Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 5.10/2/104 Nazwa Autorzy ścieżki Rok WYBRANE ZAGADNIENIA Z PSYCHOTERAPII dr Hanna Makowska kierownik dr Agnieszka Widera Wysoczańska, mgr Elżbieta Luczys, mgr Jacek Rydlewski V Semestr 10 Liczba godzin 135 Forma zajęć wykład, warsztat (zajęcia teoretyczno-praktyczne), seminarium z elementami ćwiczeń warsztatowych Prowadzący Wprowadzenie do terapii rodzin (15 godz.) - wykład dr Hanna Makowska Procedury w psychoterapii (30 godz.) - warsztat mgr Jacek Rydlewski Systemowa terapia rodzin (30godz.) - warsztat dr Hanna Makowska Terapia z osobą po urazie doznanym w dzieciństwie, z rodzin dysfunkcyjnych (30 godz.) - seminarium z elementami ćwiczeń warsztatowych dr Agnieszka Widera - Wysoczańska Psycholog w relacji z chorym somatycznie (pierwszy kontakt) (30 godz.) - warsztat mgr Elżbieta Luczys Wymagania wstępne Ukończony IV rok Założenia i cele nauka diagnozy, stawiania hipotez i planowania terapii w pracy klientem indywidualnym oraz w relacji z systemem rodzinnym poznanie szczegółowych zagadnień związanych z wybranymi obszarami psychoterapii ćwiczenie podstawowych umiejętności pracy terapeutycznej ćwiczenie umiejętności opisu i analizy sesji terapeutycznej 1
Formy Warunki Wykład wprowadzający kończy się zaliczeniem bez oceny; pozostałe zajęcia kończą się zaliczeniem na ocenę na podstawie warunków opisanych w syllabusach. Jeżeli na blok przedmiotów składa się kilka zajęć w indeksie obok nazwy student wpisuje wszystkie osoby prowadzące zajęcia. Oceną końcową jest średnia z uzyskanych przez studenta ocen cząstkowych, którą wpisuje wyznaczony prowadzący. Niezaliczenie jednych zajęć z bloku oznacza niezaliczenie całego bloku. Brak oceny z jednego (lub bloku przedmiotów) oznacza niedopuszczenie do egzaminu końcowego (16 punktów ECTS student uzyskuje po zaliczeniu wszystkich przedmiotów na ścieżce); Ścieżka edukacyjna kończy się egzaminem, który obejmuje materiał ze wszystkich przedmiotów (4 punktów ECTS student uzyskuje po pozytywnie zdanym egzaminie końcowym). obecność obowiązkowa; zwolnienie lekarskie w przypadku nieobecności; zaliczenie nieobecności przed kolejnymi zajęciami w godzinach konsultacji prowadzącego aktywność znajomość literatury przygotowywanie zadań domowych pozytywne zaliczenie prac cząstkowych obejmujących wiadomości z poszczególnych tematów pozytywne zaliczenie testu pisemnego obejmującego wiadomości z treści programowych całej ścieżki ECTS 16 punktów (oceny) + 4 punkty (egzamin) 2
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia stacjonarne Kod 104 Nazwa Autor programu Rok dr Hanna Makowska V WPROWADZENIE DO TERAPII RODZIN Semestr 10 Liczba godzin 15 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne wykład dr Hanna Makowska Ukończony IV rok Założenia i cele omówienie rozwoju terapii rodzin prezentacja wybranych podejść teoretycznych i badań w obrębie systemowej terapii rodzin Formy Zaliczenie Warunki obecność ECTS 4 (student uzyskuje 4 punkty ECTS po pozytywnie zdanym egzaminie końcowym) Treści programowe: 1. Ogólne założenia teorii systemów. Rodzina jako system. 2 i 3. Podejście rozwojowe w teorii rodziny. Cykl rozwojowy rodziny stałość i zmiana, sposoby radzenia sobie prze rodzinę z wyzwaniami rozwojowymi. 4. Terapia strukturalna: założenia, cele, techniki pracy z rodziną. 5. Terapia mediolańska i postmediolańska. 6. Paradoks, pozytywna konotacja objawu, stałe zalecenie. Cyrkularność neutralność stawianie hipotez. 7. Zespół reflektujący. 3
