uczelnimi. Niestety to powiąznie w Polsce jest słbe. Win leży zrówno po stronie uczelni jk i zkłdów chemicznych. Wydje mi się, że decydującą rolę powinno odegrć Pństwo poprzez stwrznie zchęt i ułtwień w systemie podtkowym. Wstępując do SITPChem miłem po trosze ndzieję n znlezienie więzi z przemysłem i być może ukierunkowni moich bdń n przemysł. Od kilku lt próbuję szerzyć wiedzę chemiczną w rmch corocznych Wrocłwskich Dni Nuki i Techniki, orgnizując prezentcje wrocłwskiego Oddziłu SITPChem i osobiście przedstwijąc referty z pogrnicz chemii i biologii. Uwżm, że jednym z njwżniejszych celów SITPChem powinn być edukcj. Dr Hubert Brtosz-Bechowski prcowł w Stowrzyszeniu Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego od 2006 r. W kdencji 2010 2014 był członkiem Zrządu Oddziłu Wrocłwskiego SITPChem i jednocześnie Przewodniczącym Koł Nuczycielsko-Uniwersyteckiego SITPChem n Uniwersytecie Wrocłwskim. Od 2014 r. był III wiceprezesem ZO SITPChem we Wrocłwiu. Był ktywny tkże w strukturch Nczelnej Orgnizcji Technicznej; od 2013 r. jko Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Wrocłwskiej Rdy Stowrzyszeń Nukowo-Technicznych NOT. Uroczystość pogrzebow odbył się 20 wrześni br. w kplicy n Cmentrzu Osobowickim we Wrocłwiu Żegnmy Kolegę, Nuczyciel kdemickiego, Przyjciel Koleżnki i Koledzy ze Stowrzyszeni Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego nr 9/2016 tom 70 559