ba jak dla innych zakładów. U nas objawiło się to głównie oraz dużą liczbą prze sunięć terminów wykonania -zamówionej aparatury.

Transkrypt

1 W NUMERZE: W 3 9 o c z n i c ę wyzwolenia K ę d z i e z y n a Od pzysiółka - do stolicy polskiej chemii Zdecydowana większość mieszkańców naszego miasta uodziła się i wyosła po oku Znajomość histoii i ozwoju na naszego miasta wśód młodszego pokolenia jest badzo słaba. Tę baodzej odległą, a nawet powojenną histoię naszego miasta, znają oni właśnie ze skąpych źódeł pzekazywanych im pzez stasze pokolenia. Są to na ogół wiadomości fagmentayczne, niepełne, a często celowo wypaczane i pzeinaczane. Z okazji 38 ocznicy wyzwolenia naszego miasta wato W lutym Walne Zebanie Delegatów # Czy tylko młodym? si. 2 # Nie twozyć zastygłych stuktu st Klub Fedeacji Ochony Konsumentów st. 5 O A nawis zwisa st. 7 0 Boniek w Monachium? st i więc pzytoczyć najważniejsze fakty, związane z histoycznym odowodem Kędziezyna. W pzeciwieństwie do Koźla, któe ma za sobą ponad 800-letnią histoię, Kędziezyn był najmłodszym miastem J a Opolszczyźnie. Pawa miejskie uzyskał dopieo w 1951 oku. Kędziezyn wyósł z małej osady wiejskiej, któej nazwa Candesimo wymieniana była w konikach już w oku W oku 1416 osadę wymienia się jako Candisyn, a w XIX wieku wieś nosi nazwę Kanzin. O tym, jak mało znaną miejscowością był (Dokończenie na st. 4) Pełnomocnik KOK na województwo opolskie płk Henyk Tomaszewski w Azotach" w świetlicy ZBM odbyło się spotkanie płk. Henyka' Tomaszewskiego pełnomocnika KOK na woj. opolskie z pzedstawicielami naszej załogi. W swoim wystąpieniu płk Tomaszewski złożył, sedeczne żołnieskie gatulacje całej załodze Azotów" z okazji dobych wyników poduk cyjnych w oku popzednim i życzył jeszcze lepszych e- fektów w oku bieżącym. Omówił następnie sytuację społeczno-polityczną wojewódz twa opolskiego. Mówił o efomie gospodaczej i tudnościach w jej wdażaniu, o administacji państwowej i gospodaczej, o częstych jesz cze pzypadkach aogancji (Dokończenie na st. 2) Wyboy w związku LiczDa członków Związku Zawodowego Pacowników ZA Kędziezyn" w piewszym miesiącu jego działalności bo dopieo od 1 stycznia działalność ta została ozpoczęta nie pzekoczyła 400 osób. Jak na blisko 7-tysięczną załogę niewielka to cyfa. No cóż, minie zapewne jeszcze jakiś czas nim do nowego związku ludzie się pzekonają. Ostożnie, może nawet zbyt ostożnie ludzie do tych spaw podchodzą. Z jednej stony nie ma się czemu dziwić, że na zimne dmuchają. Z dugiej stony - związek zdobyć może zwolenników działaniem dla doba załogi, dla ochony inteesów pacowniczych, a na efekty takiego działania też tzeba tfochę poczekać. Najważniejsza obecnie dla związku spawa, to policzenie ilu ich jest, a dalej pzepowadzenie wyboów na - wydziałach i pzygotowanie Walnego Zebania Delegatów. (Dokończenie na st. 3) A Z O T Ó W PISMO ZAŁOGI ZAKŁADÓW AZOTOWYCH KĘDZIERZYN" W KĘDZIERZYNIE--KOŹLU Rok xxx N 3 (890) Cena 2 zł TRYBUNA kieownikiem zakładu budowy apaatuy chemicznej mg. inż. JANUSZEM KOCHANOWSKIM To był tudny ok Redakcja: Od niedawna kieuje pan ZBA Chem. Poszę o kilka słów na temat pańskiej dogi zawodowej w ZA Kędziezyn".» J. Kochanowski: Pacę w Azotach" ozpocząłem w czewcu 1971 oku. Po tzymiesięcznym wstępnym stażu, zostałem samodzielnym konstuktoem w ZBA Chem. Po oku pzeszedłem do wydziału podukcji apaatuy ciężkiej, na stanowisko staszego mistza. Po pewnym czasie awansowałem na kieownika wydziału pzygotowania podukcji. Na tym stanowisku pacowałem do 1981 oku, kie dy to nastąpiła eoganizacja i zostałem zastępcą kieownika zakładu do spaw technicznych. Od lutego 1982 oku jestem kieownikiem ZBA Chem. Ked.: To już pawie ok. Jak pan ocenia ten czas? J. Kochanowski: Nie był to łatwy ok, podobnie chy- FAKTY- WYDARZENIA ' w latach z szeegów zakładowej oganizacji patyjnej ubyło wielu długoletnich jej człon ków, któzy skozystali m.in. z pawa do wcześniejszej emeytuy. Odejście z gona pacowników kombinatu nie oznacza jednak zewanie kontaktów z oganizacją patyjną. Wszystkich człon ków patii emeytów z Jat 19M, 82 Egzekutywa Komitetu Zakładowego zaposiła na spotkanie ba jak dla innych zakładów. U nas objawiło się to głównie bakiem mateiałów, wycofaniem olbzymiej ilości zamówień oaz dużą liczbą pze sunięć teminów wykonania -zamówionej apaatuy. Związane to było z nowym systemem finansowania pzedsiębiostw. Okazało się bowiem, że wiele pzedsiębiotw, któe złożyły u nas zamówienia, nie było w stanie, w teminie, w któym (Dokończenie na st. 3) Mg. ini. J. Kochanowski: Robimy paktycznie wszystko: wymienniki, zbioniki, konstukcje, czyli to, na co pozwala nasze wyposażenie techniczne". Zdjęcie: B. Rogowski któe odbędzie się 1 lutego b. o godz w hotelu Centalnym". Wysłano zaposzenia do 110 członków patii. Będzie okazja do ozmejwy o patyjnych i społecznych spawach. Relację ze spotkania zamieścimy w jednym z najbliższych iiumeów. W piątek 21 stycznia odbyło się posiedzenie Egzekutywy Komitetu Zakładowego PZPR W pogamie spawy oganizacyjne, w tym ównież pzyjęcie w poczet kandydatów i zatwiedzenie na człon ków kandydatów, któzy ukoń- (Dokończenie na st. 2) Klasówka z efomy także w Azotach" Nie był to egzamin państwowy. Nie zdawało się go pzy - pomocy komputea. Niezależnie od tego 18 stycznia b. okazało się kto z kieowników naszego zakładu uczęszczających na kótki kus o efomie może powiedzieć, że wie o niej pawie wszystko. Dokto Stanisław Gycne, któy waz z mg Ewą Rulak z Polskiego Towazystwa Ekonomicznego Opole powadził cykl wykładów dotyczących założeń efomy gospodaczej ogłosił wyniki testu. Odpowiadano na 111 pytań dotyczących dwóch bloków zagadnień. Piewszy dotyczył ustawy o pzedsiębiostwach państwowych i ustawy o samoządzie załogi. (Dokończenie na st. 2) 8 klasa i co dalej? Zostać chemikiem! Niejednemu z odziców po siadających dzieci w ostatniej klasie szkoły podstawowej myśl o tym, gdzie skieować dziecko, jaki wybać dla niego zawód, nie daje spokoju. Pzecież ośmioklasista sam nie jest w stanie podjąć decyzji co do swoich dalszych losów, potzebna jest pomoc odziców. Już w oku ubiegłym znacz nie popawił się nabó do Zespołu Szkół Zawodowych pzy Azotach". W tym oku też zapewne nie będzie kłopotów z naboem. Zdobyć tu Rada Pacownicza można atakcyjny zawód, nie ma kłopotów z podjęciem pa cy w maciezystych zakładach. Tym badziej, że niedługo oddane zostaną nowe inwestycje (OXO, saletzak) - oznacza to szansę otzyma nia pacy pzy nowoczesnych uządzeniach i apaatuze. A i waunki płacowe w Azotach" zmieniły się ostatnio na kozyść. Wszystkim odzicem dajemy więc pod uwagę popozycję czy nie wybać dla (Dokończenie na st. 2) Pogam kolejnego posiedzenia 20 stycznia b. zebało się pezydium Rady Pacowniczej ZA Kędziezyn". Pize-.dyskutowano aktualne poblemy samoządu, a także ustalono poządek posiedzenia RP, zwołanego na 28 stycznia b. Poządek o- bad pzewiduje: omówienie spaw oganizacyjnych, dyskusję nad pojektem egu- \\ laminu podziału zysku pzedsiębiostwa ( cztenasta" pensja), elację komisji oganizacji i zaządzania na temat pojektu zmian oganizacyjnych w pionie LC, infomację na temat pzygotowań do wyboów delegatów załogi oaz wniesienie popawek do statutu samoządu załogi. (j>

