PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. K.K. BACZYŃSKIEGO W DOBCZYCACH Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń powodujących wzrost jego zdolności do radzenia sobie w potencjalnie trudnych sytuacjach życiowych. Gerard Edwards Program Profilaktyki został opracowany na lata 2013-2016 1
I. Wstęp Zaproponowany program stanowi rozwinięcie Programu Wychowawczego realizowanego w szkole, który ma na celu kształtowanie osobowości uczniów i wspieranie ich rozwoju. Realizacja zadań zawartych w Programie Profilaktyki powinna wpłynąć na uczniów tak, aby potrafili poradzić sobie z rozwiązaniem problemów, by umieli współżyć z ludźmi i potrafili wybrać to, co służy ich zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Ma na celu zmianę niezadowalających zachowań uczniów. Program przewiduje działania na rzecz dzieci, podejmowane przez grono pedagogiczne, które mają przeciwdziałać marginalizacji lub wykluczeniu społecznemu uczniów. Program ma być rozwinięciem potencjału dziecka wyniesionego z domu rodzinnego. Warunkiem osiągnięcia założonych celów jest zaangażowanie wszystkich nauczycieli, wychowawców i rodziców. Może być dobrze zrealizowany przy współpracy z pracownikami różnych instytucji działającymi na rzecz dziecka : Poradnia Psychologiczna-Pedagogiczna, Ośrodek Pomocy Społecznej, Policja,Sąd Rodzinny, Kościół. Podstawą do opracowania Szkolnego Programu Profilaktyki jest analiza sytuacji wychowawczej szkoły, analiza dokumentacji szkolnej, informacje od nauczycieli, rodziców i uczniów. Przeprowadzona diagnoza środowiska szkolnego wskazała najważniejsze problemy, dzięki czemu możliwe stało się określenie obszarów działań profilaktycznych: Promocja zdrowego stylu życia Bezpieczeństwo w szkole i poza nią Wspieranie dziecka Profilaktyka uzależnień Ochrona przed negatywnym wpływem mediów Zapobieganie przemocy i agresywnym zachowaniom Przystosowanie do życia społecznego 2
II. Cele operacyjne: 1. Poznanie i przestrzeganie przez uczniów norm społecznych. 2. Rozwijanie umiejętności społecznych umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie w relacjach międzyludzkich. 3. Rozwijanie poczucia własnej wartości i tolerancji wobec inności. 4. Budowanie postawy życzliwości do innych ludzi. 5. Kształtowanie postawy dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów. 6. Podnoszenie umiejętności komunikowania się z innymi ludźmi w tym za pomocą narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnych. 7. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji, dokonywania wyborów. 8. Uczenie szacunku dla wspólnego dobra, jako podstawy życia społecznego. 9. Wskazywanie konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze stresem i sytuacjami trudnymi. 10. Informowanie o konsekwencjach zachowań destrukcyjnych. 11. Dostarczenie informacji na temat środków uzależniających oraz zagrożeń z nimi związanych. 12. Pokazywanie perspektyw zdrowego stylu życia i drogi do satysfakcji osobistej, bez zażywania środków uzależniających. 13. Przygotowanie do życia w rodzinie, społeczności lokalnej i w państwie. 14. Podnoszenie standardów związanych z bezpieczeństwem w szkole i poza nią. Założeniem Programu Profilaktyki jest wspomaganie wychowawczej roli rodziny z uwzględnieniem prawa do przekonań religijnych, światopoglądowych, oraz wolności sumienia. Szkoła ma obowiązek zapewnić wszystkim uczniom powszechny dostęp do nauki i wychowania, ochronę przed przemocą, a także kierować się dobrem ucznia, troska o jego zdrowie, postawę moralną i obywatelską z zachowaniem poszanowania godności osobistej. Program Profilaktyki jest spójny ze Statutem, Programem Wychowawczym Szkoły i z Zestawem Programów Nauczania. Jego realizatorami są: dyrekcja, wychowawcy klas, pedagog szkolny, pielęgniarka szkolna, pracownicy szkoły, zaproszeni eksperci. 3
