PROGRAMY PROFILAKTYKI MŁODZIEŻOWEJ Nazwa Kierownik Miejsce realizacji Liczba i rodzaj odbiorców Okres realizacji Rok szkolny 2009/2010 Osiągane cele SPRAWOZDANIE Z PROJEKTU PROFILAKTYCZNEGO PROGRAM PROFILAKTYCZNY SAPER Grzegorz Paź pedagog Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Michałowicach Klasy V a, b,c łącznie ok.67 uczestników Program profilaktyczno wychowawczy SAPER, czyli jak rozminować agresję jest skupiony wokół tematu agresji. Program ma takŝe charakter integracyjny, dlatego szczególnie polecany jest dla uczniów klas pierwszych. Saper daje podstawową wiedzę na temat zachowań agresywnych i sposobów radzenia sobie z nimi w klasie. Cykl zajęć ma zintegrować grupę, dać podstawową wiedzę z zakresu psychologicznych mechanizmów bezpośrednio dotyczących funkcjonowania klasy jako grupy, a w końcu uczyć, jak radzić sobie z własną złością i innymi trudnymi emocjami, inaczej niŝ poprzez zachowania agresywne. ZałoŜeniem jest, Ŝe w wyniku większej integracji nastąpi zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w klasie. W czasie przeprowadzonych zajęć zostały zrealizowane cele: Zwiększenie integracji w klasie, Zwiększenie umiejętności radzenia sobie z własną złością, Nazywanie uczuć i nabywanie umiejętności reagowania w sytuacjach przeŝywania trudnych i/lub silnych emocji, Zwiększenie umiejętności radzenia sobie z przejawami agresji, Uczenie rozwiązywania konfliktów bez uŝywania agresji słownej, Zwiększenie świadomości odpowiedzialności za własne działania.
Osiągnięte efekty System ewaluacji Znaczne zintegrowanie środowiska szkolnego wokół problematyki profilaktyki zachowań ryzykownych, Przekazanie rzetelnej wiedzy na temat zachowań agresywnych, Zmniejszenie ilości występowania zachowań agresywnych, Większa integracja środowiska klasy. W zajęciach przeprowadzonych w Szkole Podstawowej w Michałowicach wzięło udział ok. 67uczestników. Ogólnie młodzieŝ oceniła program w skali szkolnej na: Dziewczyny: 5,4 Chłopcy: 5,4 Razem: 5,4 W ankiecie ewaluacyjnej uczniowie odpowiadali równieŝ na kilka pytań, dzięki którym moŝna określić poziom zwiększenia świadomości młodych ludzi na problem agresji. Pytanie pierwsze dotyczyło poszerzenia wiedzy na temat zjawiska zachowań agresywnych. Jak pokazują wyniki poniŝej uczestnicy znacząco podkreślają przydatność proponowanych zajęć. Odpowiedzi na TAK 10 93% 94% 8 6 Dziewczęta Chłopcy Podczas zajęć uczestnicy zostali zapytani równieŝ o swoją świadomość skutków zachowań agresywnych. MłodzieŜ zdaje sobie sprawę, jakie mogą być skutki przemocy. Pośród odpowiedzi pojawiły się między innymi: smutek, ból, lęk, złość, bunt, samobójstwa, agresja, rozpacz, przemoc, przezywanie, urazy fizyczne, nienawiść, złe stosunki z innymi, złe samopoczucie. Oprócz skutków uczestnicy zastanawiali się teŝ nad przyczynami zachowań agresywnych. Pojawiły się tutaj między innymi: bicie, złość, poniŝenie, kłopoty, pieniądze, strach, kłótnie, kłamstwa, smutek, bunt, przezywanie, odrzucenie, kłopoty w domu, przemoc, kłótnie rodziców, obraŝanie, brak poczucia własnej wartości, zemsta. Dzięki tym pytaniom, młodzieŝ mogła uświadomić sobie jak wiele jest przyczyn oraz skutków zachowań agresywnych. Mając świadomość tego istnieje większa moŝliwość lepszego zrozumienia innych oraz
niepozostawanie obojętnym na ludzką krzywdę. Dodatkowo uczestnicy zdobyli wiedzę, w jaki sposób powstaje agresja i czym tak naprawdę jest. W trakcie zajęć ta część była dla uczestników momentem lepszego zrozumienia i tak naprawdę zastanowienia się nad podejmowanymi zachowaniami. Wiele osób podjęło wewnętrzna pracę nad zmianą swoich postaw i przekonań związanych z tym zagadnieniem. MłodzieŜ w trakcie zajęć szukała sposobów radzenia sobie ze złością. Uczestnicy wymienili wiele pomysłów, pośród których pojawiły się takie propozycje jak: słuchanie muzyki, śpiew, próba zapomnienia o tym, komputer, telewizja, wyciszenie się, spotkanie z przyjaciółmi, rozmowa. Jak widać pojawiło się wiele konstruktywnych pomysłów poradzenia sobie z trudnymi emocjami. Zajęcia te dały moŝliwość lepszego poznania siebie i kolegów, ich podejścia do tematu agresji a takŝe integrację klasy. Sprawiły, iŝ młodzieŝ bardziej otwarcie zaczęła rozmawiać ze sobą na róŝne tematy. Dodatkowo