METODA PROGNOZOWANIA KOSZTÓW USUWANIA SZKÓD W BUDYNKACH NA TERENACH GÓRNICZYCH

Transkrypt

1 RACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalk Quarterly 3/00 Olga Kaszowska METODA ROGNOZOWANIA KOSZTÓW USUWANIA SZKÓD W BUDYNKACH NA TERENACH GÓRNICZYCH Streszczee W artykule przedstawoo metodę progozowaa kosztów usuwaa szkód górczych w budykach, opracowaą w Główym Istytuce Górctwa. Zaprezetowaa metoda powstała w wyku badań statystyczych, którym objęto pęć rejoów z tereu Górośląskego Zagłęba Węglowego. Są to osedla meszkaowe, o zróżcowaych typach zabudowy; welkomejskej cetrum dużego masta, podmejskej jedorodzej wejskej zagrodowej. W każdym z tych rejoów klkakrote ujawały sę a powerzch wpływy bezpośrede eksploatacj górczej. Aalzą objęto wszystke zdarzea oddzaływaa deformacj pogórczych a budyek, co pozwolło a uzyskae próby o lczebośc 73. Zakres badań ograczoo do budyków o kostrukcj tradycyjej tradycyjej ulepszoej. Wykorzystując materały faktografcze każdemu ze zdarzeń przypsao cechy charakteryzujące: waruk geologczo-górcze, przebeg eksploatacj górczej, deformacje powerzch, odporość budyków, szkody górcze koszty ch usuwaa. Zaczą część daych umeszczoo w komputerowej Baze Daych o Obektach, zaprojektowaej przy zastosowau programu Access 97. Na podstawe dotychczasowych dośwadczeń, wykających z aalzy welu przypadków eksploatacj górczej jej skutków, sformułowao astępującą tezę: koszty usuwaa szkód górczych w budykach zależą od różcy mędzy kategorą odporośc kategorą tereu górczego oraz od krotośc oddzaływaa eksploatacj. Różcę mędzy kategoram budyku a tereu azwao odporoścą względą. Badaa statystycze zależośc mędzy powyższym zmeym pozwolły a wyzaczee fukcj prawdopodobeństwa uszkodzea budyku wartośc oczekwaej kosztu jego aprawy. Na ch podstawe zbudowao model probablstyczy kosztów usuwaa szkód. Z przeprowadzoych badań wyka, że prawdopodobeństwo uszkodzea budyku zależy od odporośc względej krotośc eksploatacj, atomast koszty jego aprawy są zależe w stoty sposób tylko od kubatury. Zastosowae modelu probablstyczego umożlwa progozowae ajbardzej prawdopodobych kosztów oraz określee przedzału ufośc, w którym, a założoym pozome prawdopodobeństwa, będą sę meścć rzeczywste koszty. Zaprezetowaa metoda progozowaa kosztów usuwaa szkód w budykach może być zastosowaa do aalzy ekoomczej projektowaej eksploatacj górczej. Jej wyk będą staowć składk, tzw. kosztów środowskowych przedsęwzęca. Method of cost predcto of damage removal buldgs ad mg areas Summary The artcle presets the method of cost predcto of mg damage removal buldgs, developed at the Cetral Mg Isttute. The preseted method arose as a result of statstcal vestgatos, whch covered fve regos the Upper Slesa Coal Bas. These are housg estates, wth dversfed types of buldg developmet: buldgs cetres of great cttes, suburba oe-famly houses ad coutry farm houses. I each of these regos several tmes appeared o the surface the drect mpact of mg operatos. The aalyss covered all evets relatg to the post-mg deformato mpact o the buldg, what eabled to obta 73 samples. The scope of vestgatos was lmted to buldgs of tradtoal ad tradtoal mproved costructo. 69

