MOTYWACJA DO NAUKI 1. Rzbudzanie u dziecka zamiłwania d nauki. uczenie się ma wyższą jakść, gdy dzieck je lubi, wyjaśnianie, w jaki spsób zajęcia szklne pmgą uczniwi w życiu (czeg nauczą się uczniwie dzięki temu zadaniu, pdanie spsbu wykrzystania wiedzy lub umiejętnści pza szkłą) czyli tchnij niec życia w nauczanie w szkle, dnsząc je d sytuacji w prawdziwym świecie, pwiąż wiedzę naukwą z naturalnymi zjawiskami przyrdniczymi, dnieś wiedzę spłeczną i histryczną d współczesnych wydarzeń, wskaż na pdbieństw literatury d życiwych dświadczeń i prblemów, pdkreślaj zastswania matematyki w cdziennym życiu, dwłuj się d rzeczy, które mają dla dziecka znaczenie, pszerzaj (rdzicu) wiedzę zdbywaną w szkle, rzbudzaj pzaszklne zaintereswania i pasje dziecka, 1. Nauka pprzez zabawę. zabawy edukacyjne, zabawy kształcące pdstawwe umiejętnści (np. liczenie pdczas gry planszwej, prównywanie brazków pdczas gry w dmin brazkwe lub Czarneg Pitrusia ) nie bciążaj nadmiernie planu zajęć swjeg dziecka aby miał n czas na zabawę. Im więcej nauczy się pprzez zabawę, tym silniej rzkwitnie jeg naturalny zapał d nauki i tym mcniej plubi naukę w późniejszym życiu, 1. Trzy główne elementy decydujące zamiłwaniu d nauki: Kmpetencje Wszyscy lubią rbić t, c sprawia, że czujemy się kmpetentni dzieci również! Im dzieci czują się bardziej kmpetentne, tym bardziej interesują się pracą w szkle i intensywniej się uczą.
Badania wykazują, że dzieci najczęściej dświadczają satysfakcji pdczas pracy szklnej, kiedy mają jasn kreślne cele, trzymują natychmiastwą, precyzyjną infrmację zwrtną d piekuna i pracują ciężk na pzimie swich umiejętnści lub drbinę pwyżej teg pzimu. Wnisek: zadania nie mgą być zbyt łatwe, ani zbyt trudne. Dzieck uczy się w szkle ale duże znaczenie ma niefrmalna nauka w dmu i w ich śrdwisku. Dbrze jest wprwadzać d cdzienneg życia rdzinneg zajęcia sprzyjające rzwjwi pczucia kmpetencji /już u trzyletnieg dziecka/: Otcz dzieck językiem aby dzieck słyszał słwa i pprawny spsób ich wymwy raz aby mgł ćwiczyć zdlnści językwe (zadawaj pytania i prwkuj dpwiedzi dziecka, w naturalny spsób pszerzając ich słwnictw, czytaj książki, pwiadaj histryjki, ucz pisenek, wierszyków, rymwanek). Wspmagaj rzwój umiejętnści czytania czytaj mu książki, przerywaj lekturę w śrdku pwieści i pprś dzieck, żeby przewidział, c się wydarzy dalej, dwiedzaj z nim księgarnie, bibliteki, pmóż mu znaleźć książki na interesujące g tematy. Zwiększaj kmpetencje dziecka w dziedzinie matematyki angażuj je w cdzienne czynnści, które wymagają matematyczneg rzumwania (rzpznawanie kształtów, srtwanie, mierzenie, bliczanie, prównywanie, używanie kalendarza, dczytywanie gdzin na zegarze). Aby być pilnymi uczniami, dzieci nie tylk muszą wiedzieć, że są kmpetentne, ale i wierzyć, że staną się bardziej kmpetentne, gdy spróbują czegś nweg. Jak pmóc dziecku uwierzyć, że mże dnieść sukces w szkle: zapewnij mu pzytywne infrmacje zwrtne czyli pchwal je za siągnięcia, wyraźnie kmunikuj dziecku, że w nie wierzysz ( wiem, że t ptrafisz ), przyznaj, że praca jest trudna (unikaj stwierdzeń typu: nie umiesz teg zrbić? Przecież t takie prste! ), pkazuj pzytywne przykłady ( ja też miałam trudnści z matematyki, ale mja wytrwałść i upór w nauce się płacił zrzumiałam działania na ułamkach),
