Program profilaktyki

Transkrypt

1 Program profilaktyki w oddziałach gimnazjalnych Publicznej Szkoły Podstawowej w Rzeczycy Długiej w roku szkolnym 2017/

2 Podstawa do tworzenia programu profilaktycznego: 1) Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (DzU 1997 nr 78, poz. 483 ze zm.) art. 72; 2) Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: DzU 2004 nr 256, poz ze zm.); 3) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (DzU 1997 nr 89, poz. 555 ze zm.) art.304; 4) Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU 1964 nr 43, poz. 296 ze zm.) art. 572; 5) Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. 6) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU 2009 nr 4, poz. 17); 7) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. (tekst jedn.: DzU 2002 nr 147, poz ze zm.); 8) Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. (DzU 2005 nr 179, poz ze zm.); 9) Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (tekst jedn.: DzU 2002 nr 11, poz. 109 ze zm.); 10) Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (tekst jedn.: DzU 1996 nr 10, poz. 55 ze zm.); 11) Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (DzU 1994 nr 111, poz. 535 ze zm.); 12) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. (DzU 2005 nr 180, poz ze zm.); 13) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (DzU 2010 nr 228, poz. 1488); 14) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (DzU 2010 nr 228, poz. 1487); 15) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (DzU 2003 nr 26, poz. 226); 16) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletniego w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodkach socjoterapii (DzU 2004 nr 178, poz ze zm.); 17) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (DzU 2010 nr 228, poz. 1490); 2

3 18) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (DzU 2008 nr 7, poz. 38 ze zm.); 19) Statut szkoły; 20) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii; 21) Ustawa z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017r., poz.59). 22) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (Dz. U. z 2017r., poz. 356). 23) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2017r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 28 sierpnia 2017r. 24) Program wychowawczy. 3

4 WSTĘP Specyfika czasów, w których żyjemy, to przyspieszone tempo przemian, nie zawsze harmonijnych. Zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych, takich jak uzależnienie od narkomanii, nikotynizmu, Internetu, oddziałujących na dzieci i młodzież, nie mających w pełni jeszcze ukształtowanej hierarchii wartości, stojących wobec wyborów i decyzji bardzo złożonych i skomplikowanych. Skutkiem czego stale wzrasta liczba osób przejawiających dysfunkcje rozwojowe oraz poszukujących wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych. Aby przeciwdziałać temu zjawisku, konieczne jest podejmowanie na terenie szkoły wielopoziomowych działań profilaktycznych, m.in: - promocja zdrowia, - przystosowanie do życia społecznego dzieci i młodzieży, - profilaktyka uzależnień (m.in.: narkotyki, dopalacze, nikotyna, alkohol, Internet), - przeciwdziałanie zachowaniom destrukcyjnym (przemoc, agresja, wulgaryzmy), - ochrona przed negatywnym wpływem mediów i sekt, - wspieranie rodziców w procesie wychowania, - zapewnienie młodzieży pomocy wychowawczej i terapeutycznej, - zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w szkole i poza nią. Szkolny Program Profilaktyki został opracowany po zdiagnozowaniu środowiska szkolnego i jest skierowany do uczniów, rodziców i nauczycieli. Niektóre działania profilaktyczne wykraczają poza środowisko wewnątrzszkolne i swym oddziaływaniem terapeutycznym obejmują również społeczność lokalną. 4

5 PODSTAWY TEORETYCZNE Profilaktykę rozumie się jako proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Celem profilaktyki szkolnej jest ochrona ucznia przed różnorodnymi zakłóceniami jego rozwoju. Szkolny Program Profilaktyki to ogół działań chroniących dzieci i młodzież przed zakłóceniami w rozwoju oraz działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Obejmuje działania podejmowane w czasie realizacji programów nauczania i Programu Wychowawczego. Teoria zachowań problemowych (ryzykownych) Wszystkie zachowania młodzieży można podzielić na 2 grupy: - zachowania konwencjonalne aprobowane społecznie i zgodne z powszechnie akceptowanymi normami, - zachowania problemowe (ryzykowne) niezgodne z normami. Zachowania problemowe to takie działania człowieka, które niosą wysokie ryzyko negatywnych konsekwencji zarówno dla jego zdrowia fizycznego i psychicznego, jak i dla jego otoczenia społecznego. Najpoważniejsze zachowania ryzykowne: palenie tytoniu używanie alkoholu używanie narkotyków agresja i przemoc porzucenie nauki szkolnej ucieczki z domu zachowania przestępcze 5

