AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy tytuł zawodowy absolwenta: licencjat

Transkrypt

1 Profil kształcenia: ogólno akademicki Moduł / przedmiot: PO14 FIZJOLOGIA AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy tytuł zawodowy absolwenta: licencjat obowiązkowy (O) X wybieralny (W) Moduł / przedmiot: JAKOŚĆ KSZTAŁCENIA obowiązkowy wybieralny Liczba godzin w semestrze Studia stacjonarne Studia niestacjonarne Koordynator przedmiotu wykładowcy I II III IV V VI 13w/26ćw=39k 26 bk 13 w/26ćw=39k 26 bk 13w/13ćw=26k 39 bk 13w/13ćw=26k 39 bk Katedra Nauk Fizjologiczno-Medycznych Zakład Fizjologii dr hab. Aleksandra Żebrowska prof. nadzw. AWF dr hab. Aleksandra Żebrowska, dr hab. Ilona Pokora, dr Beata Manowska, dr Ewelina Smol, dr Katarzyna Nierwińska, dr Anna Stolecka-Warzecha JĘZYK polski FORMA ZAJĘĆ wykłady, ćwiczenia, samodzielna praca bez kontaktu z nauczycielem ECTS 5 FORMA ZALICZENIA: zaliczenie na ocenę CELE PRZEDMIOTU C1. Zapoznanie studentów z zagadnieniami budowy i funkcji komórek, tkanek oraz poszczególnych układów organizmu z uwzględnieniem roli mechanizmów fizjologicznych w regulacji czynności ruchowych. C2. Opanowanie zagadnień dotyczących czynności poszczególnych układów i narządów organizmu oraz kontroli podstawowych funkcji życiowych w zmiennych warunkach środowiska. C3. Przygotowanie i nauczenie studenta prowadzenia podstawowych badań fizjologicznych, kontroli bilansu energetycznego i wodno-elektrolitowego organizmu w warunkach spoczynkowych oraz w wysiłku fizycznym. C4. Zapoznanie studenta z podstawowymi zasadami działania prozdrowotnego. EFEKTY KSZTAŁCENIA SPOSOBY WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Wiedza: K_W03 Posiada wiedzę na temat struktury i funkcji poszczególnych układów organizmu człowieka. Zna mechanizmy kontroli i regulacji pracy poszczególnych układów ze szczególnym uwzględnieniem układu ruchu. Posiada wiedzę na temat znaczenia procesów fizjologicznych w utrzymania równowagi metabolicznej organizmu. Posiada wiedzę na temat rozwoju ruchów lokomocyjnych i manipulacyjnych człowieka. Wiedza: Praca pisemna Odpowiedź ustna na ocenę

2 K_W05 Zna podstawowe funkcje komórek, tkanek i poszczególnych narządów. Potrafi opisać ich funkcje, właściwości oraz zdolności przystosowania do zmian wynikających z działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych. K_W07 Zna budowę i funkcję czynnego i biernego układu ruchu. Posiada szczegółową wiedzę na temat roli mechanizmów fizjologicznych w kontroli ruchu oraz regulacji procesów metabolicznych w układzie mięśniowym. K_W08 Posiada wiedzę na temat struktury, funkcji i regulacji czynności serca oraz układu naczyniowego i oddechowego. Zna metody pomiaru podstawowych wskaźników czynności układu krążenia i oddychania. Posiada podstawową wiedzę na temat składu i funkcji krwi oraz płynów ustrojowych. K_W09 Posiada podstawową wiedzę na temat budowy i funkcji układu endokrynnego, trawiennego, moczowo-płciowego, wydalniczego oraz wewnątrz-wydzielniczego. K_W010 Zna zagadnienia dotyczące budowy i funkcji układu nerwowego oraz czynności narządów zmysłów. Zna mechanizmy kontroli i regulacji pracy poszczególnych układów ze szczególnym uwzględnieniem układu ruchu. K_W12 Zna różne metody oceny czynności poszczególnych narządów i układów oraz możliwości ich wykorzystanie do