Ćwiczenie: Polimeryzacja rodnikowa z przeniesieniem atomu (ATRP)
|
|
- Sebastian Janowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Laboratorium syntezy, charakteryzacji i przetwórstwa materiałów funkcjonalnych semestr I studiów II stopnia, specjalność: Chemia i technologia polimerów i materiałów funkcjonalnych Ćwiczenie: Polimeryzacja rodnikowa z przeniesieniem atomu (ATRP) dr inż. Andrzej PLICHTA / mgr inż. Magdalena MAZUREK Polimeryzacja rodnikowa jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych metod syntezy polimerów. Około jedna czwarta procesów technologicznych wytwarzania związków wielkocząsteczkowych oparta jest na polimeryzacji rodnikowej. Centrami aktywnymi są rodniki, czyli cząsteczki zawierające niesparowane elektrony. Drobiny takie charakteryzują się bardzo dużą reaktywnością, a co za tym idzie stosunkowo małą selektywnością obiektów ataku. Monomerami, które mogą ulegać polimeryzacji rodnikowej są najogólniej rzecz ujmując związki zawierające wiązanie nienasycone C=C. Są to przede wszystkim: styren i jego pochodne, kwas i estry akrylowe oraz metakrylowe, etylen, butadien i jego pochodne, akrylonitryl, octan winylu, chlorek winylu oraz inne fluorowane i/lub chlorowane etyleny, akryloamid, a także winylokarbazol czy N-winylopirolidon, itp. W tradycyjnej polimeryzacji rodnikowej wyróżnia się następujące etapy: 1. Generowanie rodników na skutek homolitycznego rozpadu zwiąków o małej stabilności i zdolności tworzenia rodników, np. termiczny rozpad nadtlenku benzoilu, 2,2`-dimetylo- 2,2`-azodipropiononitrylu [azobis(isobutyronitryl) AIBN], procesy rozpadu fotolitycznego oraz procesu typu redox. I 2 2 I 2. Inicjacja proces addycji cząsteczki rodnikowego inicjatora do cząsteczki monomeru (M) z wytworzeniem nowego rodnika-adduktu: I + M I-m 3. Propagacja proces przyłączania rosnącego makrorodnika do kolejnych cząsteczek monomeru: I-m + nm I-(m) n -m i dalej: I-(m) n -m + mm I-(m) n+m -m 4. Przeniesienie łańcucha reakcja (makro)rodnika z własnym łańcuchem (powstawanie rozgałęzień), z monomerem (przeniesienie łańcucha na monomer) lub rozpuszczalnikiem.
2 5. Zakończenie łańcucha (terminacja) reakcja dwóch (makro)rodników na sposób rekombinacji: I-(m) n -m + I-(m) m -m I-(m) n -m-m-(m) m -I lub I-(m) n+m+2 -I lub dysproporcjonacji: I-(m) n -CH 2 -CH(R) + I-(m) m -CH 2 -CH(R) I-(m) n -CH=CH(R) + I-(m) m -CH 2 -CH 2 (R) Pierwszy etap (1) zachodzi stosunkowo wolno, a jego szybkość reguluje się za pomocą rodzaju (struktury) inicjatora I 2 oraz temperatury, tak aby czas połowicznego rozpadu I 2 wynosił około 10 godzin. Kolejne etapy, w których substratami sa rodniki zachodzą z bardzo dużą szybkością. Szacuje się, że średnio w polimeryzacji styrenu etapy 2 i 3 dla danego rodnika trwają około 1 s. W tym czasie następuje około 1000 aktów addycji z udziałem cząsteczek monomeru, po czym następuje terminacja. Chwilowe stężenie wszystkich rodników w układzie waha się na poziomie 10-5 mol/l, lecz nawet przy tak niskim stężeniu występuje terminacja z udziałem tych niezwykle reaktywnych cząsteczek. Z tego względu tradycyjna polimeryzacja rodnikowa nie pozwala na kontrolę końcowego ciężaru cząsteczkowego polimeru na podstawie stosunku ilości monomeru i inicjatora w układzie. Metoda ta nie daje również możliwości kontroli ciężaru cząsteczkowego jako funkcji konwersji monomeru i pozwala otrzymać polimer o względnie dużym stopniu dyspersyjności PDI = M w /M n 2. Typowy wykres zmiany średniego ciężaru cząsteczkowego polimeru w funkcji konwersji monomeru przedstawia Rysunek 1 A. M n tradycyjna polimeyzacja rodikowa ATRP 0% 20% 40% 60% 80% 100% konwersja monomeru Rysunek 1. Zależność średniego ciężaru cząsteczkowego od konwersji monomeru w A) tradycyjnej polimeryzacji rodnikowej i B) ATRP. Istnieją jednak takie układy, w których polimeryzacja rodnikowa może być prowadzona w sposób kontrolowany (CRP controlled radical polymerization) lub 2
3 pseudożyjący. Jednym z rozwiązań jest polimeryzacja rodnikowa z przeniesiem atomu (ATRP atom transfer radical polymerization). W porównaniu do tradycyjnej polimeryzacji rodnikowej w ATRP występują etapy inicjacji (2) i propagacji (3) oraz przeniesienia (4) a etap generowania rodników (1) ma charakter odwracalny i zachodzi według innego mechanizmu niż w polimeryzacji tradycyjnej. Etap terminacji (5), który polimeryzacji rodnikowej powoduje zakończenie łańcucha polimerowego i kinetycznego w procesach ATRP jest zminimalizowany poniżej 10 % (zazwyczaj około 1 %). Taki stan rzeczy jest osiągany poprzez utrzymywanie niemalże wszystkich centrów polimeryzacji w formie nieaktywnej R-X lub P-X (R-X - inicjator, P-X - łańcuch polimerowy, X = Cl, Br), która