z jadłowstrętem psychicznym i otyłością"

Transkrypt

1 Warszawa, RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ pt. "Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością" Lekarz Agaty Mikołajczak- Będkowskiej Jadłowstręt psychiczny i otyłość to dwa przeciwstawne i jednocześnie najczęściej występujące typy zaburzeń odżywiania wieku młodzieńczego. Stanowią one ciekawy biologiczny model oceny procesów adaptacyjnych, które powstają w warunkach przewlekle zmienionego bilansu energetycznego. Większość badań w zaburzeniach odżywiania skupia się na ocenie czynności tkanki tłuszczowej. Odkrycie białek o aktywności endokrynnej wydzielanych przez tkankę mięśniową rodzi pytanie o jej wpływ na kształtowanie stanu metabolicznego ustroju. Receptory dla miokin wykryto w wielu tkankach i narządach, także w komórkach układu immunologicznego i w mózgu, co dowodzi, że tkanka mięśniowa jako gruczoł wewnątrzwydzielniczy może mieć równie silne oddziaływanie metaboliczne, jak tkanka tłuszczowa, której aktywność endokrynna jest dobrze udokumentowana w wielu badaniach u ludzi i na modelach zwierzęcych. \Viedza na temat mechanizmów przekaźnictwa międzytkankowego może otworzyć nowe perspektywy w skutecznym leczeniu zaburzeń odżywiania i ich powikłań metabolicznych. Dlatego podjęcie tego zagadnienia przez lek Agatę Mikołajczak - Będkowską stanowi cenny wkład wiedzy na temat mechanizmów zaangażowanych w zaburzenia odżywtama. 1

2 Informacje o recenzowanej Rozprawie Doktorskiej Praca lek. Agaty Mikołajczak - Będkowskiej ma klasyczny układ rozprawy doktorskiej. Liczy 101 stron wraz z piśmiennictwem i streszczeniami w języku polskim i angielskim. Rozpoczyna ją wykaz tabel (22 tabele) i rycin (8 rycin) oraz wykaz skrótów. We wstępie autorka definiuje jadłowstręt psychiczny, opisuje jego rozpowszechnienie, przedstawia aktualne poglądy na temat etiopatogenezy, uwzględniając czynniki neurobiologiczne, jak zaburzenia neuroprzekaźnictwa i wpływ cytokin prozapalnych. Charakteryzuje typowy obraz kliniczny choroby i metody leczenia. W podobnym schemacie doktorantka przedstawia nadwagę i otyłość. W kolejnej części wstępu autorka opisuje funkcję mięśni szkieletowych jako tkanki wewnątrzwydzielniczej i charakteryzuje poznane dotychczas rodzaje miokin. Następnie szczegółowo przedstawia miokiny, które były przedmiotem jej badania. W tej części autorka przedstawiła najnowszą wiedzę na temat struktury molekularnej, miejsca wytwarzania oraz efektów biologicznych IL 8, IL 15, czynnika wzrostu fibroblastów 21 (FGF21), a także neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF). Wstęp bardzo dobrze wprowadza w temat i jest bogatym źródłem aktualnej wiedzy o zaburzeniach odżywiania i aktywności endokrynnej tkanki mięśniowej. W tekście na stronie 19 proponuję drobną korektę: "Ehpre5ja większości miokin nie odbywa się wyłącznie w tkance mięśniowej" proponuję zastąpić zdaniem: Ekspresja większości miokin nie jest ograniczona wyłącznie do tkanki mięśniowej. W kolejnej części założenia i cele pracy. opracowania lek. Agata Mikołajczak - Będkowska charakteryzuje Za cel pracy autorka przyjęła: l. "Ocena stężeń Il-8. Il-15. FGF2l i BDNF w surowicy dziewczqt z jadłowstrętem psychicznym oraz otyło.5cią prostą w porównaniu do grupy kontrolnej. 2. Analiza zależności pomiędzy stężeniami wybranych miokin a parametrami antropometrycznymi w badanych grupach dziewcząt. 3. Analiza zależności pomiędzy stężeniami wybranych miokin a parametrami biochemicznymi i hormonalnymi w badanych grupach dziewczqt'. 2