2 Mg ad Evromet Takg advatage of fact-related materals, characterzg features were ascrbed to each evet: geologcal ad mg codtos, course of mg operatos, surface deformatos, resstace of buldgs, mg damages ad costs of ther removal. A cosderable part of data oe has placed the computer Data Base of Objects, desged whe usg the program Access 97. O the bass of htherto gaed experece, resultg from the aalyss of may cases of mg operatos ad ther effects, the followg thess was formulated: The costs of removal of mg damages buldgs deped o the dfferece betwee the resstace category as well as mg area category ad the multplcato factor of mg mpact. The dfferece betwee the categores of the buldg ad the area was called relatve resstace. Statstcal vestgatos relatg to the depedece betwee the above-metoed varables eabled to determe the probablty fucto of buldg damage ad the expected cost of ts repar. O ther bass the probablstc model of damage removal costs was costructed. From the carred out vestgatos t results, that the probablty of buldg damage depeds o the relatve resstace ad multplcato factor of extracto, whereas the costs of ts repar deped a essetal way oly o the cubature. The applcato of the probablstc model eables to predct the most probable costs ad to determe the cofdece terval, where o a assumed probablty level the real costs wll be stuated. The preseted method of cost predcto of damage removal buldgs ca be appled wth respect to the ecoomc aalyss of plaed mg operatos. Its results wll costtute the compoet of the socalled evrometal costs of the udertakg.. WROWADZENIE Metoda progozowaa kosztów usuwaa szkód w budykach została opracowaa w wyku badań wpływu podzemej eksploatacj górczej węgla kameego a budyk, szkód powodowaych tym wpływem poesoych kosztów ch aprawy []. Aalzą objęto pęć rejoów a teree Górośląskego Zagłęba Węglowego, reprezetujących klka typów zabudowy meszkaowej. W każdym z ch prowadzoo klkakrote eksploatację górczą, co pozwolło a uzyskae próby 73 zdarzeń. Zaprezetowaa metoda progozowaa kosztów usuwaa szkód w budykach może być zastosowaa do aalzy ekoomczej projektowaej eksploatacj górczej. Jej wyk będą staowć składk tzw. kosztów środowskowych przedsęwzęca. rzedmotem badań były skutk wpływów bezpośredch eksploatacj górczej przejawające sę w forme deformacj cągłych. W rejoach wybraych do badań szkody były spowodowae odkształceam pozomym, atomast e uwzględoo przypadków szkód wykających z achylea tereu. Ne aalzowao szkód spowodowaych wpływam pośredm, do których zalcza sę wstrząsy, zawodea osuszea oraz obżea spowodowae odwodeem górotworu, a też wpływam bezpośredm w forme deformacj ecągłych. Spośród obektów zlokalzowaych w wybraych rejoach badaam objęto budyk o kostrukcj tradycyjej tradycyjej ulepszoej. Budyk poddae wpływom eksploatacj górczej mogą ulec uszkodzeu. Możlwość wystąpea szkód oraz ch stopeń są zależe od sytuacj geologczo- -górczej, cech podłoża budowlaego cech budyku. Wykorzystując wyk weloletch badań specjalstów, a także materał statystyczy stwerdzoo, że o potecjalej szkodlwośc oddzaływaa eksploatacj a budyek decyduje poad 90 czyków [4]. Są to zarówo przyczyy górcze, jak kostrukcyjo-budowlae, które mają charakter losowy [, 3]. 70

