WYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne. Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda

Transkrypt

1 Fizjologia WYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda Tematyka ćwiczeń ( zajęcia 2 godz.) 1. Fizjologia mięśni szkieletowych Właściwości mięśni szkieletowych. Sarkomer. Rodzaje skurczów mięśni szkieletowych. Siła mięśniowa i czynniki ja determinujące. Źródła energii dla skurczu komórek mięśniowych. Rodzaje włókien mięśniowych. - Pomiar siły wybranych grup mięśniowych - dynamometria - Oglądanie filmów: Rejestracja skurczów pojedynczych, tężcowych niezupełnych i zupełnych mięśnia brzuchatego żaby. Badanie zależności siły skurczu od siły podniety. Badanie elastyczności i sprężystości mięśni. Rejestracja krzywej zmęczenia mięśnia izolowanego podczas stymulacji pośredniej i bezpośredniej. Skurcz izotoniczny i izometryczny. Praca zewnętrzna mięśnia. 2. Fizjologia układu nerwowego cz. 1: Pojęcie odruchu. Elementy łuku odruchowego. Klasyfikacja odruchów. Rdzeniowe odruchy mięśni szkieletowych. Struktura, czynność i funkcje układu piramidowego i móżdżku. - Badanie wybranych odruchów u człowieka: -odruch kolanowy, - odruch rogówkowy, -odruch źreniczny, -odruch włókienkowy - Oglądanie filmów: Analiza odruchów bezwarunkowych u żaby. Badanie czasu odruchowego u żaby metodą Turka. Analiza elementów łuku odruchowego u żaby. - Ocena sprawności psychomotorycznej na podstawie czasu reagowania oraz ilości poprawnych i błędnych reakcji przy użyciu miernika reakcji. - Próba obrotowa 3. Fizjologia krwi Właściwości fizykochemiczne, skład i funkcje krwi. Objętość krwi i wskaźnik hematokrytowy. Budowa i funkcje erytrocytów. Czynność hemoglobiny. Zjawisko hemolizy. Transport gazów oddechowych przez krew. Skład i funkcje osocza krwi. - Charakterystyka i normy wybranych wskaźników układu: - czerwonokrwinkowego (liczba erytrocytów, stężenie hemoglobiny, hematokryt) - obliczanie pojemności tlenowej krwi. - analiza zachowania się krwinek czerwonych w roztworach: izo-, hipo- i hipertonicznym. - Charakterystyka właściwości i składu osocza krwi. 4. Fizjologia układu krążenia Właściwości mięśnia sercowego. Zjawiska mechaniczne zachodzące podczas pracy serca (cykl pracy serca, tony serca). Wskaźniki sprawności serca (objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca). Pojęcie i cechy tętna. Ciśnienie tętnicze i czynniki je determinujące. Zróżnicowanie strukturalne i czynnościowe układu naczyniowego.

