Zerowe sopy procenowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR 111 seminarium BRE-CASE Warszaw awa, 25 lisopada 21
Plan Wprowadzenie Hipoezy I, II, III i IV Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez
Wprowadzenie W normalnych warunkach Niskie sopy procenowe Wzros kredyu Wzros cen akywów
Wprowadzenie Jeśli sopy procenowe są urzymywane na niskim poziomie zby długo Wzros kredyu Wzros cen akywów Boom na rynku dóbr Bańka Wzros sóp procenowych Spadek dynamiki kredyu Spadek cen akywów Wzros osroŝności banków Wzros kredyów zagroŝonych
Wprowadzenie o gospodarka moŝe znaleźć się w syuacji nadzwyczajnej, jak np. Japonia w laach dziewięćdziesiąych. Źródła jej kłopoów uparywano w: przedwczesnym zaosrzeniu poliyki fiskalnej (Kuner i Posen, 21); zby resrykcyjnej poliyce pienięŝnej i deflacji (np. Krugman, 1998); drasycznym pogorszeniu bilansów przedsiębiorsw w nasępswie pęknięcia bańki spekulacyjnej (Koo, 29); braku rzeczywisej resrukuryzacji akywów banków, w ym urzymywanie przy Ŝyciu przedsiębiorsw - zoombies (Caballero, Hoshi, Kashyap, 26) opóźnieniach w resrukuryzacji przedsiębiorsw i związanej z ym niepewność (Kobayashi, 2)
Hipoeza I Sprowadzenie sóp procenowych do zera moŝe osłabiać bodźce banków do udzielania nowych kredyów Wysokie ryzyko kredyowania Niskie koszy pasywów Zniechęcanie do sięgania po kredy Niewielka konkurencja o kredyobiorcę Mniejsze moŝliwości/chęć przyjmowania zabezpieczeń
Hipoeza II Sprowadzenie sóp procenowych do zera moŝe osłabiać bodźce banków do resrukuryzacji porfela kredyów Wzros zdolności do obsługi kredyów Odnawianie kredyów złym kredyobiorcom Mniejsze rezerwy Lepsze wyniki banków - na papierze
Hipoeza I i II - inerakcje Niezresrukuryzowany porfel kredyów moŝe zniechęcać banki do udzielania nowych kredyów Odnawianie kredyów złym kredyobiorcom Budowanie obrazu nowych kredyobiorców na podsawie niezresrukury zowanego porfela Bycie kredyobiorcą rakowane jako sygma zarówno przez banki, jak i parnerów ObniŜanie zyskowności i zdolności kredyowej dobrych kredyobiorców Urudniony dosęp banków do kapiału Spadek popyu na kredy Spadek podaŝy kredyu
Hipoeza III Sprowadzenie sóp procenowych do zera moŝe zwiększać popy na płynne rezerwy i o nie ylko ze srony banków, ale eŝ gospodarsw domowych Spadek koszu alernaywnego urzymywania płynnych rezerw Wzros niepewności Wzros płynnych rezerw w bankach Silniejszy odpływ sarych depozyów Mniejszy napływ nowych depozyów
Hipoeza III Nawe jeśli osroŝnie załoŝy się, Ŝe zerowe sopy procenowe: nie prowadzą do wycofania z banków Ŝadnej części depozyów ulokowanych w nich w przeszłości (depozyy, kórych ermin pierwony zapada, są odnawiane) nie mają wpływu na sopę płynnych rezerw od przeszłych depozyów; empo wzrosu podaŝy pieniądza przy danej dynamice bazy monearnej powinno zawierać się w przedziale, kórego: dolna granica jes równa ilorazowi dynamiki bazy monearnej oraz mnoŝnika pienięŝnego górną granicę wyznacza dynamika bazy monearnej. Dynamika podaŝy pieniądza będzie równa: dolnej granicy przedziału w przypadku, gdy w okresie +1 gospodarswa domowe i przedsiębiorswa przesaną zakładać nowe depozyy lub banki nie będą udzielać nowych kredyów; górnej granicy przedziału, jeŝeli w okresach od 1 do +1, zarówno współczynnik wypływu goówki poza sysem bankowy, jak i sopa płynnych rezerw urzymywanych przez banki nie uległy Ŝadnym zmianom.