3 Górctwo Środowsko Za marę przyczy górczych przyjęto kategorę tereu górczego K t, określoą a podstawe odkształceń pozomych, a kostrukcyjo-budowlaych kategorę odporośc obektu K o. Te dwe welkośc ujęto razem jako odporość względą O w, którą defuje wzór O w = K o K t () Odporość względa umożlwa porówywae skutków eksploatacj powodujących odkształcea pozome powerzch o zróżcowaych wartoścach, w budykach o odmeej odporośc. Na podstawe dośwadczeń, wykających z aalzy welu przypadków eksploatacj górczej jej skutków [5] sformułowao astępującą tezę: Koszty usuwaa szkód górczych w budykach są możlwe do progozowaa zależą od różcy mędzy kategorą odporośc kategorą tereu górczego oraz od krotośc oddzaływaa eksploatacj.. METODYKA RZEROWADZONYCH BADAŃ Badaam zostały objęte wszystke elemety łańcucha przyczyowo- -skutkowego: eksploatacja górcza deformacje powerzch uszkodzea budyków usuwae szkód oraz cechy środowska (górotwór, budyk), w którym te procesy zachodzą. Aalze poddao cechy procesów ch środowska, mające wpływ a efekt końcowy, którym są koszty aprawy szkód. Wększość daych pochodzła z dokumetacj kopalń, co w stoty sposób wpłyęło a wybór rejoów badań. Aketowao wększość kopalń GZW. Ważym kryterum selekcj była możlwość przypsaa uszkodzeń budyków kosztów ch aprawy kokretej eksploatacj górczej oraz określea odporośc, jaką mały budyk przed ujawaem sę wpływów. Wykem rozpozaa był wybór pęcu rejoów. Kolejym etapem badań było gromadzee daych o wytypowaych rejoach, umożlwających określee: waruków geologczo-górczych, przebegu eksploatacj górczej, deformacj powerzch, cech budyków, szkód górczych kosztów ch usuwaa. Zaczą część daych umeszczoo w komputerowej Baze Daych o Obektach, zaprojektowaej za pomocą programu Access 97 a użytek podjętych badań. Badaa obejmowały zarówo prawdopodobeństwo uszkodzea budyków, jak koszty ch aprawy. oadto określoo przecęte proporcje mędzy kosztam aprawy budyków kosztam przywrócea fukcj ych elemetów zagospodarowaa powerzch a tereach zabudowy meszkaowej. Badaa przeprowadzoo przy użycu metod statystyk matematyczej, korzystając z programu komputerowego Statstca L. W badaach wszystke koszty remotów przelczoo a koszty z 000 roku, stosując współczyk wzrostu ce m powerzch użytkowej budyku meszkalego. 7

4 Mg ad Evromet 3. REJONY BADAWCZE Do badań wytypowao pęć rejoów z tereu Górośląskego Zagłęba Węglowego o zróżcowaej zabudowe: Rejo ulcy Koścuszk w śródmeścu Katowc welkomejska zabudowa meszkaowa z przełomu XIX XX weku, którą tworzą budyk meszkale lub meszkale z dolym kodygacjam hadlowo-usługowym, usytuowae główe w cągach ulczych oraz garaże zlokalzowae w ofcyach. Z reguły są to obekty ezabezpeczoe przed wpływam górczym, o kategor odporośc lub. Eksploatacja górcza, prowadzoa w śródmeścu trzykrote, powodowała a powerzch odkształcea pozome eprzekraczające wartośc dopuszczalych dla tereów I kategor. Rejo Ale Korfatego w śródmeścu Katowc w jego welkomejskej zabudowe moża wyróżć dwa typy: zwartą z przełomu XIX XX weku oraz rozproszoą z lat sześćdzesątych sedemdzesątych XX weku. Część starsza ma take same cechy jak w rejoe perwszym. W częśc owszej są usytuowae budyk użyteczośc publczej garaże, wolostojące, zabezpeczoe