SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. Gimnazjum im. Janusza Kusocińskiego z oddziałami integracyjnymi w Łobudzicach

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Gimnazjum im. Janusza Kusocińskiego z oddziałami integracyjnymi w Łobudzicach

2 Program profilaktyki Gimnazjum im. Janusza Kusocińskiego z oddziałami integracyjnymi w Łobudzicach W rozumieniu potocznym profilaktyka oznacza zapobieganie występowaniu zjawisk niepożądanych. Według W. Okonia profilaktyka to ogół działań zapobiegających niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi. W pedagogice oznacza zapobieganie powstawaniu u dzieci niepożądanych przyzwyczajeń i postaw, błędów w uczeniu się lub postawie ciała. W tym znaczeniu profilaktyka oznacza wszelkie pożądane oddziaływanie pedagogiczne, wytwarzając bowiem jakieś wartościowe cechy, jednocześnie zapobiega powstawaniu cech niepożądanych lub ich utrwaleniu się (1 Por. W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1998, s ) Współczesne podejście profilaktyki obejmuje trzy stopnie działań profilaktycznych: profilaktyka stopnia I skierowana do grup niskiego ryzyka, obejmująca szerokie i niezdiagnozowane grypy osób, której celem jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji zachowań ryzykownych; profilaktyka stopnia II adresowana do grup podwyższonego ryzyka i osób po inicjacji zachowań ryzykownych, której celem jest obniżenie czasu i głębokości dysfunkcji oraz wycofanie się z ryzykownego działania; profilaktyka stopnia III skierowana do grup wysokiego ryzyka obejmująca działania lecznicze, rehabilitacyjne oraz resocjalizacyjne, której celem jest przeciwdziałanie rozszerzaniu się degradacji społecznej oraz powrót do normalnego funkcjonowania. Przeprowadzone badania ankietowe wskazały na konieczność ujęcia w Szkolnym Programie Profilaktyki przede wszystkim działań z obszaru profilaktyki I i II stopnia ale również obejmujące zakres profilaktyki III stopnia w stosunku do uczniów wykazujących wysoki stopień ryzyka patologii społecznych. Szkolny Program Profilaktyki koncentruje się przede wszystkim na redukcji i eliminacji czynników ryzyka (min. osobowościowych, rodzinnych i środowiskowych) oraz wzmacnianiu czynników chroniących (min. zainteresowanie nauką szkolną, poszanowanie norm i autorytetów, wzmacnianie więzi emocjonalnej z rodziną, działalność w konstruktywnych grupach rówieśniczych) przed występowaniem wśród młodzieży zachowań ryzykownych (alkoholizm, narkomania, nikotynizm, przemoc, cyberprzemoc, wczesna inicjacja seksualna itp.). 2

3 Założenia Szkolnego Programu Profilaktyki A. Szkolny Program Profilaktyki został opracowany na potrzeby Gimnazjum im. J. Kusocińskiego z oddziałami integracyjnymi w Łobudzicach. Diagnozowaniem obejmowane są następujące obszary: Bezpieczeństwo w szkole, w kontakcie z rówieśnikami i osobami dorosłymi. Odpowiedzialność prawna nieletnich. Zachowania ryzykowne. Profilaktyka zdrowotna. Rozwijanie więzi społecznych w środowisku szkolnym. Profilaktyka patologii społecznej. Profilaktyka zagrożeń związanych z używaniem nowoczesnej technologii (telefonów komórkowych, komputera oraz Internetu). Cyberprzemoc. Wulgaryzmy. Realizacja obowiązku szkolnego. Budowa właściwych relacji interpersonalnych, postaw moralnych, społecznych i obywatelskich. Opieka psychologiczno - pedagogiczna, Promocja zdrowia psychicznego. Tolerancja. Integracja zwłaszcza z uczniami z niepełnosprawnością. Aktywizacja uczniów do nauki. Nagradzanie pozytywnych zachowań. Zapobieganie niepowodzeniom dydaktycznym. Wybór szkoły ponadgimnazjalnej. Pomoc materialna uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej. Przeciwdziałanie uzależnieniom. Zachowania ryzykowne związane z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych przez uczniów, charakteryzujących się nieprzestrzeganiem przyjętych dla danego wieku zwyczajowych norm i wymagań, niosących ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Prawidłowy rozwój i zdrowy styl życia. Asertywność w zachowaniach ryzykownych. Inne według potrzeb w danym roku szkolnym. 3

