ZESPÓŁ SZKÓŁ im J. i W. ZAMOYSKICH W ROKIETNICY Program profilaktyki dla uczniów klas I-IV technikum oraz I-III zawodowej Umysł jest jak spadochron. Nie działa kiedy nie jest otwarty Frank Zappa Opracowanie: mgr Anita Durowicz-Janicka pedagog
OKREŚLENIE PROBLEMU I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Zmiany społeczno-ekonomiczne oraz polityczne ostatnich lat sprawiły, iż zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych oddziałujących na dzieci i młodzież, skutkiem czego stale wzrasta liczba osób przejawiających różnego rodzaju dysfunkcje rozwojowe oraz poszukujących szybkiego i łatwego sposobu poradzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych. Niestety dla wielu młodych ludzi tym najlepszym sposobem jest sięganie po różnego rodzaju używki. Zjawisko uzależnień od środków psychoaktywnych takich jak: alkohol, narkotyki, dopalacze, leki, kleje, tytoń wśród dzieci i młodzieży staje się problemem społecznym, a hasło Szkoła wolna od narkotyków promujące nowy styl życia uczniów pozostaje nadal w sferze marzeń i często jest tylko apelem nie mającym odzwierciedlenia w rzeczywistości. Poczucie bezradności, brak perspektyw na przyszłość i trudna sytuacja materialna uczniów i ich rodzin stanowią podatny grunt do powstawania sytuacji problemowych zarówno w środowisku rodzinnym, jak i w szkole. W obecnej sytuacji szkoła musi aktywnie przeciwdziałać zjawiskom problemowym i tworzyć własną strategię czynników chroniących. Współczesna szkoła odgrywa szczególną rolę w zakresie zapobiegania i redukowania zagrożeń dzieci i młodzieży. Zadania szkoły w tym zakresie zostały dokładnie określone w Rozporządzeniu Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 29 marca 1986 r. i obejmują: Prowadzenie edukacji uczniów w zakresie profilaktyki uzależnień Informowanie rodziców o przyczynach, objawach i skutkach używania środków uzależniających Tworzenie w szkole atmosfery i środowiska społecznego, które sprzyja dobremu samopoczuciu uczniów i nauczycieli, rozwojowi zainteresowań indywidualnych i uzdolnień uczniów, atrakcyjnemu spędzaniu czasu wolnego, kształtowaniu w uczniach umiejętności radzenia sobie ze stresem, współpracy z rodzicami Udzielenie indywidualnej pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniem. Aby przeciwdziałać zagrożeniom i wszelkim patologicznym zjawiskom na terenie szkoły i w środowisku uczniów konieczna jest modyfikacja procesu wychowania oraz podejmowania wielopoziomowych działań profilaktycznych. W szkole istnieje program wychowawczy, którego celem jest wspieranie ucznia we wszechstronnym rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie dojrzałości fizycznej, psychicznej i społecznej. Niezależnie od powyższego programu widziałyśmy konieczność opracowania i wdrożenia programu profilaktyki, którego celem jest promowanie zdrowego stylu życia, zapobieganiu uzależnieniom i przeciwdziałanie agresji wśród uczniów oraz szeroko rozumiana edukacja niezbędna do wyrobienia właściwych postaw i zachowań. Edukacja musi koncentrować się na bezpośrednich, psychospołecznych skutkach używania substancji psychoaktywnych. Ponadto konieczne wydaje się być odejście w profilaktyce od koncentracji na uzależnieniu jako głównym zagrożeniu. Używanie narkotyków to droga na skróty w zaspakajaniu potrzeb i realizacji zadań rozwojowych młodzieży, która zastępuje naukę ważnych umiejętności życiowych. Profilaktyka powinna, zatem zawierać ofertę innego życia, promować aktywne formy spędzania czasu wolnego zamiast picia alkoholu i zażywania narkotyków, stawiać na rozwój osobisty, a także rozwijać umiejętności społeczne uczniów.
DIAGNOZA OBASZARÓW PROBLEMOWYCH Program profilaktyki powstał w wyniku diagnozy ilościowej i jakościowej uczniów, rodziców oraz nauczycieli. Z uwzględnieniem rozwoju i nasilenia specyfiki zagrożeń występujących w środowisku szkolnym zdiagnozowałyśmy następujące obszary problemowe. Alkohol spożywa znaczna część badanych. Uczniowie najczęściej piją piwo i wódkę. Palenie papierosów. Zażywanie narkotyków. Brak umiejętności społecznych, radzenia sobie ze stresem, poprawnej komunikacji interpersonalnej, radzenia sobie z pojawiającymi się emocjami Brak umiejętności zarządzania w kreatywny sposób swoim czasem wolnym. Brak własnych zainteresowań. Wnikliwa analiza wniosków z obserwacji, wywiadów, rozmów i dokumentacja szkolnej pozwoliła wyodrębnić następujące płaszczyzny działania: Rozwijanie pozytywnej motywacji do sumiennego wykonywania obowiązków szkolnych, Promowanie zdrowego stylu życia wolnego od nałogów, Przeciwdziałanie wszelkim przejawom agresji i przemocy. Szkolny program profilaktyki uzupełnia program wychowawczy szkoły i jest zgodny z aktami prawa oświatowego. Obejmuje uczniów z klas I-IV technikum oraz uczniów z klas I- III szkoły zawodowej. PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Z 12.11.1982 r.) z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Z 20.10.1994 r.) z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Z 30.01.1996 r.) z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. Z 1995)z późniejszymi zmianami Artykuł 72.1 i 72.1 konstytucji RP z dnia 02.04.1997 r. (Dz. U. Nr 78/1997 r.) Konwencja o prawach dziecka z dnia 20.11.1989 r. (Dz. U. Nr 120/1991 r.) Ustawa z dnia 14.03.85 r. o Państwowej inspekcji sanitarnej art. 27, 31a, 29 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani (nowelizacja) Uchwała Rady Powiatu z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Powiatu Poznańskiego na lata 2012-2015