oceny stanu zdrowia pacjenta w różnych obszarach klinicznych charakterystycznych dla fizjoterapii. Wie jakie procesy adaptacyjne decydują o zdrowotnych korzyściach aktywności fizycznej. Zna zasady planowania wspomaganiu wypoczynku i profilaktyki zmęczenia w treningu zdrowotnym. Posiada wiedzę na temat zasad doboru i przeprowadzania testów wysiłkowych w celu pomiaru wydolności fizycznej człowieka. Umiejętności: K_U15 Potrafi posługiwać się terminologią z zakresu nauk biologiczno medycznych. Potrafi ocenić wybrane czynności układu mięśniowego oraz nerwowego. Posiada podstawowe umiejętności oceny czynności układu krążenia (tętno, ciśnienie tętnicze krwi, tony serca, wskaźniki czynności serca), statycznych i dynamicznych wskaźników układu oddechowego, składu krwi. K_U20 Rozumie konieczność oznaczania podstawowych wskaźników fizjologicznych i potrafi dokonać ich podstawowej interpretacji w celu właściwego doboru środków fizjoterapii i prawidłowego przeprowadzania zabiegów fizjoterapeutycznych. Potrafi analizować i interpretować dane liczbowe i jakościowe związane z procedurami fizjoterapeutycznymi. Kompetencje społeczne: K_K01 Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, zdaje sobie sprawę z konieczności ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego NAKŁAD PRACY STUDENTA (w godzinach dydaktycznych 1h dyd.=45 minut)** Umiejętności: Kolokwium Przeprowdzenie testu wysiłkowego oraz interpretacja uzyskanych wyników badań Kompetencje społeczne: Potwierdzone uczestnictwo w seminarium i/lub warsztatach dotyczących diagnostyki czynnościowej organizmu

3 Studia stacjonarne udział w wykładach - 24 udział w ćwiczeniach - 50 udział w ćwiczeniach klinicznych przygotowanie do ćwiczeń/ćwiczeń klinicznych - 42 przygotowanie do egzaminu - 10 realizacja zadań projektowych e-learning egzamin/zaliczenie - 4 inne (określ jakie) RAZEM: 130 WARUNKI WSTĘPNE Studia niestacjonarne udział w wykładach - udział w ćwiczeniach udział w ćwiczeniach klinicznych przygotowanie do ćwiczeń/ćwiczeń klinicznych przygotowanie do egzaminu - realizacja zadań projektowych e-learning egzamin/zaliczenie - inne (określ jakie) RAZEM: WW1 wiedza i umiejętności z zakresu anatomii i biologii TREŚCI PROGRAMOWE nr TREŚĆ ZAJĘĆ liczba godzin ST BK NST BK W1 Wprowadzenie do anatomii funkcjonalnej układu ruchu. Molekularna 3 3 podstawy skurczu komórek mięśniowych. Unerwienie mięśni szkieletowych. Klasyfikacja jednostek motorycznych mięśni szkieletowych. Wpływ unerwienia na właściwości włókien mięśniowych. W2 Podstawy czynności komórek nerwowych (struktura funkcjonalna 4 4 neuronów, rodzaje i czynność synaps nerwowo-nerwowych, neuroprzekaźniki, przewodzenie we włóknach nerwowych). Fizjologiczne podłoże wyższych czynności nerwowych. Nerwowa kontrola czynności ruchowych (organizacja ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego, regulacja napięcia mięśniowego przez pień mózgu, obszary ruchowe kory mózgu, jądra podstawy, móżdżek). Czucie i percepcja. Ośrodki czuciowe kory mózgu, wzgórza, pnia mózgu i rdzenia kręgowego. Ośrodki motywacyjne międzymózgowia. Funkcja podwzgórza i układu limbicznego. Neurofizjologia bólu. W3 Klasyfikacja i mechanizm działania hormonów. Kontrola wydzielania 3 3 dokrewnego. Rola wybranych hormonów w utrzymywaniu homeostazy organizmu. Mechanizmy regulacji temperatury wewnętrznej