Rachunek kosztów dla inżyniera

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Rachunek kosztów dla inżyniera"

Elżbieta Biernacka
8 lat temu
Przeglądów:

1 Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 8. Rachunek kosztów normatywnych analiza odchyleń kosztów rzeczywistych od kosztów normatywnych Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Koszty normatywne koszty normatywne opierają się na kosztach oczekiwanych (planowanych) a to wymaga odpowiedzi na pytania jakie koszty porównanie kosztów rzeczywistych z normatywnymi co zrobić z różnicami jeśli takie się pojawią Normatywy łatwiejsze określanie w firmach już istniejących niż w firmach dopiero powstających wpływ systemu rachunku kosztów normatywnych na zachowanie zatrudnionych normy zbyt niskie powodują frustrację i znudzenie; zbyt trudne wywołują utratę motywacji i brak zaufania organizacji Przygotowano na podstawie: Sierpińska M., Jachna T. Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych. PWN 1999 Zofia Krokosz-Krynke 2 1

pl/pracownicy/krokosz/ Koszty normatywne koszty normatywne opierają się na kosztach oczekiwanych (planowanych) a to wymaga odpowiedzi na pytania jakie koszty porównanie kosztów rzeczywistych z

2 Analiza przyczynowa analiza odchyleń kosztów rzeczywistych od normatywnych Odpowiada na pytania: jakie czynniki oddziałują na badaną wielkość jaki jest wpływ poszczególnych czynników na odchylenia wynikające z porównań Metody analizy przyczynowej: metoda kolejnych podstawień w ujęciu rozwiniętym - metoda podstawień łańcuchowych w ujęciu uproszczonym - metoda różnicowania metoda funkcyjna Zofia Krokosz-Krynke 3 metody kolejnych podstawień Wielkość jest iloczynem Wielkość jest ilorazem metoda podstawień łańcuchowych sprzedaż = cena x ilość s = c x q s 0 = c 0 x q 0 s 1 = c 1 x q 1 O c = c 1 x q 0 - c 0 x q 0 O q = c 1 x q 1 - c 1 x q 0 koszt jednostkowy = koszt/ilość O K = K 1 /q 0 - K 0 / q 0 O q = K 1 /q 1 - K 1 /q 0 KJ = K/q metoda różnicowania sprzedaż = cena x ilość s 0 = c 0 x q 0 s 1 = c 1 x q 1 O c = (c 1 - c 0 ) x q 0 O q = c 1 x ( q 1 - q 0 ) koszt jednostkowy = koszt/ilość O K =( K 1 - K 0 ) / q 0 O q = K 1 /(q 1 - q 0 ) s = c x q KJ = K/q Wielkość jest sumą (różnicą) zysk = sprzedaż - koszt O s = (s 1 - k 0 ) - (s 0 - k 0 ) O k = (s 1 - k 1 ) - (s 1 - k 0 ) z = s - k sprzedaż = cena x ilość wskaźniki zmienności C = c 1 / c 0-1 Q = q 1 / q 0-1 metoda funkcyjna s = c x q s 0 = c 0 x q 0 s 1 = c 1 x q 1 odchylenie cząstkowe O c = s 0 x C (1+Q/2) O q = s 0 x Q (1+C/2) Zofia Krokosz-Krynke 4 2

Krokosz-Krynke 3 metody kolejnych podstawień Wielkość jest iloczynem Wielkość jest ilorazem metoda podstawień łańcuchowych sprzedaż = cena x ilość s = c x q s 0 = c 0 x q 0 s 1 = c 1 x q 1 O c = c 1

