Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjnokomunikacyjnych.

Transkrypt

1 Prtkół dświadczenia IBSE Enzymy w aptece, kuchni i łazience 1. Odniesienie d Pdstawy Prgramwej III etap edukacji - GIMNAZJUM Chemia Cele kształcenia wymagania gólne Pzyskiwanie, przetwarzanie i twrzenie infrmacji. Uczeń pzyskuje i przetwarza infrmacje z różnrdnych źródeł z wykrzystaniem technlgii infrmacyjnkmunikacyjnych. Rzumwanie i zastswanie nabytej wiedzy d rzwiązywania prblemów. Uczeń pisuje właściwści substancji i wyjaśnia przebieg prstych prcesów chemicznych; zna związek właściwści różnrdnych substancji z ich zastswaniami i ich wpływ na śrdwisk naturalne; wyknuje prste bliczenia dtyczące praw chemicznych. Opanwanie czynnści praktycznych. Uczeń bezpiecznie psługuje się prstym sprzętem labratryjnym i pdstawwymi dczynnikami chemicznymi; prjektuje i przeprwadza prste dświadczenia chemiczne. Treści nauczania wymagania szczegółwe Pchdne węglwdrów. Substancje chemiczne znaczeniu bilgicznym 12) Uczeń wymienia pierwiastki, których atmy wchdzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jak związki pwstające z aminkwasów. 13) Uczeń bada zachwanie się białka pd wpływem grzewania, stężneg etanlu, kwasów i zasad, sli metali ciężkich (np. CuSO 4 ) i sli kuchennej; pisuje różnice w prze biegu denaturacji i kagulacji białek; wylicza czynniki, które wywłują te prcesy; wykrywa becnść białka w różnych prduktach spżywczych. 14) Uczeń wymienia pierwiastki, których atmy wchdzą w skład cząsteczek cukrów; dknuje pdziału cukrów na prste i złżne. 15) Uczeń pdaje wzór sumaryczny glukzy i fruktzy; bada i pisuje właściwści fizyczne glukzy; wskazuje na jej zastswania. 16) Uczeń pdaje wzór sumaryczny sacharzy; bada i pisuje właściwści fizyczne sacharzy; wskazuje na jej zastswania; zapisuje równanie reakcji sacharzy z wdą (za pmcą wzrów sumarycznych). 17) Uczeń pisuje występwanie skrbi i celulzy w przyrdzie; pdaje wzry sumaryczne tych związków; wymienia różnice w ich właściwściach; pisuje znaczenie i zastswania tych cukrów; wykrywa becnść skrbi w różnych prduktach spżywczych. Bilgia Cele kształcenia wymagania gólne Znajmść różnrdnści bilgicznej i pdstawwych prcesów bilgicznych. Uczeń pisuje, prządkuje i rzpznaje rganizmy, wyjaśnia zjawiska i prcesy bilgiczne zachdzące w wybranych rganizmach i w śrdwisku, przedstawia i wyjaśnia zależnści między rganizmem a śrdwiskiem, wskazuje ewlucyjne źródła różnrdnści bilgicznej. 1 S t r n a

