JK-WZ-UW ANALIZA EKONOMICZNA

JK-WZ-UW ANALIZA EKONOMICZNA

N. Grzenkowicz, J. Kowalczyk, A. Kusak, Z. Podgórski ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘBIORSTWA JK-WZ-UW 3

PROGRAM 1. Rola analizy ekonomicznej w decyzjach menedżerskich 2. Metody analizy ekonomicznej 3. Badanie i diagnoza sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa 4. Ekonomiczne skutki decyzji majątkowych - analiza sytuacji kapitałowej 5. Analiza sprzedaży 6. Analiza i ocena kosztów w przedsiębiorstwie 7. Wykorzystanie wskaźników w analizie i diagnozowaniu 8. Zintegrowane układy wskaźników 9. Diagnozowanie gospodarki pieniężnej JK-WZ-UW 5

ANALIZA czyli badanie (retrospektywna) DIAGNOZA (opis syntetyczny) METODY OCENY KONDYCJI OCENA STANU [Kondycja finansowa] DECYZJA Czynniki zmian kondycji finansowej ANALIZA (prospektywna) Procedury symulacyjne czyli HIPOTETYCZNE SKUTKI DECYZJI OCENA SKUTKÓW DECYZJI 6

ANALIZA EKONOMICZNA ANALIZA TECHNICZNO EKONOMICZNA ANALIZA FINANSOWA ANALIZA STANU I ZMIAN Analiza produkcji Analiza wyposażenia technicznego Analiza gospodarki materiałowej Analiza zatrudnienia i wydajności pracy Analiza zbytu Analiza postępu techniczno - ekonomicznego ANALIZA STATYCZNA i DYNAMICZNA Analiza bilansu Analiza rachunku zysków i strat, w tym - analiza przychodów - analiza kosztów Analiza przepływów finansowych pieniężnych i funduszowych Analiza czynnikowa wyniku finansowego Ocena kondycji finansowej 7

METODY GENERALNE w ANALIZIE (1) METODA ROZBIORU STRUKTURALNEGO JEST TO LOGICZNE ROZŁOŻENIE ZAGRE- GOWANYCH ZJAWISK NA ELEMENTY SKŁA- DOWE TAK, ABY ICH SUMA NAJPEŁNIEJ ODZWIERCIEDLAŁA STRUKTURĘ TYCH ZJAWISK JK-WZ-UW 8

TRZY PRZEKROJE ROZBIORU STRUKTURALNEGO 1. RODZAJOWY Badanie zjawisk, które obejmują jednorodne, lecz rodzajowo różne wielkości elementarne Np. - Koszty wg rodzaju - Koszty wg reagowania na skalę produkcji (czyli stałe zmienne) - Sprzedaż wg rodzajów asortymentów Asort. X Asort. Y Asort. Z RAZEM 25.000 31.000 19.000 75.000 JK-WZ-UW 9

2. CZASOWY Badanie zjawisk, które obejmują wielkości elementarne zmieniające się w czasie Np. - Koszty roczne wg podziału na kwartały - Sprzedaż w poszczególnych kwartałach 1 kwart. 12.000 2 kwart. 21.000 3 kwart. 17.000 4 kwart. 25.000 ROK 75.000 JK-WZ-UW 10

3. PRZESTRZENNY Badanie zjawisk, które obejmują wielkości elementarne rozmieszczone przestrzennie Np. - Koszty wg miejsc powstawania - Koszty w oddziałach przedsiębiorstwa - Sprzedaż w regionach handlowych Region Północ 34.800 Region Południe 40.200 ŁĄCZNA SPRZEDAŻ 75.000 JK-WZ-UW 11

STRUKTURA CZASOWA Kwartał 1 Kwartał 2 Kwartał 3 Kwartał 4 ROK SPRZEDAŻ WG 3-ch PRZEKROJÓW STRUKTURA RODZAJOWA X Y Z RAZEM PÓŁNOC 2 500 3 900 1 900 8 300 POŁUDNIE 500 1 600 1 600 3 700 RYNEK 3 000 5 500 3 500 12 000 PÓŁNOC 1 300 5 000 2 000 8 300 POŁUDNIE 1 700 6 000 5 000 12 700 RYNEK 3 000 11 000 7 000 21 000 STRUKTURA PRZESTRZENNA PÓŁNOC 4 700 1 000 1 200 6 900 POŁUDNIE 5 300 1 500 3 300 10 100 RYNEK 10 000 2 500 4 500 17 000 PÓŁNOC 3 400 7 000 900 11 300 POŁUDNIE 5 600 5 000 3 100 13 700 RYNEK 9 000 12 000 4 000 25 000 PÓŁNOC 11 900 16 900 6 000 34 800 POŁUDNIE 13 100 14 100 13 000 40 200 RYNEK 25 000 31 000 19 000 75 000 JK-WZ-UW 12