3 odchylenie bezwzględne obliczanie odchyleń S = S 1 S 0 S' = S1 ( S 0xB) S 1 - badane zjawisko w okresie sprawozdawczym S 0 - badane zjawisko według bazy odniesienia A - wskaźnik dynamiki zjawiska badanego B - wskaźnik dynamiki zjawiska podstawowego lub odchylenie względne S' = S 0 ( A B) obliczanie odchyleń w metodzie podstawień łańcuchowych obliczenie odchylenia bezwzględnego wielkości miary dla badanego zjawiska ustalenie czynników, które wpłynęły na odchylenie poziomu badanego zjawiska obliczenie stopnia, w jakim zmieniał się każdy z oddziałujących czynników określenie formuły matematycznej wyrażającej badane zjawisko obliczenie, przy wykorzystaniu formuły, jak zmiana oddziałującego czynnika wpłynęła na odchylenie poziomu badanego zjawiska Zofia Krokosz-Krynke 5 obliczanie odchyleń w metodzie kolejnych podstawień badana wielkość jest iloczynem trzech czynników S o = a 0 xb 0 xc 0 ; S 1 = a 1 xb 1 xc 1 a 0, b 0, c 0 -norma; a 1, b 1, c 1 - -rzeczywistość odchylenie bezwzględne S= = S 1 -S 0 metoda podstawień łańcuchowych wpływ ana odchylenie wielkości S a = a 1 xb 0 xc 0 ; S a = S a -S 0 wpływ bna odchylenie wielkości S b = a 1 xb 1 xc 0 ; S b = S a -S b wpływ cna odchylenie wielkości S c = a 1 xb 1 xc 1 ; S c = S c -S b sprawdzenie S= S a + S b + S c metoda różnicowania wpływ ana odchylenie wielkości S a = (a 1 -a 0 )xb 0 xc 0 wpływ bna odchylenie wielkości S b = a 1 x(b 1 -b 0 )xc 0 wpływ cna odchylenie wielkości S c = a 1 xb 1 x(c 1 -c 0 ) sprawdzenie S= S a + S b + S c Zofia Krokosz-Krynke 6 3

dla badanego zjawiska ustalenie czynników, które wpłynęły na odchylenie poziomu badanego zjawiska obliczenie stopnia, w jakim zmieniał się każdy z oddziałujących czynników określenie formuły

4 Materiały: odchylenie ceny materiałów = liczba zużytych jednostek (cena normatywna - cena rzeczywista) odchylenie ilości materiałów = cena normatywna (zużycie normatywne- zużycie rzeczywiste) przykład norma : 8m materiału po 2 zł/m = 16 zł/szt wykonanie: 820m mat. po 2,10zł/m = 1722zł/100szt odchylenie ceny = 820( ) = -82 zł odchylenie zużycia (ilości) = 2 zł ( ) = -40 zł łączne odchylenie dla 100 szt= = -122 zł odchylenie rzeczywiste = 100x16zł/szt-1722 = -122 zł Zofia Krokosz-Krynke 7 Robocizna: odchylenie stawki płac = godziny pracy (stawka godzinowa normatywna -stawka godzinowa rzeczywista) odchylenie wydajności pracy = stawka godzinowa normatywna (normatywna liczba godzin pracy - rzeczywista liczba godzin pracy) przykład norma : 2godz po 5 zł/godz= 10 zł/szt wykonanie: 190 godz po 5.40zł/godz = 1026zł/100szt odchylenie stawki płac = 190( ) = -76 zł odchyl. wydajności pracy = 5zł ( ) = 50zł łączne odchylenie dla 100 szt= = -26 zł odchylenie rzeczywiste = 100x10zł/szt-1026 = -26 zł Zofia Krokosz-Krynke 8 4

10) = -82 zł odchylenie zużycia (ilości) = 2 zł (800-820) = -40 zł łączne odchylenie dla 100 szt= -82 +-40 = -122 zł odchylenie rzeczywiste = 100x16zł/szt-1722 = -122 zł Zofia Krokosz-Krynke 7

5 Koszty ogólne: odchylenie kosztów = (godz. rzeczywiste wg kosztu normatywnego - godz. rzeczywiste wg kosztu rzeczywistego) odchylenie efektywności = (produkcja wykonana -produkcja normatywna) norma kosztów wydziałowych na jednostkę odchylenie wykorzystania zdolności produkcyjnej = (godziny rzeczywiste -godziny normatywne) stałe koszty wydziałowe na godzinę pracy Zofia Krokosz-Krynke 9 norma : koszty ogólne = 4 zł/jednostkę zdolność produkcyjna = 600 jednostek w ciągu 4 tygodni przy 200 godzinach pracy normatywne koszty wydziałowe = 2 400zł, gdzie: 800zł to koszty stałe, zł=200 godz*8zł/godz to koszty zmienne zależne od czasu pracy przykład wykonanie: 660 jednostek w ciągu 240 godz przy kosztach wydziałowych zł odchylenie kosztów wydziałowych = (800zł+240godz x 8zł/godz) zł = 120 zł odchylenie efektywności = (660 -(600/200) x 240) x 4zł = -240zł odch. wykorzystania zdolności produkcyjnej = ( ) x 4zł = 160zł łączne odchylenie = = 40 zł odchylenie rzeczywiste = (660 x 4) = 40 zł Zofia Krokosz-Krynke 10 5