ciała. Adaptacja ustroju do podwyższonej lub obniżonej temperatury otoczenia. Termoregulacja podczas pracy fizycznej. Gorączka. Podstawowa i spoczynkowa przemiana materii. Sposoby określania metabolizmu. W4 Charakterystyka płynów ustroju. Funkcje podstawowych składników 4 4 osocza krwi. Skład i funkcje limfy. Etapy i czynniki modyfikujące proces krzepnięcia krwi. Właściwości mięśnia sercowego. Krążenie wieńcowe. Regulacja pracy serca w spoczynku i podczas wysiłku fizycznego. Hemodynamika i jej podstawowe prawa. Ośrodkowa i miejscowa regulacja krążenia. W5 Mechanika oddychania. Zasady wymiany gazowej w płucach. Nerwowa i 3 3 chemiczna regulacja oddychania. Kontrola czynności układu oddechowego w warunkach hipoksji i hiperkapni. Wpływ aktywności fizycznej na czynność układu oddechowego. Funkcja układu pokarmowego, wydalniczego i płciowego. W6 Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Pobieranie tlenu podczas wysiłków fizycznych. Energetyka wysiłków fizycznych. Zmęczenie jako fizjologiczne następstwo wysiłku fizycznego. Fizjologiczna charakterystyka procesów wypoczynku. Czynniki warunkujące wydolność fizyczną i sposoby jej oceny. Fizjologiczna charakterystyka adaptacji do wysiłku dzieci, młodzieży i osób starszych. Wskaźniki wydolności fizycznej u dzieci i młodzieży. Zmiany wydolności fizycznej w okresie starzenia. 4 4

4 W7 ĆW1 ĆW2 ĆW3 ĆW4 ĆW5 ĆW6 ĆW7 Trening fizyczny a proces kształtowania wydolności fizycznej. Adaptacja w układzie mięśniowym w treningu siłowym, szybkościowym i wytrzymałościowym. Wpływ treningu na czynność układu krążenia i oddechowego. Kliniczne znaczenie wysiłków fizycznych. Podstawowe zasady treningu zdrowotnego. Geneza spoczynkowego potencjału błonowego, potencjał czynnościowy, refrakcja. Mechanizm pompy sodowo- potasowej. Pojęcie pobudliwości i jej miary (chronaksja i reobaza). Wpływ różnych czynników na pobudliwość tkanek. Elektrofizjologia komórki mięśnia szkieletowego. Sarkomer i jego funkcje. Sprzężenie elektromechaniczne. Pomiar siły mięśniowej i czynniki ja determinujące. Czynność synapsy nerwowomięśniowej. Pojęcie i rodzaje jednostek ruchowych. Źródła energii dla skurczu komórek mięśniowych. Organizacja czynnościowa układu nerwowego. Pojęcie odruchu. Elementy łuku odruchowego. Klasyfikacja odruchów. Badanie wybranych odruchów u człowieka. Fizjologia i klasyfikacja receptorów. Drogi i ośrodki czucia somatycznego. Czucie i rodzaje bólu. Badanie czucia proprioceptywnego. Ocena sprawności psychoruchowej. Badanie czynności somatosensorycznej i asocjacyjnej kory mózgowej. Test pamięci. Badanie odruchów przedsionkowo-rdzeniowych. Rodzaje i charakterystyka odruchów autonomicznych człowieka. Rodzaje i czynność mięśni gładkich. Przewodnictwo cieplne tkanek. Drogi i sposobu wymiany ciepła pomiędzy środowiskiem a organizmem człowieka. Ośrodkowa regulacja temperatury. Termogeneza drzeniowa i bezdrżeniowa Adaptacja organizmu do zmiennych warunków temperatury środowiska zewnętrznego. Określanie temperatury wewnętrznej ciała oraz temperatury różnych okolic skóry. Ocena względności doznań termicznych. Podstawowa przemiana materii i metody jej obliczania. Bilans energetyczny organizmu. Neurohormonalna kontrola metabolizmu. Wydatek energetyczny różnych form aktywności fizycznej. Obliczanie spoczynkowej przemiany materii metodą kalorymetrii