Literatura obowiązkowa Andersen T. (1990) Zespół reflektujący. Streszczenie rozdziału: The Reflecting Team, (w) Basic Ideas and Concepts and Practical Constructions, Bergman. de Barbaro B. (red.). (1997) Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ. de Barbaro B. (red.). (1999) Schizofrenia w rodzinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cecchin G. (1995). Mediolańska szkoła terapii rodzin. Kraków: Collegium Medicum. Deissler K., G. (1998) Terapia systemowa jako dialog. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Glasser W. (2001) W życiu możesz wybierać. Warszawa: Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media. Goldenberg I., Goldenberg H. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Górniak L., Józefik B. (red.). (2003). Ewolucja myślenia systemowego w terapii rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Haley J. (1995) Niezwykła terapia. Gdańsk: GWP. Iniewicz G., Józefik B., Namysłowska I., Ulasińska R. (2002). Obraz relacji rodzinnych w oczach rodziców pacjentek chorujących na anoreksję psychiczną część 2. Psychiatria Polska. 1, 68-51. Józefik B. (red.) (1996). Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Kraków: Collegium Medicum UJ. Józefik B., Iniewicz G., Namysłowska I., Ulasińska R. (2002). Obraz relacji rodzinnych w oczach rodziców pacjentek chorujących na anoreksję psychiczną część 1. Psychiatria Polska. 1, 51-64. Józefik B., debarbaro B. (red.). (2004). Terapia rodzin a perspektywa feministyczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kalinowska M., Kotrys K. (2005). Przypadek schizofrenii danse macabre z rodziną w tle. Postępy Psychiatrii i Neurologii 14, s. 73-77. Namysłowska I. (1997) Terapia rodzin. Warszawa: Springer PWN. Satir V. (2000) Terapia rodziny. Gdańsk: GWP. Selvini-Palazzoli M., i inni (1988). Droga do paradoksu i Techniki paradoksu (w): R. Praszkier, M. Broniszewski (red.). Mity i rzeczywistość terapii rodzin. Warszawa: Synapsis, T II. Simon R. (2001) W cztery oczy. Rozmowy z twórcami terapii rodzin - Haley, Erickson, Szasz, Minuchin, Maturana, Madanes, Satir. Gdańsk: GWP. Tryjarska B. (1987). Implikacje podejścia systemowego w badaniach empirycznych nad rodziną. Nowiny Psychologiczne 1, 101-111. 4
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia stacjonarne/niestacjonarne Kod 104 Nazwa Status Autor programu Rok ZAJĘCIA UZUPEŁNIAJĄCE mgr Jacek Rydlewski V PROCEDURY W PSYCHOTERAPII Semestr Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Zajęcia warsztatowe mgr Jacek Rydlewski Ukończony IV rok Założenia i cele Zapoznanie się ze stosowaniem i działaniem wybranych, uniwersalnych procedur psychoterapeutycznych. Formy Warunki Ocena - obecność - aktywność na zajęciach - znajomość literatury, - pozytywna ocena z testu końcowego. ECTS 4 Treści programowe: 1. Podstawowe założenia terapii opartych o doświadczenie. 2. Zależności między procesami świadomymi a nieświadomymi. 3. Prawa rządzące procesami nieświadomymi. 4. Systemy reprezentacji w kontakcie z drugim człowiekiem. 5. Zwiększanie i zmniejszanie dystansu psychologicznego. 6. Badanie i poszerzanie doświadczenia. 7. Struktura i znaczenie języka jako metafory. 8. Proces interpersonalny / proces intrapsychiczny. 9. Procesy związane z ciałem ekspresja. 10. Posumowanie zajęć. 5
Literatura obowiązkowa Literatura uzupełniająca Grzesiuk L. Red. (2005) Psychoterapia - Teoria. Warszawa: ENETEIA. (Część II rozdz 3, 4, 5. Część III całość). Lazarus A. (2000) Wyobraźnia w psychoterapii. Gdańsk: GWP. Walker W. (2001) Przygoda z komunikacją. Gdańsk: GWP. Barker P. (1997) Metafory w psychoterapii. Gdańsk: GWP. Farelly F. (2004) Terapia prowokatywna. Wrocław: METAMORFOZA. Hill C. E. (2000) Sen w psychoterapii. Gdańsk: GWP. Roine E. (1994) Psychodrama. Opole: KONTAKT. Sills C. (1999) Pomoc psychologiczna w ujęciu Gestalt. Warszawa: IPZ PTP. Simon R. (2001) W cztery oczy. Gdańsk: GWP. Weeks G. R. (2000) Paradoks w psychoterapii. Gdańsk: GWP. 6
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia stacjonarne Kod 104 Nazwa SYSTEMOWA TERAPIA RODZIN Autor programu Rok dr Hanna Makowska V Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Zajęcia warsztatowe dr Hanna Makowska Ukończony IV rok Założenia i cele prezentacja wybranych podejść teoretycznych w obrębie systemowej terapii rodzin omówienie wybranych zagadnień i zjawisk obszaru terapii rodzin zapoznanie się z systemowym opisem rodziny ćwiczenie podstawowych umiejętności pracy z rodziną Formy Ocena Warunki obecność i aktywność znajomość literatury, przygotowywanie zadań domowych pozytywna ocena z kolokwium zaliczeniowego ECTS 4 Treści programowe 1. Co to jest struktura rodziny? Rodzina jako system. 2. Terapia strukturalna, a inne formy pracy z rodziną. 3. Objaw i jego funkcja w systemie rodzinnym. 7