6 Punktem wyjścia do planowania działań profilaktycznych powinna być odpowiedź na pytanie czym uwarunkowane są problemowe zachowania uczniów, a co stanowi zabezpieczenie przed nimi. W tym miejscu należy wyodrębnić czynniki ryzyka i czynniki chroniące. Czynniki ryzyka to cechy jednostki i środowiska, które sprzyjają podejmowaniu zachowań ryzykownych: wychowanie skrajnie restrykcyjne lub skrajnie liberalne, brak dobrej więzi z rodzicami, konflikty w rodzinie, słaba więź ze szkołą, kłopoty z nauką, brak odporności na stres i frustrację, niska samoocena, niedojrzałość emocjonalna i społeczna, poczucie osamotnienia, destrukcyjna grupa rówieśnicza, ubogie życie duchowe. Czynniki chroniące to cechy jednostki i środowiska zwiększające odporność uczniów na działanie czynników ryzyka: silna więź emocjonalna z rodzicami, zainteresowanie nauką szkolną, regularne praktyki religijne, uwewnętrzniony szacunek do norm, wartości i autorytetów, właściwe relacje z rówieśnikami, umiejętność rozwiązywania problemów, kontrola ze strony rodziców i opiekunów. Zasadniczy kierunek profilaktyki to wzmacnianie czynników chroniących, motywowanie do stworzenia koalicji szkoła, dom, środowisko. 6

7 Procedura konstruowania niniejszego programu oparła się na 3 fazach: 1. Faza wstępnej identyfikacji - celem tej fazy było wyizolowanie, nazwanie i pokazanie czynników, jakie wywołują niepokój nauczycieli, wychowawców, rodziców, a w konsekwencji uczniów i powodują istotne trudności. 2. Faza diagnozy - celem tej fazy było oszacowanie przejawów funkcjonowania uczniów, nauczycieli i rodziców, które byłyby istotne dla poznania przyczyn dysfunkcji i zaprojektowania przyszłych działań zapobiegawczych. 3. Faza konceptualizacji programu - celem tej fazy było ostateczne sformułowanie istoty szkolnego programu profilaktyki. W zależności od adresata, do którego skierowane są działania profilaktyczne rozróżnia się trzy poziomy profilaktyki: 1. Profilaktyka uniwersalna wspieranie uczniów w prawidłowym rozwoju, ograniczenie zachowań ryzykownych, podejmowanie działań, by te zachowania ograniczyć. 2. Profilaktyka selektywna wspieranie uczniów, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na zachowania ryzykowne. 3. Profilaktyka wskazująca wspieranie uczniów, u których rozpoznano, zdiagnozowano objawy używania środków i substancji psychoaktywnych. Na wszystkich poziomach profilaktyki stosuje się następujące strategie profilaktyczne: informacyjna jej celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru, edukacyjna jej celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności życiowych, tj. nawiązywanie kontaktów z ludźmi, radzenie sobie ze stresem i własnymi emocjami, przeciwstawianie się naciskom otoczenia, 7

8 alternatyw pomoc w zaspokajaniu potrzeby sukcesu, przynależności, satysfakcji życiowej poprzez zaangażowanie w działalność artystyczną, sportową, społeczną, interwencyjna pomoc uczniom w rozwiązywaniu problemów, wspieranie w sytuacjach kryzysowych. Instytucje wspomagające szkołę w działalności profilaktycznej: - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Stalowej Woli, - Sąd Rejonowy, III Wydział ds. Rodzinnych i Nieletnich, - Stalowowolski Ośrodek Wsparcia i Interwencji Kryzysowej, - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radomyślu nad Sanem, - Policja, - Służba Zdrowia, - Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli, Program został zmodyfikowany zgodnie z modelowym procesem wychowania uwzględniając następujące sfery: fizyczną, emocjonalną, intelektualną, duchową, społeczną. 8