4 B. Działania realizowane w ramach SPP dotyczą osób odpowiedzialnych za młodzież tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli. C. Osobą nadzorującą pracą Szkolnego Zespołu Profilaktyki jest nauczyciel lider powołany przez dyrektora szkoły. D. Poszczególne elementy programu (np: proponowany przez Zespół Profilaktyki coroczny sposób realizacji mogą ulegać modyfikacji stosownie do potrzeb w danym roku szkolnym). Podstawy prawne Szkolny Program Profilaktyki opracowano w oparciu o: przepisy prawa oświatowego Statut Szkoły Program Wychowawczy Szkoły Konstytucję art. 72 Konwencja o prawach dziecka 1989r., art.3, 19, 33. Założenia teoretyczne programu 1. Profilaktyka to chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami rozwoju czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określonych jako zachowania ryzykowne. 2. Wszystkie zadania mają na celu wyposażenie młodego człowieka w umiejętności budowania dobrych relacji i pozytywnych więzi opartych na skutecznej komunikacji. Poza tym nieodzownym elementem działań profilaktycznych jest poznanie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wyrażania swoich potrzeb, emocji i opinii. 3. Działania profilaktyczne wspierają pracę nad harmonijnym rozwojem osobowości i zdrowym stylem życia. 4

5 Cele programu Główne cele Programu Profilaktyki to: Wyposażenie uczniów w podstawową wiedzę i umiejętności konieczne do tworzenia prawidłowych związków międzyludzkich, poprawnego komunikowania się oraz odpowiedniego zachowania. Wprowadzenie działań na rzecz tolerancji, bezinteresownej pomocy i wsparcia dla drugiego człowieka. Budowanie wzajemnego zaufania. Promowanie zdrowego stylu życia i alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu. Poprawa komunikacji w relacjach nauczyciel uczeń, uczeń rodzic, uczeń uczeń (umiejętność rozwiązywania konfliktów). Reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Osłabienie czynników ryzyka przez dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych. Stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły. Poznanie i respektowanie szkolnych procedur. Rozwijanie umiejętności służących podejmowaniu racjonalnych decyzji i umiejętności niezbędnych w radzeniu sobie z problemami i różnymi sytuacjami życiowymi. Systematyczna współpraca z placówkami i instytucjami wspierającymi działania szkoły w dziedzinie profilaktyki Doskonalenie współpracy z rodzicami w zakresie zapobiegania trudnym sytuacjom. Cele działań profilaktycznych są realizowane przez: 1. Programy informacyjno - edukacyjne. 2. Programy profilaktyczne. 3. Zajęcia alternatywne. 4. Udział w akcjach i kampaniach profilaktycznych. 5. Interwencje prowadzone w szkole i poradniach profilaktycznych wobec osób z grupy ryzyka. 6. Współprace między różnymi instytucjami działającymi na rzecz dzieci i młodzieży (poradnia psychologiczno - pedagogiczna, policja, sąd, kuratorzy, fundacje, itp.). 5