przed wpływam górczym. Wększość budyków ma kategorę odporośc lub. Eksploatacja górcza, prowadzoa w tej częśc śródmeśca, czterokrote powodowała a powerzch odkształcea pozome eprzekraczające dopuszczalych dla tereów I kategor. Śródmeśce Sosowca zróżcowaa zabudowa cetrum dużego masta z końca XIX perwszej połowy XX weku oraz z lat sześćdzesątych sedemdzesątych XX. Budyk starsze, w wększośc meszkale meszkale z dolym kodygacjam hadlowo-usługowym, są usytuowae w cągach ulczych. Nowsze, główe hadlowo-usługowe użyteczośc publczej, są obektam wolostojącym. Zabezpeczea przed wpływam górczym ma połowa budyków, ajczęścej mają kategorę odporośc. W tym rejoe eksploatację prowadzoo dwukrote: perwsza spowodowała deformacje powerzch I, II III kategor, późejsza I kategor. Marklowce-Chałupk przykład wejskej zabudowy zagrodowej, złożoej z wolostojących budyków meszkalych gospodarczych, w wększośc wzesoych po 945 roku. W aalzowaym okrese w zaczej częśc budyków wprowadzoo zabezpeczea, dzęk czemu ch przecęta odporość wzrosła z do 4 kategor. rowadzoe w tym rejoe eksploatacje górcze powodowały astępujące deformacje powerzch: perwsza II kategor, druga III kategor, a ostata III IV kategor. Jaworzo-Jezork przykład zabudowy jedorodzej typu podmejskego, powstałej po 945 roku. Składają sę a ą wolostojące budyk meszkale o odporośc 3 lub 4 kategor. oad połowa ma zabezpeczea przed wpływam górczym. Obydwe, prowadzoe w tym rejoe eksploatacje spowodowały odkształcea pozome eprzekraczające a przeważającym obszarze dopuszczalych dla II kategor, jedak w czase drugej wększa lczba budyków zalazła sę w zasęgu I, III IV kategor. 7

5 Górctwo Środowsko 4. BADANIA STATYSTYCZNE OULACJI RÓBNEJ W każdym z rejoów wystąpło wele zdarzeń spowodowaych oddzaływaem eksploatacj górczej a budyek. Wszystke razem utworzyły populację próbą o lczebośc 73. Borąc pod uwagę wyk dotychczasowych badań, przyjęto, że cecham opsującym te zdarzea, są: zmee ezależe: - kubatura budyku V, - odporość względa O w, zdefowaa wzorem (), - krotość eksploatacj w, czyl lczba określająca jej pozycję w szeregu chroologczym eksploatacj oddzałujących a day budyek; zmee zależe: - uszkodzee budyku U, przyjmujące wartość w tych zdarzeach, w których budyek uległ uszkodzeu oraz 0 w przypadku przecwym, - koszty usuwaa szkód w budyku k. Aalza cech opsujących zdarzea kryterów doboru daych statystyczych wykazała, że obserwacje e mają a sebe wzajemego wpływu. Waruek ezależośc zdarzeń został spełoy w wyku przyjęca astępujących założeń: przed każdą eksploatacją przeprowadzao wetaryzację budyków, po każdej eksploatacj usuwao spowodowae ą szkody w budykach. 4.. Charakterystyka cech badaej próby Struktura badaej próby ze względu a odporość względą budyków wykazała, że w wększośc badaych zdarzeń (9%) kategora tereu górczego e przekraczała kategor odporośc budyków. Najlczejsze były grupy o odporośc względej 0 (4%) oraz + (34%). Borąc pod uwagę krotość eksploatacj (rys. ), moża stwerdzć, że ajwększa część zdarzeń to druge perwsze oddzaływae a budyek odpowedo 36% 35%. Najmej lcza była grupa o ajwyższej, czwartej krotośc. W badaach wzęto pod uwagę budyk o zróżcowaej welkośc; ajwększy z ch mał,5 tys. m 3. Kubaturę e wększą ż tys. m 3 mała prawe połowa, a 0 tys. m 3 tylko 4%. Najwyższy koszt remotu budyku to 385,5 tys. zł, ale e wększych ż 00,0 tys. zł było 8% przypadków. Najwększe lczebośc mają przedzały 0 0 tys. zł 0 0 tys. zł. owyższa aalza wykazała, że rozkłady wszystkch zmeych odbegają od rozkładu ormalego. otwerdzły to wyk przeprowadzoego testu W Shapro- -Wlka. 73