9 CELE PROGRAMU 1. Stworzenie warunków bezpiecznej wolnej od przemocy Szkoły. 2. Troska o właściwą adaptację uczniów klas rozpoczynających naukę na poszczególnych szczeblach edukacyjnych w nowym dla nich środowisku ze szczególnym uwzględnieniem uczniów rozpoczynających naukę w I szym etapie edukacyjnym. 3. Budowanie prawidłowych relacji z uczniami. 4. Modelowanie i kształtowanie właściwego zachowania uczniów (takt, kultura, towarzyska ogłada). 5. Zmniejszanie u młodzieży destrukcyjnych sposobów radzenia sobie ze stresem, niepowodzeniami, brakiem akceptacji. 6. Poznawanie podstawowych przyczyn agresji wśród młodzieży. 7. Przeciwdziałanie i redukowanie przemocy i agresji w szkole, domu i środowisku lokalnym dla uzyskania przyjaznych więzi międzyludzkich. 8. Przeciwdziałanie i redukowanie przejawów wandalizmu i nieposzanowania mienia własnego, szkoły, społecznego. 9. Wyrobienie nawyku troski i poszanowania zdrowia własnego jak i innych. 10. Uświadomienie i poszerzenie wiedzy uczniów o szkodliwości palenia tytoniu, spożywania alkoholu, zażywania narkotyków, dopalaczy oraz ich negatywnym wpływie na organizm człowieka. 11. Troska o właściwe zagospodarowanie wolnego czasu. 12. Współdziałanie z Rodzicami, instytucjami wspomagającymi szkołę w zakresie profilaktyki, wczesnej interwencji oraz udzielania pomocy. 13. Dbanie o bezpieczeństwo uczniów w Internecie, odpowiedzialne korzystanie z mediów społecznych. 14. Poszerzenie świadomości ekologicznej i prozdrowotnej. Zmotywowanie do działań na rzecz ochrony środowiska, rozwinięcie zainteresowań ekologią. 9

10 Wzorzec osobowy absolwenta Lubi się uczyć i zdobywać nowe umiejętności. Jest świadomym Polakiem Europejczykiem, otwartym na problemy i potrzeby innych. Umie samodzielnie i krytycznie myśleć. Doskonali cechy charakteru pozwalające prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie tj. sumienność, uczciwość, rzetelność, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność. Poszerza swoją wiedzę, rozwija i pogłębia swoje zainteresowania. Zna i rozwija swoje mocne strony, pracuje nad słabymi. Prowadzi i propaguje zdrowy tryb życia, dba o swoją sprawność fizyczną, bezpieczeństwo swoje i innych, nie korzysta ze środków psychoaktywnych. Potrafi przewidzieć i ponosić konsekwencje swoich działań, jest prawdomówny i sprawiedliwy. W grupie działa zgodnie z obowiązującymi zasadami, szanuje poglądy innych, jest tolerancyjny. Cechuje go postawa prospołeczna: chętnie włącza się w działania na rzecz potrzebujących. Zna i respektuje obowiązujące w szkole zarządzenia i regulaminy, w tym: Statut, Program Wychowawczy, Program Profilaktyki, WSO. Godnie reprezentuje szkołę. 10