6 Adresaci programu Program Profilaktyki w naszej szkole jest kierowany do uczniów, nauczycieli, rodziców oraz innych pracowników szkoły. Struktura oddziaływań profilaktycznych RADA PEDAGOGICZNA: Określa zadania w zakresie profilaktyki. Określa zapotrzebowanie na realizację działań i programów profilaktycznych. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej na podsumowujących posiedzeniach Rady Pedagogicznej Gimnazjum w Łobudzicach w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. NAUCZYCIELE: Realizują zadania SPP w zakresie swojego przedmiotu oraz współpracują z wychowawcami klas w realizacji tych zadań. Wykonują zalecenia zawarte w opiniach wydanych przez poradnię. psychologiczno-pedagogiczną i inne placówki specjalistyczne. Współpracują z instytucjami wspierającymi wychowanie i profilaktykę, z pedagogiem szkolnym i dyrekcją szkoły. Dokonują bieżącej wymiany informacji. Oceniają konsekwencję swoich działań wśród uczniów i pracowników szkoły. WYCHOWAWCY KLAS: Umieszczają w klasowych planach pracy wychowawczej zadania do realizacji wskazane przez zespół profilaktyki na dany rok szkolny. Integrują zespół klasowy ze szczególnym zwróceniem uwagi na uczniów klas pierwszych i oddziały integracyjne. Realizują programy profilaktyczne bądź elementy tych programów zaakceptowane przez radę pedagogiczną i dyrekcję szkoły. Tworzą i są odpowiedzialni za realizację Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego dla uczniów posiadających orzeczenia z poradni psychologiczno- pedagogicznej. Biorą udział w szkoleniach na temat profilaktyki; mają możliwość samodzielnego opracowywania programów profilaktycznych. Dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptację uczniów w klasie. 6

7 Wyposażają uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Realizują zadania zawarte w SPP we współpracy z rodzicami uczniów. Prowadzą Wywiadówki Profilaktyczne w ramach pedagogizacji rodziców. Współpracują z pedagogiem szkolnym. PEDAGOG SZKOLNY: Rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów oraz analizuje przyczyny niepowodzeń szkolnych. Określa formy i sposoby udzielania uczniom pomocy psychologicznopedagogicznej. Organizuje i prowadzi różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające ze Szkolnego Programu Profilaktyki i Programu Wychowawczego Szkoły w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli. Wspiera działania opiekuńczo-wychowawcze, wynikające ze Szkolnego Programu Profilaktyki. Prowadzi współpracę z instytucjami wspierającymi realizację zadań profilaktycznych. Jest koordynatorem wszystkich działań w zakresie realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki. Prowadzi punkt konsultacyjny dla wszystkich podmiotów realizujących Szkolny Program Profilaktyczny. RODZICE: Korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga, wychowawców, nauczycieli, dyrekcji szkoły i szkolnej służby zdrowia w zakresie profilaktyki. Uczestniczą w realizacji zadań profilaktyki szkolnej. Mają możliwość korzystania ze szkolnego punktu konsultacyjnego. Zasady oddziaływań profilaktycznych Zasady Szkolnego Programu Profilaktyki zostały sformułowane na podstawie projektu Standardów realizacji pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkołach i placówkach oświatowych autorstwa Krzysztofa A. Wojcieszka i Joanny Szymańskiej oraz według Działań profilaktycznych rozdziału z Poradnika Wychowawcy; wyd. Raabe. W naszej szkole należą do nich: Bezpieczeństwo uczniów: - Respektowanie podmiotowości uczniów. - Poszanowanie ich godności i indywidualności. - Ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji. 7

8 - Uwzględnianie wieku uczniów. - Uwzględnianie systemu wartości i stopnia wrażliwości uczniów. - Nienaruszanie w stosowanych technikach terapeutycznych mechanizmów obronnych osobowości uczniów. - Zatrudnienie w razie potrzeby realizatorów działań profilaktycznych mających fachowe przygotowanie (pedagogiczne i psychologiczne). Adekwatność oddziaływań: Działania profilaktyczne będą maksymalnie dostosowane do potrzeb i problemów uczniów naszego gimnazjum oraz będą mieć konkretnych adresatów. Skuteczność: - Działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której dotyczą. - Działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii i metod działania. - Podejmowane działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej. Rzetelność: - Informacje powinny być rzetelne, dostosowane do rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego uczniów oraz do ich możliwości percepcyjnych. - Informacje przekazywane uczniom powinny uwzględniać poziom posiadanej wiedzy. - Informacje powinny być rzeczowe, odwołujące się do emocji uczniów, tak aby nie odrzucały zachowań obronnych i nie pobudzały ciekawości. - Informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe, aby nie stanowiły instruktażu nieprawidłowych zachowań. Głębokość i czas trwania: -Szkolny Program Profilaktyki oparty jest o koncepcję czynników ryzyka i czynników chroniących. - Działania profilaktyczne zintegrowane są z Programem Wychowawczym Szkoły i Planami pracy wychowawczej. - Czas trwania oddziaływań i ich intensywność zależne są od zdiagnozowanych zagrożeń w naszej szkole. 8