2 Znajmść metdyki badań bilgicznych. Uczeń planuje, przeprwadza i dkumentuje bserwacje i prste dświadczenia bilgiczne; kreśla warunki dświadczenia, rzróżnia próbę kntrlną i badawczą, frmułuje wniski; przeprwadza bserwacje mikrskpwe preparatów świeżych i trwałych. Pszukiwanie, wykrzystanie i twrzenie infrmacji. Uczeń wykrzystuje różnrdne źródła i metdy pzyskiwania infrmacji, w tym technlgię infrmacyjnkmunikacyjną, dczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza infrmacje tekstwe, graficzne, liczbwe, rzumie i interpretuje pjęcia bilgiczne, zna pdstawwą terminlgię bilgiczną. Rzumwanie i argumentacja. Uczeń interpretuje infrmacje i wyjaśnia zależnści przyczynw-skutkwe między faktami, frmułuje wniski, frmułuje i przedstawia pinie związane z mawianymi zagadnieniami bilgicznymi. Treści nauczania wymagania szczegółwe Związki chemiczne budujące rganizmy raz pzyskiwanie i wykrzystanie energii. 3) Uczeń wyróżnia pdstawwe grupy związków chemicznych występujących w żywych rganizmach (węglwdany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinwe, witaminy, sle mineralne) raz przedstawia ich funkcje. Układ pkarmwy i dżywianie się. 2) Uczeń przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pkarmwych (białka, tłuszcze, węglwdany, sle mineralne, wda) dla prawidłweg rzwju i funkcjnwania rganizmu. 4) Uczeń przedstawia miejsce i prdukty trawienia raz miejsce wchłaniania głównych grup związków rganicznych. Stan zdrwia i chrby. 7) Uczeń analizuje infrmacje dłączane d leków raz wyjaśnia, dlaczeg nie należy bez wyraźnej ptrzeby przyjmwać leków gólndstępnych raz dlaczeg antybityki i inne leki należy stswać zgdnie z zaleceniem lekarza (dawka, gdziny przyjmwania leku i długść kuracji). IV etap edukacji SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA Chemia Cele kształcenia wymagania gólne Wykrzystanie, przetwarzanie i twrzenie infrmacji. (P): Uczeń krzysta z chemicznych tekstów źródłwych, pzyskuje, analizuje, cenia i przetwarza infrmacje pchdzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem mediów i Internetu. (R): Uczeń krzysta z chemicznych tekstów źródłwych, biegle wykrzystuje nwczesne technlgie infrmatyczne d pzyskiwania, przetwarzania, twrzenia i prezentwania infrmacji. Krytycznie dnsi się d pzyskiwanych infrmacji. Rzumwanie i zastswanie nabytej wiedzy d rzwiązywania prblemów. (P): Uczeń zdbywa wiedzę chemiczną w spsób badawczy bserwuje, sprawdza, weryfikuje, wniskuje i ugólnia; wykazuje związek składu chemiczneg, budwy i właściwści substancji z ich zastswaniami; psługuje się zdbytą wiedzą chemiczną w życiu cdziennym w kntekście dbałści własne zdrwie i chrny śrdwiska naturalneg. 2 S t r n a

3 (R): Uczeń rzumie pdstawwe pjęcia, prawa i zjawiska chemiczne; pisuje właściwści najważniejszych pierwiastków i ich związków chemicznych; dstrzega zależnść pmiędzy budwą substancji a jej właściwściami fizycznymi i chemicznymi; stawia hiptezy dtyczące wyjaśniania prblemów chemicznych i planuje eksperymenty dla ich weryfikacji; na ich pdstawie samdzielnie frmułuje i uzasadnia pinie i sądy. Opanwanie czynnści praktycznych. (P,R): Uczeń bezpiecznie psługuje się sprzętem labratryjnym i dczynnikami chemicznymi; prjektuje i przeprwadza dświadczenia chemiczne. Treści nauczania wymagania szczegółwe CHEMIA (pzim pdstawwy) Chemia śrdków czystści. 2) Uczeń wyjaśnia, na czym plega prces usuwania brudu, i bada wpływ twardści wdy na pwstawanie związków trudn rzpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrfbwe i hydrfilwe we wzrach cząsteczek substancji pwierzchniw czynnych. 4) Uczeń wskazuje na charakter chemiczny składników śrdków d mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastswań tych prduktów; stsuje te śrdki z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa; wyjaśnia, na czym plega prces usuwania zanieczyszczeń za pmcą tych śrdków. 5) Uczeń pisuje twrzenie się emulsji, ich zastswania; analizuje skład ksmetyków (na pd stawie etykiety kremu, balsamu, pasty d zębów itd.) i wyszukuje w dstępnych źródłach infrmacje na temat ich działania. Chemia wspmaga nasze zdrwie. Chemia w kuchni. 2) Uczeń wyszukuje infrmacje na temat działania składników ppularnych leków (np. węgla aktywwaneg, aspiryny, śrdków neutralizujących nadmiar kwasów w żłądku). 4) Uczeń pisuje prcesy fermentacyjne zachdzące pdczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, prdukcji wina, trzymywania kwaśneg mleka, jgurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkhlwej i ctwej. CHEMIA (pzim rzszerzny) Białka. 1) Uczeń pisuje budwę białek (jak plimerów kndensacyjnych aminkwasów). 2) Uczeń wyjaśnia przyczynę denaturacji białek, wywłaną ddziaływaniem na nie sli metali ciężkich i wyskiej temperatury; wymienia czynniki wywłujące wysalanie białek i wyjaśnia ten prces; prjektuje i wyknuje dświadczenie pzwalające wykazać wpływ różnych substancji i grzewania na strukturę cząsteczek białek. 3) Uczeń planuje i wyknuje dświadczenie pzwalające na identyfikację białek (reakcja biuretwa i ksantprteinwa). Cukry. 1) Uczeń wskazuje wiązanie O-glikzydwe w cząsteczce sacharzy i maltzy. 7) Uczeń wyjaśnia, dlaczeg maltza psiada właściwści redukujące, a sacharza nie wykazuje właściwści redukujących. 9) Uczeń prównuje budwę cząsteczek i właściwści skrbi i celulzy. 10) Uczeń planuje i wyknuje dświadczenie pzwalające stwierdzić becnść skrbi w artykułach spżywczych. 11) Uczeń zapisuje uprszczne równanie hydrlizy plisacharydów (skrbi i celulzy). 3 S t r n a