może być aktywowana (k a ) poprzez przeniesienie atomu halogenowca X z centrum polimeryzacji do cząsteczki aktywatora (katalizatora ATRP) Mt (n+) X n /L (Mt atom metalu przejściowego, L ligand), z wytworzeniem rodnika R lub P w centrum polimeryzacji oraz cząsteczki dezaktywatora Mt [(n+1)+] X n+1 /L (Rysunek 2). Proces ten ma charakter reakcji redox, w którym zmienia się stopień utlenienia centrum metalicznego katalizatora o 1. Centrum aktywne (rodnik) może z kolei brać udział w procesach inicjacji (k i ), propagacji (k p ) i terminacji (k t ) lub w reakcji z dezaktywatorem (k d ) może odtwarzać centrum nieaktywne i cząsteczkę aktywatora. Obie formy centrów polimeryzacji: nieaktywna i aktywna istnieją w stanie dynamicznej równowagi opisanej przez stałą równowagi K ATRP = k a /k d. Z zasady przyjmuje ona bardzo małe wartości, w związku z czym znaczna większość centrów polimeryzacji istnienie w formie nieaktywnej, a chwilowe stężenie rodników w układzie jest znacznie niższe niż w tradycyjnej polimeryzacji rodnikowej. Obniżenie stężenia rodników w metodzie ATRP powoduje zmniejszenie udziału procesów terminacji, które są reakcjami dwurodnikowymi. R-X (P-X) + R Mt (n+) X n /L (P ) k a + Mt [(n+1)+] X n+1 /L k d k p kt +M R (P ) R(P)-R(P) lub dysproporc. + Mt [(n+1)+] X n+1 /L Rysunek 2. Schemat procesu polimeryzacji rodnikowej z przeniesieniem atomu (ATRP). Uogólniając, ATRP jest rodzajem polimeryzacji rodnikowej, w której pomiędzy kolejnymi aktami propagacji znajdują się pewne przerwy, podczas których centrum polimeryzacji 3
4 znajduje się w stanie uśpionym. Można założyć, że jeśli dany łańcuch polimerowy jest aktywowany średnio co 1 minutę (zależy od układu reakcyjnego) po czym następują średnio dwa akty propagacji i dezaktywacja, to na powstanie łańcucha zawierającego 1000 merów potrzebna jest 1 sekunda (1000 aktów propagacji) minut (500 cykli aktywacjidezaktywacji), co w sumie daje nieco ponad 8 godzin. Należy jednak pamiętać, że przez minutę pomiędzy aktem dezaktywacji i kolejnej aktywacji danego łańcucha cały układ nie śpi. W tym czasie katalizator aktywuje i dezaktywuje pozostałe centra polimeryzacji, dlatego ciężar cząsteczkowy wszystkich łańcuchów zwiększa się bardzo równomiernie dla wszystkich łańcuchów w układzie reakcyjnym, co powoduje znaczne obniżenie PDI. Aby osiągnąć dobrą kontrolę nad ciężarem cząsteczkowym w procesach ATRP należy zapewnić wysoką efektywność inicjacji co zazwyczaj reazlizje się przez większą reaktywność centrów inicjacji nad centrami propagacji. Inicjatorami ATRP są związki organiczne zawierające atom halogenowca: najczęściej chloru lub bromu, aktywowanego obecnością ugrupowań stabilizujących rodnik. Jodki są zazwyczaj zbyt reaktywne, zaś w przypadku fluorków alkilowych wiązanie C-F ma zbyt wysoką energię, aby łatwo ulegać homolitycznemu rozpadowi. Reaktywność inicjatora rozumiana jako k a lub K ATRP może być regulowana poprzez strukturę chemiczną tego związku. Zwiększenie reaktywności inicjatora osiąga się przez: - dobór atomu chlorowca: Cl < Br < I, - rzędowość atomu węgla połączenego z atomem chlorowca: 1 < 2 < 3, - obecność ugrupowań stabilizujących rodnik: -Ph -COOR << - CN. Typowe inicjatory ATRP umieszczone na skali K ATRP obrazującej ich aktywność przedstawia Rysunek 3. Ze względu na dobrze kontrolowany charakter procesów ATRP, realizowany poprzez znaczne ograniczenie procesów terminacji oraz równomierny wzrost wszystkich łańcuchów polimerowych rozpoczętych przez wszystkie cząsteczki inicjatora, otrzymane materiały charakteryzują się następującymi cechami: - wąski rozrzut ciężaru cząsteczkowego (zazwyczaj 1,05 < PDI < 1,20), - ściśle zdefiniowany ciężar cząsteczkowy opisany wzorem: M n = [M] 0 [I] 0 α M M m + M gk (1) gdzie: [M] 0 i [I] 0 - stężenie początkowe monomeru i inicjatora, α M - konwersja monomeru, M m i M gk - masa molowa meru i grup końcowych. - zachowane grupy końcowe, pozwalające na dobudowywanie innych segmentów - synteza kopolimerów blokowych. 4
