Właściwości zdrowotne dyni

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Właściwości zdrowotne dyni"

Laura Janiszewska
7 lat temu
Przeglądów:

1 Dynia gatunki, właściwości zdrowotne. Przetwory z dyni, przepisy Dynię z jesienią kojarzą chyba wszyscy. Jest nie tylko piękną ozdobą, ale przede wszystkim warzywem bogatym w witaminy i składniki mineralne. I śmiało można ją nazwać królową jesieni! Jakie ma właściwości i w jaki sposób możemy użyć jej w kuchni? Dynia Dynia jest jednoroczną rośliną pochodzącą z rodziny Cucurbitaceae. Uważa się, że po raz pierwszy dynia była uprawiana w Meksyku, 5500 lat p.n.e.[1]. Choć znana jest przede wszystkim z amerykańskiego Hallowen, większa część odmian pochodzi nie tylko z Ameryki, ale także Afryki i Azji. Gatunki dyni Różni się nie tylko smakiem, ale i kształtem. Poszczególne odmiany możemy użyć do zupełnie różnych dań w zależności od spoistości struktury miąższu oraz właściwości fizykochemicznych. Najbardziej znane na świecie to: dynia zwyczajna (Cucurbita pepo), dynia olbrzymia (Cucurbita maxima), dynia piżmowa (Cucurbita moschata), dynia figolistna (Cucurbita ficifolia) i dynia ayote (Cucurbita argyrosperma). W Polsce uprawiane są głównie dwa gatunki dyni: dynia zwyczajna i dynia olbrzymia [2, 3, 4]. Dynia zwyczajna najpopularniejsza w Polsce odmiana tej rośliny. Zazwyczaj okrągła, o bardzo dużych rozmiarach i wadze sięgającej nawet do kilkudziesięciu kilogramów. Charakteryzuje się żółtym lub pomarańczowym miąższem. Bardzo dobrze sprawdzi się jako połączenie z innymi warzywami, podstawa przetworów czy sosów. W związku z tym, iż jest najmniej słodka ze wszystkich odmian nie poleca się jej do przyrządzania ciast. Dynia olbrzymia okrągła lub owalna odmiana warzywa. Jej gabaryty kształtują się od kilku do kilkudziesięciu kilogramów. Cechą charakterystyczną jest pomarańczowy i zwarty miąższ, stąd też idealnie nadaje się do zup, puree, czy wypieków. Dynia piżmowa łatwo rozpoznać ją po kształcie przypominającym wyglądem gruszkę. Odmiana ta ma bardzo słodki smak, stąd też idealnie sprawdzi się jako produkt do takich dań jak: zupa, ciasta i desery, sosy. Dynia hokkaido japońska i bardzo mała odmiana. Jest ciemnopomarańczowa i ma złotawy miąższ, który jest bardzo miękki i o neutralnym smaku, stąd też sprawdzi się jako składowa zup, dań obiadowych, czy ciast. Dynia makaronowa niewielka (do 1 kg), o podłużnym kształcie. Cechą wyróżniającą tę odmianę jest nie tylko jej kolor miąższu (od żółtego, poprzez pomarańczowy, po zielony), ale przede wszystkim struktura ugotowany miąższ rozpada się na cząstki przypominające nitki makaronowe. Nie sprawdzi się jako składowa zupy czy nadzienie, ale na pewno będzie idealna właśnie jako warzywny makaron.

Właściwości zdrowotne dyni Dynia to prawdziwe bogactwo witamin i składników mineralnych. Ich ilość zależna jest od części warzywa, z którego korzystamy [5].

2 Właściwości zdrowotne dyni Dynia to prawdziwe bogactwo witamin i składników mineralnych. Ich ilość zależna jest od części warzywa, z którego korzystamy [5]. Choć nie znajdziemy w niej zbyt dużej ilości makroskładników (białka, tłuszcze, węglowodany), to jednak poszczycić może się sporą zawartością włókien pokarmowych wpływających na pracę układu pokarmowego, a także niską energetycznością (30 kcal na 100 g), przez co może być szeroko używana również w dietach redukcyjnych. Nie zaleca się jej tylko osobom chorym na cukrzycę IG 75 wskazuje na zbyt wysoki dla nich poziom cukru. Tab.1 źródło: Bartosz Kulczyński, Magdalena Człapka-Matyasik, Anna Gramza- Michałowska Wartość żywieniowa dyni. Bromat. Chem. Toksykol. XLIX, 2016 Miąższ szczególnie cenione są dynie o pomarańczowym miąższu, które odznaczają się wysoką zawartością karotenów głównie α-karotenu, β-karotenu oraz luteiny [6, 7, 8]. Dzięki zawartości tak dużej ilości składników antyoksydacyjnych, działa antynowotworowo. Badania wykazały, że częste spożywanie dyni zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu żołądka, raka piersi, raka płuc i raka jelita grubego [9]. Ponadto ma on również działanie moczopędne, przez co stosowany jest także w stanach zapalnych nerek i układu krążenia. Dodatkowo, jak wykazały badania na modelu zwierzęcym oraz ludzkim, związki obecne w dyni zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę oraz mogą nasilać wykorzystanie glukozy [10]. Pestki pestki w 30 40% składają się z oleju bogatego w fitosterole i nienasycone kwasy tłuszczowe. To właśnie one są bardzo bogatym źródłem cynku, który ma działanie nie tylko w prewencji raka prostaty, ale także polepsza