(godziny rzeczywiste -godziny normatywne) stałe koszty wydziałowe na godzinę pracy Zofia Krokosz-Krynke 9 norma : koszty ogólne = 4 zł/jednostkę zdolność produkcyjna = 600 jednostek w ciągu 4 tygodni

6 Odchylenie kosztów ogólnych - przykład Firma D&D produkuje paczki drewna do kominka, które sprzedaje następnie tuzinami do handlu detalicznego po 6 zł za paczkę. Normatywny koszt zł Sporządzanie paczek Materiały 4,0 kg po 0,20 zł/kg = 0,80 Robocizna 1,0 godz po 3,00 zł/godz = 3,00 Koszty ogólne* = 1,20 Koszty sprzedaży Płace i opłaty dotyczące pracowników sprzedaży = 0,40 SUMA KOSZTÓW NORMATYWNYCH = 5,40 * koszty ogólne określone przy założeniu 40 godzin produkcyjnych w tygodniu i produkcji tuzinów oraz planowanych kosztach ogólnych zł. Rzeczywiste koszty poniesione w 6-tym okresie Materiały kg po 0,205 zł/kg = Robocizna godz po 3,100 zł/godz = Koszty ogólne = Koszty sprzedaży = RAZEM = W okresie 6-tym (4 tygodnie) sprzedaż i produkcja osiągnęła tuzinów paczek. Wszystko sprzedano po jednakowej cenie hurtowej 6,00 zł za tuzin. Zofia Krokosz-Krynke 11 Obliczenie odchyleń odchylenie wydajności pracy normatywna liczba godzin pracy szt po 1,0 godz/szt = rzeczywista liczba godzin pracy stawka godzinowa normatywna 3,00zł/godz odchylenie = odchylenie kosztów sprzedaży koszty oczekiwane szt po 0,40 zł/szt = koszty rzeczywiste = odchylenie = odchylenie ceny materiałów liczba zużytych jednostek = cena normatywna = 0,20 cena rzeczywista = 0,205 odchylenie = odchylenie zużycia materiałów cena normatywna = 0,20 zużycie normatywne szt po 4,00 kg/szt = zużycie rzeczywiste = odchylenie = odchylenie stawki płac godziny pracy = stawka normatywna = 3,00 stawka rzeczywista = 3,10 odchylenie = odchylenie kosztów ogólnych oczekiwane szt po 1,20zł/szt = rzeczywiste = odchylenie = Zofia Krokosz-Krynke 12 6

sprzedaży = 0,40 SUMA KOSZTÓW NORMATYWNYCH = 5,40 * koszty ogólne określone przy założeniu 40 godzin produkcyjnych w tygodniu i produkcji 10 000 tuzinów oraz planowanych kosztach ogólnych 12 000 zł.

7 Zwykły rachunek wyników za okres 6-ty zł zł Sprzedaż po 6,00 zł = Koszt całkowity sprzedaży materiały robocizna Koszty ogólne Koszty sprzedaży Wynik netto Normatywny rachunek wyników za okres 6-ty Sprzedaż Koszt całkowity - normatywny po 5,40 = Zysk normatywny Odchylenia wydajności pracy kosztów sprzedaży ceny materiałów zużycia materiałów stawki płac kosztów ogólnych Wynik netto Zofia Krokosz-Krynke 13 7

000 Koszt całkowity - normatywny 50 000 po 5,40 = 270 000 Zysk normatywny 30 000 Odchylenia wydajności pracy 9 000 kosztów sprzedaży 3 500

Podobne dokumenty

Rachunek kosztów dla inżyniera

Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 8. Rachunek kosztów normatywnych analiza odchyleń kosztów rzeczywistych od kosztów normatywnych Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA zofia.krokosz-krynke@pwr.edu.pl