2 St. 2 \V V TRYBUNA KĘDZłERZYNSKICH AZOTÓW" N 3 (890) Wszystko wskazuje na to, że zaczęła się pawdziwa zima. Pzed zakładem tanspotu kolejowego tudny okes. Miejmy nadzieję, że śniegu będzie mniej niż pzed dwoma laty. Zdjęcie: B. Rogowski Pełnomocnik KOK na woj. opolskie płkhenyktomaszewskiponownie w Azotach" (Dokończenie ze st. 1) władzy. O ignoowaniu opinii ludzi; w tym kontekście wyaźnie ysuje się ogomna o la jaką miałby odegać uch PRON-owski. Jako wyaziciel opini publicznej powinien wpły wać na zgodność decyzji władz ze społecznymi oczekiwaniami. Właśnie PRON winien stać na staży zapewnienia ciągłe go dialogu władzy ze społeczeństwem. Wspomniał pułkownik Tomaszewski o tym, że wszyscy obywatele ówni są wobec pawa, że skończyły się czasy gdy byli ówni i ówniej si". Mówił o zawieszeniu stanu wojennego i pzepisach jakie obowiązują w tym okesie. Dugą część wystąpienia po święcił pełnomocnik KOK-u zadaniom stojącym pzed spo łeczeństwem w I połowie bieżącego oku. Jedną z najważ niejszych spaw winna stać się spawa olniczej wiosny 1983, zadbanie i dopilnowa nie, aby wszystko co jest mo żliwe do zobienia, zostało zobione w celu pełnego wy kozystania możliwości jakie tkwią w polskim olnictwie. Zaówno indywidualnym, pań stwowym i spółdzielczym. A są te możliwości niemałe. Duga badzo ważna spa wa,. to położenie jeszcze więk szego nacisku na stałą popą wę systemu ządzenia co az badziej należy upowszech niać system konsultacji wła dza dla ludzi", nie odwotnie. Kolejna spawa, to koniecz Zostać chemikiem (Dokończenie ze st. 1) kończącej SP cóki bądź syna nauki w naszym ZSZ. Szkoła zawodowa poponuje tadycyjne kieunki kształ cenią ślusaz, tokaz, pomiaowiec, elektomechanik, a także steowniczy pocesów chemicznych. Ten ostatni zawód nie cieszył się specjalną populanością wiadomo, paca w uchu 4-bygadowym. W ostatnim czasie jednak paca ta jest wyaźnie lepiej opłacana (dodatki), szk6 ła chętnie więc pzyjmie, szcze gólnie chłopców, do nauki te go zawodu. Nowym kieunkiem kształcenia w..zawodów ce" jest muaz. Technikum poponuje kieunek mechaniczny, a w jego amach specjalności: apaaty i uządzenia chemiczne oaz budowa maszyn. Po pzewie wznowiony zostanie ównież nabó na kieunek technologii pocesów chemicz nych dla chłopców i dziewcząt potzeba w zakładzie specjalistów w tym zawodzie. Radzimy nie zwlekać z de cyzją. Od lutego można skła dać podania. O pzyjęciu do zawodówki" decydować bę dzie piewszeństwo zgłoszeń i oceny za I półocze. O pzy jęciu do technikum decydować będą egzaminy wstępne. N Czy będzie to doby wybó? Jeżeli chodzi o waunki do nauki zapewne tak. Nie pzypadkiem uczniowie tej szkoły co oku osiągają szcze bel centalnej Olimpiady Che micznej, i nie tylko chemicznej. Wymowny to dowód poziomu nauczania. Niebagatel ną spawą jest ównież fakt, że szkoła dysponuje najlepszymi w województwie wasztatami zaówno pod względem wyposażenia, jak i możliwości dydaktyczno-wychowawczych. Kto chce zostać chemikiem, zdobyć atak cyjny zawód i pacę, nie powinien tej szansy zmanować. (B) Za pomoc w tudnych chwilach i za udział w pogzebie Męża CZESŁAWA URBANOWSKIEGO sedeczne podziękowania dyekcji i administacji Zespołu Szkół Zawodowych składa ZONA. ność konsekwentnego wdażania efomy społeczno-gospodaczej. Mówił pułkownik o odejściu wojska, że admini stacja powinna zgodnie z pawem załatwiać spawy o bywateli, o czewcowej wizycie papieża w Polsce i po żytkach jakie mogą z wizyty tej wyniknąć (chodzi o integację społeczeństwa). Na koniec padło znamienne stwiedzenie wszyscy powinniśmy wciąż pamiętać o ty, co spowodowało sytuację społeczną i polityczną w jakiej się kaj znajduje i dbać o to, żeby się to już nig dy nie powtózyło. W dugiej części spotkania ozwinęła się dyskusja dotycząca pouszonych wcześ niej poblemów: płk Tomaszewski odpowiadał także na pytania i wątpliwości jakimi dzielili się z nim zebani. A. Hynek W śodkach masowego pzekazu pojawiają się istatnio polemiczne wypowiedzi, omawiające dotychczasowy sposób udzielania młodym małżeństwom pomocy w postaci kedytów opocentowanych na zakup wyposażenia mieszkań. Dotychczasowy sposób udzielania ke dytów wywołuje wiele kontowesji wśód zwolennikom) i pzeciwników tej fe t ny pomocy. W publikacjach wskazuje się na zjawisko dużego zadłużania się młodych małżeństw na kilka lat, bowiem w niektóych pzypadkach \a kłady zatudniające współmałżonków, nie godzą się na umazanie większych sum pożyczek, ponieważ młodzi nie spełniają kyteiów, któe sta nowią podstawę do umozenia części kedytów. Spłacanie kedytów waz z odsi.\'cami, pzy stosunkowo niskich zaobkach młodych ludzi oaz pzy osnących kosztach utzy mania i opłacie wysokiego czynszu, kładzie się na kilka lat dużym ciężaem na bakach młodych odzin pacowniczych. Tylko w nielicznych pzypadkach liczyć oni mogą na pomoc odziców, któzy pzecież także sq obciążeni większymi kosztami utzymania. Pzytaczane są Ucznp pzykłady nieacjonalnego wy FAKTY- WYDARZENIA (Dokończenie ze St. 1) czyli staż kandydacki. Po okesie zastoju jakby coś dgnęło, jeżeli chodzi o pzyjęcia do PZPK. # * * W czewcu jubileusz 25-lecia działalności obchodzić będzie nasz zakładowy Klub Honoowych Daw ców Kwi. Tudno byłoby policzyć ile litów tego cennego leku oddali kwiodawcy z Azotów" w ciągu ćwiećwiecza. Klub skupia obecnie około 450 honoowych kwiodawęów, niektózy z nich oddali ponad 20 litów kwi. Komitet Oganizacyjny obchodów ju bileuszu zebał się na piewszym Posiedzeniu w dniu 27 stycznia. * * * Klasówka z efomy (Dokończenie ze t. 1) Skoo o jubileuszu mowa minęło 30 lat od założenia zakładowej okiesty dętej. Od małego zespołu do licznej gupy oddanych muzyce pasjonatów, któzy pzecież nie obią tego dla Dieniędzy. To nie jest ich zawód, to ich hobby. Pzewinęło się pzez okiestę wielu muzyków, wielu dyygentów. W obecnym jej skla dzie są weteani i zupełnie młodzi ludzie, któych wciągnoło wspójne muzykowanie. Okiesta dęta ównież pzygotowuje się do obchodów jubileuszu. * * * Zaząd Wojewódzki TPPR zoganizował konkus na najleps/.ą audycję o ZSRR pzygotowaną pzez adiowęzły zakładowe w pzedsiębiostwach Udział w konkusie wzjał Opolszczy?ny ov. n;-2ż nasz adiowęzeł, konkusową audycję pzygotowała ed. IWONA STRZELEWICZ. Miło nam poinfomować, że audycja pzygotowana pzez ed. I. Stzelewicz znalazła uznanie w oczach Juy, któe pzyznało Jej III nagodę w fomie dofinansowania do wycieczki do ZSRR gospodaczej Ciekawostką może być to, że najwięcej kłopotów spawiło pytanie kiedy Rada Pacownicza może wstzymać wykonanie decyzji dyektoa?" Odpowiedzi nie zdadzę, jest okazja żeby samemu zagiądnąć do tekstów ustaw. Blok dugi to spawy ekonomiczno-finansowe. Za odpowiedź na wszystkie pytania można było uzyskać maksymalną ocenę w wysokości 111 punktów. Ideału nikomu nie udało się osiągnąć. Najlepsze, najwyższe noty" uzyskali: Józef Bula i Henyk Mosiek po 108 punktów, zaś Danuta Dawidenko i Emil Paszek po 107 punktów. Poziom wiadomości jaki zapezentowali wypełniający test uznano za wysoki. Na 80 osób, któe odpowiadały na pytania testu, pozytywnie zaliczło go 71, a tzeba było uzyskać minimum 90 punktów. Gdyby obniżyć pułap zaliczenia do 85 punktów okazałoby się, że poza jednym wyjątkiem zdaliby wszyscy. 28 osób spośód odpowiadających uzyskało powyżej 100 punktów. Badzo dobze (co podobno jest ewenementem na skalę wojewódzką) zapezentowały się nasze panie. Wyniki testu świadczą, że kadę do efomy teoetycznie pzygotowaną mamy dobze. Oby tak samo było z paktyką, czyli aplikacją efomy. DYGRESJE kozystania pzyznanych kedytów na zakup nie najbadziej potzebnego wyposażenia mieszkań. Młodzi nie mając jeszcze pzydziału mieszkania, popzez zamianę lub óżne kombinacje, zakuvjq dogi spzęt adiofoniczny, koloowe telewizoy itp. Potem, gdy otzymują pzydział na mieszkanie, nie mają już śodków na zakup- mezti i naj badziej potzebnych pzedmiotów, niezbędnych w gospodastwie domowym. Znaczna część młodyęh małżeństw nie mając bliskiej pespektywy, otzymania mieszkania, Czy tylko pozbywa się z takim tudem zakupionego wyposażenia lub składuje zakupione mebli po piwnicach i stychach. Inni natomiast, któzy z acji pze koczenia wieku nie otzymują kedytów, bezskutecznie poszukują mebli i wypot.enia do otzymanego mieszkania. Kytykowana więc jest sztywna ganica wieku małżonków, któym udziela się kedytów. Jeżeli młodzi pobieają się np. mając po 25 lat, to właściwie nie mają już szansy na skozystanie z kedytu, ponieważ śednio okes oczekiwania na mieszkanie pzekacza dziesięć lat. Nie bez acji postuluje się, żeby udzielać kedytu nisko-. ANDRZEJ HYNEK pocentowanego pzede wszystkim tym osobom, któe otzy mu ją pzydział mieszkania niezależnie od wieku. Pzy takim sposobie udzielanie kedytów, można badziej acjonalnie zgać podukcję mebli i wyposażenia mieszkań iv stosunku do ilości oddawanych w danym oku mieszkań. To pzecież ci, któzy w danej chwili otzymują pzydział mieszkań, najbadziej potzebują kedytów na zakupy wyposażenia. mieszkau. Wskazuje się więc, że podstawą' udzielenia kedytu, obok innych wymagań, tomno być młodym? okazanie się pzydziałem spół dzielczego, kwateunkowego lub zakładowego mieszkania. Wskazuje się także na potzebę zmodyfikowania oasetek oaz wielkości i ustau>nia badziej obligatoyjnych teiów umazania kedytów. Tudno powiedzieć co wyniknie z tej dyskusji i w jakim stopniu zgłaszane postulaty zostaną uwzględnione. Wydaje się, że większość tych postulatów jest słuszne, bo opata jest na doświadczeniach ubiegłych miesięcy, w któych masowo udzielano kedytów młodym małżeństwom. WŁADYSŁAW LULEK