Hipoeza IV Sprowadzenie sóp procenowych do zera moŝe zachęcać banki (ale eŝ przedsiębiorsw i gospodarswa domowe) do inwesowania wolnych środków w obligacje skarbowe, co z kolei moŝe urwalić sopy na niskim poziomie Wzros sóp procenowych Obligacje jako subsyu kredyowania Osłabienie bodźców do resrukuryzacji porfela kredyowego Obligacje jako subsyu inwesycji w kapiał fizyczny Sray bilansowe
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez Kraje, w kórych kryzysy finansowe prowadziły do głębokiego spadku PKB i powsania silnie ujemnej luki popyowej, w dłuŝszym horyzoncie osiągały lepsze wyniki gospodarcze Luka popyowa jako % PKB PKB per capia PPP, rok kryzysu =1 6 4 2-2 -4-6 -8-1 -9-8 -7-6 -5 śródło: OECD -4-3 -2-1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +1 16 14 12 1 8 6 4-1 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 +1 śródło: IMF IFS, EcoWin Economic +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +1
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez 1,6 Japonia 1,6 Korea Płd. 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1 9,9 9,8 9,7 1,4 1,2 1 9,8 9,6 9,4 9,2 9 9,6 8,8 198 1982 1984 1986 1988 199 1992 1994 1996 1998 2 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 21 23 25 27 PKB Trend PKB Trend 1,3 1,25 1,2 1,15 1,1 1,5 1 9,95 9,9 9,85 9,8 1981 1983 1985 PKB 1987 Szwecja 1989 1991 1993 1995 1997 Trend 1999 21 Trend obliczony dla 1 la poprzedzających kryzys, eksrapolowany na 1 kolejnych la po kryzysie. 1,45 1,35 śródło: obliczenia własne na podsawie danych OECD 1,6 1,55 1,5 1,4 PKB USA 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Trend
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez Analizowane kraje róŝniły się skalą nierównowagi przed kryzysem Indeksy giełdowe Ceny nieruchomości 3 25 2 15 1 5-1 -9-8 -7-6-5-4 -3-2 -1 +1+2 +3 +4 +5+6 +7 +8 +9 +1 3 25 2 15 1 5-1 -9-8 -7-6-5 śródło: EcoWin Economic, EcoWin Financial -4-3-2-1 +1+2+3 +4 +5+6 +7 +8+9 +1
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez Kraje, kóre w dłuŝszym horyzoncie osiągały lepsze wyniki gospodarcze, miały w czasie kryzysu wyraźnie wyŝsze zarówno nominalne, jak i realne sopy procenowe Nominalne rynkowe sopy procenowe Realne rynkowe sopy procenowe 18 16 14 12 1 8 6 4 2-1 -9-8 -7-6-5-4 -3-2 -1 +1+2+3 +4 +5+6 +7 +8+9 +1 12 1 8 6 4 2-2 -1 śródło: EcoWin FInancial -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +1
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez Szybciej eŝ wycofywały się z ekspansji fiskalnej Saldo sekora finansów publicznych w % PKB Dług publiczny w % PKB 6 16 4 2-2 14 12 1-4 -6-8 -1-12 -14-1 -9-8 -7-6-5-4 -3-2 -1 +1+2+3 +4 +5+6 +7 +8+9 +1 8 6 4 2-1 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +1 śródło: IMF IFS, EcoWin Economic
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez Udział w pełni bezpiecznych akywów w akywach ogółem w Japonii (w %) Banki Towarzyswa ubezpieczeniowe Gospodarswa domowe Przedsiębiorswa Źródło: Yamaoka (29)
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez W Japonii banki silnie inwesowały nie ylko w obligacje skarbowe, ale i w projeky za granicą Akywa zagraniczne neo sekora bankowego w relacji do PKB (w %) 5, 4, 3, 2, 1,, -1, 197 1972 1974 1976 1978 198 1982 1984 1986 1988 199 Źródło: MFW (29) 1992 1994 1996 1998 2 22 24 26
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez Nie da się wyjaśnić róŝnic w wynikach gospodarczych między analizowanymi krajami róŝnicami w kszałowaniu się kredyu, Kredy dla sekora prywanego jako % PKB Kredy dla sekora prywanego w % r/r 25 4 23 35 21 3 19 25 17 2 15 15 13 11 9 7 5-1 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +1 1 5-5 -1-1 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +1 Źródło: World Bank WDI
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez czy eŝ szerzej agregaów monearnych Agregay monearne w relacji do PKB* 18 Japonia 35 Korea Płd. 16 3 14 12 1 8 25 2 15 6 1 4 5 2-1 -8-6 -4-2 +2 +4 +6 +8 +1-1 -8-6 -4-2 +2 +4 +6 +8 +1 Baza monearna M2 lub M3 Kredy dla sekora prywanego Baza monearna M2 lub M3 Kredy dla sekora prywanego 3 Szwecja 19 USA 25 17 2 15 15 13 1 11 9 5 7-1 -8-6 -4-2 +2 +4 +6 +8 +1 5-1 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 +1 Baza monearna M2 lub M3 Kredy dla sekora prywanego Baza monearna M2 lub M3 Kredy dla sekora prywanego * rok wysąpienia kryzysu =1 Źródło: IMF IFS, EcoWin Economic
Próba (zgrubnej) weryfikacji hipoez choć w ym osanim przypadku wnioski nie są jednoznaczne Baza monearna* PodaŜ pieniądza M2 lub M3* 3 3 25 25 2 2 15 15 1 1 5 5-1 -9-8 -7-6-5-4 -3-2 -1 +1+2+3 +4 +5+6 +7 +8+9 +1-1 -9-8 -7-6-5-4 -3-2 -1 +1+2+3 +4 +5+6 +7 +8+9 +1 * rok wysąpienia kryzysu =1 Źródło: IMF IFS, EcoWin Economic