oprócz lepszego poznania zagadnienia agresji mogli oni skupić się na mocnych stronach zarówno swoich jak i swojej klasy. Taka moŝliwość otworzyła przed nimi chęć jak i moŝliwość próby zmiany opinii istniejącej juŝ wśród dorosłych jak i rówieśników. Klasy były bardzo aktywne w trakcie zajęć. Uczestnicy chętnie podejmowali róŝnego rodzaju dyskusje zarówno pomiędzy sobą jak i realizatorami. Mieli wiele mądrych pomysłów. Niejednokrotnie wykazali się wieloma inteligentnymi spostrzeŝeniami. MłodzieŜ była bardzo zadowolona z zajęć. Otwarcie mówili równieŝ o przejawach agresji występujących w ich szkole, bądź w klasie. Dzięki temu moŝna było poćwiczyć w praktyce, szukanie rozwiązań na poruszane przez uczniów problemy. Na koniec zajęć uczestnicy byli proszeni o wypełnienie ankiety. PoniŜej zostały przedstawione łącznie wyniki wszystkich trzech klas uczestniczących w programie w roku szkolnym 2009/2010, a takŝe dla porównania wyniki ankiet uczniów klas piątych uczestniczących w programie w roku szkolnym 2008/2009. Pierwsze pytanie dotyczące przemocy brzmiało następująco: jakie formy agresji są u nich w klasie najczęściej spotykane? Ten problem odzwierciedlają poniŝsze wykresy
Jaka forma agresji jest najczęściej spotykana w klasie? Wykres nr 1 6 53% 5 3 32% 25% agresja słowna agtersja psychiczna agresja fizyczna 1 Wykres 1. Wyniki klas V, uczestniczących w programie w roku szkolnym 2009/2010 53% uczniów, uwaŝa Ŝe w ich klasie występuje agresja fizyczna, agresja słowna występuje według 32% - zaś psychiczna 25% (uczestnicy mogli zaznaczyć więcej niŝ jedną odpowiedź). Wykres nr 2 7 67% 6 5 3 28% 45% agresja słowna agtersja psychiczna agresja fizyczna 1 Wykres 2. Wyniki klas V, uczestniczących w programie w roku szkolnym 2008/2009 Porównując powyŝsze wykresy widać, Ŝe zdecydowanie rzadziej w tym roku, uczniowie doświadczali agresji słownej, natomiast agresja fizyczna w tym roku była częściej zauwaŝana przez uczestników zajęć. MłodzieŜ została zapytana równieŝ czy w ostatnich 30-stu dniach doznała agresji słownej, psychicznej bądź fizycznej od swoich kolegów i koleŝanek z klasy. PoniŜej przedstawione są wyniki:
Czy w ciągu ostatnich 30 dni zdarzyło się, Ŝe ktoś z twojej klasy przezwał cię, Wykres nr 3 wyśmiał, obraził słownie? 7 6 5 3 37% 14% 33% 16% 1 Wykres 3 Wyniki klas V, uczestniczących w programie w roku szkolnym 2009/2010 Wykres nr 4 7 6 5 3 18% 25% 42% 15% 1 Wykres 4. Wyniki klas V, uczestniczących w programie w roku szkolnym 2008/2009 Porównując powyŝsze wyniki widać, Ŝe w roku bieŝącym uczniowie doświadczają mniej agresji, aczkolwiek procent uczniów, którzy stale są ofiarami przemocy słownej pozostał bez zmian.
Czy w ciągu ostatnich 30 dni zdarzyło się, Ŝe ktoś z twojej klasy celowo popchnął cię, uderzył, lub zniszczył jakąś rzecz naleŝącą do ciebie? Wykres nr 5 7 6 45% 5 3 3 5% 1 Wykres 5. Wyniki klas V, uczestniczących w programie w roku szkolnym 2009/2010 Wykres nr 6 7 6 5 3 33% 28% 3 9% 1 Wykres 6. Wyniki klas V, uczestniczących w programie w roku szkolnym 2008/2009 Widać, Ŝe jeŝeli chodzi o przejawy przemocy fizycznej to jej częstotliwość, na obydwu wykresach przedstawia się bardzo podobnie. Pozytywny jest fakt, Ŝe wzrósł procent uczniów, którzy w ogóle nie doświadczają przemocy ze strony swoich rówieśników. Uczestnicy po zajęciach oprócz wystawienia ogólnej oceny mogli wyrazić swoją opinie na ich temat. Wśród wielu wypowiedzi pojawiły się między innymi: UwaŜam, Ŝe te zajęcia są bardzo przydatne i pomocne nam teraz i na przyszłość; Wiele się dowiedziałam i miło spędziłam czas;
Dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy, Jestem pewna, Ŝe zajęcia te pomogą mi w Ŝyciu; Wyniosłam z tego programu wiele informacji, które mam zamiar wcielić w Ŝycie; Chciałbym, aby częściej odbywały się takie zajęcia; Tematy poruszane w trakcie realizacji programu mogą być w określony sposób kontynuowane przez nauczycieli konkretnych przedmiotów. Kontynuacja moŝe mieć charakter dyskusji na lekcjach wychowawczych, prac pisemnych na języku polskim czy róŝnego rodzaju przeglądów twórczości. Tego typu zadania pogłębiające powodują, iŝ istniejące programy nie są działaniami akcyjnymi, a Szkolny Program Profilaktyki staje się projektem konkretnej szkoły.