4. Pozycja terapeuty rodzinnego ekspert, czy twórca dialogu z rodziną? 5. Twórcze prowadzenie wywiadu z rodziną. 6. Zespół terapeutyczny, zespół reflektujący. 7. Pytania cyrkularne a pytania reflektujące. 8, 9. Genogram rodzinny podstawy teoretyczne i zasady tworzenia genogramu. Różnorodne zastosowanie genogramu (przykłady). Samodzielna próba konstruowania genogramu. 10. Analiza i interpretacja wybranych genogramów (struktura rodziny, relacje rodzinne, wzorce funkcjonowania indywidualnego, triangulacja, lojalność rodzinna, mity rodzinne, zasoby rodziny). Literatura obowiązkowa Andersen T. (1990). Zespół reflektujący. Streszczenie rozdziału: The Reflecting Team, (w:) Basic Ideas and Concepts and Practical Constructions, Bergman. Bradshaw J. (1994), Zrozumieć rodzinę. Warszawa: IPZiT PTP. Cecchin G. (1995). Mediolańska szkoła terapii rodzin. Kraków: Collegium Medicum UJ. de Barbaro B. (red). (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ. de Barbaro B. (2002). Kontrakt w terapii rodzin Wybrane zagadnienia. Psychoterapia 4 (123). Deissler K. G. (1998). Terapia systemowa jako dialog. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Goldenberg I., Goldenberg H. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jelonkiewicz, I. (1992). Mity rodzinne. Psychoterapia 1(81). Józefik B., Pilecki M. (1995) Zasady sporządzania oraz interpretacji genogramu. Psychoterapia 3 (94) 1995. McGoldrick M., Gerson R., i inn. (2007). Genogramy. Rozpoznanie i interwencja. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo. Namysłowska I. (1997). Terapia rodzin. Warszawa: Springer PWN. Praszkier R. (1987). Zmieniać nie zmieniając. Ekologia problemów rodzinnych. Warszawa: WSiP. Sikorski W. (2001). Włączanie dzieci do terapii strategicznej na tle innych podejść. Psychoterapia 3 (118). Stierlin R., i in. (1999). Pierwszy wywiad z rodziną. Gdańsk: GWP. Zubrzycka E. (2001). Rodzinne związki z chorobą. Charaktery, marzec. Selvini-Palazzoli M., Boscolo L., Cecchin G., Prata G. (1988). Droga do paradoksu i Techniki paradoksu.(w: ) Mity i rzeczywistość terapii rodzin. R. Praszkier, M. Wroniszewski, (red.). Warszawa: Synapsis, T II Literatura uzupełniająca Budzyna Dawidowski P. i in. (2000). Podejście systemowe w diagnozie i leczeniu chorób psychosomatycznych. I: Systemowe rozumienie chorób psychosomatycznych. Psychoterapia 3 (114). Budzyna Dawidowski P. i in. (2000). Podejście systemowe w diagnozie i leczeniu chorób psychosomatycznych. II: Systemowa terapia rodzin w leczeniu chorób psychosomatycznych. Psychoterapia 3 (114). 8
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia stacjonarne Kod 104 Nazwa Autor programu Rok TERAPIA Z OSOBĄ PO URAZIE DOZNANYM W DZIECIŃSTWIE, Z RODZIN DYSFUNKCYJNYCH dr Agnieszka Widera - Wysoczańska V Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Seminarium z elementami ćwiczeń warsztatowych dr Agnieszka Widera - Wysoczańska Ukończony IV rok Założenia i cele Nauka diagnozy, stawiania hipotez i planowania procesu terapeutycznego w zależności od zgłaszanych problemów i zdiagnozowanych zaburzeń wynikających z urazów doznanych w dzieciństwie: przemocy emocjonalnej, fizycznej, seksualnej, alkoholizmu rodziców, depresja. Formy ocena Warunki ECTS 4 znajomość literatury na temat terapii osób po urazach chronicznych referaty prezentujące przemoc w rodzinie prezentacja wybranego przypadku, nagranie magnetofonowe analiza przypadku diagnoza, terapia z wykorzystaniem obowiązującej literatury kolokwium obejmujące materiał z zajęć i literatury Treści programowe: 1. Wprowadzenie 2. Typy urazu i diagnoza osoby po urazie (PTSD, zaburzenia dysocjacyjne, somatyczne z DSM IV i ICD 10) 3. Typy przemocy doznanej w dzieciństwie w rodzinie 4. Typy podejść terapeutycznych do osób po urazach z dzieciństwa 5. Analiza psychoterapii: filozofia, założenia, cele, etapy, techniki, zjawiska. 9