łącz krytykę z pchwałami ( nie masz prblemów z rtgrafią, ale czasem źle stawiasz przecinki ), wystrzegaj się pdawania za przykład rdzeństwa lub klegów dpaswuj swje czekiwania d każdeg dziecka z sbna. Samdzielnść swbda wybru i dpwiedzialnść Samdzielnść pzwala dziecku dczuć dumę z własnych siągnięć. Jeśli kntrlujesz swje dzieck lub za bardz mu pmagasz, mże być ci wdzięczne lub czuć ulgę, że nie pnisł prażki, ale też nie mże przypisać sukcesu wyłącznie sbie. Przekazanie kntrli dziecku pbudza mtywację d nauki. Samdzielnść dziecka nie znacza jednak zgadzania się na wszystkie jeg zachcianki. Dzieci pwinny znać jasne, dbrze zdefiniwane zasady i wiedzieć, jakie są knsekwencje ich łamania (tzw. wybór w pewnych granicach ). Kiedy wprwadzamy nwe graniczenia, wyjaśniamy, dlaczeg t rbimy. Zasady należy przedyskutwać z dzieckiem. Mżna je spisać w frmie umwy, którą bje pdpiszecie. W umwie zawrzyj także własne bwiązki. Knsekwencje pwinny wypływać ze złamanej zasady. Jeśli twje dzieck nie nadąża z drabianiem lekcji, zażądaj d nieg, by następneg dnia zasiadł d nich wcześniej, ale nie zabieraj mu deseru ani nie każ mu siedzieć dłużej wieczrem. Pzwól dziecku wybrać styl pracy np. czytanie na pdłdze. Gdy dzieck pracuje już na własną rękę, zachwaj pewien dystans. Nie wywieraj presji, zerkając mu przez ramię, gdy pracuje lub stale pytając, jak mu idzie. Nie wykrzystuj pczucia winy lub bwiązku c miesiąc dkładamy pieniądze na twje krepetycje, a ty nie wkładasz najmniejszeg wysiłku w naukę. Więź piekuńcza
Rdzicielskie wsparcie przyczynia się d wewnętrzneg pczucia bezpieczeństwa dziecka c z klei krzystnie dbija się na zdlnściach dziecka i jeg chęci bycia ciekawskim badaczem taczająceg świata. Jeśli wasze relacje pierają się na wzajemnym szacunku, dzieck będzie przyswajał twje wartści, włącznie z przeknaniem, że ciężka praca i dbre wyniki są bardz ważne. Będzie chciał spełnić twje czekiwania nie dlateg, że bawia się kary, ale dlateg, że ptraktuje je jak własne. Na bliską więź pmiędzy rdzicami a dzieckiem składają się trzy elementy: akceptacja dzieck wie, że kchasz je bezwarunkw, bliskść wykazujesz zaintereswanie sprawami dziecka i angażujesz się w jeg życie, reagujesz na jeg ptrzeby, wsparcie szanujesz dzieck za t, kim jest i wspierasz je w dążeniu d samdzielnści. Czyli: niezależnie d sytuacji pkaż, że ci zależy na dziecku, interesuj się cdziennym życiem dziecka, wspólnie spędzajcie czas, spraw, żeby dzieck czuł się rzumiane, szanuj dzieck, za t, kim jest, przekazuj dziecku własne wartści mów nich w spsób bezpśredni i żyj zgdnie z nimi. 1. Dzieck mże stać się mądrzejsze dzięki wytrwałej pracy Dzieci, które wierzą, że inteligencja jest czymś stałym, uważają, że niczeg nie mżna zrbić, by stać się mądrzejszym. Nie mają pwdów, by ciężk pracwać lub być wytrwałym, kiedy naptykają trudnści. Uprzytmnienie sbie, że ciężka praca i wytrwałść prwadzą d pdniesienia pzimu inteligencji, pbudza wewnętrzną mtywację d nauki. 2. Stawianie sbie za cel nauki czy wyników?