3 N 3 (890),TRYBUNA K^DZtERZYŃSKICH AZOTÓW" St. 3 Nie twozyć zastygłych stuktu 12 stycznia bieżącego o ku odbyło się piewsze, i- nuguacyjne spotkanie ucz etników Patiotycznego Ruc^u Ododzenia Naodowego pacowników naszych ztik-afów.. potkanie to miało na celu: po piewsze odpowiedzenie na pytania, któe dalej nutują większość społeczeństwa; czym właściwie ten uch jest (ma być)?; kto może do niego należeć?; jakie powinny być fomy działalność uchu?; po dugie wybó Tymczasowej Rady PRON Zakładów Azotowych. vlowiąc o założeniach uchu s;w eclzić należy, że podstawą dzia-ania jest uznanie dla socjali. c-n *go chaakteu państwa i dl socjalistycznych zasad życia s- *v.nego. Faktem jest, że w niedalekiej jeszcze pzeszłości o zaadaeh tych więcej pisano i mówiono niż woowadzano Je w zy'e I tutaj właśnie ysuje się ; c-* Ts:-* 7 głównych fom działalność uchu czuwanie by zasac? były pzestzegane. tuch to nie kolejne ogniwo w.adzy lecz miejsce dla każdego ((Dokończenie na st. 4) W y b o y w Z w i ą z k u (Dokończenie ze st. 1) Nikt nie naciska, nikt nie każe wstępować do związku! Każdy z pacowników podejmie tę decyzję samodzielnie. Tu i ówdzie dają się słyszeć głosy, że jest to związek kieowników, że kada pzede wszystkim się do niego zapisuje. Dla pełnej jasności wyjaśniamy więc, że wg danych Komitetu Założycielskiego z dnia 20 stycznia na ogólną il ść członków związku, któzy podpisali deklaację, 122 to pacownicy umysłowi, natomiast 254 członków związku pacuje na stanowiskach obotniczych. Do 20 stycznia b. powstało 7 wydziałowych bądź "zakładowych oganizacji związkowych. Jako piewsza pisaliśmy już o tym ukonstytuowała się Międzywydziałowa O ganizacja Związkowa n 1 w zakładzie amoniaku, obejmująca zasięgiem swego działania tlenownie. Jej pzewodniczącym został Władysław Czajkowski. W zakałdzie amoniaku działa ównież Międzywydziałowa Oganizacja Związkowa n 2, któej członkowie funkcję pzewodniczącego powiezyli Andzejowi Boowskiemu. Powstała także Międzywydziałowa Oganizacja Związkowa MK, pzewodniczącym wybano tu Edmunda Taanowskiego. Ukonstytuowała się Związkowa Rada Oddziałowa Staży Pzemysłowej z Henykiem Zżelskim na czele. Gupie Związkowej Administacji pzewodniczył Roman Kluczewski. Funkcję pzewodniczącej Komisji Wydziałowej Oganizacji i Zaządzania powiezono Agnieszce Tłuk. Weszcie zebanie oganizacyjno-wybocze odbyło się także w największej, ponad 100-osobowej gupie członków związku, pacujących w zakładzie gospodaki pozaopeacyjnej. Na tym zebaniu powołano Międzywydziałową Oganizację Związkową tego zakładu, a na jej pzewodniczącą wybano Teesę Gawełczyk. Pełne ęce oboty ma Komisja Wybocza, na któej czele stoi Wanda Pawlak. Pzygotowano i zatwiedzono na ogólnym zebaniu członków związku pojekt odynacji wyboczej. Zwołanie Walnego Zebania Delegatów pzewiduje się na dugą połowę lutego. Pzyjęto zasadę, że komisje wydziałowe wybieają delegatów na Walne Zebanie stosując zasadę 1 delegat na 2 członków. Do końca stycznia zgłaszać można kandydatów do pzyszłych władz, czyli Związkowej Komisji Pzedsiębiostwa. Listy kandydatów do władz zgłoszonych do Kdtnisji Wyboczej wywieszone zostaną na tablicy ogłoszeń. Odynacja wybocza zawiea ównież zastzeżenie, że członkowie związku mogą być wybieani do oganów pzedstawicielskich Związku pod waunkiem nie wiązania funkcji kieowniczej i politycznej ze związkową ównozędnego szczebla. Pozostała część odynacji to ustalenia techniczne dotyczące tybu i pzebiegu wyboów w oganizacji związkowej. (LOB) Synteza amoniaku także pzeżywa odnowę. Wymieniahe sq, jak widać m.in. pomosty i s:a ł ki. Foto: B. Rogowski (Dokończenie za. st. 1) Polaka, któy chce dla kaju i jego mieszkańców dobze. Nie stawia się pzed tymi, któzy chcą działać żadnych baie ani światopoglądowych ani też pzynależności oganizacyjnej. Ruch ma stać się instytucją, któa jako podstawę życia politycznego wpowadza zasadę poozumienia się pomiędzy wszystkimi siłami politycznymi w Polsce, między władzą a społeczeństwem, między obywatelami. Chodzi tutaj o pzezwyciężenie tego co okeśla się jako abitalność władzy. Ważnym jest to, aby działania władzy były zgodne z inteesami i ambicjami obywateli, ale także o to, aby aktywizować dzia łalność zbioową dla ealizacji tych celów, któe są dla społeczeństwa najważniejsze. Ruch w tej postaci opócz innych funkcji twozyłby waunki dla poszezenia bazy, z któej ekutują się kady kieownicze instytucji publicznych. Jest to więc szansa zmiany zasad polityki kadowej. gwaantowaliśmy wykonawstwo, opłacić tych zamówień. Następowała wtedy bądź anulacja, bądź pzesunięcie w teminie. Stwazało to nam komplikacje, - gdyż większość tych zamówień była kompletnie lub częściowo obłożona mateiałowo. Twozyły się więc zapasy mateiałowe w naszych magazynach, a za to tzeba płacić. Opócz tego odczuwaliśmy baki w ealizacji zamówień mateiałów hutniczych. Nasze zamówienia potwiedzano w ganicach pocent, a w odkuwkach, elektodach i innych mateiałach nawet w 20 pocentach. Samo potwiedzenie to jeszcze nie ealizacja, bowiem potwiedzonych mateiałów otzymywaliśmy około 50 pocent. Był to tudny ok. Red.: W jakim stopniu ogólnokajowy tend zahamowania inwestycji wpłynął na ytm pacy ZBA Cliem.? TO J. Kochanowski: Dało się to odczuć szczególnie w piew szych miesiącach 1982 oku. Bywały miesiące, kiedy nie dostaliśmy ani jednego zamówienia z zewnątz. W tym okesie dostawaliśmy zamówienia z naszych inwestycji, saletzaku III i OXO". W związku z tym potfel zamówień nie jest taki, jaki był kiedyś. Na szczęście nasze inwestycje, z któymi na dobe uszamy w dugim półoczu, powinny zapewnić nam ciągłość pacy. Red.: To znaczy, że ZBA Chem. nie gozi postój z powodu baku zamówień. J. Kochanowski: Jeżeli udało się nam tego uniknąć w 1982 oku, to nie wyobażam sobie, by mogło być gozej. Red.: Jaka jest stuktua zamówień ZBA Chem.? Więcej dla Azotów", czy na zewnątz? J. Kochanowski: Podukcja ZBA Chem. na zewnątz zakładu została zmniejszona w zasadzie o około 40 pocent i o tyle ysamo wzosła dla Azotów". Red.: Czy można powiedzieć, że ZBA Chem. sp I jalizuje się w podukcji okeślonego typu uządzeń? J. Kochanowski:. Nie, tudno powiedzieć, żeby ZBA Chem. w czymś się specjalizował. Dzieje się tak dlatego, że specyfika zamówień na to nie pozwala. W pzyszłości, kiedy jeszcze nasze zakłady były w zjednoczeniu Petochemia" planowano specjalizację poszczególnych ZBA Chem. Naszą specjalizacją miała być egeneacja i wykonawstwo tulei do wszelkiego odzaju spężaek, tubospężaek, kompesoów itd. Były już nawet wstępne plany. W tej chwili obimy pak tycznie wszystko: wymienniki, zbioniki, konstukcje, czyli to, na co pozwala nasze wyposażenie techniczne. Red.: Czy wynika coś z tego, że Azoty" pzystąpiły do zzeszenia MetalchenV"? J. Kochanowski: Owszem, wynikają z tego dwie spawy, bioąc oczywiście pod uwagę