11 SPOSOBY OSIĄGNIĘCIA CELÓW Gimnazjum 1. Dostarczenie kompetentnej wiedzy na temat agresji i sposobów jej eliminowania. 2. Promowanie postaw i zachowań sprzyjających unikaniu zachowań agresywnych. 3. Motywowanie do nauki, dbałości o kulturę języka oraz właściwej dyscypliny. 4. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych. 5. Wzmacnianie poczucia własnej wartości prze inicjatywę i angażowanie do realizacji zadań szkoły. 6. Zapoznanie z instytucjami dającymi wsparcie w sytuacjach trudnych. 7. Uświadomienie uczniom konieczności reagowania, szukania pomocy w sytuacjach trudnych, w momencie gdy pojawia się agresja. 8. Zagospodarowanie czasu wolnego młodzieży poprzez zorganizowanie ciekawych zajęć pozalekcyjnych. 9. Niezwłoczna i zdecydowana interwencja pedagogów we wszystkie przejawy przemocy, wandalizmu, pojawiających się uzależnień. 10. Współdziałanie z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną, Komendą Policji, Sądem Rejonowym, Zespołem Interdyscyplinarnym Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Zespołem do spraw Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego. 11. Podjęcie szeroko rozumianej współpracy z rodzicami. 12. Przygotowywanie ściennych gazetek tematycznych. 13. Zorganizowanie w klasach dyskusji na temat nałogów i tego, co szkoła może zrobić, aby lepiej przed nimi chronić. 14. Wykorzystywanie przez nauczycieli scenariuszy lekcji ukierunkowanych na problemy istniejących zagrożeń i uzależnień ze szczególnym uwzględnieniem dopalaczy, narkotyków, tytoniu i alkoholu. 15. Konkursy plastyczne promujące podejmowaną problematykę np:,,stop przemocy. 11

12 DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO Diagnoza środowiska szkolnego została dokonana w czerwcu 2016r. na podstawie obserwacji, wywiadów, analizy dokumentów, wiedzy i doświadczenia nauczycieli i rodziców. W związku z powyższym, postawiono następujące wnioski: -zwracać szczególną uwagę na zachowanie uczniów w czasie przerw z uwzględnieniem toalet, -odnotowywać tematy na godzinach wychowawczych dotyczące promocji zdrowia i bezpieczeństwa, -kształtować umiejętność właściwej komunikacji poprzez rozwijanie kompetencji językowych ze szczególnym uwzględnieniem eliminacji agresji słownej. Działania profilaktyczne uwzględniać będą następujące strategie: informacyjną, edukacyjną, alternatyw, interwencyjną. W związku z obserwacjami, analizą dokumentacji szkolnej, przeprowadzonymi wywiadami wśród naszych wychowanków prowadzona będą działania z zakresu profilaktyki uniwersalnej oraz selektywnej. 12

13 Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas II III gimnazjum: Główne cele realizacji to: profilaktyka uzależnień (m.in. dopalacze, narkotyki, alkohol, nikotyna), profilaktyka zachowań agresywnych, kultura języka, podejmowanie przez młodzież decyzji o wyborze kierunku swojego kształcenia, czyli pierwszej decyzji zawodowej, promocja zdrowia, egzamin gimnazjalny, ochrona środowiska, bezpieczeństwo w Internecie. Cel Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Działania wychowawczo opiekuńcze związane z zapobieganiem zachowaniom agresywnym i aktom przemocy. 2. Narkomania, dopalacze, alkohol, choroby współczesnego wieku (HIV, AIDS). - pogadanki, dyskusje tematyczne, zajęcia warsztatowe dotyczące sposobów radzenia sobie ze stresem, przemocą i agresją; praca z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze prowadząca do poprawienia dyscypliny w szkole. - dostarczenie uczniom i rodzicom wiedzy na temat konsekwencji brania, picia, palenia, - wzmacnianie w uczniach umiejętność odmawiania, - utrudnianie młodzieży dostępu do środków psychoaktywnych, - podniesienie poziomu uświadomienia skutków narkomanii, alkoholizmu, nikotyny i chorób XXI wieku, - gromadzenie i udostępnianie Wychowawcy klas Pedagog Wychowawcy klas Nauczyciele uczący Pedagog 13