5 Na podstawie równania (1) można stwierdzić, że wzrost ciężaru cząsteczkowego w funkcji konwersji monomeru ma charakter liniowy a jego typowy przebieg obrazuje Rysunek 1 B. Rysunek 3. Przykładowe struktury inicjatorów ATRP umieszczone na osi aktywności (K ATRP ). Kolejnym istotnym składnikiem układów ATRP jest katalizator, który w zależności od stopnia utlenienia może pełnić rolę aktywatora lub dezaktywatora centrów polimeryzacji. Zasadniczym elementem katalizatora jest atom metalu przejściowego, a właściwie halogenek metalu na niższym stopniu utlenienia. Typowymi metalami, które są stosowane w układach katalitycznych ATRP są miedź, molibden, chrom, ren, ruten, żelazo, rod, nikiel i pallad. Metal musi mieć możliwość przyjmowania co najmniej dwóch stanów utlenienia i posiadać stosunkowo duże powinowactwo do atomów halogenowca. Dodatkowo sól metalu powinna być dobrze rozpuszczalna w medium organicznym (rozpuszczalniku, monomerze), w którym prowadzona jest reakcja. Do tego celu stosuje się ligandy, które tworzą trwałe kompleksy z solą metalu zwiększają jej rozpuszczalność i nadając odpowiedni potencjał redukcyjny. Ligandami mogą być związki aminowe lub fosfinowe, w zależności od użytego metalu. Ważne jest aby sfery koordynacyjne metalu łatwo ulegały odkształceniom w czasie utleniania (aktywacji), w celu selektywnego przyłączenia atomu halogenu. Układ katalityczny nie powinien brać udziału w żadnych procesach ubocznych, które mogłyby zmniejszyć jego aktywność lub zmieniać rodnikową naturę procesu. Ponieważ najczęściej stosowane są 5
6 kompleksy soli miedzi z ligandami wieloaminowymi dlatego Rysunek 4 przedstawia wybrane ligandy azotowe uszeregowane według ich aktywności w połączeniach z CuBr. Najczęściej w procesach ATRP stosuje się ilość katalizatora molowo równą ilości cząsteczek inicjatora. Kompleksy miedzi z ligandem mogą wykazywać stechiometrię 1:1 lub 1:2. Rysunek 4. Wybrane ligandy wieloaminowe uszeregowane według ich aktywności w kompleksach z CuBr. Ligandy o bardzo dużej aktywności (np. TPMA, Me 6 TREN, Cyclam) charakteryzują się zbyt dużą stałą K ATRP dla procesów prowadzonych w warunkach normalnego ATRP powodując zbyt duże stężenie rodników obecnych w układzie a co za tym idzie wzrost procesów terminacji. Jednakże ligandy takie mogą znaleźć zastosowanie w układach, w których ilość katalizatora sięga kilkadziesiąt ppm względem monomeru (np. ARGET ATRP, ICAR ATRP). Innymi czynnikami mającymi wpływ na przebieg procesów ATRP są temperatura i czas trwania procesu (konwersja monomeru) oraz rozpuszczalnik. W wyższych temperaturach zasadniczo wzrastają wartości wszystkich stałych szybkości reakcji cząstkowych, przy czym temperaturowa dynamika wzrostu k a i k p jest znacznie większa niż k d i k t. Oznacza to, że w wyższych temperaturach równowaga reakcji ATRP przesuwa się w kierunku centrów aktywnych oraz zwiększa się szybkość samej propagacji, co w efekcie powoduje znaczny wzrost szybkości polimeryzacji. Dodatkowo w wyższych temperaturach stosunek k p /k t zwiększa się, co z kolei niesie ze sobą lepszą kontrolę procesu. Czas samego procesu 6
7 powinien być regulowany przez dobór odpowiedniego układu katalitycznego oraz temperatury procesu w ten sposób, aby z jednej strony polimeryzacja nie biegła zbyt długo, z drugiej strony aby szybkość polimeryzacji zapewniała odpowiednią kontrolę procesu. Ponadto, czas reakcji jest skorelowany z konwersją monomeru. Ważne jest, żeby ten ostatni czynnik nie osiągał zbyt wysokich wartości, ponieważ wtedy wzrasta udział reakcji ubocznych, a przede wszystkim niepożądanej terminacji. Zazwyczaj procesy polimeryzacji metodą ATRP kończy się przy konwersji monomeru około 95 %. Są jednak znane również takie technologie, w których osiągnięcie niemalże 100 % konwersji nie wpływa negatywnie na właściwości produktu. Czasami reakcję zatrzymuje się przy znacznie niższym stopniu przereagowania monomeru (np %) aby mieć pewność pełnej funkcjonalizacji grup końcowych, jeśli celem jest synteza kopolimerów blokowych. Jeśli proces prowadzony jest metodą rozpuszczalnikową, to medium powinno być dobrany w taki sposób, aby dobrze rozpuszczać układ katalityczny na obu stopniach utlenienia, rozpuszczać polimer i mieszać się z monomerem oraz nie wchodzić w interakcje, które mogłyby zaburzyć kontrolowany charakter procesu. Jak zostało już wspomniane centra katalityczne w postaci zredukowanej (aktywator) charakteryzują się silnym potencjałem redukcyjnym, czyli są silnymi reduktorami. Oznacza to, że bardzo łatwo ulegają reakcji utlenienia, również tlenem atmosferycznym. Z tego względu reakcje ATRP prowadzi się w warunkach beztlenowych. W przeciwnym wypadku wszystkie cząsteczki układu katalitycznego zostałyby utlenione przechodzący tym samym na wyższy stopień utlenienia i stając się dezaktywatorami. W takiej sytuacji niemożliwy jest dalszy przebieg procesu ATRP ponieważ w systemie nie ma drobin, które mogłyby reagować z nieaktywnym centrum polimeryzacji zamieniając je w rodnikowe centrum aktywne poprzez oderwanie atomu chlorowca. W metodach typu ATRP istnieją takie odmiany, w których kompleksy aktywatora można generować (AGET - generowanie aktywatora przez transfer elektronu) lub regenerować (ARGET - regenerowanie aktywatora przez transfer elektronu). Polega to na wprowadzeniu do układu pewnej ilości substancji, nazywanej reduktorem, która nie może reagować z monomerem, polimerem, ani rozpuszczalnikiem a jedynie z centrum katalitycznym na wyższym stopniu utlenienia (dezaktywatorem) by w reakcji redox zregenerować katalizator do postaci aktywatora ATRP. Reduktor, po przeprowadzeniu do postaci utlenionej nie bierze udziału w jakichkolwiek procesach odbywających się w układzie. Typowymi reduktorami mogą być 2-etyloheksanian cyny (Sn 2+ Sn 4+ ), miedź metaliczna (Cu 0 + Cu 2+ 2Cu 1+ ), kwas askorbinowy, glukoza i inne. W reakcjach AGET do 7