in tees ZBA Chem. Metalchem" jest nowym zzeszeniem istnieje dopieo ok. Kozyści z powołania tego zzeszenia są dwojakie. Po piewsze kozystają z tego nasze zakłady. Chodzi o to, że Azoty" mają pioytet w zaopatywani się w uządzenia N wykonane w pzedsiębiostwach należących do zzeszenia Metalchem" Pzedsiębiostwa te nawzajem świadczą sobie pew ne usługi, co eguluje zapis w statucie zzeszenia. Po dugie, wszystkie zakłady zzeszenia Metalchem" su mują swoje potzeby mateiałowe i w ten sposób stają się liczącym się odbiocą zbioowym pewnych gup mateiałów. Inaczej centale zaopatzeniowe ozmawiają z tym, kto odbiea kilka ton mateia łów, a inaczej z odbiocą, któy zamawiał mateiały w tysiącach ton. Inaczej mówiąc: jeżeli nasze zakłady nie należałyby do zzeszenia, wtedy byłoby nam znacznie tudniej ze zdobyciem pewnych uządzeń, oaz z zaopatzeniem w potzebne mateiały. Red.: Od wielu łat w ZBA Chem. nazeka się na pzestazały pak maszynowy... J. Kochanowski: Nazeka się nadal. W ciągu ostatnich dziesięciu lat w ZBA Chem. wymieniono około 10 maszyn i uządzeń. Aktualnie BYŁ TRUDNY W załatwiamy kupno gientaki. Sądzę, że w styczniu spawę sfinalizujemy. Pewną szansę upatuję w tym, że w tej chwili Poęba" Zawiecie w związku z kłopotami w ekspocie maszyn do USA i innych kajów, ma tudności ze zbyciem obabiaek. Część tych maszyn tafi do kajowych odbioców. I właśnie popzez zzeszenie Metalchem" ozpoczęliśmy staania o to, aby 4 najpotzebniejsze tokaki w 1983 oku spowadzić i zainstalować u nas. Jedną z zamówionych tokaek jest maszyna o długości 6 m i śednicy toczenia nad łożem 1250 mm. Takiej maszyny jeszcze w Azotach" nie było. Chodzi nam głównie o tokaki,gdyż wydział obóbki skawaniem ma z tym najwięcej kłopotów, maszyny są pzestazałe. Tam pacuje się na akod, a stae maszyny nie spzyjają podnoszeniu wy dajności i dokładności obóbki. Red.: Jak pzedstawia się sytuacja kadowa w ZBA Chem.? J. Kochanowski: Niestety, niedobze. W oku 1982 odeszło z ZBA Chem. około 40 'osób, a byli to dobzy, doświadczeni pacownicy Ode szli pzeważnie na wcześniejsze enty i emeytuy. Wielu odeszło z myślą o pacy za ganicą. Musieli się zwolnić u nas i uzyskać zatudnienie w fimach, któe wysyłają swoich fachowców za ganicę. Dopieo pod koniec ubiegłego oku ukazało się zaządzenie dyektoa, egulujące tyb uzyskiwania ulopów bezpłatnych tych pacow ników, któzy ubiegają się o wyjazd do pacy za ganicą. Jest to słuszna decyzja, gdyż nie tacimy dobych fachowców na stałe. Zawsze jest pewność, że po ocznym lub dwuletnim pobycie za ganicą wócą do Azotów". Co innego, kiedy tzeba się było zwalniać z pacy. Już wtedy powstawał konflikt i pewien uaz, toteż ludzie po powocie do kaju omijali Azoty". To wszystko nie oznacza, że będziemy puszczać wszystkich. Jest pewien okeślony limit i tego należy się tzymać. Red.: A co z młodymi, nie pzychodzą? J. Kochanowski: Tak się jakoś złożyło, że w 1982 oku nikt z młodych do nas nie pzyszedł. Ten bak pacowników da się nam we znaki dopieo w II pópoczu, kiedy to ozpoczniemy pace związane z naszymi inwestycjami. Red.: No właśnie. Jak mocno ZBA Chem. patycypuje w wykonawstwie saletzaku III i OXO"?, J. Kochanowski: Jeżeli" chodzi o saletzak III to jesteśmy głównym wykonawcą. Mamy zawówienia na około 260 ton apaatuy na saletzak III. Podukcja uządzeń do instalacji OXO" to około 200 ton. Red.: Czy ZBA Chem. podoła takim zadaniom? J. Kochanowski: Jesteśmy w stanie to wykonać. Apaatua na saletzak III w znakomitej większości ma być wykonana z mateiałów kwasoodponych, * a wszystkie upawnienia w tym zakesie nasz zakład posiada. Oby tylko mateiały na czas do nas tafiły. Mamy już potwiedzenia zamówień mateiałowych na saletzak III. Według zapewnień mateiały mają sukcesywnie wpływać w III i IV kwatale b. Wato nad- ROK mienić, że już teaz obimy niektóe uządzenia dla potzeb saletzaku III. Red.: Jak i czy w ogóle ZBA Chem. zaabia świadcząc usługi dla obcych" odbioców? J. Kochanowski: W poównaniu z zakładami zzeszo nymi w zzeszeniu Metalchem" zaabiamy mniej. Wynika to między innymi stąd, że nasz pak maszynowy jest już zamotyzowany. W związ ku z tym koszty wydziałowe są niższe. Weźmy dla pzykładu taki Metalchem" Opole, gdzie zainstalowano nowoczesne i kosztowne maszyny. Różnica jest kolosalna. Red.: W jakości? J. Kochanowski: Nie, w cenie. Oni podukują dcl';ej. Red.: To znaczy, że ZBA Chem. jest konkuencyjny. J. Kochanowski: Tak. Podukujemy, a na pewno nie gozej. Red.: A więc efoma. Czy widać w ZBA Chem. jakieś jej symptomy? J. Kochanowski: Tafiają do nas zamówienia, któe już były w innych zakładach. Pzedsiębiostwa lokując swoje zamówienia, póbują szczęś cia w óżnych fimach staając się wybać tę, któa gwaantuje lepsze waunki, a więc temin, możliwości wykonawcze i cena. Cena już się liczy. A u nas, w zakładzie, coaz wyaźniej widać zależność płacy od pacy. Takim symptomem jest pemia uznaniowa. Podział tej pemii pzyjmowany jest pozytywnie pzez ogół pacowników, poza nielicznymi pzypadkami. Czasem nawet badzo duże zóżnicowanie wysokości pemii, jeżeli jest uzasadniona postawą i zaangażowaniem pacow nika, nie budzi kontowesji. Red.: Co jeszcze chciałby pan powiedzieć na temat ZB A Chem? J. Kochanowski: Pomimo tych wszystkich tudności, o któych wcześniej wspom niałem, poczytujemy sobie za sukces to, że paca tego zakładu pzebiegała bez postojów, zachowaliśmy jej ciągłość. I pzy tym wszystkim wykonaliśmy podukcję łączną w 1982 oku. Red.: Jest to badzo pocieszające. Sądzę, że w następnych latach nie powinno być gozej. Dziękuję za ozmowę. Rozmowę pzepowadził: JANUSZ WĄSEWICZ

4 St. 4.TRYBUNA KĘDZIER2YŃSKICH AZOTÓW" N 3 (890) (Dokończenie ze st. 1) Kędziezyn, świadczy fakt, te jeszcze w polowie XIX wieku w słowniku geogaficznym Kólestwa Polskiego pod hasłem Pogozelec" okeśla się tę miejscowość jako wieś w powiecie kozielskim, liczącą 42 domy i 365 mieszkańców, do któej należy osada Kędziezyn i folwak Owczania. Wynika z tego, żę Kędziezyna nie taktowano nawet jako pełnopawnej osady wiejskiej. Decydujące znaczenie dla dalszego ozwoju Kędziezyna miała budowa linii kolejowej, pzepowadzonej pzez Kędziezyn, któ a połączyła Wocław z Gónym Śląskiem i Kakowem, a także z Racibozem i Chałupkami. 'Linia ta została pzekazana do użytku 31 paździenika 1845 oku (kilka miesięcy później nastąpiło połączenie z Racibozem). W oku 1876 oddano do użytku linię kolejową Kędziezyn-Nysa. W ostatnim dziesięcioleciu 'XIX wieku zbudowano największy pot śódlądowy na Odze (Koźle-Pot). Po uuchomieniu potu (piewszy basen oddano do użytku w 1895), zwiększa się ilość towaów pzewożonych do potu koleją z Gónego Śląska, co pociągnęło za sobą konieczność ozbudowy sie«ci toowej i modenizację dwoca kędziezyń skiego. Wkótce też na pzedmieściach Koźla zbudowano fabykę papieu i celulozy oaz fabykę spiytusu. Budowa potu w Koźlu i ozwój pzemysłu stwazają dla mie szkańców Kędziezyna nowe możliwości znalezienia zatudnienia. Mimo iż pod względem administacyjnym, Kędziezyn pozostał wsią, coaz większa liczba jego mieszkańców utzymuje się z pacy w tanspocie, w handlu i zemiośle. Rozwój gospodaczy tego egionu miał spo wodować napływ osadników z głębi Niemiec. Mieli oni stanowić element polityki gemanizacyjnej wobec ludności odzimej pochodzenia polskiego, któa stańowiła więk szość mieszkańców okolicznych wsi. Pomimo długoletniego panowania i gemanizacji ządu puskiego, powiat kozielski zachował cha akte polski. Według statystyk niemieckich, w oku 1928 w powiecie kozielskim było 72 pocent ludności polskiej, w oku poc., a w oku pocent. O pzywiązaniu ludności do polskości świadczą liczne dokumenty: testamenty pisane po polsku, księgi metykalne, pieśni i modlitwy w języku polskim. Dowód swojego pzywiązania do polskości dała ludność byłego powiatu kozielskiego swoim masowym udziałem w Powstaniu Śląskim. Do największych sukcesów wojsk powstańczych