2 - Osłuchiwanie tonów serca. - Badanie spoczynkowej częstości tętna. - Zapisywanie fali tętna. - Oglądanie filmu: Fizjologia mięśnia sercowego u żaby. - Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą osłuchową. 5. Fizjologia układu oddechowego Budowa układu oddechowego i jego podstawowe funkcje. Mechanika oddychania. Spirometria. - Demonstracja modelu obrazującego mechanikę oddychania model Dondersa - Badanie sprawności układu oddechowego: wyznaczanie statycznych i dynamicznych objętości i pojemności płuc: pojemności życiowej płuc i jej składowych (objętości oddechowej, zapasowej objętości wdechowej i zapasowej objętości wydechowej) oraz natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej. - Określanie czasu dowolnego bezdechu po wykonaniu : maksymalnego wydechu, maksymalnego wdechu, 10 sekundowej hiperwentylacji - Określanie wielkości wentylacji minutowej płuc spoczynkowej oraz maksymalnej dowolnej. 6. Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Sprawność zaopatrzenia tlenowego podczas wysiłków fizycznych. Podstawy klasyfikacji wysiłków fizycznych. Czynniki kształtujące sprawność zaopatrzenia w tlen podczas wysiłków fizycznych. Pobór tlenu podczas wysiłków fizycznych. Pojęcie równowagi czynnościowej, deficytu i długu tlenowego. - Badanie wybranych wskaźników czynności układu krążenia i oddychania (częstości skurczów serca, wentylacji minutowej płuc, poboru tlenu) podczas wysiłku dynamicznego wykonywanego w stanie równowagi czynnościowej. 7. Repetytorium 1 8. Reakcje układu krążenia i oddychania na wysiłki fizyczne. Zmiany adaptacyjne w czynności układów krążenia i oddychania podczas wysiłków dynamicznych. Reakcje układu krążenia na wysiłki statyczne. - Badanie zmian częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego krwi podczas wysiłku statycznego typu handgrip. - Analiza zmian częstości skurczów serca, ciśnienia tętniczego krwi, wentylacji mnutowej płuc i poboru tlenu podczas wysiłku dynamicznego o narastającej intensywności. 9. Przemiana materii i energii. Metabolizm wysiłkowy. Pojęcie przemiany materii i energii. Podstawowa przemiana materii i warunki jej wyznaczania. Współczynnik oddechowy. Równoważnik energetyczny tlenu fizyczny i fizjologiczny. Metody oceny metabolizmu. - Określanie spoczynkowej przemiany materii metodą kalorymetrii pośredniej. - Wyznaczanie całkowitego kosztu energetycznego wysiłku dynamicznego wykonywanego w stanie równowagi czynnościowej.

3 10. Zmęczenie jako fizjologiczne następstwo wysiłku. Rodzaje i objawy zmęczenia. Równowaga kwasowo-zasadowa w spoczynku i podczas wysiłków fizycznych. Podział wysiłków fizycznych w zależności od zmian równowagi kwasowo-zasadowej. Wydolność beztlenowa czynniki determinujące i metody wyznaczania. - Analiza wskaźników równowagi kwasowo-zasadowej krwi w spoczynku oraz podczas wysiłku fizycznego. - Test Wingate film 11. Pojęcie i czynniki determinujące wydolność fizyczną. Zdolność poboru tlenu przez organizm jako miara wydolności fizycznej. Metody oceny pułapu tlenowego. Terenowe metody określania wydolności fizycznej ustroju. - Pośrednie wyznaczanie pułapu tlenowego: - test Astranda-Ryhming. - test Margari 12. Wydolność fizyczna a wiek i płeć człowieka. Zmiany pułapu tlenowego wraz z wiekiem. Metody oceny wydolności fizycznej u dzieci i młodzieży oraz osób starszych. - test PWC test harwardzki i jego modyfikacje dla dzieci i młodzieży wg WHO. 13. Trening fizyczny jako proces doskonalenia wydolności fizycznej. Zmiany pułapu tlenowego pod wpływem treningu sportowego. Próg przemian anaerobowych jako wskaźnik efektywności treningu wytrzymałościowego i doboru optymalnych obciążeń treningowych. - Wyznaczanie pułapu metodą bezpośrednią oglądanie filmu. 14. Poprawa kolokwium. Odrabianie ćwiczeń. 15. Zaliczenie.