III. Podstawa prawna: 1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. wraz z późniejszymi zmianami. 2. Rozporządzenie MEN z dnia 9 lutego 2007 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. 3. Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. 4. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. 5. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. IV. Dokumenty wewnętrzne: 1. Statut Szkoły 2. Program Wychowawczy 3. Regulamin Szkoły 4. Plany Pracy Szkoły V. Przepisy poza oświatowe: 1. Konstytucja RP 2. Konwencja Praw Dziecka 3. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. 4. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. 6. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 4
Działania profilaktyczne w poziomie klas I - III 5
Cel Działania Kto realizuje Kryterium sukcesu Sposób ewaluacji Prowadzący ewaluację Promocja zdrowego stylu życia I. Higiena osobista Blok zajęć psychoedukacyjnych Dbamy o zdrowie Działania higienistki szkolnej. W ramach zajęć edukacyjnych. Wychowawca Pielęgniarka szkolna Uczeń jest schludny, czysty, dba oswój wygląd. Zna podstawy higieny intymnej. Dba o zdrowe zęby. Obserwacja Wychowawca II. Zdrowe odżywianie Akcje promujące zdrowe odżywianie. Wzbogacanie zdrowej oferty sklepiku szkolnego. Akcja Warzywa i owoce w szkole. klas I-III Pedagog, realizatorzy programów, Rodzice, Pracownicy stołówki i świetlicy, Właściciel sklepiku. Uczeń potrafi wskazać składniki diety służące zdrowiu. Świadomie spożywa warzywa i owoce. Rezygnuje z niezdrowej żywności. Rozmowa, obserwacja spożywanych posiłków na stołówce i dokonywanych wyborów w sklepiku Realizatorzy działań, Kierownik świetlicy, Pedagog 6
III. Ruch bramą do zdrowia fizycznego psychicznego Zajęcia wychowania fizycznego. Propagowanie turystyki pieszej. Wyjścia i wyjazdy na basen. Program: Już pływam. Zielone Szkoły klas I-III Zwiększenie oferty sportowo -ruchowych zajęć pozalekcyjnych. Analiza jakościowa i ilościowa oferty sportowo ruchowych zajęć pozalekcyjnych.. Nauczyciele w-f klas. IV.Profilaktyka uzależnień W ramach zajęć edukacyjnych. Zajęcia edukacyjne z wykorzystaniem biblioterapii: Postrzeganie swoich uczuć i radzenie sobie z trudnymi uczuciami Zajęcia dotyczące substancji uzależniających (w tym napoje energetyzujące). Zajęcia dotyczące zagrożeń związanych z korzystaniem z komputera i telefonów komórkowych. - Modelowanie zachowań związanych z klas I-III Katecheci Pielęgniarka szkolna Pedagog, psycholog interwencyjnie. Realizatorzy spektaklu. Rodzice Uczeń potrafi nazywać uczucia, akceptuje uczucia trudne i uczy się nad nimi panować. Uczeń wie, na czym polega szkodliwe działanie różnych substancji Uczeń potrafi oceniać postępowanie bohaterów. Deklaruje podejmowanie właściwych wyborów w różnych omawianych sytuacjach: dotyczących wyboru Rundy informacji zwrotnych od dzieci. Obserwacja zachowań dzieci. Współdziałanie z rodzicami, celem rozwiązywania pojawiających się problemów. psycholog, pedagog 7
dokonywaniem wyborów. Filmy i spektakle profilaktyczne. Spotkanie z psychologiem dla rodziców: Uczenie dziecka właściwych wyborów filmów, stron internetowych i aplikacji w telefonach komórkowych Uczeń doświadcza aktywnej uwagi rodziców. Rodzice współpracują ze szkołą z celu wyeliminowania sytuacjach problemowych. Bezpieczeństwo w szkole i poza nią I. Bezpieczeństwo w świetle przepisów szkolnych. Podnoszenie standardów Związanych z bezpieczną Szkołą /organizacja Pracy szkoły dyżury Nauczycieli, video - monitoring Zapoznanie uczniów z regulaminami dotyczącymi bezpieczeństwa w szkole /w tym regulaminami pracowni, placu zabaw i wycieczek./ Zapewnienie Dyrektor, Koordynator ds. bezpieczeństwa Nauczyciele świetlicy i nauczyciele Uczniowie czują się w szkole bezpieczni. Rodzice uczniów maja przekonanie o bezpieczeństwie w szkole Uczniowie posiadają wiedzę na temat zachowań zagrażających bezpieczeństwu. Badania Ankiety Bezpieczna Szkoła dla rodziców i dzieci Zbieranie informacji od uczniów Koordynator ds. bezpieczeństwa 8