METODY GENERALNE w ANALIZIE (2) METODA INDUKCYJNA (SCALANIA) KIERUNEK BADAŃ: - od zjawisk szczegółowych do ogólnych - od przyczyn do skutków - od czynników do wyników JK-WZ-UW 13

Czynnik a Czynnik ZJAWISKO BADANE A b Czynnik c Czynnik d Czynnik JK-WZ-UW 14 e Wszystkie czynniki, kształtujące zjawisko

METODA DEDUKCYJNA (ROZDRABNIANIA) KIERUNEK BADAŃ - odwrotny: - od ogółu do szczegółu - od wyników do czynników Analizowanie ISTOTNYCH czynników, które powodują zmiany badanego zjawiska JK-WZ-UW 15

Czynnik a Czynnik ZJAWISKO BADANE A b Czynnik c Czynnik d Czynnik Tylko istotne czynniki, kształtujące zjawisko JK-WZ-UW 16 e

W toku prac analitycznych można w sensie zadaniowym wyróżnić kilka ETAPÓW, tworzących łącznie sekwencję przebiegu czynności analizy ekonomicznej: 1.ZEBRANIE MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH o charakterze ilościowym i jakościowym, 2.wstępna SELEKCJA I GRUPOWANIE DANYCH, czyli identyfikacja i wzajemne kojarzenie informacji opisujących przedmiot analizy, 3.przeprowadzenie WŁAŚCIWEJ ANALIZY, czyli ostateczna selekcja i przetwarzanie danych potrzebnych do objaśnienia badanego zjawiska, 4.stworzenie systematycznego opisu przedmiotu badania oraz sformułowanie WNIOSKÓW ANALITYCZNYCH z reguły cząstkowych, 5.sformułowanie WNIOSKÓW DIAGNOSTYCZNYCH, czyli syntetycznie opisujących i zwykle oceniających badane zjawisko. JK-WZ-UW 17

W ANALIZIE MOŻNA WYRÓŻNIĆ 2 FAZY BADANIA 1. FAZA WSTĘPNA [PORÓWNAWCZA] ma odpowiadać na pytanie CO? się dzieje (lub działo) z poziomem badanego zjawiska 2. FAZA CZYNNIKOWA ma odpowiadać na pytanie DLACZEGO? poziom badanego zjawiska uległ (ulega) zmianie, czyli jakie przyczyny czynniki zmieniają poziom zjawiska i z jaką siłą działają JK-WZ-UW 18

ZJAWISKO BADANE ZJAWISKO BADANE POZIOM RZECZYWISTY A ZJAWISKO BADANE POZIOM BAZOWY PUNKT ODNIESIENIA A 1 METODA PORÓWNAŃ A 0 Jej istota polega na wyborze poziomu bazowego badanego zjawiska, czyli na wyborze odpowiedniego punktu odniesienia PORÓWNANIE W CZASIE PORÓWNANIE W PRZESTRZENI JK-WZ-UW 19

METODA ODCHYLEŃ Odchylenie BEZWZGLĘDNE Różnica absolutna między poziomem rzeczywistym [A 1 ] a poziomem bazowym [A 0 ] badanego zjawiska, czyli A = A 1 A 0 Informuje o: - Skali zmiany i - Kierunku zmiany PRZYKŁAD Koszty całkowite Bieżące Bazowe K 1 = 52 K 0 = 50 Odchylenie bezwzględne: K = K 1 K 0 = 52 50 = + 2 KOSZTY WZROSŁY BEZ- WZGLĘDNIE O 2 JEDNOSTKI [Brak możliwości jednoznacznej oceny tej sytuacji] JK-WZ-UW 20

METODA ODCHYLEŃ Odchylenie BEZWZGLĘDNE W odniesieniu do zjawisk porównywanych w czasie można dodatkowo określić: = DYNAMIKĘ ZMIANY [tempo, indeks] = = = JK-WZ-UW 21

