J. Świątkowska Wroclaw University of Economics Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstwa z branży magazynowanie i działalność wspomagająca transport JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: zarządzanie środkami pieniężnymi, należnościami, budżet gotówki Streszczenie: Poniższy raport przedstawia strategię zarządzania środkami pieniężnymi, preliminarz środków pieniężnych, zarządzanie należnościami z branży magazynowanie i działalność wspomagająca transport.
Firmy należące do sektora 52 zajmują się magazynowaniem i działalnością usługową wspomagającą transport. Do pracy posłużono się danymi przedsiębiorstwa, właśnie z tego sektora, które dostarcza rozwiązań w zakresie ekologicznego składowania minerałów energetycznych (popiołu i pyłów dymnicowych). Jest to przedsiębiorstwo prywatne należące do pewnej zagranicznej grupy, ale także pracownicy firmy posiadają mniejszościowy parkiet udziałów. Krótkoterminowe planowanie finansowe to przede wszystkim decyzje dotyczące środków pieniężnych, ich wpływów i wypływów, poziomu w okresie poniżej roku. Głównym celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja jego wartości, możliwe jest to dzięki uzyskanym środkom pieniężnych ze sprzedaży dóbr i usług. Zarządzanie środkami pieniężnymi polega na utrzymywaniu ich zasobów na odpowiednim poziomie, takim aby nie ponoszono kosztów ich utrzymania bądź posiadania zbyt małych zasobów. Ze sprawozdania finansowego wynika, że poziom środków pieniężnych w roku 2011 zmniejszyła się, może to świadczyć o tym, że wpływy środków były niższe niż ich wypływy, dlatego do analizy zastosujemy model Baumola. Zakładamy również że poziom tych transakcji jest możliwy do przewidzenia. W tabel 1. przedstawiono wybrane pozycje ze sprawozdania finansowego oraz pewne wielkość założone do przeprowadzania analizy. Tabela 1. MODEL BAUMOLA Środki na początek 2011 7 998 000 Środki na koniec 2011 6 536 000 Przepływy z działalności operacyjnej -55 233 000 Przepływy z działalności inwestycyjnej -198 050 000 Przepływy z działalności finansowej 251 821 000 Przepływy netto -1 462 000 średnie dzienne wypływy 4 061,11 koszty jednej transakcji 500 koszt kapitału 16% efektywna stopa podatkowa 20% zapotrzebowanie na środki - miesięczne 20 985 083,33 Optymalna wielkość jednego transferu środków 1 425 397,61 Ilość transferów 14 razy w miesiącu 2
Model Baumola został zastosowany z uwagi na przyjęte założenie że przedsiębiorstwo w pierwszym kwartale roku ma większe wypływy środków niż ich wpływy. Przedsiębiorstwo w sytuacji gdy poziom środków pieniężnych będzie minimalny, wówczas pozyska je z zaciągnięcia kredytu lub pożyczki. Sytuacja taka może się zdarzyć aż 14 razy w miesiącu, czyli około 42 razy w pierwszym kwartale, a optymalna wielkość jednego transferu wynosi 1 425 397,61 zł. Zarządzanie należnościami polega głownie na określeniu sposobu kredytowaniu odbiorców naszych dóbr i usług. Dobra polityka pozwoli na szybsze spływanie należności co przekłada się na poprawę płynności finansowej, uzyskanie zysków, a także na wzrost wartości przedsiębiorstwa o co głównie chodzi w prowadzeniu działalności. Pozwala również na uniknięcie m.in. zbędnych kosztów związanych z ich zarządzaniem. Wykorzystamy analizę przyrostową do prezentacji tego jak zmiana sposobu kredytowania klientów może wpłynąć na poziom osiągniętych wyników. Polega ona na szacowaniu zmian w przychodach ze