3 W kolejnej części doktorantka przedstawia grupy badane, a także metody przeprowadzonych badań i analizy statystycznej. Zbadano łącznie 82 pacjentki. Utworzono dwie grupy badane: 32 dziewczęta z jadłowstrętem psychicznym typu restrykcyjnego (wg DSM-V) oraz 29 dziewcząt z otyłością prostą. Grupę kontrolną stanowiło 21 zdrowych dziewcząt. Bardzo interesującym pomysłem było utworzenie dwóch grup badanych o skrajnych zaburzeniach odżywiania: jadłowstręt psychiczny (AN) jako biologiczny model przewlekle utrzymującego się ujemnego bilansu energetycznego jest przeciwstawiony otyłości z dodatnim bilansem energetycznym. Metody statystyczne użyte do analizy są dobrane prawidłowo i pozwalają na uzyskanie obiektywnych wyników. Użycie jednoczynnikowej analizy wariancji (ANOVA) i testu Kruskalla Wallisa pozwoliło na rzetelną analizę danych z rozkładem normalnym i danych nie spełniających kryteriów rozkładu normalnego. Bardzo dobrze opracowano analizę niezależnych czynników wpływających na stężenia badanych miokin metodą wielokrotnej regresji krokowej. Wyniki Lek. Agata Mikołajczak -Będkowska stwierdziła w swoim badaniu, że średnie stężenie IL-8 u dziewcząt z AN było istotnie statystycznie wyższe, niż w grupie kontrolnej i u dziewcząt otyłych. Średnie stężenie IL-15 było najwyższe u dziewcząt z otyłością, a u pacjentek z AN było istotnie wyższe niż w grupie kontrolnej. Średnie stężenie FGF21 w grupie AN było istotnie statystycznie niższe niż u dziewcząt otyłych i w grupie kontrolnej. Średnie stężenie BDNF w grupie z AN było istotnie niższe w porównaniu z grupą kontrolną i u dziewcząt otyłością. U dziewcząt otyłych stężenie BDNF było znamiennie statystycznie wyższe, niż u zdrowych. Metodą analizy regresji doktorantka ustaliła, że dla ll-8 i ll-15 jedynym niezależnym czynnikiem wpływającym na ich stężenia jest BM!. Z kolei na stężenia FGF21 niezależnie wpływają : wiek, BMI i współczynnik HOMA-IR, zaś niezależnymi predyktorami stężeń BDNF są: wiek, masa ciała i współczynnik HOMA-IR Przyjęty model obliczeń wyjaśniał od 38 do 53% zmienności stężeń badanych miokin, jedynie dla FGF21 osiągał wartość 75%. Tabele i wykresy obrazujące wyniki są czytelne, bardzo przejrzyście opisane w legendach, wobec tego można byłoby zrezygnować z powtarzania ich opisu w tekście. Natomiast korzystne byłoby przedstawienie profilu badanych miokin porównawczo we wszystkich grupach badanych. Umożliwiłoby to wyróżnienie specyficznych dla poszczególnych grup zmian. 3