3 czynność i ruchliwość plemników, przez co wspomaga płodność mężczyzn. Pestki mają także pozytywne działanie w leczeniu stanów zapalnych skóry i błony śluzowej [11]. Przetwory z dyni Warzywo to ma szerokie zastosowanie w przyrządzaniu wielorakich potraw. Użyć możemy jej nie tylko jako składową zupy, deseru, czy ciasta. Poprzez swoje szczególne właściwości nie traci ona zbyt dużej ilości witamin i składników mineralnych, pomimo podjętych technik kulinarnych. Idealnie nada się także do zaciągania lub rozrzedzania sosów (w zależności od odmiany), jako składnik kompotu, czy dżem. Można jej aromat zachować na dłużej przygotowując przetwory. Mogą składać się one nie tylko z pokrojonych w kostkę i zapieczonych lub zagotowanych cząstek, ale także właśnie w formie zagotowanej i później zblendowanej z dodatkiem przypraw (takich jak imbir, cynamon, chilli), które idealnie rozgrzeją w zimowe chłodne wieczory. Dynia przepisy Przepis na pumpkim spice smoothie Składniki: 150 g puree z upieczonej dyni ½ banana 200ml mleka 2% 1 łyżeczka cynamonu 1 łyżeczka imbiru 1 łyżka cytryny lub pomarańczy 1 łyżeczka miodu Wykonanie: całość składników blendujemy na jednolitą masę. rozwiń

4 (zdj. M. Kasprzak) Przepis na muffinki dyniowe Składniki: 300 g pieczonej dyni 100 ml mleka 2% 100 g masła/ oleju kokosowego 2 jaja 250 g mąki (1/2 pszennej typ 750, ½ mąki żytniej) 2 łyżeczki proszku do pieczenia 3 łyżki miodu 1 budyń śmietankowy 1 pomarańcza Wykonanie: upieczoną dynię zblednować, następnie połączyć z mlekiem i sokiem z pomarańczy powtórnie zblendować na gładki mus. Masło roztopić, roztrzepać z jajkami oraz skórką z pomarańczy. Połączyć całość mokrych składników, a następnie składniki suche mąkę, proszek do pieczenia oraz budyń. Całość wymieszać delikatnie i przełożyć do papilotek. Piec min. w temp. 180 stopni C. rozwiń

5 (zdj. M. Kasprzak) Przepis na zupę krem dyniowo-gruszkowa Składniki: 200 g dyni surowej 100 g ziemniaków 1 gruszka ¼ cebuli ½ ząbka czosnku 1 łyżka oleju rzepakowego 2 łyżki śmietany 18% 1 łyżeczka pestek dyni Wykonanie: ziemniaki i dynię pokroić w kawałki, następnie cebulę i czosnek pociąć w drobną kostkę i lekko podsmażyć z dynią (ok. 5 min). Do garnka nalać ok. 400 ml wody, wrzucić do niego dynię, gruszkę oraz ziemniaki. Gotować do miękkości. Zupę zmiksować oraz zaciągnąć śmietanką. Podawać z pestkami dyni. rozwiń

Literatura: 1. Colagar A.H., Souraki O.A.: Review of pumpkin anticancer effects. Quran Med., 2012; 1(4): 77-78. 2. Ewa Sosińska, Możliwości wykorzystania miąższu dyni na cele spożywcze, [dostęp on-line]http://www.

6 Literatura: 1. Colagar A.H., Souraki O.A.: Review of pumpkin anticancer effects. Quran Med., 2012; 1(4): Ewa Sosińska, Możliwości wykorzystania miąższu dyni na cele spożywcze, [dostęp on-line] 3. Biesiada A., Nawirska A., Kucharska A.Z., Sokół-Łętowska A The effect of nitrogen fertilization methods on yield and chemical composition of pumpkin (Cucurbita maxima) fruits before and after storage. Vegetable Crops Research Bulletin 70, Borna Z Szczegółowa uprawa warzyw. PWRiL. Warszawa. 5. Bartosz Kulczyński, Magdalena Człapka-Matyasik, Anna Gramza-Michałowska Wartość żywieniowa dyni. Bromat. Chem. Toksykol. XLIX, 2016, 3, str Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanowicz K Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydaw. Lek. PZWL, Warszawa. 7. Murkovic M., Hillderbrandt A., Winkler J., Pafannhauser W Variability of vitamin E in pumpkin seeds (Cucurbita pepo.). Lebensm. Unter. Forch. 4, Sztangret J., Korzeniewska A., Niemirowicz-Szczytt K Ocena plonowania oraz zawartości suchej masy i związków karotenoidowych w nowych mieszańcach dyni olbrzymiej. Folia Hort. 13/1A, Astorg P Ford carotenoids and cancer prevention: an overview of current research. Trends Food Sci. Technol. 8, Jin H., Zhang Y-J., Jiang J-X., Zhu L-Y., Chen P., Li J., Yao H-Y.: Studies on the extraction of pumpkin components and their biological effects on blood glucose of diabetic mice. J Food Drug Anal., 2013; 21: Doruchowski R., Sikora E Warzywa dyniowate dla zdrowia. Działkowiec 04, 47.

7 Author: Marzena Kasprzak Link do artykułu:

Podobne dokumenty

DYNIA - MOŻLIWOŚCI JEJ WYKORZYSTANIA. Autor: Stanisława Polowczyk-Walas

DYNIA - MOŻLIWOŚCI JEJ WYKORZYSTANIA Autor: Stanisława Polowczyk-Walas 1 DYNIA JAKO POTRAWA DESER NAPÓJ DODATEK LEK DEKORACJA Stanisława Polowczyk -Walas - DYNIA - MOŻLIWOŚCI JEJ WYKORZYSTANIA KRÓTKA HISTORIA