gupy północnej zaliczyć należy opanowanie 7 i 8 maja Góy św. Anny, a także Zalesia, Leśnicy i Zdzieszowic, co miało duże znaczenie stategiczne i moalne znaczenie. Mimo iż ludność polska steoyzowana była w Kędziezynie pzez większość niemiecką, członkowie działającej w powiecie zbojnej oganizacji POW ozpoczęli walkę z Niemcami. Po opanowaniu znacznej części powiatu powstańcy podjęli plan ataku na Kędziezyn. W wyniku tego ataku 3 maja Kędziezyn znalazł się w ich ękach, lepz wskutek otzymania pzez Niemców znacznych posiłków pozycję tę powstańcy utacili. Atak na Kędziezyn powstańcy podjęli ponownie 9 maja 1921 oku, po opanowaniu kilku okolicznych miejscowości: Sławięcic, Blachowni, Miejsca Kłodnickiego, Staej Kuź ni, Otowic, Raszowej, Bieawy i innych. Udział w 'Walce wziął pociąg panceny Pieon" oaz bateia Odona. Miały one wspieać atak piechoty powstańczej wzdłuż toów kolejowych Sławięcice Kędziezyn. W godzi nach wieczonych jeden z batalionów powstańczych pzypuścił bawuowy atak na Niemców. Około godz. 20-tej powstańcy wkoczyli do miasta, któe szybko opanowali. Po odzyskaniu miasta znaleziono zwłoki 12 Polaków zamodowanych pzez Niemców. Także w lesie pod Pogozelcem odkyto zwłoki kilku Polaków zamodowanych pzez Niemców. W dniu 10 maja zdobyta zo stała Pzystań Kozielska, co miało duże sta tegiczne znaczenie. W Kędziezynie zdobyto znaczną ilość boni vi żywności. Na komendanta zdobytego miasta wyznaczono kpt. A. Benisza. Władze powstańcze powołują też cywilną administację. W Kędziezynie wójtem mianowany zostaje Ryszad Baan, w Kuźniczce Kaol Ludwig, w Pogozelcu Paweł Panek. Niestety, Niemcy -wykozystując słabość liczebną powstańczych oddziałów pozostających w mieście pzypuszczają zmasowany atak i zdobywają miasto, podobnie jak Góę św. Anny, Leśnicę, Zdzieszowice i inne miejscowości. Później jeszcze 6 czewca podejmowano póbę odbicia Kędziezyna pzez powstańców, ale bez powodzenia. W kilka miesięcy później powstanie zostało zakończone, a powiat kozielski waz ze Śląskiem Opolskim dostał się pod panowanie niemiec kie. W oku 1929 Kędziezyn liczył 5 tys. mieszkańców. Po dojściu do władzy Hitlea w 1933 oku nazwę Kandzin zamieniono na Heydebek, a do obszau Kędziezyna zostały włączone Pogozelec i Kuźniczki. W taki sposób hitleowcy uczcili zasługi Petea von Heydebecka, któy w czasie Powstania Śląskiego zoganizował wolny kopus ochotniczy", a któy wziął udział w walce z powstańcami o Kędziezyn. To siepaczom owego kopusu" pzypisuje się popełnienie modestw na ludności polskiej w Kędziezy nie. Po objęciu władzy pzez Hitlea Heydebeck mianowany zostaje SA Guppenfüheem (odpowiednik stopnia geneała) na Pomozu Zachodnim. 30 VI 1936 oku zostaje ozstzelany w Kólewcu jako podejzany o spzyjanie E. Röhmowi. Nazwy jednak Kędziezyna aż do wyzwolenia miasta pzez Amię Radziecką nie zmieniono. Słaby i jednostonny ozwój pzemysłu na Śląsku Opolskim powodował osnący odpływ ludności w głąb Niemiec. W związku z tym pezydent ejencji opolskiej w oku 1938 wystosował w tej spawie memoiał do naj wyższych władz III Rzeszy, w któym zwaca - uwagę na niebezpieczeństwo osłabienia ducha niemieckiego na Śląsku Opolskim. Od pzysiółka -do stolicy polskiej chemii Decyzja o budowie wielkich zakładów pzemysłowych w ejonie Kędziezyna zapadła jeszcze pzed 1939 okiem. Budowę ich zlokalizowano w ejonie Kędziezyna ze względu na bliskie połączenie z dużymi zasobami węgla na Gónym Śląsku. W Blachowni i Zdzieszowicach istniały lub budowano zakłady, któe miały być powiązane koopeacyjnie z nową fabyką. Planowano, że zakłady w Blachowni będą dostaczały dla dalszej pzeóbki odpadowe gazy węglowe, wytwazane z uwodonienia węgla. Zakłady syntezy węglowodoów w Zdzieszowicach miały dostaczać gazu paafinowego, a także koksu i gazu koksowniczego. Budowa tych zakładów' w latach związana była z pzygotowaniami Niemiec hitleowskich do wojny. Wobec baku własnych zasobów opy naftowej wielką koniecznością stało się dla nich podjęcie na wielką sklę podukcji paliw płynnych, na dodze syntezy chemicznej. W podukcji tej wyspecjalizował się koncen IG Fabneindustie z siedzibą w Ludwigshafen, któemu powiezono to zadanie. Niemieckie kieownictwo tych zakładów zaplanowało podukcję szeegu poduktów węglopochodnych, zda jąc sobie spawę, że wytwazanie paliw syn tetycznych po wojnie stanie się nieopłacalne. SJąd też zaplanowano kilka wytwóni na wozów azotowych, któe miały być wytwazane po wojnie. Część fabyk zbudowano już w latach i podjęto w nich podukcję. Zmasowane naloty alianckiego lotnictwa w oku 1944 poważnie uszkodziły zakłady i uniemożliwiły ozwinięcie podukcji paliw syntetycznych. Pzy budowie tych fabyk masowo zatudniano więźniów obozów koncentacyjnych (istniała tu filia obozu w Oświęcimiu), jeńców wojennych i obotników wywiezionych niomal ze wszystkich kajów okupowanych pzez hitleowskie Niemcy. W 22 obozach otaczających teen budowy fabyk w latach pze bywało blisko 16 tys. Polaków, nie licząc innych naodowości. O życiu i ciężkich waunkach obozowego życia opowiada naoczny świadek tych wydazeń, Lech Kowalewski, któy od listopada 1941 oku był zatudniony pzy budowie zakładów. Jego wspomnienia pt. W hitleowskim obozie pacy" zostały wydane w postaci boszuy pzez Instytut Śląski w Opolu. Oto kilka fagmentów z jego wspomnień: Kędziezyn został wolny pisze on w końcowym fagmencie swych wspomnień. Niemcy uciekli jak szczuy z tonącego okętu. Tłumy obotników óżnych naodowości opuszczały fabykę, by czekać w baakach na dalszy ozwój wydazeń. (...) Głodu na azie nie odczuliśmy, gdyż chleba, cuku i ziemniaków było pod dostatkiem. Niemcy uciekając w panice zostawili kilkadziesiąt świń"....spotkaliśmy piewszy patol adziecki złożony z kilku żołniezy. Dziś ównież miał być na teenie fabyki adziecki patol kon ny. Miejsce, w któym znajdowaliśmy się chwilowo było ziemią niczyją....rankiem wyuszyliśmy. Na szczęście pogoda nam dopisywała. Było kilkanaście stop ni mozu. W piewszym dniu wędówki. w myśl naszych założeń, chcieliśmy osiągnąć Gliwice, bo na północy toczyły się jeszcze boje. Każdy ciągnął saneczki z ubogim dobytkiem. Po az ostatni pzechodziliśmy pzez fabykę. Panowała tu jakaś dziwna atmosfea: dookoła śmietelna cisza i pustka, jak na ogomnym cmentazu. Jeszcze niedawno panował tu gwa 20 tysięcy pzywleczonych ludzi. Doszliśmy do szosy gliwickiej. - Będąc pod zbyt silnym ważeniem tych wzuszających pzełomowych chwil, piewszą część dogi pzeszliśmy wśód głębokiego milczenia. Towazyszyły nam odgłosy potężnego gzmotu dział". 31 stycznia 1945 oku Kędziezyn był wolny, wyzwolony pzez Amię Radziecką. Od tamtego dnia ozpoczynają się najnowsze dzieje miasta i życia jego mieszkańców. WŁADYSŁAW LULEK N ie twozyć zastygłych stuktu (Dokończenie ze st. 3) Tak ozumiany uch byłby więc zoganizowaną opinią publiczną, ze wszystkimi śodkami jakie opinia publiczna ma do dyspozycji. Opinia publiczna ma to do siebie, że działa zaówno na postawy tych, któzy spawują władzę jak też na postawy społeczeństwa. Uspawnienia uchu: 1) pawo fomułowania wniosków i postulatów w stosunku do instytucji państwowych, 2) upawnienia kontolne; pzedstawiane są w postaci * wniosków, któe nie są co pawda obligujące dla kontolowanych instytucji, ale są podawane do wiadomości publicznej. Stosunek ciał pzedstawicielskich dc tych opinii ma być podstawą oceny tych ciai uch. pzez Na foum uchu odbywa się dyskusja nad kandydatami do oganów pzedstawicielskich i ma on wpływ na dobó kandydatów. Ruch może także występować o odwoływanie posłów i adnych, któych działalność spotyka się z negatywną oceną wyboców. Pzeciwnicy uchu to wszystkie te siły, tkwiące zaówno w stuktuach władzy jak i w mentalności obywateli, któe bezwładniają inicjatywę społe«* ną, pzyczyniają się do manotawienia wspólnego doobku, podważają szacunek dla pawa, godzą w intees państwa. Tzeba myśleć acjonalnie. Zawsze