4 Tematyka wykładów ( zajęcia 1 godz.) 1. Fizjologia mięśni szkieletowych: Molekularne podstawy skurczu (złącze nerwowo-mięśniowe, sprzężenie elektromechaniczne). Pojęcie i klasyfikacja jednostek motorycznych mięśni. 2. Fizjologia układu nerwowego. Organizacja czynnościowa układu nerwowego. Podstawy fizjologii neuronu (budowa, rodzaje i czynność neuronów, rodzaje włókien nerwowych, przewodzenie we włóknach, przekaźnictwo synaptyczne. 3. Fizjologia układu nerwowego cd. Wyzwalanie i nerwowa kontrola czynności ruchowych (lokalizacja, organizacja czynnościowa i funkcje kory ruchowej, układ pozapiramidowy, ośrodki ruchowe rdzenia kręgowego). 4. Termoregulacja. Mechanizmy odpowiedzialne za homeostazę termiczną ustroju (ośrodek termoregulacji, termoregulacja komórkowa, narządowa, behawioralna). 5. Neurohormonalna regulacja czynności ustroju. Podział, organizacja czynnościowa i funkcje układu autonomicznego. Podział, mechanizm działania i rola wybranych hormonów w utrzymywaniu homeostazy ustroju. 6. Regulacja czynności układu krążenia. Ośrodki krążeniowe pnia mózgu, wpływ układu autonomicznego na czynność układu krążenia. 7. Regulacja czynności układu oddechowego. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. 8. Energetyka wysiłków fizycznych. Źródła energii do pracy mięśniowej w zależności od czasu trwania, intensywności i rodzaju wysiłku fizycznego. Neurohormonalna kontrola metabolizmu wysiłkowego. 9. Mechanizmy adaptacji układu oddychania do wysiłków fizycznych. Zmiany wentylacji minutowej podczas wysiłków fizycznych w zależności od czasu i intensywności oraz rodzaju wysiłków. Przyczyny zmian wentylacji minutowej płuc podczas wysiłków fizycznych. 10. Mechanizmy adaptacji układu krążenia do wysiłków fizycznych. Zmiany pojemności minutowej, objętości wyrzutowej, częstości skurczów serca, ciśnienia tętniczego oraz obwodowego przepływu krwi podczas wysiłków dynamicznych i statycznych. Mechanizmy odpowiedzialne za adaptację krążenia do wysiłków fizycznych. 11. Kontrola bilansu wodno-elektrolitowego oraz równowagi kwasowo-zasadowej w spoczynku oraz podczas wysiłków fizycznych. Nerwowa i hormonalna kontrola objętości i ciśnienia osmotycznego ustroju. Równowaga kwasowo-zasadowa podczas wysiłków fizycznych. 12. Fizjologiczne podstawy rozwoju zmęczenia. Przyczyny rozwoju zmęczenia podczas różnych form wysiłków fizycznych. 13. Fizjologiczna charakterystyka czynności ustroju u dzieci i młodzieży oraz osób starszych. Zmiany w układach: mięśniowym, nerwowym, krążeniowym i oddechowym zachodzące w rozwoju ontogenetycznym człowieka. 14. Zmiany wydolności fizycznej wraz z wiekiem. Reakcje dzieci i młodzieży na różne formy wysiłków fizycznych. Zmiany zdolności wysiłkowej wraz z wiekiem. 15. Trening jako proces adaptacji fizjologicznej. Zjawisko superkompensacji. Zmiany potreningowe w układzie ruchu, w układach regulacyjnych oraz w układach zaopatrujących w tlen.

5 Piśmiennictwo: 1. Birch K., Mac Laren, K. George Fizjologia sportu PWN, Warszawa Bullock, Boyle, Wang Fizjologia Urban&Partner, Wydawnictwo Medyczne, Wrocław Ganong Podstawy fizjologii lekarskiej PZWL Warszawa Górski Fizjologiczne podstawy wysiłków fizycznych PZWL Warszawa Halicka-Ambroziak Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii dla studentów wychowania fizycznego Skrypt AWF Warszawa Jaskólski A. Fizjologia wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka AWF Wrocław, Konturek Fizjologia człowieka Urban &Partner, Wrocław Kozłowski, Nazar Wprowadzenie do fizjologii klinicznej PZWL Warszawa Traczyk, Trzebski Podstawy fizjologii człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL Warszawa Dobrzański T.: Medycyna wychowania fizycznego i sportu. Wyd.Sport i Turystyka Warszawa Kubica R.: Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej. Skrypt AWF Kraków Mc Laughlin D., Stamford J., White D. Fizjologia człowieka PWN, Warszawa Pilis W., Zarzeczny R., Langfort J.: Próg przemian beztlenowych. Wyd. AWF Katowice Pilis W.: Fizjologiczne i biochemiczne uwarunkowania oraz kryteria oceny wydolności beztlenowej człowieka. Wyd. WSP Częstochowa Ronikier A. Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji. Centralny Ośrodek Sportu Warszawa Wolański N.: Czynniki rozwoju człowieka. PWN Warszawa 1987