STOPĘ ZMIANY = = = = = + JK-WZ-UW 22

METODA ODCHYLEŃ Odchylenie WZGLĘDNE (relatywne) WIĘKSZOŚĆ ZJAWISK ZMIENIA SIĘ POD WPŁYWEM ZMIAN INNYCH ZJAWISK, czyli zmienia się W RELACJI DO INNYCH ZJAWISK lub inaczej WZGLĘDEM INNYCH ZJAWISK ODCHYLENIE WZGLĘDNE ODPOWIADA NA PYTANIE: JAK ZJAWISKO BADANE ZMIENIA SIĘ NA TLE ZMIANY ZJAWISKA PODSTAWOWEGO, czyli >>ZJAWISKO BADANE WZGLĘDEM ZMIAN ZJAWISKA PODSTAWOWEGO<< JK-WZ-UW 23

ZJAWISKO PODSTAWOWE ZJAWISKO BADANE B Produkcja Sprzedaż Kapitał Aktywa Aktywa A Przykłady Koszty całkowite Koszty Zysk Sprzedaż Zysk JK-WZ-UW 24

METODA ODCHYLEŃ Odchylenie WZGLĘDNE = Dynamika zjawiska podstawowego Skorygowany poziom bazowy zjawiska badanego. KOREKTA o dynamikę zjawiska podstawowego JK-WZ-UW 25

Przykład OKRES OKRES BIEŻĄCY BAZOWY 1 0 DYNAMIKA Czyli 1 / 0 KOSZTY CAŁKOWITE K 1 i K 0 52 50 PRODUKCJA [zjawisko podstawowe] P 1 i P 0 120 100 Odchylenie bezwzględne: K = K 1 K 0 = 52 50 = + 2 KOSZTY WZROSŁY BEZWZGLĘDNIE o 2 Odchylenie względne: = KOSZTY JK-WZ-UW 26

ODCHYLENIE WZGLĘDNE inny sposób liczenia = = = = = = czyli BAZOWY POZIOM ZJAWISKA BADANEGO MNOŻONY PRZEZ RÓŻNICĘ DYNAMIK ZJAWISKA BADANEGO i PODSTAWOWEGO JK-WZ-UW 27

Przykłady = = Koszty zaplanowano w wysokości K 0 = 350. W rzeczywistości wzrosły o 7%. Produkcja w stosunku do planu wzrosła o 15%. Należy obliczyć ODCHYLENIE BEZWZGLĘDNE I WZGLĘDNE KOSZTÓW ODCHYLENIE BEZWZGLĘDNE K = ODCHYLENIE WZGLĘDNE KOSZTY K = JK-WZ-UW 28

Czynnik a ZJAWISKO BADANE A Czynnik b Czynnik c JK-WZ-UW 29

METODY ANALIZY CZYNNIKOWEJ POZIOM BADANEGO ZJAWISKA A MOGĄ KSZTAŁTOWAĆ 3 GRUPY CZYNNIKÓW: 1. CZYNNIKI MIERZALNE ZWIĄZANE FUNKCYJNIE (jednoznaczna zależność matematyczna) Z BADA- NYM ZJAWISKIEM. SĄ TO METODY DETERMINISTYCZNE 2. CZYNNIK (-I) MIERZALNE, KTÓRYCH ZWIĄZKU FUNKCYJ- NEGO Z BADANYM ZJAWISKIEM NIE MOŻNA OKREŚLIĆ, GDYŻ DZIAŁAJĄ JAKO ZMIENNA LOSOWA. SĄ TO METODY STOCHASTYCZNE np. - metody EKONOMETRYCZNE - TAKSONOMIA WROCŁAWSKA JK-WZ-UW 30

3. CZYNNIKI NIEMIERZALNE, KTÓRYCH ZWIĄZKU FUNKCYJ- NEGO Z BADANYM ZJAWISKIEM NIE MOŻNA OKREŚLIĆ, GDYŻ WYSTEPUJĄ TYLKO ZALEŻNOŚCI PRZYCZYNOWO - SKUTKOWE O OPISOWYM CHARAKTERZE. SĄ TO METODY ANALIZY JAKOŚCIOWEJ JK-WZ-UW 31