14 materiałów nt. profilaktyki uzależnień, Specjaliści z zakresu profilaktyki uzależnień - lekcje wychowawcze na temat uzależnień i asertywności, - gazetki informacyjne w klasach i holu szkoły, 3. Działania wychowawczo opiekuńcze związane z odpowiedzialnością młodzieży za własną przyszłość. 4. Profilaktyka promująca zdrowy i bezpieczny styl życia. 5. Wyrabianie wśród młodzieży poczucia piękna języka ojczystego. 5. Przygotowanie młodzieży do egzaminu gimnazjalnego. - dostarczenie wiedzy o możliwościach kształcenia ponadgimnazjalnego, - dostarczenie wiedzy o możliwościach lokalnego rynku pracy, - poznanie własnych zdolności, zainteresowań i ograniczeń zdrowotnych warunkujących dalszy kierunek kształcenia, - ukształtowanie umiejętności zaprezentowania własnej osoby - warsztaty zawodoznawcze, spotkania z reprezentantami szkół ponadgimnazjalnych, - pogadanki, dyskusje na lekcjach wychowawczych dotyczące planów osobistych: Moje udane życie, - promowanie wśród uczniów racjonalnego odżywiania, - aktywny wypoczynek, - wycieczki krajoznawczoturystyczne, - zajęcia pozalekcyjne ( koła przedmiotowe, UKS), - konkursy czytelnicze, - analiza środków kultury języka ojczystego, - omawianie procedur egzaminu, Wychowawcy klas Pedagog Doradca zawodowy Reprezentanci szkół ponadgimnazjalnych Koordynatorzy Szkoły Promującej Zdrowie Wychowawcy klas Pedagog Wychowawcy klas Bibliotekarz Poloniści Wychowawca klasy 14

15 - zajęcia uczące kontroli stresu przed egzaminem, - przeprowadzanie próbnych egzaminów, - omawianie trudności zadań egzaminacyjnych, Nauczyciele uczący Dyrektor szkoły PLANOWANE EFEKTY: 1. Wzrost świadomości zagrożeń spowodowanych przemocą. 2. Minimalizacja aktów przemocy i agresji wśród młodzieży. 3. Dostarczenie młodzieży propozycji alternatywnych form spędzania wolnego czasu. 4. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa. 5. Umiejętność kulturalnego wyrażania własnych uczuć, sądów i opinii. 6. Zmniejszenie przypadków zachowań agresywnych, łamania kodeksu ucznia, uleganiu negatywnym wpływom rówieśników. 7. Uczestniczenie uczniów w promocji zdrowego stylu życia. 8. Korzystanie przez rodziców ze wsparcia instytucji profesjonalnej (Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, GOPS, Policja). 9. Wypracowanie prawidłowej komunikacji w grupie. 10. Nabycie wiedzy o szkodliwości alkoholu i innych środków psychoaktywnych ( m.in.: dopalacze, narkotyki, nikotyna). 11. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zetknięcia się z przemocą i uzależnieniami. 12. Nabycie umiejętności dbania o własne bezpieczeństwo. 13. Zdobycie wiedzy na temat skutków prawnych i społecznych używania środków psychoaktywnych. 14. Nauczenia się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi. 15. Zdobycie umiejętności dokonywania wartościowych i sensownych wyborów w życiu. 16. Nawiązanie ścisłej współpracy z rodzicami. 17. Zainspirowanie czytelnictwem. 15

16 EWALUACJA Ewaluacji programu profilaktycznego dokona zespół zadaniowy na podstawie: - bezpośrednich rozmów, wywiadów z uczniami, rodzicami, nauczycielami i pozostałymi pracownikami szkoły, - wnikliwej obserwacji uczniów, - spotkań szkolnego zespołu profilaktycznego i wychowawczego, - analizy dokumentów szkolnych, - ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, nauczycieli i rodziców. Ewaluacja programu profilaktycznego będzie się odbywać raz w roku, zakończy się przedłożeniem Radzie Pedagogicznej raportu zawierającego: - wyniki realizacji programu profilaktycznego, - wnioski i zalecenia do dalszej pracy (słabe i mocne strony, możliwości i zagrożenia na przyszłość, propozycje do przyszłych działań dotyczące rodzaju i kierunku zmian z zakresu profilaktyki). 16