6 Mg ad Evromet w Rys.. Częstość klas populacj próbej ze względu a krotość eksploatacj wraz ze strukturą odporośc względej: w eksploatacja, lczba budyków Fg.. Frequecy of samplg populato classes cosderg the multplcato factor of extracto alog wth the structure of relatve resstace: w extracto, umber of buldgs 4.. Badae zależośc mędzy cecham populacj próbej W przypadkach, gdy zmee e mają rozkładu ormalego, do badań korelacj stosuje sę statystyk eparametrycze. Należy do ch, zastosowaa w badaach, statystyka rag Spearmaa, która służy do badaa korelacj lowej. Współczyk korelacj R rag Spearmaa pozwala a oceę stopa proporcjoalośc wartośc zmeych. Jego kwadrat, tzw. współczyk determacj, określa, jaka część zmeej zależej jest tłumaczoa zmeoścą zmeej ezależej. Weryfkacj hpotezy zerowej (o braku zależośc mędzy zmeym) dokoao przy użycu testu t Studeta lub testu F Fshera-Sedecora. ozwalają oe a wyzaczee pozomu stotośc p współczyka korelacj. Gdy pozom stotośc e przekracza pozomu krytyczego, otrzymay współczyk korelacj R moża uzać za stoty. rzyjęto = 0,05. Dla zmeych, mędzy którym stwerdzoo stee korelacj przyajmej przecętej, wyzaczoo model regresj. arametry rówaa regresj były szacowae metodą ajmejszych kwadratów. Ich stotość określoo przy zastosowau testu t Studeta. W badaach prawdopodobeństwa uszkodzea budyku zastosowao model regresj logstyczej. W tym przypadku parametry wyzaczoo metodą ajwększej warygodośc, a do ocey ch stotośc użyto testu Korelacja uszkodzeń z odporoścą względą krotoścą eksploatacj W badaach zastosowao podzał próby a grupy ze względu a zmee ezależe. Na podstawe dośwadczeń wyków wstępej aalzy przyjęto, że cecham, 74

7 Górctwo Środowsko których wpływ a uszkodzea ależy oceć, są: odporość względa O w krotość eksploatacj w. Dla każdej z grup określoo częstość klasy uszkodzeń g U o wartośc, oblczoą według wzoru gdze: j g, U j U, j N, g, j U, j N, j U, j N częstość uszkodzeń w grupe o -tej odporośc względej j-tej krotośc eksploatacj, wartość zmeej uszkodzee w -tej obserwacj, lczebość grupy o -tej odporośc względej j-tej krotośc eksploatacj. Badaa zależośc częstośc uszkodzeń od odporośc względej krotośc eksploatacj wykazały stee korelacj bardzo wysokej (R = 0,8645). Jedak a założoym pozome stotośc emożlwe było przyjęce ocey wyrazu wolego. o usuęcu z modelu tego parametru uzyskao astępujące rówae regresj welokrotej U O w () g 0,5w 0, 09 (3) ozom stotośc modelu, wyzaczoy przy użycu testu F Fshera-Sedecora, jest zacze mejszy od krytyczego. Współczyk korelacj wskazuje a korelację prawe pełą. Współczyk determacj śwadczy o tym, że prawe 90% zmeośc częstośc uszkodzeń ależy tłumaczyć zmeoścą zmeych ezależych. Błąd stadardowy estymacj wyzaczoego modelu regresj wyos 0,4. Jest to błąd częstośc występowaa uszkodzeń w grupe budyków, gdyż zmeą zależą jest cecha grupy. Częstość uszkodzeń jest rówoważa prawdopodobeństwu wystąpea szkody. Do badań prawdopodobeństwa, że zmea uszkodzea przyjme wartość zastosowao model regresj logstyczej. Rówae modelu, wyzaczoe a podstawe daych statystyczych, jest astępujące a modelu w postac logtowej,498 0,58Ow 0,785w ( e U Ow, w),498 0,58Ow 0, 785 w (4) e logt ( U),498 0,58 Ow 0, 785w (5) gdze: ( U Ow, w) prawdopodobeństwo, że zmea U przyjme wartość dla wartośc zmeych ezależych O w, w. 75