gdy emocje zastępowały ozum nic dobego dla Polski i jej mieszkańców nie, wynikało. Musimy w swym postępowaniu kieować się staą zasadą..goącego seca, ale zimnej głowy" Najważniejsze cele uchu w obecnym czasie to pzyczynianie się do pzezwyciężania kyzysu gospodaczego i zwiększenie aktywność; stkich obywateli. Główna doga pzezwyciężenia kyzysu to konsekwentne wdażanie efomy gospodaczej. Rola u- \ chu to pzeciwstawianie się tym siłom, któe wdaianle efomy utudniają lub opożniają. Pobudzanie aktywności obywateli i zwiększanie ich oddziaływania na instytucje władzy to duga część efomy efoma społeczna. A tutaj; walka o zwiększenie autonomii obywateli, ozbudowanie demokatycznych instytucji pzy jednoczesnej o- chonie inteesów państwa jako całości. W swej działalności uch nawiązuje do demokatycznych i socjalistycznych tadycji polskiego społeczeństwa. Jego najświeższą inspiacją są umowy społeczne zawate między ządem PRL. a klasą obtniczą. Umowy, w któych zawate są zasady odnośnie sposobu spawowania władzy w Polsce. Jedną z głównych jest zasada dialogu. Ruch pagnie stać się instytucją, któa u- możliwi paktyczną ealizacje tej zasady. Na zebaniu została wybana Tymczasowa Rada PRON Zakładów Azotowych. Wyłoniono także pięcioosobowe Pezydium w składzie: pzewodniczący Władysław Rogulski, z-ca pzewodn. Andzej Sawczuk, seketaz Doota Chudaszek, komisja statutowo-pogamowa Jezy Bigos, komisja popagandy Andzej Hynek. Pzyjęto zasadę odbywania w każdym miesiącu posiedzenia ady piewsza śoda miesiąca, w klubie SITPChem. Na najbliższym posiedzeniu w dniu 3 lutego b. pzedyskutowany zostanie pogam^ dzis łania. A. HYNEK Ta kupa guzu pzed hotelem D" świadczy, że coś się tu obi. Rozpoczęta została pzebudowa hotelu, któy po jej zakończeniu będzie blokiem mieszkalnym. Będzie tu (U mieszkań dla odzin pacowników kombinatu. Metaż óżny, od kawaleek do M-5. Pzy gnębiącym nie tylko zesztą, nasze śodowisko głodzie" mieszkaniowym, spawa t> cii mieszkań nabiea swojej wagi. Najważniejsze, że jeszcze w tym oku nowi lokatozy powinni otzymać klucze do swoich mieszkań. W długiej kolejce oczekujących ubędzie w ten sposób 40 osób. Najpiew tzeba było mieszkańców hotelu D" pzekwateować, potem pzygotować hotel do emontu, by Ł»"y tu wejsć ekipy emontowo-budowlanej RSP z Twada wy. Ta właśnie fima wobec szczupłych mocy pzeobowych naszego ZBM podjęła się wykonania zlecenia. Foto: B. Rogowski

5 N 3 (890).TRYBUNA KĘDZIERZYŃSKICH AZOTÓW" Sł. 5 W oku ubiegłym na łamach TKA" dwukotnie sygnalizowaliśmy o podejmowaniu pzez kilkuosobową gupę osób inicjatywy zoganizowania w naszym mieście Stowazyszenia O- chony Konsumentów. W za myślę wspomnianych inicjatoów miała to być samodzielna w naszym województwie oganizacja, gupująca wszystkich tych konsumentów, któzy w szeegach swo jej oganizacji zamiezali tosz czyć się o inteesy konsumen ckie mieszkańców Opolszczyz ny. Z uwagi na fakt, że od dłuższego czasu działała w legatów zeczników mogą twozyć wojewódzkie ady Fedeacji Ochony Konsumen tów. Członkiem Klubu Fedeacji Ochony Konsumentów może zostać każdy obywatel PRL, któy zadeklauje (popzez wypełnienie odpowiedniej deklaacji) swój udział w działalności klubu opłacając składkę miesięczną wynoszącą 10 zł miesięcznie ^(enciści i emeyci 5 zł). Członkowie zzeszeni w klubie powadzą statutową dzia łalność w szeoko ozumianym inteesie ochony konsumentów. Nie sposób tu wyliczyć wszystkie statutowe upawządu klubu Edmund Lechomski w dyskusji stwiedził, że podejmowane dotych czas pzez niego oaz innych członków intewencje były na leżycie espektowane pzez kieownictwo placówek i instytucji handlowych w naszym mieście. Można powiedzieć, te dotychczas naszej działalności towazyszy żywe zainteesowanie i doby klimat ze stony władz w na szym mieście. W czasie zebania pzedyskutowano ów nież statutowe zamiezenia klubu na najbliższy okes o- az dokonano wybou 7-osobowego zaządu klubu oaz Wystatował Klub Fedeacji Ochony Konsumentów kaju Fedeacja Ochony Kon sumentów, władze wojewódz kie dokonujące ejestacji tego typu oganizacji fcasuge owały, żeby inicjatozy powołania nowej oganizacji podpoządkowali się tej fedeacji, twoząc teenowy Klub Ochony Konsumentów. Tak też się stało. Oganizatozy na wspólnym spotkaniu zgodzili się z tą sugestią i w paździeniku ub. oku po wołali kędziezyńsko-kozielski Klub Fedeacji Konsumentów, będący teenowym ogni wem tej oganizacji mającej siedzibę w Waszawie. Na walnym zebaniu wyb'ano wówczas 3-osobowy tymczasowy zaząd, któemu powiezono załatwienie fomalności związanych z uzyskaniem pawa do działalności związanej z naboem członków klubu. Otóż statut Fedeacji Ochony Konsumentów, okeślający zasady działalności te enowych ogniw,' dopuszcza możliwość powoływania klubów, o ile co najmniej 10 o- sób podpisze deklaację człon kowską fedeacji. Kluby mogą ' więc powstawać w zakła dach pacy, w miastach, dziel nicach, wsiach i osiedlach. Kluby popzez wybanych de nienia Fedeacji Ochony Kon sumentów. Obowiązki członków klubu najkócej schaakteyzować można w taki sposób, że podejmują oni kytykę (także pasową) o- az uczestniczą w kontolach placówek handlowych, usługowych, gastonomicznych itp. Obok zeczywistych człon ków, statut FOK dopuszcza także członkowstwo wspieające óżnych instytucji i oganizacji masowych. Kędziezyńsko-kozielski Klub Fedeacji Ochony Kon sumentów liczy na azie 28 członków. Jest on dugim w naszym województwie (podobny klub działa już w Kluczboku). Na walnym zebaniu członków, któe odby ło się 12 stycznia b., dokonano oceny wstępnego okesu działalności klubu i jego 3-osobowego zaządu wybanego w paździeniku ub. oku. W czasie dyskusji stwie dzono, że aczkolwiek dotychczas nie populayzowano sze zej istnienia klubu, to jego działalność spotkała się z dużym zainteesowaniem miesz kańców miasta, o czym świad czy ciągły napływ nowych członków. Pezes tymczasowego zawybano. 3-osobową komisję ewizyjną. Pezesem zaządu klubu został ponownie wybany Edmund Lechomski. Kilku członków klubu zgłosiło swój udział w działalności komisji i zespołów, któe pzepowadzać będą kon tole placówek usługowych i handlowych w naszym mieś cie. Ustalono także,* że członko wie zaządu klubu pełnić będą dyżuy w każdy czwatek w tymczasowej siedzibie za-. ządu pzy placu Wolności 1, pokój n 9 w godz. od do oa? w dzielnicy Śódmieście pzy ul. Swie-* czewskiego 3 w każdy ponie działek i pątek w godz. od do 18-tej. Podczas tych dyżuów pzyjmowane będą zażalenia, wnioski i kytycz ne uwagi dotyczące działalności placówek handlowych i usługowych, jakości towa ów i usług oaz działalności instytucji handlowych i u- sługowych. Nowo wybany Zaząd Klubu Fedeacji O- chony Konsumentów żywi nadzieje, że działalność klubu spotka się z żywym zainteesowaniem oaz wspaciem mieszkańców Kędziezy na-koźla. W. LULEK W OBIEKTYWIE "TKA" Plan ekspotu na ok 1982 kalkulowany był dość ostożnie. Nic dziwnego, pzy tylu niewiadomych, pzy zmieniającej się koniunktuze ekspotowej tudno było z całą dokładnością okeślić watość towaów, któe zakupią u nas zaganiczni odbiocy. Stanęło na sumie 583 min zł. Kiedy pzyszło do bilansowania ekspotu za cały ok, okazało się, ie jest to kwota znacznie większa i wynosi 688 min zł. Tyle wyniosła watość naszego ekspotu za cały ubiegły ok wg cen zbytu. Tzeba pzy tym dodać, że pewne czynniki hamujące wpływały na watość ekspotu. Po piewsze -*- centalne ozdzielnictwo jeżeli chodzi o nawozy. W tym pzypadku oganiczenia ekspotowe wynikają z zapotzebowania ynku kajowego. Po dugie wynikający z planów opeacyjnych obowiązek dostaczania niektóych wyobów kajowym odbiocom. Po tzecie weszcie niezównoważona podaż suowców. Plan na ok 1983 zakłada znaczny wzost podukcji ekspotowej. Watość naszego ekspotu wg cen zbytu powinna wynieść 956 min zł. Na liście towaów ekspotowanych pzez Azoty" znajduje się 19 pozycji. Największy udział w zaabianiu