4 Analizując wyniki można bardzo wyraźnie wyodrębnić miokiny, które wyróżniają pacjentki z anoreksją: IL8, FGF21 i BDNF, z kolei wysokie stężenie IL 15 wyraźnie wyróżniało pacjentki z otyłością. Jest to bardzo istotna wartość pracy i należy ją mocniej zaakcentować. Autorka przeprowadziła bardzo wnikliwą analizę zależności między miokinami wskaźnikami antropometrycznymi oraz parametrami biochemicznymi. Szczególnie interesująca jest analiza korelacji stężenia opisywanych cytokin z parametrami określającymi stan odżywienia i wskaźnikami insulinowrażliwości. Wszystkie badane miokiny korelowały ze stężeniem insuliny na czczo oraz ze wskaźnikiem HOMA IR, przy czym w przypadku IL8 była to korelacja ujemna, a przypadku pozostałych miokin korelacja dodatnia. Doktorantka sformułowała następujące wnioski: 1. "Stężenia analizowanych miokin u pacjentek z jadłowstrętem psychicznym i otyłościq różniq się istotnie od wartości stwierdzanych w grupie kontrolnej zdrowych dziewczqt w podobnym wieku. 2. Najważniejszymi czynnikami wpływajqcymi na stężenia oznaczanych białek w surowicy sq BMI (w przypadku /L-8, IL-15, FGF21) lub masa ciała (w przypadku BDNF). i;wiadczy to o udziale miokin w reakcjach adaptacyjnych uruchamianych w odpowiedzi na przewlekłe zaburzenie homeostazy energetycznej organizmu. Nie można jednak wykluczyć pierwotnego wpływu ich nieprawidłowej sekrecji na rozwój schorzeń zwiqzanych z nieprawidłowq masq ciała Oadłowstrętu psychicznego i otyłości). 3. Stężenia FGF2i i BDNF wykazujq niezależny od BMI i masy ciała zwiqzek z insulinoopornościq. Sugeruje to ich działanie modulujqce na gospodarkę węglowodanowq sprzyjajqce zachowaniu normoglikemii w warunkach zaburzonego bilansu energetycznego ". Uwagi do wniosków: Uwagi do wniosku 2: W drugim zdaniu proponuję raczej użyć określenia "sugeruje" zamiast,~wiadczy ", bo wyniki badań wykonanych w pracy określają stan w jednym punkcie czasowym i nie p ozwalają na udowodnienie modulującego działania miokin. Uwagi do wniosku 3: 4

5 Drugie zdanie wydaje się dość ogólnym wnioskiem. Aby zwiększyć jego precyzyjność proponuję dodać w drugim zdaniu, że,,sugeruje to ich bezpośrednie działanie modulujqce na gospodarkę węglowodanowq". Pracę kończy wykaz piśmiennictwa oraz streszczenia w języku polskim i angielskim. Piśmiennictwo składa się z 212 pozycji cytowanych w tekście i prawidłowo dobranych, uwzględniających zarówno dane historyczne, jak również dane z ostatnich lat. Podsumowanie. Przedstawiona do recenzji praca tworzy bardzo logiczny układ. Zachowano właściwe proporcje poszczególnych części rozprawy. Mocną stroną pracy jest bogata i interesująca dyskusja. Jest poprowadzona bardzo rzeczowo, doktorantka umiejętnie przytacza dane z piśmiennictwa, dyskutuje z wynikami innych autorów, jest jednocześnie świadoma niektórych słabych stron opracowania, czemu poświęciła odrębną część dyskusji. Dysertacja lek. Agaty Mikołajczak - Będkowskiej ma charakter nowatorski z uwagi na ciekawą konstrukcję grup badanych, w której anoreksję przeciwstawiono otyłości. Szczególnie interesująca wydaje się analiza zależności między stężeniem badanych miokin i parametrami klinicznymi u pacjentek z zaburzeniami odżywiania. W pracy znalazły się drobne błędy stylistyczne, które nie mają wpływu na wysoką ocenę jej wartości merytorycznej. W niosek końcowy Przedstawiona do recenzji rozprawa doktorska lek. Agaty Mikołajczak- Będkowskiej pt. Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością" spełnia wszystkie kryteria określone art. 13 ustawy z dnia 14 marca 2003r o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 z późno zm.). Wobec powyższego, zwracam się do Wysokiej Rady Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko- Dentystycznym w Zabrzu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach o dopuszczenie lek. Agaty Mikołajczak- Będkowskiej do dalszych etapów przewodu doktorskiego. dr hab. n. med. Anna M. Kucharska 5 Klinika Pediatrii i Endokrynologii WUM ~ttd!~;;~~