8 Mg ad Evromet Model zlustrowao wykresem słupkowym (rys. ). Test wykazał, że a pozome stotośc 0,05 ależy odrzucć hpotezę zerową, a prawdopodobeństwo popełea błędu przez przyjęce modelu jako reprezetatywego dla populacj geeralej wyos 0,0000. Na tym samym pozome stotośc uzyskao ocey wszystkch współczyków rówaa. Wyzaczoy model regresj logstyczej wskazuje a to, że prawdopodobeństwo uszkodzea budyku jest zależe rówocześe od dwóch zmeych: odporośc względej krotośc eksploatacj. rzy czym wzrasta, gdy maleje odporość względa lub zwększa sę krotość eksploatacj. (U=),0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0, 0, 0, w 4 O w Rys.. Zależość prawdopodobeństwa uszkodzea budyku (U) od odporośc względej O w krotośc eksploatacj w Fg.. Depedece of probablty of buldg damage (U) o the relatve resstace O w ad multplcato factor of extracto w Błąd stadardowy estymacj modelu w postac logtowej wyos,66, atomast błąd modelu logstyczego, wyzaczoy z wzoru a warację fukcj dwóch zmeych logtˆ e ( ˆ) 6,846 (6) ˆ logt e 4... Badae korelacj kosztów usuwaa szkód z odporoścą względą, krotoścą eksploatacj kubaturą budyków Badaa zależośc kosztów usuwaa szkód od odporośc względej wykazały, że a założoym pozome stotośc e moża odrzucć hpotezy zerowej. Róweż emożlwe było stwerdzee stotej korelacj kosztów usuwaa szkód z krotoścą eksploatacj. Aalza rozkładu wartośc obserwowaych kosztów względem kubatury wykazała, że ch rozrzut wzrasta wraz ze wzrostem kubatury. W zwązku z tym korelację tych 76

9 Górctwo Środowsko dwóch zmeych badao w grupach budyków, utworzoych ze względu a ch welkość. Najwyższy współczyk korelacj rag Spearmaa uzyskao dla budyków do 6000 m 3. W tej grupe zmay kosztów są w 3% tłumaczoe zmaam kubatury. Dla budyków do 6000 m 3 otrzymao astępujące rówae modelu regresj (rys. 3) gdze: k koszty usuwaa szkód, zł, V kubatura, tys. m 3. k exp( 9,0994 0, V ) (7) Błąd stadardowy estymacj tego modelu wyos,0780, atomast waracja oszacowaa ( kˆ ) jest proporcjoala do welkośc kosztów ( kˆ),5090 k ˆ (8) k, zł V, tys., m 3 Rys. 3. Model regresj zależośc kosztów usuwaa szkód (k) od kubatury (V) Fg. 3. Model of regresso depedece of damage removal costs (k) o the cubature (V) Badaa korelacj welokrotej kosztów usuwaa szkód wskazały a ch stotą zależość od kubatury, ale e pozwolły a stwerdzee wpływu odporośc względej krotośc eksploatacj a ch wysokość. 77