8 procesu wprowadzamy kompleks Cu 2+ po czym dodawana jest odpowiednia ilość reduktora, który generuje centra aktywatora. W reakcjach ARGET pracuje się z bardzo małymi stężeniami katalizatora (rzędu kilkudziesięciu ppm), stąd po krótkim czasie reakcji w układzie dość szybko zaczyna brakować aktywatora, który zużywa się w reakcjach terminacji, generując nieodwracalnie dezaktywator (Rysunek 2). Przy tak małym stężeniu katalizatora, nawet niewielki udział reakcji terminacji może zatrzymać proces aktywacji (polimeryzacji). Dlatego do układu wprowadza się pewną ilość reduktora w celu regeneracji katalizatora do formy zredukowanej. Podobną odmianą ATRP jest proces, w którym cząsteczki dezaktywatora są regenerowane poprzez reakcję z rodnikami (ICAR - inicjator do ciągłej regeneracji aktywatora). Rodniki te wprowadza się do układu w postaci typowych inicjatorów polimeryzacji rodnikowej, które w wyniku rozpadu generują w czasie cząsteczki obdarzone niesparowanym elektronem, które reagując z dezaktywatorem regenerują go do formy aktywatora. Należy jednak zwrócić uwagę, że w ten sposób do układu dostarcza się niewielkiej ilości nowych centrów aktywnych polimeryzacji, co może nieco zaburzyć zakładany ciężar cząsteczkowy oraz poszerzyć rozrzut ciężaru cząsteczkowego. Kontrolowana polimeryzacja rodnikowa (np. ATRP i jej odmiany) pozwala na syntezę materiałów dobrze zdefiniowanych pod względem: - średniego ciężaru cząsteczkowego, - wąskiego rozrzutu ciężarów cząsteczkowych, - bardzo dużego stopnia funkcjonalizacji grup końcowych (aktywny halogenek). Z tego względu ATRP jest z chęcią stosowane w tych kierunkach, które wymagają syntezy materiałów o dobrze zdefiniowanej i zaawansowanej architekturze. Najczęściej otrzymuje się kopolimery blokowe, gwiaździste, grzebieniowe lub szczotki polimerowe albo tak egzotyczne struktury jak włochate gwiazdy (Rysunek 5). Rysunek 5. Makrocząsteczki o topologii włochatej gwiazdy (po lewej) i szczotki do butelek (po prawej) otrzymane metodami ATRP. 8
9 Kopolimery blokowe otrzymuje się poprzez wykorzystanie wcześniej zsyntetyzowanego polimeru zawierającego halogenową grupę końcową jako makroinicjatora w polimeryzacji innego monomeru (przedłużenie łańcucha). Dużo więcej możliwości daje połączenie wielu rodzajów polimeryzacji, z czego co najmniej jeden stanowi ATRP. Zazwyczaj wykorzystuje się kombinację ATRP z polimeryzacją z otwarciem pierścienia monomerów heterocyklicznych (np. metodą anionową lub koordynacyjną) lub polimeryzację anionową monomerów winylowych (nienasyconych). W celu otrzymania gwiazd można np. użyć inicjator wielofunkcyjny. Jedną z metod syntezy dobrze zdefiniowanych polimerów grzebieniowych, szczotkowych czy włochatych, jest polimeryzacja metakrylanu 2-hydroksyetylu w warunkach ATRP. Liniowy produkt tej reakcji zawiera w każdym merze jedną grupę hydroksylową, która może zostać wykorzystana do inicjowania polimeryzacji z otwarciem pierścienia laktonów lub może być zamieniona na ugrupowanie reaktywne w ATRP np. w reakcji z bromkiem 2-bromoizobutyrowym. Produkt tej ostatniej reakcji daje możliwość inicjowania w ATRP tworząc cząsteczkę szczotkową. Jeśli w strukturę makrocząsteczek o takiej topologii zostaną wbudowane mery zawierające jako ugrupowania boczne grupy, które reagują na światło, temperaturę lub ph wtedy otrzymane produkty będą zaliczane do tzw. polimerów inteligentnych. Wprowadzenie jako grup bocznych czwartorzędowych soli amoniowych pozwala otrzymywać polimery, z których można wytwarzać powłoki bakteriobójcze, natomiast inteligentne leki mogą być syntetyzowane z udziałem monomerów zawierających np. ugrupowania ferrocenowe oraz monomery z przyłączonymi cząsteczkami substancji leczniczych. Przykład typowej reakcji ATRP akrylanu metylu: Monomer - akrylan metylu (MA) Inicjator - 2-bromoizomaślan etylu (EBiB) Katalizator: CuBr/PMDETA (PMDETA - N,N,N',N",N"-pentametylodietylenotriamina) Rozpuszczalnik: anizol (33 % objętościowych monomeru) Stosunki molowe MA/EBiB/CuBr/PMDETA 350:1:1:1 Temperatura: C Czas: do osiągnięcia konwersji monomeru nie większej niż 80 % (kilka/kilkanaście godzin) 9