4 Bilgia Cele kształcenia wymagania gólne Pszukiwanie, wykrzystanie i twrzenie infrmacji. (P): Uczeń dbiera, analizuje i cenia infrmacje pchdzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem prasy, mediów i Internetu. (R): Uczeń dczytuje, selekcjnuje, prównuje i przetwarza infrmacje pzyskane z różnrdnych źródeł, w tym za pmcą technlgii infrmacyjn-kmunikacyjnych. Rzumwanie i argumentacja. (P): Uczeń interpretuje infrmacje i wyjaśnia zależnści przyczynw-skutkwe między faktami, frmułuje wniski, cenia i wyraża pinie na temat mawianych zagadnień współczesnej bilgii, zagadnień eklgicznych i śrdwiskwych. (R): Uczeń bjaśnia i kmentuje infrmacje, dnsi się krytycznie d przedstawinych infrmacji, ddziela fakty d pinii, wyjaśnia zależnści przyczynw-skutkwe, frmułuje wniski, frmułuje i przedstawia pinie związane z mawianymi zagadnieniami bilgicznymi, dbierając racjnalne argumenty. Dstrzega związki między bilgią a innymi dziedzinami nauk przyrdniczych i spłecznych. Rzumie znaczenie współczesnej bilgii w życiu człwieka. Pznanie świata rganizmów na różnych pzimach rganizacji życia. (R): Uczeń pisuje, prządkuje i rzpznaje rganizmy, przedstawia i wyjaśnia prcesy i zjawiska bilgiczne; przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych pzimach rganizacji życia, przedstawia i wyjaśnia zależnści między rganizmem a śrdwiskiem, wskazuje źródła różnrdnści bilgicznej i jej reprezentację na pzimie genetycznym, gatunkwym i eksystemów; interpretuje różnrdnść rganizmów na Ziemi jak efekt ewlucji bilgicznej. Pgłębienie wiadmści dtyczących budwy i funkcjnwania rganizmu ludzkieg. (R): Uczeń bjaśnia funkcjnwanie rganizmu ludzkieg na różnych pzimach złżnści; dstrzega związki między strukturą a funkcją na każdym z tych pzimów. Pgłębienie znajmści metdyki badań bilgicznych. (R): Uczeń rzumie i stsuje terminlgię bilgiczną; planuje, przeprwadza i dkumentuje bserwacje i dświadczenia bilgiczne; frmułuje prblemy badawcze, stawia hiptezy i weryfikuje je na drdze bserwacji i dświadczeń; kreśla warunki dświadczenia, rzróżnia próbę kntrlną i badawczą, frmułuje wniski z przeprwadznych bserwacji i dświadczeń. Treści nauczania wymagania szczegółwe BIOLOGIA (pzim pdstawwy) Bitechnlgia i inżynieria genetyczna. 1) Uczeń przedstawia znaczenie bitechnlgii tradycyjnej w życiu człwieka raz pdaje przy kłady prduktów uzyskiwanych jej metdami (np. win, piw, sery). BIOLOGIA (pzim rzszerzny) Węglwdany. 1) Uczeń przedstawia znaczenie wybranych węglwdanów (glukza, fruktza, galaktza, rybza, deksyrybza, sacharza, laktza, maltza, skrbia, glikgen, celulza) dla rganizmów. 4 S t r n a