10 Mg ad Evromet 5. METODA ROGNOZOWANIA KOSZTÓW USUWANIA SZKÓD W BUDYNKACH NA TERENACH GÓRNICZYCH 5.. Model probablstyczy W wyku przeprowadzoych badań statystyczych wyzaczoo emprycze fukcje regresj prawdopodobeństwa uszkodzeń (wzór 4) kosztów usuwaa szkód (wzór 7), które umożlwają budowę modelu probablstyczego. Iloczy prawdopodobeństwa uszkodzea kosztów usuwaa szkód pod warukem uszkodzea moża azwać kosztam prawdopodobym k,498 0,58Ow 0,785w k exp( e 9,0994 0,335685V ),498 0,58 Ow 0, 785 w e (9) e Wartość prawdopodoba kosztów usuwaa szkód k jest fukcją trzech zmeych. Korzystając ze wzoru ogólego a warację fukcj welu zmeych sformułowao zależość umożlwającą oblczee waracj dowolej przewdywaej wartośc prawdopodobego kosztu aprawy (( Kˆ ) ) ˆ ( Kˆ ) K ˆK ( ˆ ) (0) gdze: ( K ˆ ) przewdyway prawdopodoby koszt aprawy -tego budyku, ˆ przewdywae prawdopodobeństwo uszkodzea -tego budyku, Kˆ przewdyway koszt aprawy -tego budyku pod warukem jego uszkodzea. Zastosowae wzoru 0 wymaga określea waracj dowolych przewdywaych wartośc kosztu Kˆ oraz prawdopodobeństwa ˆ. o wstaweu wzoru (8) a warację oszacowaa do wzoru ogólego a błąd predykcj fukcj jedej zmeej otrzymao ˆ ˆ (,5335 V ) ( K ) k,555 () 89,03 Wykorzystae wzoru ogólego a błąd predykcj fukcj dwóch zmeych oraz wzoru (6) a warację oszacowaa prawdopodobeństwa pozwolło a sformułowae wzorów a warację dowolej przewdywaej wartośc prawdopodobeństwa. Oblczoe a ch podstawe błędy stadardowe predykcj modelu zameszczoo obok prawdopodobeństwa uszkodzeń budyków w tablcy. 78

11 Górctwo Środowsko Tablca. rawdopodobeństwo uszkodzea budyku oraz jego waracja błąd stadardowy predykcj Krotość eksploatacj w 3 Odporość względa O w rawdopodobeństwo uszkodzea Waracja prawdopodobeństwa () Błąd stadardowy prawdopodobeństwa () - 0,438 0,335 0, ,58 0,50 0, ,097 0,0476 0,8 + 0,0535 0,076 0,36-0,44 0,404 0, ,835 0,87 0, ,83 0,509 0, ,0 0,0660 0,569-0,6080 0,3905 0, ,4646 0,445 0, ,369 0,330 0, ,37 0,939 0, Założea metody 5... Zakres stosowaa metody rzedmotem progozy, przeprowadzoej przy zastosowau opracowaej metody, może być zabudowa meszkaowa spełająca astępujące waruk: budyk mają kostrukcję tradycyją lub tradycyją ulepszoą ch kubatura e przekracza 6 tys. m 3, a powerzch ujawają sę tylko bezpośrede wpływy eksploatacj górczej w forme deformacj cągłych, źródłem przewdywaych szkód e będą achylea powerzch (metoda dotyczy oddzaływaa odkształceń pozomych powerzch a budyk), odporość względa jest zawarta w przedzale,, krotość eksploatacj jest e wyższa ż 3. Metoda może meć zastosowae tylko w takch przypadkach, gdy dyspouje sę: daym z wetaryzacj budyków, przeprowadzoej metodą puktową, rozpozaem przebegu eksploatacj dokoaej w aalzowaym rejoe, wykam progozy deformacj powerzch Algorytm progozowaa kosztów usuwaa szkód w budykach rogozowae kosztów usuwaa szkód według opracowaej metody składa sę z astępujących etapów: I. rzygotowae daych erwszym etapem progozowaa jest przygotowae astępujących daych o budykach: kubatura V, tys. m 3, 79

12 Mg ad Evromet kategora odporośc budyku K o, określoa metodą puktową, progozowae deformacje tereu, określoe kategorą tereu górczego K t wyzaczoą z odkształceń pozomych, krotość eksploatacj w. II. Oblczee kosztów usuwaa szkód W celu oblczea przewdywaych kosztów usuwaa szkód w grupe budyków, ależy: określć prawdopodobeństwo uszkodzea -tego budyku przy wykorzystau tablcy, oblczyć koszty usuwaa szkód w -tym budyku K, pod warukem ch wystąpea, zgode ze wzorem (7), oblczyć prawdopodobe koszty usuwaa szkód w -tym budyku korzystając z zależośc ( K ) K () zsumować przewdywae prawdopodobe koszty usuwaa szkód we wszystkch budykach. III. Ocea dokładośc progozy W celu wyzaczea błędu stadardowego progozowaych sumaryczych kosztów, ależy: określć warację przewdywaej wartośc prawdopodobeństwa uszkodzea -tego budyku ( ) przy wykorzystau tablcy, oblczyć warację przewdywaej wartośc kosztów usuwaa szkód w -tym budyku, pod warukem ch wystąpea, zgode ze wzorem (), oblczyć warację przewdywaej wartośc prawdopodobych kosztów usuwaa szkód w -tym budyku wykorzystując wzór (0), oblczyć błąd stadardowy przewdywaych sumaryczych kosztów usuwaa szkód ˆ ( K ) (( ˆ K ) ) (3) określć grace przedzału ufośc kosztów usuwaa szkód a założoym pozome prawdopodobeństwa ( K ) t ( K ) ( K ) ( K ) t ( K ) (4) gdze t jest wartoścą statystyk t Studeta dla założoego pozomu ufośc. IV. rzelczee wyków progozy a cey obece obowązujące 80

13 Górctwo Środowsko W zaprezetowaym modelu kosztów usuwaa szkód w budykach uwzględoo cey z 000 roku. Dlatego też, wyzaczoe przy jego zastosowau koszty remotów oraz błędy progozy ależy przelczać a cey aktuale. 6. ODSUMOWANIE I WNIOSKI. Welkość kosztów usuwaa szkód ma charakter losowy. Jest to wyk realzacj pojedyczego zdarzea, jakm jest oddzaływae eksploatacj górczej a budyek. Cecham tego zdarzea o charakterze losowym są: kategora tereu górczego kategora odporośc budyku.. Zastosowae badań statystyczych pozwolło a zbudowae modelu probablstyczego wartośc prawdopodobej kosztów usuwaa szkód w budyku, która jest loczyem prawdopodobeństwa uszkodzea kosztów aprawy. rawdopodobeństwo uszkodzea zależy od odporośc względej krotośc eksploatacj, atomast koszty są zależe od kubatury. 3. Z przeprowadzoych badań wyka, że w przypadkach, gdy kategora tereu górczego od kategor odporośc budyku e jest wększa ż o e mejsza ż o oraz od kategor odporośc budyku oraz krotość eksploatacj jest e wększa ż 3: prawdopodobeństwo uszkodzea budyku maleje ze wzrostem odporośc względej, prawdopodobeństwo uszkodzea budyku wzrasta ze wzrostem krotośc eksploatacj, a wartość kosztu usuwaa szkody w budyku, pod warukem jego uszkodzea, ma wpływ jego kubatura; m wększy budyek, tym wększy koszt jego aprawy. Lteratura. Kaszowska O.: Metoda progozowaa kosztów usuwaa szkód w budykach a tereach górczych. Katowce, Główy Istytut Górctwa 00 (praca doktorska).. wowarsk W.: Estymacja model regresj typu zagrożee obektów budowlaych a wskaźk deformacj tereu górczego. Materały koferecyje. IV D Merctwa Górczego Ochroy Tereów Górczych. Kraków, Akadema Górczo-Hutcza opołek E., Ostrowsk J.: Czyk determujące dokładość progozy uszkodzeń obektów budowlaych w obszarze wpływów eksploatacj górczej. Materały koferecyje. Secod World Mg Evromet Cogress. Katowce, Główy Istytut Górctwa Sedler A., Opalsk J., acuła M., Szypuła H.: Sposoby przewdywaa określaa uszkodzeń górczych w budykach. Materały z rac Rady. aństwowa Rada Górctwa. Warszawa, Wydaw. Geologcze Zależość kosztów usuwaa szkód górczych w obektach kubaturowych od krotośc eksploatacj górczej. raca zborowa pod kerukem O. Kaszowskej. rojekt Badawczy Własy 9 TA Dokumetacja Główego Istytutu Górctwa. Katowce 998. Recezet: dr ż. Lucja Muszyńsk 8