CEL GŁÓWNY PROMOWANIE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA, ROZWOJU OSOBISTEGO I ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM WŚRÓD UCZNIÓW SZKOŁY CELE SZCZEGÓŁOWE Kształtowanie umiejętności życiowych uczniów. Rzetelna informacja o skutkach przyjmowania środków psychoaktywnych i ukazywanie zagrożeń, jakie niosą ze sobą uzależnienia. Umożliwianie uczniom podejmowania świadomych decyzji w sprawie używek i uczenie jak odmawiać bez obawy przed odrzuceniem. Umożliwienie uczniom wycofania się z zachowań ryzykownych. Opóźnienie wieku inicjacji. Dostarczenie informacji o pozytywnych wymiarach zdrowego stylu życia. Kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego. Rozbudzenie zainteresowania własnym rozwojem osobistym i zdrowiem ułatwienie nabywania podstawowych umiejętności z zakresu profilaktyki i psychologii społecznej. Eliminowanie stresów i napięć. ZAŁOŻENIA PROGRAMU I PRZEWIDYWANE EFEKTY WYSIŁKI PODEJMOWANE I STARANIA W RAMACH SZKOLNEJ EDUKACJI PROFILAKTYCZNEJ PRZYNIOSĄ EFEKTY JEŻELI UCZNIOWIE: Będą wiedzieli, co to jest uzależnienie, dlaczego nie należy używać środków uzależniających oraz jaki mają wpływ na rozwój i życie człowieka. Potrafili przeciwstawić się negatywnym presjom społecznym. Potrafili aktywnie spędzać czas wolny i radzić sobie z trudnościami życiowymi bez używania substancji psychoaktywnych tj. narkotyki, dopalacze, leki. Będą wiedzieli gdzie znaleźć profesjonalną pomoc i wsparcie w sytuacji zagrożenia uzależnieniem oraz problemów osobistych. Będą potrafili dokonywać świadomych i odpowiedzialnych wyborów. Potrafili radzić sobie z przeżywanymi lękami, emocjami, stresem/ Będą świadomi swojej odpowiedzialności za swoją postawę w stosunku do innych ludzi, za tworzenie i zachowanie swojego środowiska wolnego od przemocy i od środków odurzających, ciągły rozwój w życiu i poszerzanie swojej świadomości. Będą świadomi konsekwencji w przypadkach o posiadanie, rozprowadzanie i promocję środków psychoaktywnych, grożącej im odpowiedzialności karnej. Będą rozwijać swoje poczucie własnej wartości, akceptować pozytywne aspekty własnego dojrzewania i rozwoju.
METODY zajęcia warsztatowe wykłady prelekcje pogadanki FORMY PRACY zbiorowa grupowa indywidualna DIAGNOZA I EWALUACJA rozmowy wywiady obserwacja analiza przypadków sprawozdania wychowawców, pedagoga szkolnego, kierownika internatu podsumowujące stopień realizacji celów zawartych w Szkolnym Programie Profilaktyki. ankiety dla uczniów klas I termin realizacji: grudzień/styczeń, wstępna diagnoza problemu, wychowawcy klas pierwszych. ankiety dla uczniów klas II odpowiedzialni wychowawcy klas II. Ewaluacja programu dokonanie oceny skuteczności programu, ewentualne zmiany i uzupełnienia. SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU Realizacja programu odbywać się będzie w ramach: Specjalnych zajęć warsztatowych prowadzonych przez pedagoga, psychologa i innych specjalistów. Codziennych zajęć dydaktyczno-wychowawczych oraz opiekuńczych prowadzonych w szkole podczas zajęć edukacyjnych (godzin wychowawczych) przez wychowawców i pedagoga. Spotkań psychoterapeutycznych prowadzonych przez psychologa bądź pedagoga z zakresu psychologii społecznej, komunikacji interpersonalnej. Zajęć warsztatowych prowadzonych przez specjalistów do spraw patologii i uzależnień mających na celu podniesienie poczucia własnej wartości oraz doskonaleniu umiejętności zastosowania zachowań asertywnych w sytuacjach nacisku ze strony kolegów i środowiska. Spotkań z przedstawicielami policji mającymi na celu informowanie uczniów o szkodliwości używek oraz ich wpływie na bezpieczeństwo swoje i innych osób. Działania podejmowane w ramach programu obejmować będą trzy obszary: działania skierowane do uczniów działania skierowane do rodziców działania skierowane do wychowawców
IMPREZY TOWARZYSZĄCE REALIZACJI PROGRAMU Zajęcia sportowo rekreacyjne, zapoznanie z zasadami gier zespołowych, wzmacnianie zdrowej rywalizacji w grupie i zasad fair play, rozwijanie zdolność, sprawności oraz zainteresowań sportowych Zajęcia kulturalno rozrywkowe, rozwój funkcji poznawczych, stwarzanie warunków do lepszej integracji grupy, nawiązywaniu pozytywnych relacji i komunikacji w grupie. Zajęcia turystyczno krajoznawcze, stwarzanie możliwości pełnego wypoczynku fizycznego i psychicznego, dbałość o własny rozwój ducha i ciała, aktywne spędzanie czasu wolnego. Zajęcia w Regionalnym Centrum Profilaktyki Uzależnień dla Dzieci i Młodzieży w Rogoźnie. Zajęcia w ramach kół zainteresowań i przedmiotowych, uczestnictwo w konkursach, olimpiadach, wystąpieniach.