dewiz mają: Saletzak ton Paktyki szkolne Czy będą chętni Egzaminy, egzaminy... Paktyki zawodowe, któe w naszej fabyce odbywają uczniowie Zespołu Szkół Zawodowych pzynoszą okeślone kozyści im samyńi oaz fimie. Na temat paktyk kążyły i kążą óżne opinie, chociaż nie ulega wątpliwości, że są potzebne. Niezwykle istotne znaczenie w tej spawie ma poblem poziomu paktycznej nauki zawodu. Rzeczą zasadniczą jest wysoki poziom wiedzy zawodowej mistzów i opiekunów uczniów. Liczy się ównież pzygotov9knie teoetyczne pzyszłych absolwentów, zdobyte w gabinetach szkolnycłv w zakładzie pacy zobowiązani byli do złożenia egzaminu końcowego, obejmującego zakes wiedzy teoetycznej i paktycznej, zdobytej w okeślonym wydziale, na konketnym stanowisku pacy. Nie tzeba dodawać, że egzamin w sposób istotny dopingował uczniów do solidnej pacy na paktyce. Po oku 1975 Ministestwo Oświaty zaniechało egzaminów. Niezależnie od tego ludzie z naszego ZSZ, pzy współudziale opiekunów paktyk z zakładu, utzymali egzan.ny niejako wewnętzhe. Okazuje się, że była to słuszna decyzja. Oto bowiem w tym oku szkolnym ministestwo pzywóciło egzaminy końcowe. Nie jest to więc zaskoczeniem dla uczniów, ani też dla powadzących paktyki. Egzaminy odbędą się w czewcu b. Tymczasem 17 i 18 stycznia pzebiegały egzaminy wewnętzne" uczniów III klasy steowniczej, któa aktualnie odby wa paktyki w zakładzie. Piewszy dzień egzaminu pclegał na samodzielnej obsłudze stanowiska pacy. W dugim dpiu egzamin teoetyczny, gdzie kieownicy wydziałów : opiekunowie paktykantów staali się poznać zakes wiedzy. jaką uczniowie zdobyli na stanowisku pacy. Wyniki egzaminów są ogólnie zecz bioąc dobe. Egzaminatozy nie stosowali tayfy ulgowej, a pzecież najwięcej było ocen dobych i badzo dobych Należy więc wyazi uznanie uczniom oaz ich opiekunom szkolnym i zakładowym Egzaminy, któych u nas nie zaniechano, będą niezłym pzygotowaniem do egzaminów pzygotowanych pzez władze szkolne. (J) W popzednim numeze TKA" infomowaliśmy o możliwościach nabycia teenu pod ogódki działkom e. Naczelnik gminy Bieawa zaofeował mianowicie 20 ha ziemi położonej we wsi Staa Kuźnia. Owszem, dość dakito, ale dla zmotoyzowanej części załogi (a jest tych znotojfzowanych spoo) odległość ta nie będzie stanowić 'większego poblemu. Działki w Staej Kuźni Sam tsen zaś ma niewątpliwie zalety.' Położony on jest poza ganicami miasta. Można tu uządzić działek o powiezchni do 500 m kwad, i powiezchni altanek do 40 m kwad powiezchni użytkowej. Teen ten może być pzekazany jeszcze wio sną b., na jesień można będzie się wpowadzać pzy dobych u- kładach. Pzy dobych chęciach, pzy, pomocy zakładu, w kótkim czasie powstać tu może piękny ogód W czym więc poblem? W. tym mianowicie, że dyekcja inwestycji, któa wystąpiła z popozycją, Komisja Socjalna i zakład gospodaki pozaopeacyjnej nie są pewni czy będzie odpowiednia ilość zgłoszeń na działki w Staej Kuźni. Tzeba więc najpiew u- stalić- ilość potencjalnych nabywców działek Dział administacyjno-gospodaczy (a nie jak popzednio pisaliśmy Komisja Socjalna) posi wszystkich chętnych do nabycia działek o pilne zgłoszenie się osobiście lub telefonicznie (n ). (b) Azotyn sodu Kwas azotowy ton ton Zdjęcia: B. Rogowski

6 St. 6 V TRYBUNA KĘDZIERZYŃSKłCH AZOTÓW" N 3 (890) Lata można podzielić na dwa okesy. Wielki solidanościowy" zamęt i wymowne milczenie wynikłe z ogłoszenia stanu wojennego. W* tym wewnętznym skłóceniu obotniczy ealizm po został gdzieś daleko w tyle, jakby zapomniał, że w siepniu dopowadził do ważnego poozumienia społecznego. W tym ogólnospołecznym skłóceniu sam też pzestaję ozumieć własną załogę, wśód któej żyję i współpacuję pzeszło ćwieć wieku. O co tu chodzi? Po piewsze jest ustawa z dnia , a więc spzed okesu stanu wojennego, a pezydium Rady Pacowniczej ZAK nie chce podjąć działalności. Po dugie twa wielka wzawa i walka o niezależne i samoządne związki zawodowe, a kiedy ukazuje się nowa ustawa, to załodze naaz wystacza namiastka związków zawodowych, jaką jest Komisja Socjalna i Bezp. Pacy bez żadnych upawnień. Komu tu na czym zależy, kto tu zyska, a kto taci, gdzie tu są ealia w logice ozumowania, jakie mechanizmy hamują wyjście z tego uciążliwego społecznego letagu? w jednakowym wymiaze. Na foum Rady Pacowniczej stanąć powinien poblem wętpliwej potzeby ponoszenia kosztów pzez zakład dla gupy pacowniczej pobieającej deputat węglowy w natuze. Nie może bowim tak być, żeby jedna gupa pacownicza pobieała zwiększone i niedostzegalne śodki finansowe z zakładu, a duga otzy-.mującą ekwiwalent pieniężny zwacała go w postaci czynszu mieszkaniowego. W tym wypadku musi wystąpić wspólne działanie na zecz uspawnienia zaopatzenia ludności pzez handel i administację państwową. Kolejny temat 'otwaty, to poblem Limby" (epotaż Niny Kaeheowej w TO" z i odpowiedź w TKA" z ). Związek nie może dopuścić żeby mniejszej gupie pacowniczej (w tym pzypadku junakom OHP) stwazać upzywilejowane waunki. Rada Pacownicza 1 w tym wypadku musi podjąć działania gwaantujące pełne ównoupawnienia pacownicze. Jest jeszcze spawa działalności socjalno-bytowej. Powstało w zakładach 30 obiek tów socjalnych o watości pawie 100 min. zł. Jednak w latach 70-tych swozyła się taka sytuacja, że nie ma śodków na bu- ROBOTY NIE BRAKUJE, GORZEJ Z CHĘCIAMI Pamiętamy dzień W tym właśnie dniu pezydium Rady Pacowniczej nie podjęło działalności, w tym ównież dniu powstał demokatycznie powołany Komitet Założycielski Związku Zawodowego Pacow ników ZAK. Komitet Założycielski ozpoczyna działalność w wyjątkowo złożonej sytuacji. Właściwie podejmuje on póbę odbudowania związków zawodowych dysponując jedynie zatwiedzoną pzez Sejm ustawą. Konieczne jest opacowanie nowe go statutu i nowych pogamów pzy niewielkiej ja k dotychczas liczbie członków. Najgosze jednak jest to, że wiele, aż za wiele poblemów nie może on pzekonsultować z zeczywistym samoządnym pzedstawicielem załogi, jakim jest Rada Pacownicza, a kozystać może jedynie z doświadczeń nowoodka stanu wojennego jakim jest Komisja Socjalna i Bezpieczeństwa Pacy. W tych wydazeniach nie można pzeoczyć głównego zjawiska. Od początku stanu wojennego weszliśmy na dogę odnowy gospodaczej i efom społecznych. Wiezę, że pzewodniczący Rady Pacowniczej nie weźmie mi za złe, że moje dalsze ozważania -opę na jego wyjaśnieniach opublikowanych w TKA" z dn , bowiem te wyjaśnienia w konfontacji z początkową działalnością Rady Pacowniczej ( TKA" n 48 i 49 z 1981.) oaz wywiadem z pzewodniczącym Pezydium Rady Pacowniczej, opublikowanym w TKA" z dn pod wymownym tytułem Funkcja współgospodaza zobowiązuje", są nade kontowesyjne. Głównym powodem nie podjęcia działalności Rady Pacowniczej było pismo Min. Chemii i Pzem. Lekkiego zezwalające na wznowienie działalności Rady Pacowniczej w Azotach", jednak z zastzeżeniem pawa odwoływania dyektoa ze stanowiska. Dziw na zecz, bo takie zastzeżenie nie uchyla ustawy zasadniczej a jest konsekwencją stanu wojennego, któy niestety, pociąga za sobą pewne społeczne utudnienia. Nie wydaje mi się, żeby zaistniała w naszych zakładach potzeba zmiany samego dyektoa,-a jeśli tak, to tzeba o tym otwacie powiedzieć. Natomiast śmiem wątpić, żeby dyekto sam zlekceważył decyzje Rady Pacowniczej w odniesieniu do całego podległego dyektoowi pesonelu. Pozwolę sobie na pzytoczenie kilku pzy kładów co ewentualnie może być pzydatne dla piogamowania pzyszłej działalności tak Rady Pacowniczej jak i związków zawodowych. Jest, takim poblemem spawa płac nie kończący się i nie zawsze zadawalający temat. W tym wypadku związek zawodowy musi dążyć do uzyskiwania jak największego funduszu płac i jego spawiedliwego podziału. Rada Pacownicza natomiast płace musi łączyć z efetkami podukcyjnymi i możliwościami zakładów. Równocześnie tzeba wpowadzić takie systemy ocen i podziałów, żeby zadawalać obie stony Podobnie jest