10 Przykład typowej reakcji ARGET ATRP styrenu katalizowanej 50 ppm miedzi: Monomer - styren (S) Inicjator - 2-bromoizomaślan etylu (EBiB) Katalizator: CuBr/Me 6 TREN {Me 6 TREN - tris[2-(n,n-dimetyloamino)etylo]amina} Reduktor: 2-etyloheksanian cyny (II) (Sn) Rozpuszczalnik: anizol (33 % objętościowych monomeru) Stosunki molowe S/EBiB/CuBr/Me 6 TREN/Sn 400:1:0,02:0,1:0,1 Temperatura: C Czas: do osiągnięcia konwersji monomeru nie większej niż 80 % (kilka godzin) Wykonanie ćwiczenia Przedmiotem ćwiczenia jest polimeryzacja metakrylanu metylu w warunkach ARGET ATRP w anizolu jako rozpuszczalniku, wobec kompleksu CuBr/TPMA jako katalizatora oraz oktanianu cyny (II) jako reduktora i 2-bromo-2-fenylooctanu etylu jako inicjatora. W celu przygotowania się do ćwiczenia Studenci powinni przygotować wzór pozwalający określić objętość inicjatora ATRP v I jaka powinna zostać użyta do reakcji aby przy konwersji monomer równej α m otrzymać średni ciężar cząsteczkowy równy M n. Dane dla monomeru: M M, d M, v M = 5 ml; dane dla inicjatora: M I, d I (gdzie: M - masa molowa, d - gęstość, v - objętość). Będzie to składowa oceny za wykonanie ćwiczenia. Instrukcja wykonania ćwiczenia Sporządzono 3 roztwory podstawowe: układ katalityczny - w 22,0 ml anizolu rozpuszczono 15,3 mg CuBr oraz 101,2 mg TPMA (Tris[(2-pirydyl)methyl]amine). 1,0 ml tego roztworu zawiera 673,41 µg Cu (I) oraz 4,55 mg TPMA; roztwór reduktora w 9,5 ml anizolu rozpuszczono 0,30 ml oktanianu cyny (II). 0,5 ml tego roztworu zawiera 19,04 mg oktanianu cyny (II); roztwór inicjatora w 6,0 ml anizolu rozpuszczono 0,34 ml EBPA (2-bromo-2- fenylooctan etylu). 0,5 ml tego roztworu zawiera 39,26 mg EBPA. 10
11 1. Przygotowanie monomeru metakrylanu metylu: W celu pozbycia się inhibitora z monomeru należy przygotować kolumnę, w której kolejne warstwy stanowić będą: wata, piasek oraz zasadowy tlenek glinu i następnie przepuścić przez nią około 10 ml metakrylanu metylu. W razie przedostania się aluminy do monomeru oczyścić go przy użyciu filtra (0,2 µm). Tak przygotowany monomer umieścić w kolbie sercowej i bełkotać azotem przez 15 minut. 2. Synteza: Przed przystąpieniem do syntezy należy zaazotować reaktor. Następnie umieścić w reaktorze, w podanej kolejności: 1. 5,0 ml oczyszczonego i przepłukanego azotem metakrylanu metylu; 2. 1,0 ml roztworu układu katalitycznego; 3. 0,5 ml roztworu reduktora; 4. 0,5 ml roztworu inicjatora. Wszystkie roztworu należy pobierać i dozować w atmosferze azotu! Po wprowadzeniu wszystkich reagentów reaktor szczelnie zamknąć. Reakcję prowadzić w temperaturze 100 C w łaźni olejowej przez 2 h. Pobrać próbki do analizy - po 1 h (GPC oraz 1 H NMR), po 1,5 h (GPC) oraz po 2h (GPC). Dokładną procedurę pobrania próbki przedstawi prowadzący ćwiczenie. Następnie mieszaninę reakcyjną schłodzić i wystawić na działanie tlenu, po czym rozpuścić w tetrahydrofuranie. Otrzymany roztwór przepuścić przez kolumnę, której kolejne warstwy stanowić będą: wata, piasek, obojętny tlenek glinu (w razie potrzeby również zastosować filtr). Polimer wytrącić w zimnym metanolu, a następnie przesączyć pod zmniejszonym ciśnieniem. Produkt przenieść na krystalizator, wysuszyć i pobrać próbkę do analizy GPC. 11
POLIMERYZACJA RODNIKOWA (PR)
Polimeryzacja żyjąca from which irreversible chain transfer and termination are absent when growing macromolecules should at least retain an ability to grow (powtórzenie) ln M DP n d[m]
Kontrolowana polimeryzacja rodnikowa
Laboratorium Polimery i Biomateriały Ćwiczenie laboratoryjne Kontrolowana polimeryzacja rodnikowa Instrukcja Opracowała dr Elżbieta Megiel Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego Zakład Dydaktyczny Technologii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
+ HCl + + CHLOROWCOWANIE
CHLRWCWANIE Proces chlorowcowania polega na wiązaniu się jednego lub więcej atomów chlorowca ze związkiem organicznym. trzymywanie związków organicznych, zawierających fluor, chlor, brom i jod moŝe być
Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I
Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie
VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem
Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
RJC A-B A + B. Slides 1 to 27
Reakcje Rodnikowe rodniki substytucja addycja polimeryzacje A-B A + B Slides 1 to 27 Reakcje Organiczne... powstawanie i rozrywanie wiązań kowalencyjnych. Addycja A + B AB Podstawienie AB + C A + BC Eliminacja
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany
1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU:
B I T E C N L CEMIA G GANICZNA I A Własności chemiczne Związki magnezoorganiczne wykazują wysoką reaktywność. eagują samorzutnie z wieloma związkami dając produkty należące do różnych klas związków organicznych.
Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.
2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.
Fotochromowe kopolimery metakrylanu butylu zawierające pochodne 4-amino-N-(4-metylopirymidyn-2-ilo)benzenosulfonamidu i sposób ich otrzymywania
PL 224153 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 224153 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 411794 (22) Data zgłoszenia: 31.03.2015 (51) Int.Cl.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej
Chemia - laboratorium
Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii
X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
Kopolimery statystyczne. Kopolimery blokowe. kopolimerów w blokowych. Sonochemiczna synteza -A-A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B-B-B-B-B- Typowe metody syntezy:
1 Sonochemiczna synteza kopolimerów w blokowych Kopolimery statystyczne -A-B-A-A-B-A-B-B-A-B-A-B-A-A-B-B-A- Kopolimery blokowe -A-A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B-B-B-B-B- Typowe metody syntezy: Polimeryzacja żyjąca
b) Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu.
Informacja do zadań 1 i 2 Chlorek glinu otrzymuje się w reakcji glinu z chlorowodorem lub działając chlorem na glin. Związek ten tworzy kryształy, rozpuszczalne w wodzie zakwaszonej kwasem solnym. Z roztworów
Kryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
ZADANIE 1 W temperaturze 700 K gazowa mieszanina dwutlenku węgla i wodoru reaguje z wytworzeniem pary wodnej i tlenku węgla. Stała równowagi reakcji
ZADANIE 1 W temperaturze 700 K gazowa mieszanina dwutlenku węgla i wodoru reaguje z wytworzeniem pary wodnej i tlenku węgla. Stała równowagi reakcji w tej temperaturze wynosi K p = 0,11. Reaktor został
Kinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. a RT.
Ćwiczenie 12, 13. Kinetyka chemiczna. Kinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. Szybkość reakcji chemicznej jest związana
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH
CHEMIA SPALANIA TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH Jednocząsteczkowe (I rzędu): A C+D (np. C 2 H 6 CH 3 + CH 3 ) Dwucząsteczkowe (II- rzędu) (np. H + O 2 OH + O) A + B C + D Trójcząsteczkowe (III rzędu) A + B +
PRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość
relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Chemia i technologia polimerów. Wykład 7 Polimeryzacja rodnikowa cz. 3
Chemia i technologia polimerów Wykład 7 Polimeryzacja rodnikowa cz. 3 Przeniesienie łaocucha w polimeryzacji rodnikowej k d k i Inicjowanie: I 2R ; R + M P 1 Propagacja: k p P n + M P n+1 Zakooczenie:
TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH
1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II
Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.)
Imię i nazwisko:... Suma punktów:...na 89 moŝliwych 1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) O...... O O O O O... N 2... H O O... 2. Jakie 3
ĆWICZENIE 5. KOPOLIMERYZACJA STYRENU Z BEZWODNIKIEM MALEINOWYM (polimeryzacja w roztworze)
ĆWICZENIE 5 KOPOLIMERYZACJA STYRENU Z BEZWODNIKIEM MALEINOWYM (polimeryzacja w roztworze) Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z metodą polimeryzacji w roztworze oraz badaniem składu powstałego kopolimeru.
Węglowodory poziom podstawowy
Węglowodory poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 19. W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku
PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODORY
PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODORY INFORMACJA DO ZADAŃ 678 680 Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne lub wzory uproszczone różnych węglowodorów. 1. CH 3 2. 3. CH 3 -CH 2 -CH C CH 3 CH 3 -CH-CH 2 -C
Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym?
Schemat 1 Strefy reakcji Rodzaje efektów sonochemicznych Oscylujący pęcherzyk gazu Woda w stanie nadkrytycznym? Roztwór Znaczne gradienty ciśnienia Duże siły hydrodynamiczne Efekty mechanochemiczne Reakcje
KINETYKA INWERSJI SACHAROZY
Dorota Warmińska, Maciej Śmiechowski Katedra Chemii Fizycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska KINETYKA INWERSJI SACHAROZY Wstęp teoretyczny Kataliza kwasowo-zasadowa Kataliza kwasowo-zasadowa
OTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY
Katedra Chemii Organicznej, Bioorganicznej i Biotechnologii OTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY Prowadzący: mgr inż. Marta Grec Miejsce ćwiczeń: sala 102 1. Cel ćwiczenia Celem doświadczenia jest zapoznanie
1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) O 2
Imię i nazwisko:... Suma punktów:...na 89 moŝliwych 1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) OH H O O CN N N CN O 2 N C 2. Jakie 3 wady i 3 zalety
Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).