METODY DETERMINISTYCZNE CZYNNIKI MIERZALNE ZWIĄZANE FUNKCYJNIE (jednoznaczna zależność matematyczna) Z BADA- NYM ZJAWISKIEM. GŁÓWNY CEL ANALIZY CZYNNIKOWEJ: OKREŚLIĆ (obliczyć) JAKA CZĘŚĆ ODCHYLENIA BEZWZGLĘDNEGO BADANEGO ZJAWISKA JEST WY- NIKIEM WPŁYWU NA TO ZJAWISKO ZMIENNOŚCI KAŻDEGO Z CZYNNIKÓW JK-WZ-UW 32

Czynnik a ZJAWISKO BADANE A Czynnik b Czynnik c JK-WZ-UW 33

W analizie czynnikowej można wyróżnić 2 etapy: 1.IDENTYFIKACJA CZYNNIKÓW ELEMENTARNYCH, KTÓRE KSZTAŁ- TUJĄ POZIOM BADANEGO ZJAWISKA oraz OKREŚLENIE ZALEŻNOŚCI Czyli oraz a, b, c A = f(a, b, c) Zależność ma postać algorytmu JK-WZ-UW 34

2.OKREŚLENIE (obliczenie) JAK ZMIANA KAŻDEGO CZYNNIKA WPŁYNĘŁA NA ZMIANE POZIOMU BADANEGO ZJAWISKA czyli NA ODCHLENIE BEZ- WZGLĘDNE TECHNIKI ANALIZY CZYNNIKOWEJ JEST TO DEZAGREGACJA ODCHYLE- NIA BEZWZGLĘDNEGO NA CZĘŚCI, WYNIKAJĄCE Z WPŁYWU CZYNNIKÓW np. A(a) A A(b) A(c) itd JK-WZ-UW 35

PREZENTACJA GŁÓWNYCH TECHNIK ANALIZY CZYNNIKOWEJ W OPARCIU O PROSTY PRZYKŁAD Zjawiskiem badanym jest wartość Sprzedaży (S) 1-go produktu Okres badany 1 Okres bazowy 0 SPRZEDAŻ (S) S 1 = 270 zł S 0 = 200 zł Odchylenie bezwzględne: S = S 1 S 0 = 270 200 = +70 Czynniki elementarne, kształtujące S to JK-WZ-UW 36

Zjawiskiem badanym jest wartość Sprzedaży (S) 1-go produktu Okres badany 1 Okres bazowy 0 SPRZEDAŻ (S) S 1 = 270 zł S 0 = 200 zł Ilość (q) q 1 = 45 szt. q 0 = 40 szt. Cena (c) c 1 = 6 zł / szt. c 0 = 5 zł / szt. Należy obliczyć jaka część odchylenia bezwzględnego sprzedaży S = +70 jest skutkiem zmian każdego czynnika JK-WZ-UW 37

40 200 45 270 5 6 JK-WZ-UW

Cztery techniki: TECHNIKA RÓŻNICOWANIA TECHNIKA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH TECHNIKA RESZTY TECHNIKA KRZYŻOWYCH PODSTAWIEŃ JK-WZ-UW 39

TECHNIKA RÓŻNICOWANIA S(q) = (q 1 q 0 ) * c 0 = S(c) = JK-WZ-UW 40

W Technice różnicowania należy przestrzegać dwóch zasad: 1.Kolejność badania czynników - na początku czynnik ilościowy - na końcu czynnik wartościowy - między nimi czynniki efekty- wności cząstkowej 2. W kolejnym kroku obliczeń czynnik poprzednio już rozliczony przyjmujemy w wysokości okresu badanego ( 1 ) JK-WZ-UW 41

TECHNIKA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH W tej technice wychodzi się z założenia, że oprócz zmienności czynników elementarnych na odchylenie zjawiska wpływają oddzielnie - jako specyficzne czynniki ZALEŻNOŚCI MIĘDZY CZYNNIKAMI JK-WZ-UW 42

Wpływ związków między czynnikami 1. Wpływ związku a i b na zmianę badanego zjawiska Czynnik a ZJAWISKO BADANE A 1 Czynnik b JK-WZ-UW 43

Wpływ związków między czynnikami 1. Wpływ związku a i b 2. Wpływ związku b i c 3. Wpływ związku a i c 4. Wpływ jednoczesnego związku a i b i c Czynnik a ZJAWISKO BADANE 1 4 Czynnik A 2 3 b Czynnik c JK-WZ-UW 47