sprzedaży, strat wynikających ze złych długów oraz okresu spływu należności w zależności od przyjętej polityki kredytowania klientów. W tabeli 2. przedstawione są dane potrzebne do zaprezentowania przykładu, pewne wielkości są danymi teoretycznymi. Tabela 2. Dane do analizy przyrostowej - należności Przychody ze sprzedaży 8 478 000 Wzrost przychodów ze sprzedaży o 5,50% Koszty zmienne stanowią 75% przychodów ze sprzedaży 6 358 500 Koszt finansowania należności 25% Koszt kapitału 16% Efektywna stopa podatkowa 20% Klienci reagują płatności co (dni) 21 Straty wynikające ze złych długów - 2% przychodów ze sprzedaży 169 560 Tabela 3. Przypadek 1. wydłużenie terminu płatności o 9 dni Nowy termin płatności - Prawdopodobny wzrost przychodów do poziomu - Straty wynikające ze złych długów - 2,5% przychodów ze sprzedaży Oszacowany przyrost należności EBIT - korzyści ze zmiany polityki kursowej EV - wpływ zmiany na wartość przedsiębiorstwa 30 DNI 10 000 000 200 000 307 075 265 681,25 1 228 300 3
Jak widać w tabeli 3 wydłużenie okresu kredytowania o 9 dni wzrost wartości należności o 307 075 zł. Zmiana ta również pozytywnie wpłynęła na wzrost wartości przedsiębiorstwa i korzyści z tego wynikających. Przypadek 2 prezentuje sytuację, w której przedsiębiorstwo skraca termin płatności dla swoich klientów o 7 dni. Tabela 4. Przypadek 2. skrócenie okresu kredytowania o 7 dni Nowy termin płatności 14 DNI - Prawdopodobny spadek przychodów ze sprzedaży 6 530 000 - Straty wynikające ze złych długów - 2% przychodów ze sprzedaży Oszacowany przyrost należności -212 197,22 EBIT - korzyści ze zmiany polityki kursowej -385 250,69 EV - wpływ zmiany na wartość przedsiębiorstwa -1 714 056,25 Zmiana ta wpływa negatywnie na wartość należności, a także na przewidywany wzrost wartości przedsiębiorstwa. Nie przynosi ona żadnych zysków a wręcz przeciwnie znaczącą stratę. W tabeli 5. przedstawiona jest sytuacja kiedy przedsiębiorstwo oferuje swoim klientom, którzy regulują płatności w ciągu 7 dni, a jest ich około 40% ogółu skonto w wysokości 3%, a pozostali płacą w ciągu 21 dni. Tabela 5. Przypadek 3. skonto dla klientów płacących w ciągu 7 dni - korzystających 40% - 60% klientów płaci 21 dnia - udział złych długów 1% - przychody ze sprzedaży na poziomie 9 345 000 Oczekiwany okres spływu należności 15 DNI Przyrost należności -114 206,25 EBIT - korzyści ze zmiany polityki kursowej 209 271,56 EV - wpływ zmiany na wartość przedsiębiorstwa 932 151,56 Wielkość należności w takiej sytuacji ulega zmniejszeniu, jednak mimo to nie ma to większego negatywnego wpływu na zmianę wartości przedsiębiorstwa i korzyści z tego wynikających. Także wielkość złych długów ma niewielki udział. Średni okres spłaty należności wyniesie 15 dni. W ostatnim założeniu przyjęto jak wcześniej, że klienci otrzymają skonto w wysokości 3% i termin płatności w ciągu 7 dni jednak liczba korzystających zmniejszy się do 25%, a pozostali klienci płacą w terminie 30 dni. 4