Cz. XXII - Alkohole monohydroksylowe Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom jest zastąpiony grupą hydroksylową (- ). 1. Klasyfikacja alkoholi monohydroksylowych i rodzaje izomerii, rzędowość
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII
KOD UCZNIA... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII Termin 20.01.2010 r. godz. 9 00 Czas pracy: 90 minut ETAP II Ilość punktów za rozwiązanie zadań Część I Część II Ilość punktów za zadanie Ilość punktów
Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ
Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów)
Zadanie 1 (0 6 punktów) Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów) W podanym niżej tekście w miejsce kropek wpisz: - kwas solny - kwas mlekowy - kwas octowy - zjełczałe masło - woda sodowa - pokrzywa - zsiadłe
MATERIAŁY POMOCNICZE 1 GDYBY MATURA 2002 BYŁA DZISIAJ CHEMIA ZESTAW EGZAMINACYJNY PIERWSZY ARKUSZ EGZAMINACYJNY I
MATERIAŁY POMOCNICZE 1 GDYBY MATURA 00 BYŁA DZISIAJ OKRĘ GOWA K O M I S J A EGZAMINACYJNA w KRAKOWIE CHEMIA ZESTAW EGZAMINACYJNY PIERWSZY Informacje ARKUSZ EGZAMINACYJNY I 1. Przy każdym zadaniu podano
PL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370289 (51) Int.Cl. C01B 33/00 (2006.01) C01B 33/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
POLIMERYZACJA KOORDYNACYJNA
POLIMEYZAJA KOODYNAYJNA Proces katalityczny: - tworzą się związki koordynacyjne pomiędzy katalizatorem a monomerem - tworzą się polimery taktyczne - stereoregularne Polimeryzacji koordynacyjnej ulegają:
VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015
II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 ETAP I 12.11.2014 r. Godz. 10.00-12.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Który z podanych zestawów zawiera wyłącznie
STABILNOŚĆ TERMICZNA TWORZYW SZTUCZNYCH
KATERA TELGII PLIMERÓW IŻYIERIA PLIMERÓW LABRATRIUM: STABILŚĆ TERMIZA TWRZYW SZTUZY pracował: dr inż. T. Łazarewicz 1 1. WPRWAZEIE TERETYZE Temperatura w której rozpoczyna się rozkład związków stanowi
Wykład 9. Praktyczne metody otrzymywania polimerów. Polimeryzacja w masie roztworze emulsji fazie gazowej na granicy rozdziału faz
Wykład 9 Praktyczne metody otrzymywania polimerów. Polimeryzacja w masie roztworze emulsji fazie gazowej na granicy rozdziału faz etody syntezy polimerów onomery: Produkty gazowe (etylen, propylen, izobutylen)
Fascynujący świat chemii
Opracowanie pochodzi ze strony www.materiaienergia.pisz.pl Zeskakuj telefonem kod QR i odwiedź nas w Internecie Fascynujący świat chemii Szybkość reakcji chemicznych i katalizatory Wstęp Celem prowadzenia
Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020
Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.
Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy
Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.
Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści
Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z
PL B1. Reaktywny modyfikator poli(kwasu mlekowego) i sposób wytwarzania reaktywnego modyfikatora poli(kwasu mlekowego)
PL 227237 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 227237 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 408461 (22) Data zgłoszenia: 06.06.2014 (51) Int.Cl.
Mechanizm dehydratacji alkoholi
Wykład 5 Mechanizm dehydratacji alkoholi I. Protonowanie II. odszczepienie cząsteczki wody III. odszczepienie protonu Etap 1 Reakcje alkenów Najbardziej reaktywne jest wiązanie podwójne, lub jego sąsiedztwo
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY
W tej reakcji stopień utleniania żelaza wzrasta od 0 do III. Odwrotnie tlen zmniejszył stopień utlenienia z 0 na II.
8 Utlenianie i redukcja Początkowo termin utlenianie odnosił się do reakcji pierwiastków lub związków chemicznych z tlenem, a termin redukcja stosowano do określenia usunięcia tlenu ze związku. Później,
IV Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2011/12. ETAP II r. Godz Zadanie 1 (14 pkt.)
IV Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2011/12 KPKCh ETAP II 22.12.2011 r. Godz. 10.00-12.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (14 pkt.) 1. Wskaż, która z chlorowcopochodnych
KOLEJNOŚĆ CZYNNOŚCI DO ĆWICZENIA NR 5 (kopolimeryzacja styrenu i bezwodnika maleinowego)
KOLEJNOŚĆ CZYNNOŚCI DO ĆWICZENIA NR 5 (kopolimeryzacja styrenu i bezwodnika maleinowego) student A:.. student : student C:. lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII
Pieczęć KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 26 stycznia 2012 r. zawody II stopnia (rejonowe) Witamy Cię na drugim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem
PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17
RZECZPOSPOLITA POLSKA (2) OPIS PATENTOWY (9) PL () 229709 (3) B (2) Numer zgłoszenia: 49663 (5) Int.Cl. C07F 7/30 (2006.0) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 05.2.206 (54)
liczba kwantowa, n kwantowa, l Wanad 3 2 [Ar] 3d 3 4s 2
Arkusz odpowiedzi Nr Proponowane rozwiązanie zadani a Liczba niesparowanych elektronów w jonie r 3+ jest (mniejsza / większa) od liczby elektronów niesparowanych w jonie Mn +. Pierwiastkiem, którego jony
ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII
ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII Zadanie 1. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Dokoocz zdania tak aby były prawdziwe. Wiązanie jonowe występuje w związku chemicznym
Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl
Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu
fermentacja alkoholowa erozja skał lata dni KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3 min Karkonosze Pielgrzymy (1204 m n.p.m.)
