WYKŁAD 6 STYLE KIEROWANIA MAŁĄ FIRMĄ I PODEJMOWANIA DECYZJI 1
1. Style kierowania i struktura organizacyjna w małej firmie: Struktura organizacyjna jest na ogół płaska i funkcjonalna. Taki typ zapewnia wgląd szefa i właściciela we wszystkie dokonujące się procesy w firmie. Dopóki firma jest mała, prostota firmy nie przeszkadza w dostosowaniu się do zmiennych wymagań otocze- nia, kiedy wzrasta, prostota struktury staje się przesz- kodą, gdyż zmusza do zajmowania się jednocześnie wieloma sprawami. Władza w firmie jest zwykle scentralizowana, co jest pozytywne w okresie uruchomienia firmy i gdy jest niewielu zatrudnionych. 2
Uwzględnić należy, że: w okresie uruchomienia przeważają na ogół umiejęt- ności techniczne (nie zawsze też wystarczające), w następnych latach wzrasta znaczenie umiejętności społecznych i koncepcyjnych, ale także umiejętno- ści finansowych, marketingowych, komunikacyj- nych itp. Brak zmian w kierowaniu firmą w okresie jej rozwoju utrudnia zbieranie i analizowanie informacji, podejmo- wanie decyzji, kontrolę itp. W następstwie tego mogą pojawić się trudności w funkcjonowaniu firmy i potrzeba ich rozwiązań. Rozwiązywanie problemów z kierowaniem może zakończyć się dalszym centralizowaniem władzy, a zwłaszcza wtedy gdy właściciel i kierownik mają mniejszą wiedzę, co w konsekwencji utrudnia proces kierowania firmą. 3
Po okresie zapoznania się z praktyczną stroną działal- ności i doświadczeń związanych z kierowaniem firmą (w tym potknięć i kosztownych błędów) zostają wypracowane reguły kierowania, które są tym lepsze, im silniej wspierają: uczenie się organizacji, kierownictwa i pracowników do działania w zmiennych warunkach, tworzenie się warunków do pojawienia się nowych idei umożliwiających dalszy wzrost organizacji, ukierunkowywanie konfliktów i ich rozwiązywanie. 4
Reguły kierowania firmy powiększającej łączą się z: podziałem pracy na stanowiska i komórki organizacyjne, integracją komórek organizacyjnych, odbywającą się poprzez: hierarchię, której instrumentem jest zwykle władza kierownika i właściciela, samouzgadnianie, które najczęściej występuje w firmach wyspecjalizowanych. Niedoorganizowanie pojawia się, gdy sytuacje powtarzalne nie są ogólnie uregulowane Przeorganizowanie występuje wtedy, gdy zmienne sytuacje powtarzalne są uregulowane ogólnie. 5
2. Style kierowania i przewodzenia w małej firmie: W małej firmie, tak jak w każdej innej, kierowanie firmą może mieć charakter autokratyczny, bądź demokratyczny. Przy centralizowaniu władzy częściej jest to auto- kratyczny styl kierowania, ale jest to zróżnicowane w zależności od warunków działania firmy. W odniesieniu do małej firmy często są sytuacyjne style kierowania obejmujące m. in.: wzajemne dostosowanie się kierownika i podwładnych, uwzględniające następujące czynniki sytuacyjne: relacje kierownik pracownik (dobre i złe), strukturę zadań (rutynowe i innowacyjne), władzę kierownika (szeroka, wąska). 6
sytuacyjne style (cd.): wyznaczenie ścieżki do celu i jej realizacji poprzez ścisłe powiązanie kierowania ludźmi z motywowa- niem, tj. wyboru nagród i technik oddziaływania, w zależności od których wyróżnia się style kierowania: instrumentalny (bezpośredni, dyrektywny), zorientowany na pracowników (wspierający, ojcowski), uczestniczący (partycypacyjny), zorientowany na wyniki (wymagający i zachęca- jący pracowników do dużego wysiłku). 7
Style kierowania mogą stać się stylami przewodzenia, gdy przełożony sprawi, że pracownicy będą pracowali zgodnie z jego intencjami. W małej firmie przywództwo ma swoją rację bytu, łatwiej być przywódcą niż w dużej, ale trzeba się o to postarać. Do wykształcenia przywództwa potrzebne są co najmniej: cechy osobowościowe szefa firmy, odpowiedni dobór pracowników. Dobór pracowników powinien uwzględniać m. in. zatrudnianie osób najbardziej odpowiadających profi- lowi firmy i zatrudnionym, i nie zawsze o najwyższym poziomie wykształcenia. 8