pośredniej. Obliczanie kosztu energetycznego pracy fizycznej Objętość i skład płynów ustrojowych. Właściwości fizykochemiczne, skład i funkcje krwi. Objętość krwi i wskaźnik hematokrytowy. Limfa i płyn tkankowy. Budowa, metabolizm i funkcje erytrocytów. Zjawisko hemolizy. Charakterystyka grup krwi. Rodzaje, właściwości i funkcje leukocytów. Mechanizmy odporności. Charakterystyka i funkcje trombocytów. Proces krzepnięcia. Wyznaczanie zawartości całkowitej wody (TBW) w organizmie. Analiza zachowania się krwinek czerwonych w roztworach. Charakterystyka i normy wybranych wskaźników układu. Obliczanie pojemności tlenowej krwi. Właściwości mięśnia sercowego. Charakterystyka czynności elektrycznej serca. Zjawiska mechaniczne zachodzące podczas pracy serca (cykl pracy serca, tony serca). Regulacja czynności serca. Wskaźniki sprawności serca (objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca). Pojęcie i cechy tętna. Ciśnienie tętnicze. Czynniki wpływające na wielkość ciśnienia tętniczego. Zróżnicowanie strukturalne i czynnościowe układu naczyniowego. Podstawowe prawa hemodynamiki. Osłuchiwanie tonów serca. Badanie spoczynkowej fali tętna. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą osłuchową. Badanie wpływu podwyższonego ciśnienia w śródpiersiu na częstotliwość pracy serca- próba Valsalvy. Badanie wpływu siły ciążenia na czynność układu krążenia - próba ortostatyczna. Charakterystyka funkcjonalna układu oddechowego. Funkcja opłucnej. Spirometria. Zasady wymiany gazowej w płucach. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Badanie sprawności układu oddechowego: wyznaczanie statycznych i dynamicznych objętości i pojemności płuc. Określanie czasu dowolnego bezdechu Pomiar wentylacji minutowej płuc spoczynkowej oraz maksymalnej dowolnej

5 ĆW8 Podstawy klasyfikacji wysiłków fizycznych. Pobór tlenu podczas wysiłków fizycznych. Pojęcie równowagi czynnościowej, deficytu i długu tlenowego. Reakcje układu krążenia na wysiłki dynamiczne i statyczne. Zmiany przystosowawcze w czynności układu oddechowego podczas wysiłków fizycznych o różnej intensywności. ĆW9 Pomiar i analiza wybranych wskaźników czynności układu krążenia i oddychania (częstości skurczów serca, wentylacji minutowej płuc, poboru tlenu) podczas wysiłku dynamicznego wykonywanego w stanie równowagi czynnościowej. Badanie zmian częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego krwi podczas wysiłku statycznego typu handgrip. Analiza zmian częstości skurczów serca, ciśnienia tętniczego krwi, wentylacji minutowej płuc i poboru tlenu podczas wysiłku dynamicznego o narastającej ĆW10 Fizjologiczne podłoże wydolności fizycznej. Pułap tlenowy, jako uniwersalny wskaźnik wydolności fizycznej. Zasady wykonywania testów wysiłkowych służących ocenie wydolności fizycznej. Metody wyznaczania pułapu tlenowego. Reakcje na wysiłek fizyczny u dzieci i młodzieży. Zmiany wydolności fizycznej wraz z wiekiem. Pomiar pośredni pułapu tlenowego: - test Astranda-Ryhming, test Margarit. Testy oceny wydolności fizycznej- test PWC 170, zmodyfikowany test harwardzki wg WHO ĆW11 Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Pojęcie superkompensacji. Zmiany treningowe w układzie mięśniowym. Czynniki determinujące wydolność fizyczną. Wpływ treningu fizycznego na czynność układu krążenia, oddychania i skład krwi. Próg przemian anaerobowych jak wskaźnik efektywności treningu. Zasady planowania obciążeń wysiłkowych w treningu fizycznym, rekreacyjnym i zdrowotnym. ĆW12 Zaliczenie części praktycznej. Przeprowadzenie testu wysiłkowego oraz interpretacja uzyskanych wyników. ĆW13 Zaliczenie pisemne ĆW/W Zaliczenie testowe. Podsumowanie procesu dydaktycznego. 