Dzieci mają lepsze wyniki, gdy za cel stawiają sbie zdbycie wiedzy. Stawianie sbie za cel zdbywania wiedzy sprzyja głębszemu rzumieniu materiału. Dzieci uczą się bardziej aktywnie pwtórnie przeglądają materiał, któreg nie rzumieją, zadają pytania pdczas pracy, łączą wiedzę właśnie zdbywaną z przyswjną wcześniej. Uczenie się tylk p t, by zdbyć dbrą cenę, granicza wiedzę zdbywaną przez uczniów d teg, czeg spdziewają się na sprawdzianie. Zbytnie przykładanie wagi d wyników mże zaszkdzić każdemu, ale są dwa typy dzieci, którym przynsi t najwięcej szkód: wyjątkw zdlni uczniwie raz dzieci z niską samceną. Ci pierwsi mgą się znudzić i stracić mtywację d pracy (p c pdejmwać wyzwanie, skr mżna siągnąć cele bez wielkieg wysiłku?). Dzieci z niską samceną z klei uważają: p c się starać, skr i tak wyjdą na głupców, niezależnie d teg, c zrbią. Jak pkazać dziecku, że cenisz stawanie się mądrym: pdkreślaj znaczenie nauki jak celu, pdkreślaj, że nauka jest ważniejsza niż ceny, wytłumacz dziecku, że błędy są naturalną częścią prcesu nauki, bądź wzrem pzytywnej pstawy wbec własnych błędów, pmóż dziecku uczyć się na błędach i niepwdzeniach, nie pzwól, żeby ktklwiek śmiał się z błędów innych. Pamiętaj, że współzawdnictw skupia uwagę na wynikach, zniechęca d pdejmwania wysiłków, sprzyja pbieżnemu wyknywaniu zadań, niszczy kreatywnść. Współpraca bardziej mtywuje niż współzawdnictw. Dzieci lubią pracwać razem z rówieśnikami, a współzawdnictw pmiędzy grupami jest zazwyczaj lepsze niż knkurencja indywidualna. 1. Nagrdy i ceny Nie mżna stswać nagród częściej, niż t naprawdę knieczne. Jeśli zawidą inne metdy, mżna stswać nagrdy d dładwania akumulatrów dziecka. Drbne przekupstw mże skłnić dzieck d rzwinięcia umiejętnści i bywa skuteczne d chwili, gdy pczucie kmpetencji przyniesie dziecku satysfakcję i zwiększy mtywację d nauki. Nagrdy mgą też mtywwać dzieck d panwania tematów, które wydają mu się nudne. Jednak nagrdy
mgą dwracać uwagę dzieci d wartści jakiejś czynnści i kierwać ją na samą nagrdę pwód d pdejmwania czynnści. Innymi słwy najlepszym spsbem pdkpania zaintereswania dziecka nauką jest nagradzanie g za t, że się uczy. Skupianie się na nagrdzie sprawia, iż uczniwie zawężają zakres zaintereswań, zapminają tym, czeg się nauczyli, uciekają się d uczenia się na pamięć i pójścia na łatwiznę, łącznie z szukiwaniem. Przy stswaniu nagród należy pamiętać następujących radach: Nagradzaj czynnść, którą ppierasz. Nie szafuj nagrdami. Jeśli wystarczą ldy, nie prpnuj gry kmputerwej. Nie zwlekaj zbyt dług z wręczeniem lub zrealizwaniem nagrdy. Zwracaj się d dziecka tak, jakby mgł dknać samdzielneg wybru. Na przykład: C pwiesz na t, że jeśli będziesz drabiał wszystkie lekcje przez trzy dni z rzędu, t upiekę ci ulubine ciast? Zgadzasz się na t? Przestań nagradzać, gdy tylk dzieck wykaże prawdziwe zaintereswanie daną czynnścią. Istnieje szczególny rdzaj nagród, które zamiast zmniejszać u dziecka zamiłwanie d nauki, niemal zawsze je zwiększają: nagrdy zawierające infrmacje dtyczące kmpetencji dziecka. Dzieje się tak dlateg, że takie nagrdy ptwierdzają jakieś dknanie lub nwą umiejętnść. Nagrdy, które przekazują infrmacje na temat szklnych kmpetencji dziecka, pdsycą jeg entuzjazm d nauki. Szczególnym rdzajem nagród są pchwały. Przy ich stswaniu należy pamiętać zasadach: Bądź knkretny, chwal tylk za siągnięcia wymagające wysiłku. Chwal za wytrwałść i sbiste pstępy. Chwal uczynki, a nie sam dzieck. Nie pzwól, by dzieck uzależnił się d twich pchwał. Pmóż mu samdzielnie cenić swją pracę. Bądź szczery i nie przesadzaj z pchwałami. Oceny, tak sam jak nagrdy, dciągają uwagę dziecka d teg, czeg się uczy. Nie należy im nadawać największeg znaczenia. Lepiej zachęcać dzieck d teg, żeby bardziej skupił