Tabela 6. Przypadek 4. Skonto dla klientów płacących w ciągu 7 dni korzystających 25% - 75% klientów płaci 30 dnia - Udział złych długów w przychodach ze sprzedaży 4% - Przychody ze sprzedaży na poziomie 15 374 000 Oczekiwany okres spływu należności 24 DNI Przyrost należności 768 700 EBIT korzyści ze zmiany polityki kursowej 1 163 295 EV wpływ zmiany na wartość przedsiębiorstwa 6 585 175 Można tutaj zauważyć, że w tym przypadku nastąpi największy wzrost wartości należności co pozytywnie wpłynie na wartość przedsiębiorstwa, a średni okres spływu należności wyniesie 24 dni. Warto się zastanowić nad przyjęciem takiej polityki, ponieważ mimo że udzielamy skonta dla klientów to uzyskujemy dużo wyższe przychody z krótszym terminem spływu środków niż w przypadku 1. Preliminarz środków pieniężnych to prognoza przyszłych wpływów i wypływów środków pieniężnych w danym okresie. Pozwala ona na określenie sposobu ich utrzymywania przez przedsiębiorstwo na określonym przez niego poziomie, a także określenie działań, które pozwolą na eliminacje problemów i sposobu pozyskania dodatkowych źródeł finansowania w odpowiednim do tego momencie. Aby określić preliminarz środków pieniężnych dla przedsiębiorstwa z branży 52 przyjęto pewne teoretyczne założenia, które są przedstawione w tabeli 7. Tabela 7. Założenia dodatkowe do preliminarza środków pieniężnych Strategia sprzedaży kredytowej: - skonto 3% w przypadku płatności w ciągu 14 dni - pozostali termin płatności 30 dni Założenie dodatkowe: Spływ należności w ciągu 14 dni od sprzedaży 10% Spływ należności od 15 do 30 dni od sprzedaży 39% Spływ należności od 31 do 45 dni od sprzedaży 27% Spływ należności od 46 do 60 dni od sprzedaży 18% Należności nieściągalne 6% Wydatki na zakup materiałów - % sprzedaży 35% W pierwszej kolejności określimy jakie wpływy należności uzyskamy w danym okresie, a następnie jakie wydatki przedsiębiorstwo poniesie na zakup materiałów do produkcji. Pozwoli to na obliczenie przyrostu bądź obniżenia środków pieniężnych w danym okresie. Uwzględnić należy również wydatki 5
związane z kosztami stałymi amortyzacja, nakłady inwestycyjne czy spłaty zobowiązań pożyczek, kredytów oraz odsetek od nich, a także podatek dochodowy. Wszystkie te pozycje przedstawione są w tabeli 8. Tabela 8. Preliminarz środków pieniężnych 02.11-15.11 16.11-29.11 30.11-13.12 14.12-27.12 28.12-10.01 11.01.- 24.01 25.01-07.02 Wpływy i wydatki Sprzedaż 1 032,00 1 230,00 1 334,00 1 435,00 1 130,00 876,00 753,00 Wpływy otrzymane: - W ciągu 14 dni od sprzedaży 139,20 109,61 84,97 73,04 - Od 15 do 30 dni od sprzedaży 520,26 559,65 440,70 341,64 - Od 31 do 45 dni od sprzedaży 332,10 360,18 387,45 305,10 - Od 46 do 60 dni od sprzedaży 185,76 221,40 240,12 258,30 Należności otrzymane ogółem 1 177,32 1 250,84 1 153,24 978,08 Zakupy (35% sprzedaży) 502,25 395,50 306,60 263,55 Płatności za zakupione materiały 502,25 395,50 306,60 263,55 Przyrost środków pieniężnych w danym miesiącu Należności otrzymane 1 177,32 1 250,84 1 153,24 978,08 Płatności za zakupione materiały 502,25 395,50 306,60 263,55 Wydatki - koszty stałe 174,60 86,70 Nakłady kapitałowe 757,30 987,60 Płatności odsetek 157,00 173,40 Spłata długu 499,70 209,50 Podatek dochodowy 9,70 8,20 Wydatki ogółem 1 269,25 1 226,80 1 302,40 733,15 Przyrost/ubytek środków -91,93 24,04-149,16 244,93 Zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne Środki pieniężne na początku miesiąca 123,73 31,80 55,84-93,32 Środki pieniężne na koniec miesiąca 31,80 55,84-93,32 151,61 Docelowy poziom środków 90 90 90 90 Poziom niedoboru/nadwyżki środków -58,20-34,16-183,32 61,61 Ostatni wiersz tabeli 8 przedstawia poziom środków w danym okresie, które należy pozyskać aby nie została zachwiana płynność finansowa przedsiębiorstwa. Zostało to obliczone z uwzględnieniem docelowego poziomu środków pieniężnych, który wynosi 90. Planowanie w przedsiębiorstwie środków pieniężnych oraz związanych z nimi przepływów konieczne jest do tego aby sprawnie zarządzać oraz utrzymywać płynność finansową. Ważne jest również aby przy analizie tej uwzględniać różne czynniki oraz porównywać kilka wariantów aby wybrać najlepszy, korzystny dla przedsiębiorstwa. Możliwe jest również zauważenie odpowiednio wcześnie pewnych niekorzystnych zmian, dzięki czemu można wcześniej zareagować i oddalić negatywne czynniki, czy inne ewentualne następstwa. 6