bezpieczeństwa uczniom dojeżdżającym. Zajęcia na temat : bezpieczne wakacje, bezpieczne ferie Udział w Programach o bezpieczeństwie. Przestrzeganie procedury Niebieskiej Karty Zastępca dyrektora Pedagog szkolny, Psycholog. Współpraca ze Policją i Strażą Pożarną. Mają samoświadomość odpowiedzialności za słowa. Wspieranie dziecka I. Wyrównywanie szans edukacyjnych Diagnozowanie dzieci w Poradni Psychologicznej- Pedagogicznej. Klasy integracyjne Praca dydaktyczna w oparciu o opracowane wymagania zgodnie ze wskazaniami poradni. Diagnoza wstępna klas I. Zorganizowanie pomocy Psychologicznopedagogicznej dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych w oparciu o przepisy prawne. Dyrekcja, Nauczyciele psycholog, Pedagog, pedagodzy specjalni. Uczeń pokonuje trudności w uczeniu się w oparciu o proponowany system pomocy Uczeń ze specyficznymi trudnościami otrzymuje pomoc Analiza oferty pomocowej pod względem dostosowania do potrzeb. Analiza osiągnięć uczniów. Dyrektor Psycholog, pedagog 9
II. Wyrównywanie szans rozwoju społecznego Pomoc psychologiczna i pedagogiczna w szkole. Pomoc materialna w tym: dofinansowanie obiadów, zapomogi losowe, wnioskowanie o pomoc do Ośrodka Pomocy Społecznej, wnioskowanie o wgląd w sytuację rodzinną, realizacja rządowych programów pomocowych i innych. Zastępca dyrektora, Pedagog, psycholog, Rada Rodziców Dziecko otrzymuje wsparcie od instytucji szkolnej. Rodzice są motywowani do pracy nad zmianą sytuacji dziecka lub sytuacji rodzinnej. Rodzice otrzymują wsparcie przy rozwiązywaniu problemów rodzinnych. Monitorowanie indywidualnych przypadków. Dyrektor Psycholog, pedagog 10
Działania profilaktyczne w poziomie klas IV - VI 11
Cel Działania Kto realizuje Kryterium sukcesu Promocja zdrowego stylu życia Sposób ewaluacji Prowadzący ewaluację I. Higiena osobista Pogadanki wychowawcy Lekcje przyrody Działania pielęgniarki szkolnej, stomatologa Działania nauczycieli w-f, w.d.ż.r / uświadamianie, kontrolowanie, konsekwencje/ Nauczyciele w-f, Wychowania do życia w rodzinie przyrody, Wychowawca Stomatolog Pielęgniarka szkolna Uczeń jest schludny, czysty, dba oswój wygląd. Zna podstawy higieny intymnej. Dba o zdrowe zęby. Obserwacja Wychowawca II. Zdrowe odżywianie Lekcje przyrody Akcje promujące zdrowe odżywianie. Wzbogacanie zdrowej oferty sklepiku szkolnego. Nauczyciele przyrody Pedagog, realizatorzy programów, Pracownicy stołówki i świetlicy Właściciel sklepiku Uczeń potrafi wskazać składniki diety służące zdrowiu. Świadomie spożywa warzywa i owoce. Rezygnuje z niezdrowej żywności. Rozmowa, Obserwacja spożywanych posiłków na stołówce i dokonywanych wyborów w sklepiku Realizatorzy działań, Kierownik świetlicy, Pedagog III. Ruch bramą do zdrowia fizycznego i psychicznego Zajęcia wychowania fizycznego. Propagowanie turystyki pieszej. Wyjścia i wyjazdy na basen. Nauczyciele w-f wychowawcy klas Zwiększenie oferty sportowo - ruchowych zajęć pozalekcyjnych. Analiza jakościowa i ilościowa oferty sportowo ruchowych zajęć pozalekcyjnych. Nauczyciele w-f klas. 12
Obozy sportowe. Zielone Szkoły. IV. Profilaktyka uzależnień Filmy i zajęcia psychoedukacyjne: Nikotyna legalny narkotyk i odmawianie, Wpływ alkoholu na organizm młodego człowieka, Konsekwencje ryzykownych zachowań Media a uzależnienia (telefony komórkowe, komputer, Internet), Nowe substancje uzależniające napoje energetyzujące dopalacze. Pogadanki w kl. IV VI Badanie ankietowe Postępowanie zgodne z procedurami względem dzieci podejmujących próby palenia lub picia. Pomoc dzieciom z symptomami uzależnienia od mediów. Współpraca z i ich rodzicami Spektakl profilaktyczny. Udział w stosownych Pedagog, psycholog, Nauczyciele informatyki Psycholog, pedagog przy współpracy z wychowawcami Pedagog- organizacja wychowawcyprzepracowanie tematów. Psycholog, pedagog Zaproszeni trenerzy Rodzice Uczeń wie, na czym polega szkodliwe działanie nikotyny. Deklaruje podejmowanie właściwych wyborów. Uczeń wie, na czym