się na krótkterminwych celach niż na cenach: napisaniu dbreg referatu, nauczeniu się piswni nwych słów. Gdy dzieck trzymuje ceny lub świadectw, płóż nacisk na uwagi nauczyciela i inne infrmacje dtyczące teg, czeg się nauczył. Pwiedz dziecku, że tak naprawdę liczy się wysiłek włżny w pracę raz t, czeg się nauczy. Im większy nacisk płżysz na pczucie sbistej satysfakcji i dumy z dbrze wyknanej pracy, tym mniej dzieck będzie zależne d zewnętrznych bdźców takich jak ceny. 1. Pczucie własnej wartści Gdy dzieck wie, że je kchasz i akceptujesz, wzrasta w atmsferze miłści i spkju, która jest niezbędna d pełneg emcjnalneg rzwju i wykształcenia się zamiłwania d nauki. Świadme, że twja miłść nie zależy d jeg siągnięć szklnych, dzieck mże pdejmwać ryzyk i prsić pmc. Mże uczyć się pprzez zabawę, stawać się craz bardziej kmpetentne, czuć się samdzielne, a przy tym nie tracić z tbą bliskiej więzi. MOTYWACJA DO NAUKI: CHCIEĆ TO MÓC Kt chce cś stwrzyć, musi cś z siebie dać. Mtywacja dgrywa tutaj zasadniczą rlę. Mtywacja d nauki znacza knfrntację z kreślnymi wymgami jakści. Chdzi t, żeby w tej samej sytuacji siągać c najmniej równie dbre, a nawet lepsze wyniki niż d tej pry alb w prównaniu z innymi ludźmi dknywać takich samych alb lepszych siągnięć. Wcześniejsze sukcesy alb prażki kreślają w znacznym stpniu mtywację dziecka d nauki. Ważne jest więc, żeby d małeg dzieci miały kazje d dnszenia sukcesów. Dzieck, które w kreślnych sytuacjach dnisł sukces, przeważnie pnawia próby zebrania klejnych laurów. Spsób interpretacji przez dzieci sukcesów czy prażek, w spsób isttny determinuje ich dalszą mtywację d nauki. Pczucie dpwiedzialnści za własne pczynania, ma znaczący wpływ na skupienie uwagi i wytrwałść. Jak rzwija się mtywacja d nauki
małe dzieck cieszy się efektem własnych pczynań, dlateg sam stara się tak działać, żeby siągnąć kreślne rezultaty, starsze dzieck pdejmuje próby efektywneg sprstania wymgm tczenia, rdzice pdtrzymują w dziecku jeg gtwść d pdejmwania wysiłku, nauki. Wychwanie w samdzielnści rdzina pwinna pświęcać czas na wypróbwanie przez dzieck własnych rzwiązań, rdzice pwinni dstrzegać starania dziecka, a przede wszystkim dceniać nawet niewielkie pstępy. W ten spsób umacniają je w dalszych działaniach, dają mu nadzieję, ddają dwagi i tym samym wspierają jeg samdzielnść, atmsfera w rdzinie pwinna być naznaczna wzajemnym szacunkiem i życzliwścią, rdzina pwinna dstarczać dziecku impulsów, przydatnych w rzwiązywaniu prblemów i w rzbudzaniu chęci pznania, rdzina pwinna również kreślać dziecku granice i ułatwić rientację w bliskim tczeniu. Gdy brakuje czasu Dzieci ptrzebują wsparcia rdziców, żeby mieć mtywację i pracwać wytrwale. Ważny jest przede wszystkim czas i zaintereswanie dla jeg ptrzeb i prblemów. Kiedy brakuje czasu brakuje też cdziennych rzmów, przemyśleń na temat wychwania i jeg celów, a także wzajemneg wsparcia i kazywania szacunku. Umykają uwadze rdziców zaniedbania np. przy drabianiu lekcji czy wypełnianiu dmwych bwiązków. Z drugiej strny częst nie zauważają starań dziecka, które chce siągnąć jak najlepsze wyniki. Jeśli nie ma uznania, alb jeśli udziela się tylk nagany, t nie należy czekiwać, że dzieck będzie miał chęć na długtrwały wysiłek. Jest n bwiem przeświadczne, że wysiłek się nie płaca.
BIBLIOGRAFIA: D. Stipek, K. Seal Jak nakłnić dzieck d nauki?, Warszawa 2002. G. W. Green Jak pmagać dziecku w nauce, Warszawa 1997. A. Faber, E. Mazlish Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w dmu i w szkle, Pznań 1996. B. L. Mc Cmbs, J. E. Ppe Uczeń trudny. Jak skłnić g d nauki, Warszawa 1997. H. Weyhreter Zaburzenia kncentracji u dzieci, Warszawa 2001. J. Fultn Sprawdź mżliwści swjeg intelektu, Warszawa 2001. Trudne sytuacje w szkle pdstawwej