6. Diagnozowanie problemów osoby na podstawie prezentowanych przypadku oraz omówienie postępowania terapeutycznego dostosowanego do problemów i etapów terapii. 7. Kolokwium Literatura obowiązkowa Herman J.L. (1999) Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Cz. I. i II. Widera-Wysoczańska A. (2007). Integracyjna psychoterapia. Przegląd Terapeutyczny, 1. Widera-Wysoczańska A. (2007). Building healthy relationships: Integrated psychotherapy for persons after chronic childhood trauma. W: Therapists Affective Responses, R. Gregurek (red.). Dubrownik, 197-236. Pospiszyl I (1999) Razem przeciw przemocy. Wydawnictwo Akademickie Żak Pospiszyl I (2009). Patologie społeczne. PWN Bradshaw J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Warszawa: IPZiT PTP. 10
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia stacjonarne Kod 104 Nazwa Autor programu Rok PSYCHOLOG W RELACJI Z CHORYM SOMATYCZNIE mgr Elżbieta Luczys V Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Zajęcia warsztatowe mgr Elżbieta Luczys Ukończony IV rok Założenia i cele poznanie sytuacji chorego somatycznie, sformułowanie jego psychologicznych problemów (na podstawie wybranych przypadków) odwołanie się do posiadanej wiedzy w celu określenia związków psychosomatycznych i somatopsychicznych (w oparciu o wybrane teorie psychologiczne) określenie specyfiki psychologicznej terapii chorego somatycznie ćwiczenie i rozwijanie umiejętności praktycznych obserwacja i analiza własnych emocji, zachowań i trudności ujawniających się w trakcie ćwiczeń Formy ocena Warunki obecność i aktywność przygotowanie do zajęć (teoretyczne i praktyczne) pozytywna ocena z pracy pisemnej (praca pisemna: Psychologiczne uwarunkowania powstania i przebiegu choroby somatycznej analiza przypadku, propozycje terapeutyczne) ECTS 4 11
Treści programowe: 1., 2. Omówienie problematyki człowieka chorego somatycznie. 3. Dynamika związków psychosomatycznych i somatopsychicznych (wybrane koncepcje: psychoanalityczna, stresu, wzorów zachowania, psychoneuroimmunologia). 4. Formułowanie diagnozy dla potrzeb oddziaływań terapeutycznych (na podstawie prezentowanych przypadków). 5., 6. Zaburzenia odżywiania się sposoby rozumienia i leczenia (analiza przypadków i planowanie procesu terapeutycznego). 7., 8. Zapoznanie się z wybranymi formami pomocy psychoterapeutycznej w leczeniu osób chorych na astmę oskrzelową, chorobę niedokrwienną serca, nowotworową i skóry. 9. Wybrane metody terapeutyczne (trening relaksacyjny, obrazowanie wewnętrzne, wizualizacja). 10. Wykorzystanie samoobserwacji i samowiedzy do nawiązania, podtrzymywania i pogłębienia relacji z pacjentem. Literatura obowiązkowa Literatura uzupełniająca Czabała J. Cz. (2000). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Heaton J. A. (2005). Podstawy umiejętności terapeutycznych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Heszen-Niejodek I. (2000). Psychologiczne problemy chorych somatycznie. w: J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Józefik B. (red.) (1996). Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Kraków: Collegium Medicum UJ. Kutter P. (1998). Współczesna psychoanaliza. Psychologia procesów nieświadomych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Salmon P. (2003). Psychologia w medycynie wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Schier K. (2005). Bez tchu i bez słowa. Więź psychiczna i regulacja emocji u osób chorych na astmę oskrzelową. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Simonton Carl O. i wsp. (1993). Triumf życia. Warszawa: Wydawnictwo Medyczne, Med. Tour Press International. Wirga M. (1992). Zwyciężyć chorobę. Poznań: CIA-BOOKS-SVARO LTD. Fundacja Kształtowania Świadomości i Zachowań Zdrowotnych Alterna. Wrześniewski K. (2000). Psychologiczne uwarunkowania powstania i rozwoju chorób somatycznych. w: J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Uzupełniana w zależności od pojawiających się problemów w trakcie omawiania przypadków. 12