2 1 BK Udział w warsztatach, seminariach lub sympozjach naukowych na temat zastosowania badań fizjologicznych w fizjoterapii, diagnostyce klinicznej lub ocenie efektów treningowych w sporcie. 8 8 PODSUMOWANIE LITERATURA PODSTAWOWA 1. Bullock, Boyle, Wang Fizjologia Urban&Partner, Wydawnictwo Medyczne, Wrocław Ganong Podstawy fizjologii lekarskiej PZWL Warszawa Górski J.Fizjologiczne podstawy wysiłków fizycznych PZWL Warszawa Jaskólski A. Fizjologia wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka AWF Wrocław, Konturek S. Fizjologia człowieka Urban &Partner, Wrocław Kozłowski S., Nazar Wprowadzenie do fizjologii klinicznej PZWL Warszawa Traczyk W., Trzebski W. Podstawy fizjologii człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL Warszawa 1989 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 1. Dobrzański T.: Medycyna wychowania fizycznego i sportu. Wyd. Sport i Turystyka Warszawa Kubica R.: Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej. Skrypt AWF Kraków 1995 Mc Laughlin D., Stamford J., White D. Fizjologia człowieka PWN, Warszawa Szczepańska-Sadowska E. Fizjologia stosowana i kliniczna. Wydawnictwo Warszawskiej Akademii Medycznej Warszawa 1991

6 METODY NAUCZANIA -wykład -ćwiczenia POMOCE NAUKOWE PROJEKT (o ile jest realizowany w ramach modułu zajęć) FORMA ZALICZENIA WARUNKI ZALICZENIA -podstawowy sprzęt do badan fizjologicznych -ergometry do badań wysiłkowych -rzutnik multimedialny -tablice anatomiczne i fizjologiczne Warunkiem zaliczenia jest przygotowanie projektu badań diagnostycznych oraz sprawozdania/raportu z ich realizacji. 5- student odpowiedział prawidłowo na wszystkie pytania oraz opanował efekty kształcenia w stopniu bardzo dobrym (90-100%) 4,5- student odpowiedział prawidłowo na pytania oraz opanował efekty kształcenia w stopniu dobrym plus (80-89%) 4,0 - student odpowiedział prawidłowo na większość zadanych pytań i osiągnął efekty kształcenia w stopniu dobrym (70 do 79 %) 3,5 student odpowiedział na ponad połowę zadanych pytań i osiągnął efekty kształcenia w stopniu dostatecznym plus (60 do 69 %) 3,0 student odpowiedział wyczerpująco na co najmniej połowę zadanych pytań i osiągnął efekty kształcenia w stopniu dostatecznym (50 do 59 % ) 2,0- student nie odpowiedział na 50 % zadanych pytań i nie osiągnął wymaganych efektów kształcenia ODNIESIENIE DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA obszar treści programowe cel przedmiotu sposób kształcenia oceny kod efektu kształcenia K_W03 M1_W01 W1-2, ĆW1-4 C1 PO K_W05 M1_W01 W1-2, ĆW 5-7 C1 PO K_W07 M1_W02 W1-3, W-6, ĆW 1-3 C1 PO K_W08 M1_W02 W4-6, ĆW5-7 C2 P K_W09 M1_W02 W5, ĆW4-5 C2, C3 P K_W010 M1_W02 W2, ĆW2 C1, C2 O K_W12 M1_W03 W6-7, ĆW 8-12 C3, C4 P K_U20 M1_U08 ĆW 2-11 C3, C4 P K_K01 M1_K01 W7, ĆW C4 P T - test P ocena programu usprawniania, praca pisemna O odpowiedź ustna lub kolokwium U sprawdzian umiejętności praktycznych W wolontariat, udział lub uczestnictwo w zajęciach dla osób niepełnosprawnych Z zeszyt obserwacji studenta