polega szkodliwe działanie alkoholu. Deklaruje podejmowanie właściwych wyborów. Uczeń potrafi ocenić swoje podejście do komputera. Ocena na podstawie karty pracy Ja i media Uczeń doświadcza działań dorosłych mających ochronić go przed zachowaniami ryzykownymi. Uczeń poznaje jak radzą sobie Rundy informacji zwrotnych od dzieci. Określenie poziomu zagrożenia wśród uczniów. Ilość spraw prowadzonych zgodnie z procedurami i efekty tych działań. Uczeń potrafi rozmawiać o dylematach akcentowanych w spektaklu. Rodzice współpracują ze szkołą z celu wyeliminowania zachowań ryzykownych uczniów. Nauczyciel informatyki, Pedagog Psycholog 13
kampaniach. Zajęcia edukacyjne z elementami biblioterapii dotyczące dokonywania wyborów. Spotkanie z psychologiem dla rodziców: Radzenie sobie z ryzykownymi zachowaniami dziecka. bohaterowie z konfliktem wewnętrznym. Podniesienie poziomu motywacji rodziców do brania odpowiedzialności za losy dziecka. Bezpieczeństwo w szkole i poza nią I. Bezpieczeństwo w świetle przepisów szkolnych. Podnoszenie standardów Związanych z bezpieczną Szkołą /organizacja Pracy szkoły dyżury Nauczycieli, videomonitoring Zapoznanie uczniów z regulaminami dotyczącymi bezpieczeństwa w szkole w tym regulaminami pracowni, placu zabaw, Orlika i wycieczek. Zapewnienie bezpieczeństwa uczniom dojeżdżającym. Zajęcia bezpieczne wakacje i ferie. Dyrektor, Koordynator ds. bezpieczeństwa i nauczyciele przedmiotowi, Nauczyciele świetlicy Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie Rodzice uczniów mają przekonanie o bezpieczeństwie w szkole Ankiety Bezpieczna Szkoła / dla rodziców i dzieci/ Koordynator ds. bezpieczeństwa 14
II. Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym Zajęcia psychoedukacyjne dotyczące agresji i przemocy. Zapoznanie ze szkolnymi procedurami dotyczącymi czynów agresywnych. Prewencyjne spotkania z policjantem na temat : Odpowiedzialność nieletnich za swoje czyny. Modelowanie sposobów rozwiązywania konfliktów: indywidualne rozwiązanie konfliktu, kontrakt, interwencja. Przestrzeganie procedury: Niebieskiej Karty, Psycholog Pedagog Nauczyciele Pracownicy szkoły Rodzice Wychowawca Dyrektor Policja Ośrodek Pomocy Społecznej Wspieranie dziecka Uczeń ma wiedzę jak radzić sobie z trudnymi emocjami, i konfliktami oraz wykorzystuje tą wiedzę w praktyce. Uczeń otrzymuje pomoc dorosłych przy rozwiązywaniu poważnych konfliktów. Uczeń wie, że ponosi konsekwencje za nieadekwatne zachowania. Obserwacja zachowań uczniów, Analiza efektów pracy na procedurach dot. agresywnych zachowań i efektów kontraktów. Ankieta: Bezpieczeństwo w szkole Dyrektor Psycholog, pedagog I. Wyrównywanie szans edukacyjnych Diagnozowanie dzieci w Poradni Psychologicznej- Pedagogicznej. Klasy integracyjne Praca dydaktyczna w Dyrekcja, Nauczyciele psycholog, Pedagog, pedagodzy specjalni. Uczeń pokonuje trudności w uczeniu się w oparciu o proponowany system pomocy. Analiza oferty pomocowej pod względem dostosowania do potrzeb. Dyrektor Psycholog, pedagog 15
oparciu o opracowane wymagania zgodnie ze wskazaniami poradni. Zorganizowanie pomocy Psychologicznopedagogicznej dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych w oparciu o przepisy prawne. Uczeń ze specyficznymi trudnościami otrzymuje pomoc. Analiza osiągnięć uczniów. II. Wyrównywanie szans rozwoju społecznego Pomoc psychologiczna i pedagogiczna w szkole i w poradni. Pomoc materialna w tym: dofinansowanie obiadów, zapomogi losowe, wnioskowanie o pomoc do Ośrodka Pomocy Społecznej, wnioskowanie do Sądu o wgląd w sytuację rodzinną. Realizacja Rządowych Programów pomocowych i innych. Zastępca dyrektora, Pedagog, psycholog, Rada Rodziców Dziecko otrzymuje wsparcie od instytucji szkolnej. Rodzice są motywowani do pracy nad zmianą sytuacji dziecka lub sytuacji rodzinnej. Rodzice otrzymują wsparcie przy rozwiązywaniu problemów rodzinnych. Monitorowanie indywidualnych przypadków. Dyrektor Psycholog, pedagog 16