Cechy osobowościowe sprzyjające przywództwu: charyzma, poważne traktowanie pracowników i własna wiarygodność, umiejętność jasnego i klarownego komunikowania się, umiejętność wzbudzania zainteresowania i zaufania, nawet przy przekazywaniu poleceń, umiejętność zachęcania ludzi do współdziałania i współodpowiedzialności, wiedza oraz umiejętność analizowania i podejmo- wania decyzji, w tym łączących się z ryzykiem, umiejętność rozwiązywania pojawiających się problemów, umiejętność zarządzania samym sobą i przyznania się do popełnianych błędów. 9
3. Style podejmowania decyzji: Każda aktywność człowieka (działalność ludzka) opiera się na ciągłym podejmowaniu decyzji. Problemy decyzyjne w firmie dotyczą wszystkich jej obszarów, przy czym mogą one mieć charakter funkcjonalny (np. prowadzenia promocji) lub kompleksowy (dotyczący wszystkich działań firmy). W firmie interesujący jest szczególnie proces decyzji nietypowych, nowatorskich, które wymagają gruntow- nego rozpoznania sytuacji, analizy, namysłu itp., w których kierujący ma szansę sprawdzić się jako sprawny decydent. 10
Najważniejsze problemy decyzyjne w firmie dotyczą jej funkcjonowania, a w szczególności: określenia misji, celów, zadań i wyników oraz przyjęcia strategii działania, rodzaju przeprowadzanych zmian, wykorzystania posiadanych zasobów, poprawy osiąganych wyników, kształtowania potencjału społecznego, sposobów rozwiązania zania powstających problemów, konfliktów i sytuacji kryzysowych, sposobów wykorzystania pojawiających się okazji, podjęcia współpracy z inną organizacją (-ami) i określenia charakteru tej współpracy. 11
Podstawowe style decyzyjne Tolerancja niej jednoznaczności + Styl analityczny Styl dyrektywny Styl koncepcyjny Styl behawiorystyczny Racjonalny i logicz- Intuicyjny i twórczy ny sposób myślenia sposób myślenia Styl dyrektywny jest najczęściej stosowany w małych firmach, ale nie zawsze w pełni uwzględnia racjonalny sposób, chociaż takie może być mniemanie. 12
4. Sposoby postępowania przedsiębiorców przy podejmowaniu decyzji: Typy przedsiębiorców z zależności od wprowa- dzania zmian: 1. Utopijny wizjoner ma dużo pomysłów i wymagań wobec innych, ale nie zawsze sprawdzonych i realnych; 2. Reformator kreatywny, ale uwzględniający rzeczywistość; 3. Analityk wszystko analizuje i wylicza, aby działania były realne i pożyteczne; 4. Moderator człowiek kompromisu, unika konfliktów; 5. Energiczny człowiek czynu energiczny i bezwzględny w wprowadzaniu zmian; 6. Ostrożniś dobrze planuje, ale w warunkach bezpieczeństwa. 13
Typy przedsiębiorców w zależności od sposobu tworzenia firmy: 1. Samozatrudniający się przedsiębiorcy pracuje samotnie lub zatrudnia niewielu pracowników; 2. Twórcy zespołów, którzy najczęściej mają praktykę w innej firmie; 3. Niezależni inwestorzy wykorzystujący odkryte idee w praktycznej działalności gospodarczej; 4. Powielacze wzorów, którzy kopiują dobre pomysły przynoszące zyski; 5. Wykorzystujący ekonomię skali i blokujący konkurencję przez obniżanie ceny; 6. Koncentrujący kapitał gromadzący środki, by rozpocząć nowe przedsięwzięcie; 14
typy przedsiębiorców w zależności od sposobu tworzenia firmy (cd.): 7. Zdobywcy,, nie rozpoczynający przedsięwzięcia, a przejmujący w różny sposób inne firmy; 8. Artyści kupna-sprzedaży przedsiębiorcy uzysku- jący zysk przez kupno firmy i jej sprzedaż po wyższej cenie; 9. Zlepiacze kontrolujący jedną firmę i wykorzystu- jący jej środki do nabycia innej firmy. 10. Spekulanci, gracze giełdowi i handlujący nieruchomościami; 11. Manipulatorzy wartością, np. poprzez zmianę opakowania produktu. 15
Dziękuję za uwagę... 16