ze spawą węgla dla załogi ( Intees" za 10 milionów", TKA" n 22 z dn ). I w tym wypadku tzeba tu widzieć dwa aspekty spawy; sięgnąć do błędów pzeszłości i dopowadzić do ównowagi podziału śodków finansowych. Związki zawodowe muszą i tu znaleźć odpowiedź na zasadnicze pytanie: czy deputat węglowy jest częścią składową upćsażenia pacowniczego, któa musi być naliczana dowę nowych obiektów, bo wypacowane fundusze pzeznaczone są na pokycie kosztów utzymania istniejących obiektów. Tzeba więc i tu dojść do pzyczyn takiego stanu zeczy. Pozwolę sobie pouszyć jeszcze dwa poblemy budownictwa mieszkaniowego i o- gódków działkowych. Te zagadnienia 'są ściśle związane z działalnością Rady Pacowniczej i związków zawodowych. Tzeba sobie zdawać spawę, że w samym zakładowym działaniu niewiele tu można dokonać, a czynnikiem decydującym jest większa opeatywność administacji państwowej. Moim zdaniem duże pole do popisu ma tu uch PRON-owski. Odębnym zagadnieniem jest budownictwo indywidualne! O istniejących możliwościach zakła dowych wynikających z ustawodawstwa pzekonał mnie inż. T. Buczma. Słabe zainteesowanie wynika z tego, że każdego odstasża cena takiej budowy. Pzy baku dostatecznej infomacji o istniejących pzepisach w tej mieze, możliwości potanienia kosztów takiej budowy, tudno mówić o twozeniu fom oganizacyjnych i zachęcania do takiego budownictwa. Godziłoby się ozwinąć dyskusję na ten temat na łamach TKA". Ogódki działkowe to mazenie niejednego z naszych pacowników. Pzełamano ostatecznie ciągnący się od spó o około 20 ha teenu w ejonie Miedziaskiej Huty, chociaż na 5-letni okes. Już możnadopowadzić do podziału pzynajmniej części działek i pzyznania ich użytkownikom. Na obecnym etapie spawna ealizacja uzależniona jest od dyekcji inwestycji oaz opeatywności Rady Pacowniczej. A wiosna już niedaleko. Istnieje też ealna możliwość pzejęcia około 20 ha teenu w Staej Kuźni. Odstaszać może odległość od miejsca zamieszkania. Jeżeli jednak zwa* żyć, że teen sam w sobie (lasy) i wielkość działek (500 m kw.) mają chaakte ekeacyjny, to dla posiadaczy nawet motooweów dojazdy nie powinny stanowić poblemu. Pzy pomocy zakładów można tu nawet wydzielić teen na ośodek półkolonijny dla dzieci względnie wypoczynku dla emeytów. Bodajże najstaszym, a w każdym azie najlepiej zagospodaowanym teenem są ogódki działkowe pzy ul. Gliwickiej. Ale i tu można sobie postawić pytanie czy zostały wykozystane wszystkie możliwości? Na tym teenie jest natualne bagnisko zaośnięte szuwafem, na któym minimalnym kosztem można pozysskać kilkadziesiąt działek i podnieść estetykę całego teenu, gdyby Zaząd Gospoda ki Komunalnej zasypał ten teen miejskimi odpadami, któe i tak gdzieć wywieźć musi, a pzedsiębiostwa budowlane na ten teen pzewiozły ziemię nawiezchniową z wykopów pod nowe budowy. Te kilka powiezchownie zaledwie pouszonych poblemów upoważnia mnie do stwiedzenia, że związki zawodowe i Rada Pacownicza pzez długi okes czasu będą miały co obić, by pomóc.załodze, któej pzecież mają służyć. WŁADYSŁAW POLOK BEZ PLAMY SIEDZIMY OBOK SIEBIE piewszym obowiązkiem w teatze, w kinie, na koncecie jest punktualność. Pzedzieanie się między zędami w takcie spektaklu jest poważnym uchybieniem tak wobec widzów jak aktoów i autoa. MIEJSCE W ŚRODKU RZĘDU Jak wchodzić? Pzodem czy tyłem do siedzących w tym" zędzie? Wyłącznie pzodem! Mimo że układ ciała spzyja aczej wchodzeniu tyłem, ale pzyjmujemy wtedy niezbyt gzeczną postawę wobec siedzących, a na dodatek stącamy im z kolan cukieki, toebki oaz deffezemy po nogach. BRAWO Natualnie bić bawo należy, ale w poę Po odsłonięciu kutyny, na piewsze wejście słynnego atysty a także po niektóych słynnych kwestiach w sztukach jak ( Kantazy"), a także po solowych aiach w ooeze i.po dłuższych mono'">gacb w damacie ( Hamlet")..Być albo nie być oto jest pytanie..." itp. Kino, teat, opeetka... W wielu teatach można się spotkać ze zwyczajem niewpuszczania na salę spóźniał skich (co nie jest zawsze ściśle pzestzegane) i często bilete daje się ubłagać i wpuszcza na salę spóźnionych w momencie gdy Cześnik o- świadcza się Podstolinie, czy Baon Cygański śpiewa finałową aię. Otwacie dzwi w tym momencie odwaca uwagę widowni od sceny. N.e należy także zapędzać się po ciemku między zędy kzeseł w poszukiwaniu swego miejsca, lecz zęczniej jest pzysiąść na najbliższym wolnym kzesełku, a swe właściwe miejsce odszukać w czasie pzewy. Często można zaobsewować, że ci, któzy aczej późno dotali do teatu czy kina zaczynają się śpieszyć, gdy mają go opuszczać. Gdy tylko pzedstawienie ma się ku końcowi ów widz zywa się z kzesła i z głośnym pzepaszam" zmusza do powstania oglądających pzedstawienie, sam zaś sfosowawszy dzwi od sali, dopada jeden z piewszych ladę szatni. Taki finał lest niegzeczny tak w stosunku do widzów, któ.ym nie dane jest wysłuchanie ostatnich kwestii sżtuki, jak też nie wychodzi się z teatu nie podziękowawszy aktoom za ich atystyczny wysiłek. * Opuścić salę wolno dopieo po ostatnim definitywnym spuszczeniu kutyny. Niektózy badziej pzezoni" widzowie ozwiązują spa wy nieco inaczej. W czasie o- statniej pzewy odbieają z szatni gadeobę i ostatniego aktu wysłuchują tzymając na ękach płaszcze, szaliki, toby. Często nawet (co jest niedopuszczalne.. siedzą w czapce na głowie). W komedii i w teatze satyycznym, klaszczemy po u- danym dowcipie oaz na zakończenie każdego aktu Najtudniej jest utafić z klaskaniem na koncecie. Bije się bawo pzed wykonaniem utwou, na wejście dyygenta i -solisty oaz po każdym odeganym utwoze i odśpiewanej aii. Gdy wykonywany jest cykl pieśni, klaszcze się po każdej z nich. Na koncetach jazzowych, można klaskać po każdym solo, mimo iż okiesta ga dniej. Jeżeli jesteś zadowolony z pzedstawienia bij bawo szczeze i entuzjastycznie, bo jest to wyaz uznania dla wykonawców. A * teaz kodeks widza: w czasie twania spektaklu wstzymaj się od głośnych uwag,» ] dotyczy głównie niewiast idąc do teatu nie pefu- "mujmy się zbyt mocno". Kopla pefum czy wody kolońskiej, to jest wszystko co mogą znieść sąsiedzi, w teatze zdejmujemy nakycia głowy (w kinie nie jest to konieczne, lecz tylko wtedy, gdy nie są zbyt dużych ozmiaów i nie ma pzy nich pióek czy kokadek), nie szeleść papiekami, nie siedź głowa pzy głowie" nawet będąc z osobą badzo bliską, bo zastawiasz pole widzenia, a sąsiad nie zawsze jest ciekaw, twoich amoów. (IWO) KUCHNI KOLACJA w kawaleskiej Z wiadomych względów kolacja domowa lest posiłkiem, któy może zlikwidować lub złagodzić skutki błędów dotyczących żywienia, jak ównież wpłynąć na pzy jemną atmosfeę odzinną w wielu domach Stały bak czasu odziców, dla dzieci, a dzieci dla odziców, bak możliwości wzajemnej wymiany myśli i pomówienia o codziennych spawach ozdziela odzinę Wszyscy domow nicy, także i dzieci powinni więc dołożyć 'staań, aby wspólna kolacja domowa była posiłkiem ocze kiwanym pzez całą odzinę, spożytym w miłej atmosfeze. W poównaniu z dawnymi zwyczajami żywieniowymi zalecającymi obfite Jedzenie. obecnie zaleca się posiłki lekkostawne, ale pełnowatościowe i podawane stosunkowo wcześnie, około KOLACJE ZIMOWE W zime chętnie się jada posiłki goące, o wysokiej watości kaloycznej W tym ok sie często kozysta się z yb, wędlin, także takich,, któe niezbyt smakują w lecie, tj, salcesonów, pasztetówek, kaszanek. Więcej też stosuje się potaw z kasz, mąki i ziemniaków. Często na kolację podaje się ziemniaki, gdyż osoby jadające w stołówkach zadko mają okazję spożywać je świeżo ugotowane. Bak świeżych owców wyównuje się ównież pzez używanie do potaw suszu owocowjgo, soków. kompotów, pzecieów itp. W czasie zimy wykozystuje się pzygotowane w domu pzetwoy, np. kompoty z owoców, musy jabłkowe, syopy owocowe, konfiktuy. -Watość witaminową pzetwoów zwiększa dodatek do posiłku owoców świeżych czyli o- becnie tylko lablek (Dokończenie na st. 7)