BIBLIOGRAFIA: 1. Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, PWE, 2003 2. Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie płynnością, C.H. Beck,2005 3. Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, 2013 4. Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstw, ODDK, 2009 5. Michalski G., Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych ODDK, 2008 6. Panfil M., Zarządzanie należnościami w małym i średnim przedsiębiorstwie, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, 2004 7. Jog V., Suszyński C., Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo CIM, 2001 8. Śpiewak T., Zarządzanie środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie : teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008 9. Duda-Piechaczek E., Analiza i planowanie finansowe, Helion, 2007 10. Garbicz B., Modelowanie finansowe w małych i średnich przedsiębiorstwach : wybrane problemy, 2006 11. Buk H., Nowoczesne zarządzanie finansami : planowanie i kontrola, C.H.Beck, 2006 12. Operacyjne Planowanie Finansowe. Ujęcie Praktyczne, Diffin, 2008 13. Komorowski J., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, ODDK, 2001. 14. Krzeszowski W. D., Sporządzanie oraz wykorzystanie planów przepływów środków pieniężnych, 2003 15. Stacharskiej - Targosz J., Finansowanie działalności przedsiębiorstw : praca zbiorowa, Wydawnictwo WSB, 2005 16. Kowalczyk J., Kusak A., Decyzje finansowe firmy : metody analizy, C.H.Beck, 2006 17. Seretna - Sałamaj D., Dynamiczne zarządzanie strukturą finansów przedsiębiorstwa, Politechnika Warszawska, 2008 18. Hordyj A. Dywersyfikacja jako element strategii finansowej przedsiębiorstw, 2005 19. Młodzikowska D., Carlsson P., Ekonomia przedsiębiorstw : finanse dla niefinansistów, BL Info Polska, 2010 20. Nesterak J., Kowalik M., Finanse firm : długoterminowe zarządzanie finansami, Anvix, 2004 7
21. Krzemińska D., Finanse małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, 2007 22. Kopiński A., Finanse przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, 2010 23. Dziawgo D., Zawadzki A., Finanse przedsiębiorstwa : istota - narzędzia zarządzanie, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce - Zarząd Główny. Instytut Certyfikacji Zawodowej Księgowych, 2011 24. Iwin-Garzyńska J, Finanse przedsiębiorstwa : kategorie, wartości, Uniwersytet Szczeciński. Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania. Zakład Finansów Przedsiębiorstw, Economicus, 2011 25. Michalski G., Finansowe strategie przedsiębiorstwa : podstawy teorii i przykłady, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, 2004 26. Monitor Polski B - Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa z branży 52 27. Strona internetowa analizowanego przedsiębiorstwa 28. http://www.wnp.pl/ 29. http://biznes.interia.pl/ 30. http://www.ekonomia24.pl/ 31. http://famur.com.pl/ 32. http://www.industrial-monitor.pl/ 8