9 Przewidywane osiągnięcia uczniów W wyniku działań profilaktycznych uczeń: - Radzi sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia, - Podejmuje racjonalne decyzje, - Zna i respektuje szkolne procedury, - Jest asertywny, - Jest tolerancyjny, - Wspiera i rozumie zachowania uczniów z niepełnosprawnością, - Zna skutki wszelkiego rodzaju uzależnień i ich wpływu na własne zdrowie, - Zna konsekwencję swoich niewłaściwych zachowań (procedury szkolne), - Prowadzi zdrowy styl życia, - Ocenia swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie. Sposoby realizacji Treści SPP w większości realizuje się na godzinach wychowawczych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas Szkolnego Tygodnia Profilaktyki, festynu, warsztatów, pogadanek, konkursów wiedzowych, spektakli, edukacji medialnej, projektów edukacyjnych, apeli profilaktycznych, zajęć pozalekcyjnych, wycieczek i zajęć terenowych oraz podczas zajęć profilaktycznych z pedagogiem szkolnym. Nauczyciele sami decydują o metodach służących do realizacji celów, przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burze mózgów. Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy, projekty i projekcje filmowe. 9

10 Ewaluacja Ocenie poddawane są następujące elementy: Realizacja Programu Profilaktyki (harmonogramu) na dany roku szkolny, Realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP, Realizacja zaleceń zawartych w IPET, Realizacja tematyki profilaktycznej zawartej w Planach pracy wychowawców klas, Realizacja aktywności poznawczej nauczycieli, doskonalenie pracy zawodowej, ocena działalności praktycznej oraz zdolności innowacyjnych, Pedagogizacja rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas, Występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych, Występowanie czynników chroniących np: więź z rodzicami, opieka dorosłych, zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawcza, tradycje społeczne i szacunek dla jej norm, konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety. Oceny efektów realizacji SPP, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń RP podsumowujących pracę w pierwszym i w drugim półroczu roku szkolnego (przedstawienie sprawozdań podczas spotkań rad pedagogicznych, zespołu profilaktyki i zespołu wychowawczego). Podstawą do formułowania ocen będą narzędzia stosowane w ramach wewnątrzszkolnego mierzenia jakości pracy szkoły, czyli sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze. Literatura: Wojcieszek K.A. i Szymańska J.; Standardy realizacji pierwszorzędnych programów profilaktycznych Wychowawca- nr 10/2002 Poradnik Wychowawcy; rozdz. Działania profilaktyczne; wyd. Raabe 10

11 Głos Pedagogiczny; Wydawnictwo FORUM Kłosińska E.; Mądrze i skutecznie. Zasady konstruowania szkolnego programu profilaktycznego- Rubikon, Kraków 2002; Paziowie B. i G. ; Szkoła, która ochrania Rubikon, Kraków 2002; Szymańska J.; Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki Rubikon; Kraków 2002 Poraj G.; Agresja w szkole. Przyczyny. Profilaktyka. Interwencja Edukator; Łódź 2004; Simm M., Wegrzyn- Jonek E.; Budowanie szkolnego programu profilaktycznego; Rubikon; Kraków 2002; Opracowanie: Zespół profilaktyki i pedagog szkolny 11

12 12