Kinetyka chemiczna lata erozja skał Karkonosze Pielgrzymy (1204 m n.p.m.) fermentacja alkoholowa dni min KI + Pb(NO 3 ) 2 PbI 2 + KNO 3 s ms fs http://www2.warwick.ac.uk/fac/sci/chemistry/research/stavros/stavrosgroup/overview/
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii!
Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii! Chciałabym podzielić się z Wami moimi spostrzeżeniami dotyczącymi poziomu wiedzy z chemii uczniów rozpoczynających naukę w Liceum Ogólnokształcącym. Co
Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16
Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16 Ćwiczenia 1 7.10.2015 1. Załóżmy, że balon ma kształt sfery o promieniu 3m. a. Jaka ilość wodoru potrzebna jest do jego wypełnienia, aby na poziomie morza
Nazwy pierwiastków: ...
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20
11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany
PYTANIA EGZAMINACYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I Podstawowe pojęcia chemiczne 1) Pierwiastkiem nazywamy : a zbiór atomów o tej samej liczbie masowej b + zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej c zbiór atomów
KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 14 maja 2011 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK SZKOLNY
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, wykresy E-pH. Wprowadzenie Główną przyczyną zniszczeń materiałów metalicznych
Przemiany/Reakcje chemiczne
Przemiany/Reakcje chemiczne Przemiany/Reakcje chemiczne Reakcje chemiczne są to takie przemiany, w wyniku których z jednych substancji powstają inne substancje, o zupełnie odmiennych właściwościach fizycznych
Zadanie: 2 (4 pkt) Napisz, uzgodnij i opisz równania reakcji, które zaszły w probówkach:
Zadanie: 1 (1 pkt) Aby otrzymać ester o wzorze CH 3 CH 2 COOCH 3 należy jako substratów użyć: a) Kwasu etanowego i metanolu b) Kwasu etanowego i etanolu c) Kwasu metanowego i etanolu d) Kwasu propanowego
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II
MDEL DPWIEDZI I SEMAT ENIANIA ARKUSZA II. Zdający otrzymuje punkty tylko za całkowicie prawidłową odpowiedź.. Gdy do jednego polecenia są dwie odpowiedzi (jedna prawidłowa, druga nieprawidłowa), to zdający
Właściwości chemiczne nukleozydów pirymidynowych i purynowych
Właściwości chemiczne nukleozydów pirymidynowych i purynowych Właściwości nukleozydów są ściśle powiązane z elementami strukturalnymi ich budowy. Zasada azotowa obecna w nukleozydach może być poddawana
Za poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph
Zadanie 1 ( pkt.) Zmieszano 80 cm roztworu CHCH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm oraz 70 cm roztworu CHCK o stężeniu 0,5 mol/dm. bliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph roztworu po wprowadzeniu
Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks
Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą
CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE
WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje wojewódzkie
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje wojewódzkie Zadanie
CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.
CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Substancje i ich przemiany WYMAGANIA PODSTAWOWE stosuje zasady bezpieczeństwa
Warszawa, dn r. Sebastian Firlik
Warszawa, dn. 09.09.2016 r. Sebastian Firlik Streszczenie rozprawy doktorskiej mgr. inż. Sebastiana Firlika pt. Badania układów CuX 2 aminosilan (X = Br, Cl) oraz CuO HBr aminosilan w reakcjach polimeryzacji
Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych
Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych I. Reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne 1. Układ i otoczenie Układ - ogół substancji
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Powtórzenie wiadomości z kl. I
Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice Powtórzenie wiadomości z kl. I Na początku kl. I po kilku lekcjach przypominających materiał w każdej klasie przeprowadzam mini konkurs chemiczny.
Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ
Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA
Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA 1. Metody miareczkowania w analizie chemicznej, wyjaśnić działanie wskaźników 2.
Laboratorium 5. Wpływ temperatury na aktywność enzymów. Inaktywacja termiczna
Laboratorium 5 Wpływ temperatury na aktywność enzymów. Inaktywacja termiczna Prowadzący: dr inż. Karolina Labus 1. CZĘŚĆ TEORETYCZNA Szybkość reakcji enzymatycznej zależy przede wszystkim od stężenia substratu
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2012/2013 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2012/2013 eliminacje rejonowe Zadanie
pierwszorzędowe drugorzędowe trzeciorzędowe (1 ) (2 ) (3 )
FLUOROWCOPOCODNE alogenki alkilowe- Cl C 2 -C 2 -C 2 -C 3 C 3 -C-C 3 C 2 -C-C 3 pierwszorzędowe drugorzędowe trzeciorzędowe (1 ) (2 ) (3 ) I C 3 C 3 Cl-C 2 -C=C 2 Cl-C-C=C 2 1 2 3 Allilowe atom fluorowca
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Ćwiczenie 14. Maria Bełtowska-Brzezinska KINETYKA REAKCJI ENZYMATYCZNYCH
Ćwiczenie 14 aria Bełtowska-Brzezinska KINETYKA REAKCJI ENZYATYCZNYCH Zagadnienia: Podstawowe pojęcia kinetyki chemicznej (szybkość reakcji, reakcje elementarne, rząd reakcji). Równania kinetyczne prostych