5 Białka. 1) Uczeń wyróżnia peptydy (ligpeptydy, plipeptydy), białka prste i białka złżne. 2) Uczeń przedstawia bilgiczną rlę białek. 7) Uczeń kreśla właściwści fizyczne białek, w tym zjawiska: kagulacji i denaturacji. Metablizm. Enzymy. 1) Uczeń pdaje charakterystyczne cechy budwy enzymu białkweg. 2) Uczeń pisuje przebieg katalizy enzymatycznej. 3) Uczeń wyjaśnia, na czym plega swistść enzymów; kreśla czynniki warunkujące ich aktywnść (temperatura, ph, stężenie sli, becnść inhibitrów lub aktywatrów). Układ pkarmwy i przebieg prcesów trawiennych. 3) Uczeń przedstawia i prównuje prces trawienia, wchłaniania i transprtu białek, cukrów i tłuszczów. Bitechnlgia mlekularna, inżynieria genetyczna i medycyna mlekularna. 1) Uczeń przedstawia najważniejsze typy enzymów stswanych w inżynierii genetycznej (enzymy restrykcyjne, ligazy, plimerazy DNA). Przyrda PGm. Rzumienie metdy naukwej, plegającej na stawianiu hiptez i ich weryfikacji za pmcą bserwacji i eksperymentów. 2. Słwa kluczwe terminy, które Uczeń: a) pwinien znać przystępując d zajęć: skrbia, enzym, próba badawcza, próba kntrlna. b) przyswi w czasie zajęć: amylaza, selektywnść enzymu, wykrzystanie enzymów w życiu cdziennym. 5 S t r n a

6 Dświadczenie IBSE Karta pracy ucznia imię i nazwisk uczestnika zajęć: Enzymy w aptece, kuchni i łazience Uwaga: należy pracwać w ubraniu chrnnym z zastswaniem regulaminu BHP pracwni chemicznej. 1. Prtkół dświadczenia IBSE Na stle masz przygtwany sprzęt: dczynniki: Prbówki, łapy d prbówek, pipety Pasteura, zlewki, palnik, zapałki, kamyki wrzenne, mździerz, łyżeczki, patyczki d szaszłyków. Jdyna, rztwór wskaźnika skrbiweg, rztwór wdrtlenku sdu, rztwór siarczanu(vi) miedzi(ii). materiał badawczy: Ne-Pancreatinum lek bez recepty Kren Travix lek bez recepty Enzym grzelniczy Alpha Amylaza Enzym upłynniający d zacierów ziemniaczanych Prszek d prania np. Persil Prszek d prania dla dzieci np. Dzidziuś Zapznaj się z nim raz: Sfrmułuj prblem badawczy/prblemy badawcze, które mżesz rzwiązać za pmcą zgrmadzneg sprzętu i materiału (w dniesieniu d tematu pracy): 6 S t r n a

7 Sfrmułuj mżliwą hiptezę/hiptezy d prblemu badawczeg/prblemów badawczych: Zapisz czynnści, jakie będziesz wyknywać w celu weryfikacji hiptezy/hiptez: 7 S t r n a

8 Zrealizuj dświadczenie według własneg planu. Udkumentuj dświadczenie (wyknaj pmiary, zantuj bserwacje): Dknaj analizy wyników: 2. Wniskwanie (z dświadczenia i metdy jeg wyknania) Czy na pdstawie analizy wyników mżesz wyprwadzić wnisek? [ ] TAK [ ] NIE Jeśli uważasz za mżliwe wniskwanie t sfrmułuj wnisek/ wniski z teg dświadczenia: 8 S t r n a

9 3. Ewaluacja pracy Jakie udsknalenia w prcedurze teg dświadczenia wprwadziłabyś/wprwadziłbyś, aby wyniki były wiarygdniejsze, a wniskwanie sprawniejsze? 4. Odniesienie eksperymentu labratryjneg d życia cdzienneg 5. Kryteria ceny na zajęciach wyknanie zadania praca w zesple prezentacja wyników własna zespłu nauczyciela własna zespłu nauczyciela własna zespłu nauczyciela Skala cen: d 1 d 5, gdzie 1 t najsłabsza, a 5 najwyższa 9 S t r n a

10 NOTATKI 10 S t r n a