Metody pracy na lekcji. Referat przedstawiony na spotkaniu zespołu matematyczno przyrodniczego

Transkrypt

1 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie Metdy pracy na lekcji Referat przedstawiny na sptkaniu zespłu matematyczn przyrdniczeg Wyraz metda ma swój pczątek w języku stargreckim i znacza drgę spsób. Metdą w znaczeniu gólnym nazywamy świadmie stswany spsób realizwania kreślneg zadania. W dydaktyce metda nauczania jest systematycznie stswanym przez nauczyciela spsbem pracy dydaktycznej, bejmującym różne czynnści nauczyciela i uczniów, które mają prwadzić d rzumienia i panwania nwych treści i d uzyskania przynajmniej pdstawwych umiejętnści związanych z tymi treściami. Celem przyjętej metdy jest więc t, by wiedza stała się żywym materiałem myślenia i przeżyć ucznia, by uczeń panwał ją pamięciw i umiał w życiu stswać i krzystać z niej, by wywarła na wpływ na jeg rzwój umysłwy, a także na kształtwanie jeg charakteru. Pracą nauczyciela, jej spsbami, zajmują się dydaktycy gólni i metdycy nauczania. Ci pierwsi zwracają uwagę na teretyczne i praktyczne pdstawy, wspólne i łączące nauczycieli wszystkich przedmitów. Ci drudzy, bazując na treściach, zasadach, a zwłaszcza metdach gólnych, kncentrują się na przedmitwych i knkretnych zastswaniach. Ich zdaniem jest wypsażyć nauczycieli w metdyczne umiejętnści, zezwalające na skuteczne i efektywne działanie w szkle. Dydaktycy i metdycy prpnują różne działania, różne rzwiązania, ale t nauczyciel każdeg dnia, przed każdą lekcją, musi pdjąć decyzję jak pstępwać, jakie metdy wybrać. Staje więc przed prblemem wybru i najczęściej jest t trudny wybór. Jeżeli zna się wiele różnych metd, mających mieszane wartści plusy i minusy, wady i zalety, krzyści i graniczenia, t prblem plega na wybrze metdy maksymalnie efektywnej przy minimalnych jej mankamentach. Decyduje więc relacja między zyskiem a stratami. Trzeba wybrać jakby mniejsze zł. W literaturze pedaggicznej sptyka się różne pdziały metd nauczania, np. według przyjętych źródeł wiedzy, dydaktyków, pśrednich celów kształcenia, miejsca dbywania zajęć, czy zakresu aktywizacji uczniów. Zestawienie metd nauczania stswane d źródła wiedzy i umiejętnści przedstawia tabela: ŹRÓDŁO Przedmity i zjawiska rzeczywistści Słw nauczyciela METODY NAUCZANIA Pkaz przedmitów i zjawisk przez wykładwców Opis, pwiadanie, wyjaśnienie, wykład, pgadanka, dyskusja Tekst drukwany Zadania, pracwanie tekstu pdręcznika lub Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek

2 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie książki pmcniczej, panwanie regulaminu, tabele, wykresy Śrdki pglądwe Praktyczna praca Pkaz z wyjaśnieniem Omówienie, pkaz, ćwiczenia, zadania praktyczne Każde ze źródeł wiedzy wywłuje inneg rdzaju czynnści ze strny ucznia. Mże nie wszystkie zasługują na mian metdy uczenia się, ale wydaje się, że wart je znać, bwiem metdy te służą d rganizwania następujących czynnści ucznia. METODA CZYNNOŚCI Prblemwa Myślenie twórcze, dkrywanie raz wywływanie stanu emcjnalneg, zaangażwanie Pdająca Pkazu Ekspzycji Labratryjna Praktyczna Dyskusja Sprawdzanie wyników Recepcja infrmacji słwnych Spstrzeganie Przeżywanie Działanie Zastswanie wiedzy Ekspresja słwna Kntrla Dydaktycy, nauczyciele i uczniwie świadmi są, że cechą współczesneg szklnictwa jest wciąż zwiększający się zakres wiedzy niezbędnej d panwania przez człwieka. Dlateg pjawiają się nwe metdy nie mieszczące się w tradycyjnej klasyfikacji. Zawierają ne najczęściej elementy różnych tradycyjnych metd, stanwią ich kmbinację. Są t tzw. metdy nieknwencjnalne. Zaliczamy d nich: metdy aktywizujące, metdy dialgwe, nauczanie prblemwe. Zmdyfikwany pdział nauczania przedstawia schemat: PODAJĄCE - WYKLAD INFORMACYJNY - POGADANKA - OPOWIADANIE - OPIS - PRELEKCJA Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek

3 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie - ANEGDOTA - ODCZYT - WYJAŚNIENIE PROBLEMOWE - WYKŁAD PROBLEMOWY - WYKŁAD KONWERSACYJNY - PROBLEMOWA - AKTYWIZUJĄCE 1. METODA PRZYPADKÓW 2. METODA SYTUACYJNA 3. INSCENIZACJA 4. SEMINARIUM 5. DYSKUSJA DYDAKTYCZNA 6. GRY DYDAKTYCZNE SYMULACYJNE DECYZYJNE EKSPONUJĄCE - FILM - SZTUKA TEATRALNA - EKSPOZYCJA - POKAZ POŁĄCZONY Z PRZEŻYCIEM PROGRAMOWE - Z UŻYCIEM KOMPUTERA - Z UŻYCIEM PODRĘCZNIKA PROGRAMOWEGO - PRACA Z MAPĄ PRAKTYCZNE - METODA PROJEKTÓW - WYCIECZKA - POKAZ - ĆWICZENIA PRZEDMIOTOWE - ĆWICZENIA LABORATORYJNE Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek

4 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie - METODA PRZEWODNIEGO TEKSTU - PORTOFOLIO Szerzej chciałabym zająć się metdami aktywizującymi, pnieważ mają ne decydujący wpływ na zdbywanie i rzwijanie przez uczniów umiejętnści uniwersalnych raz pwdują wzrst czynneg udziału uczniów w prcesie uczenia. Należy pdkreślić, że wszyscy generalnie pamiętamy: - 10% teg, c usłyszymy - 20% teg, c widzimy - 40% teg, czym rzmawiamy - 90% teg, c rbimy Dlateg tak ważne jest mbilizwanie uczniów d twórczej pracy pdczas lekcji Ot kilka przykładów metd aktywizujących - BURZA MÓZGÓW inaczej jest t fabryka pmysłów plega na zebraniu jak największej ilści pmysłów celem rzwiązania prblemu - DYSKUSJA ZA I PRZECIW debata zadaniem uczniów jest zaprezentwanie w przyjazny spsób argumentów za i przeciw, a za ich pmcą przeknanie innych d swich racji - DRAMA plega na przyswajaniu treści kształcenia pprzez przeżywanie, dświadczenie i zabawę. Wyróżniamy wiele technik dramwych: rzmwa rzmwa na pdany temat w dwusbwych zespłach rla bycie w rli, przyjęcie rli uczeń wciela się w rlę pstaci i wybraża sbie, c by był, gdyby był taką pstacią; wywiad grące krzesł plega na prwadzeniu rzmwy np. z bhaterem literackim; pamtmima plega na przedstawianiu kreślnej sytuacji pprzez język ciała rzeźba wyknuje ja najczęściej dwóch uczniów, z których jeden jest rzeźbiarzem a drugi przyjmuje rlę rzeźby; imprwizacja głównym załżeniem jest t, że uczniwie znają pczątek imprwizacji, natmiast jej przebieg i zakńczenie twrzą same dzieci; żywy braz stp-klatka jest braz, który twrzą uczniwie, przedstawiane zdarzenie zatrzymujemy w najbardziej dramatycznym mmencie; inscenizacja spektakl jest t przedstawienie, w którym uczniwie są aktrami, scenarzystami, reżyserami; techniki manualn- plastyczne wyknywanie rysunku, planu, mapy; Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek

5 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie - drzew decyzyjne metda pzwalająca na graficznym zapisie prcesu pdejmwania decyzji. Stsując tę metdę znajduje się różne rzwiązania daneg prblemu i zauważa się różne związki między tymi rzwiązaniami - dyskusja plega na wymianie pglądów między nauczycielem a uczniem na kreślny temat w celu wypracwania wspólneg stanwiska. Jednym z rdzajów dyskusji jest dyskusja punktwana. W je trakcie mała grupa uczniów dyskutuje na dany temat. Nauczyciel bserwuje uczniów pdczas dyskusji i przyznaje im na bieżąc punkty, lub uczniwie sami punktują swje wypwiedzi, tylk pd kntrlą nauczyciela. Ocenie pdlegają zarówn treści merytryczne wypwiedzi uczestników dyskusji, jak i ich zachwanie pdczas wymiany myśli (punkty ddatnie i ujemne) - sześć myślących kapeluszy metda pzwalająca na twórcze rzwiązanie prblemów. Jest t spjrzenie na zagadnienie z różnych punktów. Klry kreślają różny spsób myślenia: niebieski szef grupy, zdystanswany; biały nie pddaje się emcją, kieruje się faktami i liczbami; czerwny kieruje się emcjami i intuicją; żółty ptymista, nastawiny pzytywnie; zielny pdchdzi twórcz d prblemu; czarny pesymista, zauważa tylk trudnści; - gry dydaktyczne- za ich pmcą rzważa się knkretne sytuacje, rzwija umiejętnść analityczneg rzumwania integrująceg wiele dziedzin wiedzy i umiejętnści. Są t m.in. różneg rdzaju krzyżówki, rebusy, zagadki, gry planszwe, kary dydaktyczne, teksty z luką, niedkńczne zdania. Na szersze mówienie zasługują także przykłady ciekawych metd praktycznych: - prtfli teczka plega na grmadzeniu przez uczniów w teczce materiałów, które dkumentują jeg pracę na kreślny temat; - metda prjektu plega na samdzielnej i aktywnej pracy nad kreślnym tematem. Prjekt ma charakter interdyscyplinarny a czas wyknania jest zależny d zakresu tematu; Na kniec chciałabym pdkreślić znaczenie jednej z metd prgramwych. Mianwicie na metdę nauczania przy użyciu pdręcznika prgramweg. Istnieje wiele frm pracy z pdręcznikiem: - sprządzenie streszczeń; - układanie pytań d tekstu; - rzwiązywanie części ćwiczeniwej; - układanie planów d tematów; - interpretwanie i analizwanie ilustracji. Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek

6 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie Nie należy zapminać tym, że szkła ma uczyć zdbywania wiedzy i nabywania umiejętnści jej wykrzystania, a przecież pdręcznik szklny jest dla ucznia najbliższym źródłem infrmacji, dlateg należy kształcić umiejętnść krzystania z pdręczników szklnych, wdrażać d planwej i systematycznej pracy z książką. Zanim nauczyciel pdejmie decyzję i wybierze kreślną metdę pstępwania daneg dnia, przed knkretną lekcją, z wybranymi uczniami pwinien rzważyć kilka przesłanek. Przede wszystkim należałby zastanwić się, jaką funkcję pełni nauczyciel w szkle. C nie jest dla nieg najważniejsze: wartści, cele, przedmity, uczniwie, nauczanie czy wychwanie. Nauczyciel chcący tylk nauczać dyspnuje metdami dydaktycznymi (kncentruje się n na nauce, na siąganiu wyskich wyników w realizacji pszczególnych przedmitów), zaś chcąc tylk wychwywać metdami wychwawczymi (z nastawieniem na kształtwanie charakterze mraln spłecznym). Jeżeli nauczyciel płączy te dwie funkcje, jeg mżliwści ddziaływań wzrastają. Im liczniejsza klasa tym metdy bardziej nastawine na maswść ddziaływań na przeciętnść i średniść ucznia, na ddalenie g d nauczyciela. W małych klasach lub przy pracy z kilkusbwymi zespłami mżliwe staje się stswanie metd aktywizacji czyli identyfikacji nauczania. Liczebnść klasy zmusza d wybru pmiędzy maswścią, zespłwścią a indywidualizacją stswanych metd ddziaływań dydaktyczn wychwawczych. Warunkiem wybru metdy pwinn być uwzględnienie właściwści psychfizycznych raz pzimu rzwju ucznia. Ważna jest wiedza jaki jest uczeń, jak jednstka i człnek zespłu klasweg, c już siągnął, jakie ma mżliwści, d czeg i p c ma być przygtwany, czeg sam pragnie. Metda nauczania zależy także d wieku ucznia, jest na zależna d jeg pzimu umysłweg i d celów jakie stawiamy rzwjwi i ucznia w nauczaniu. Uczniwie starsi myślą bardziej abstrakcyjnie i samdzielnie, są też zdlni d dłuższeg wytężania uwagi, psiadają większy zasób wiadmści, lepiej rzwiniętą pamięć. Dlateg w klasach niższych nauczyciel psługuje się np. krótkim i mżliwie pglądwym pwiadaniem, w klasach wyższych stsuje pwiadanie dłuższe, treści bardziej abstrakcyjnej i złżnej, a nawet wykład. W klasach niższych nie jest mżliwe studiwanie książki naukwej lub samdzielne przeprwadzenie eksperymentu badawczeg, ale metdy te stają się craz bardziej celwe wraz z wiekiem i rzwjem umysłwym ucznia. Zanim wybierze się metdę mżna rzważyć wiele przesłanek, przejmwać różne pdejścia i aspekty, dniesienia teretyczne i praktyczne wszystk p t, aby nauczanie i uczenie się dawał najlepsze efekty. Pdsumwując należy pdkreślić, że szkła współczesna nie uznaje istnienia tylk jedneg spsbu nauczania, który by mżna zastswać we wszystkich przypadkach i klicznściach nauki Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek

7 Szkła Pdstawwa im. Władysława Brniewskieg we Władysławwie szklnej. W przeciwieństwie d teg wyraża pgląd wielrakści i zmiennści metd nauczania, uważa, też,że uczenie się nie mże dbywać się prawidłw bez dpwiednieg kierwania prcesami pznawczymi i umysłwymi ucząceg się. Samdzielnść myślenia jest mżliwa właściwie dpier dzięki temu kierwnictwu ze strny nauczyciela. Nie plega n na tym, że nauczyciel wyręcza ucznia w jeg pracy umysłwej, ale że wymaga d nieg samdzielneg wysiłku i aktywnści związanej z pznawczymi treściami. Cele te siąga nauczyciel przez wykrzystywanie różnrakich metd nauczania i przez ich zmienne, zależne d knkretnych warunków, stswanie w praktyce nauczania. Opracwała: Beata Maciaszek, Edyta Kaczmarek