TECHNIKA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH S(q) = (q 1 q 0 ) * c 0 = Wpływ zmiany ilości na zmianę sprzedaży, czyli część odchylenia bezwzględnego sprzedaży, wynikająca ze zmiany ilości (q) S(c) = q 0 * (c 1 c 0 ) = Wpływ zmiany ceny na zmianę sprzedaży, czyli część odchylenia bezwzględnego sprzedaży, wynikająca ze zmiany ceny (c) JK-WZ-UW 48

S(q, c) = S(q) + S(c) + S(q,c) = = S JK-WZ-UW 49

(45-40) * 5 = 25 5 45 270 (6-5) * 40= 40 6 JK-WZ-UW

TECHNIKA RESZTY W tej technice wychodzi się z założenia, że na zmianę badanego zjawiska wprawdzie może wpływać wiele czynników, ale bada się wpływ tylko jednego z nich wybranego z określonych powodów (ma dominujące znaczenie lub firma ma możliwość sterowania nim lub przeciwnie nie ma takiej możliwości). Wpływ pozostałych czynników traktowany jest łącznie jako wpływ RESZTY czynników JK-WZ-UW 51

Czynnik a ZJAWISKO BADANE Czynnik A b Reszta czynników Czynnik wyróżniony c Czynnik d Czynnik e JK-WZ-UW 52

Zjawiskiem badanym jest wartość Sprzedaży (S) 1-go produktu Okres badany 1 Okres bazowy 0 SPRZEDAŻ (S) S 1 = 270 zł S 0 = 200 zł Ilość (q) q 1 = 45 szt. q 0 = 40 szt. Cena (c) c 1 = 6 zł / szt. c 0 = 5 zł / szt. Etapy techniki RESZTY 1. Obliczyć stopę zmian badanego zjawiska = 100 JK-WZ-UW 53

2. Obliczyć stopę zmian wybranego czynnika Czynnik wybrany: ilość (q) = 3. Obliczyć udział stopy zmian wybranego czynnika (q ) w stopie zmian zjawiska (S ) INTERPRETACJA: = JK-WZ-UW 54

4. Obliczyć wpływ zmiany wybranego czynnika (q) na odchylenie sprzedaży (S) S(q) = S * u = Część odchylenia bezwzględnego sprzedaży wynikająca ze zmiany ilości Zmiana reszty czynników (czyli ceny) spowodowała pozostałą część odchylenia sprzedaży S(reszta - c) = S S(q) = JK-WZ-UW 55

TECHNIKA KRZYŻOWYCH PODSTAWIEŃ Ilość c 0 =5 q 0 =40 q 1 =45 Cena c 1 =6 JK-WZ-UW 56

PRZYKŁAD Technika różnicowania Plan 0 Wykonanie 1 Liczba godz. 192 205 Stawka/godz 30 27 ZAROBEK 5.760 5.535 Z = Z 1 Z 0 = Z(g) = Z(s) = JK-WZ-UW 57

OGÓLNY MODEL ZALEŻNOŚCI Dwuczynnikowy A = a * b Trzyczynnikowy A = a * b * c JK-WZ-UW 58

Często model trzyczynnikowy jest stosowany w analizie kosztów bezpośrednich KOSZTY BEZPOŚREDNIE ROBOCIZNY K br = p * t * s gdzie p poziom produkcji t jednostkowy czas pracy (pracochłonność) s stawka na godzinę pracy JK-WZ-UW 59

Model trzyczynnikowy - PRZYKŁAD Okres 0 Okres 1 Produkcja (p) w szt. 950 1.400 Czas jednostkowy (t) w godz./szt. 3,5 3,3 Stawka płac (s) w zł/godz 80 84 KOSZTY ROBOCIZNY (K r = p*t*s) 266.000 388.080 Odchylenie bezwzględne: JK-WZ-UW 60

KOSZTY MATERIAŁÓW BEZPOŚREDNICH K bm = p * n * c gdzie p poziom produkcji n jednostkowa norma zużycia materiałów c cena za jednostkę materiału ZADANIE DO SAMODZIELNEGO ROZWIĄZANIA Okres 0 Okres 1 Produkcja (p) w szt. 24.000 19.000 Norma zużycia mat. (n) w kg/szt. 6 5,5 Cena materiału (c) w zł/kg 15 14 Oblicz odchylenie bezwzględne i względne globalnych kosztów materiałów bezpośrednich i przeprowadź analizę czynnikową JK-WZ-UW 66