Gminy Czarna Białostocka

1 Budżet 2009 Gminy Czarna Białostocka...czyli na co przeznaczamy Twoje pieniądze Szanowni Państwo, po raz kolejny pragniemy zaprezentować Państwu krótkie opracowanie poświęcone finansom Gminy Czarna Białostocka. Wartości liczbowe, na których się opieramy w niniejszym opracowaniu pochodzą z Uchwały Nr XXII/191/08 Rady Miejskiej w Czarnej Białostockiej z dnia 30 grudnia 2008 r. w sprawie budżetu Gminy Czarna Białostocka na rok 2009. Główną ideą opracowania jest próba przybliżenia mieszkańcom, miłośnikom Naszych okolic i wszystkim odwiedzającym gminę podstawowych wartości liczbowych opisujących jej funkcjonowanie i zamierzenia inwestycyjne kolejnych lat. Na wstępie zasygnalizowaliśmy już, iż jest ono poświęcone budżecie gminy, przyjrzyjmy się więc tej tajemniczej kategorii ekonomicznej. Tak więc - czym jest budżet? Budżet gminy jest to najważniejszy dokument finansowy samorządu terytorialnego, jest to roczne zestawienie planowanych dochodów, przychodów, wydatków i rozchodów, klasyfikowany według działów, rozdziałów i paragrafów. Źródła dochodów gminy, czyli skąd gmina czerpie dochody? Powszechnie uważa się, że dochody gminy pochodzą z podatków jest to oczywiście prawda, jednak tylko częściowa. Ogólnie dochody gminy możemy podzielić na: Dochody własne to środki, które gromadzimy samodzielnie (głównie podatki i opłaty lokalne), a także środki otrzymane w postaci udziałów w podatkach państwowych (podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych). Subwencje są to bezzwrotne środki pieniężne, przekazywane do budżetu gminy przez budżet państwa. Otrzymujemy je z Ministerstwa Finansów z przeznaczeniem na określone cele. Gmina może je przeznaczać zgodnie z własnymi potrzebami. Dotacje otrzymujemy z budżetu państwa za pośrednictwem Wojewody lub innych instytucji. Dotacje mają ściśle określone przeznaczenie, trzeba się z nich dokładnie rozliczyć, nie istnieje możliwość przeznaczenia ich na inny cel, a niewykorzystane kwoty należy zwrócić. 1

Sposób tworzenia budżetu na dany rok. Podstawowymi dokumentami w oparciu o które tworzony jest budżet na dany rok są: - Uchwała nr XLVIII/380/06 Rady Miejskiej w Czarnej Białostockiej z dnia 26 września 2006 r. w sprawie procedury uchwalania budżetu, rodzaju i szczegółowości materiałów informacyjnych towarzyszących projektowi; - Zarządzenie Nr 186/08 Burmistrza Czarnej Białostockiej z dnia 30 września 2008 r. w sprawie przygotowania materiałów planistycznych do projektu budżetu gminy Czarna Białostocka na 2009 rok. Ww. uchwała budżetowa określa tryb prac, terminy oraz procedurę uchwalania budżetu. Zarządzenia natomiast nakłada na kierowników referatów oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych (jednostek budżetowych, instytucji kultury) obowiązek opracowania materiałów planistycznych do projektu budżetu zgodnie z zasadami ustalonymi w ww. uchwale, tak więc oba powyższe dokumenty wzajemnie się uzupełniając określają sposób tworzenia budżetu. Projekt uchwały budżetowej na każdy rok budżetowy przygotowywany jest przez Burmistrza na podstawie obowiązujących przepisów prawnych z zakresu spraw budżetowych i podatkowych oraz funkcjonowania jednostki samorządu terytorialnego. Kolejnym krokiem jest przygotowanie w terminie do 15 października roku poprzedzającego rok budżetowy przez kierowników referatów oraz kierowników jednostek organizacyjnych propozycji do projektu uchwały budżetowej. Propozycje te powinny zawierać m.in. wielkość planowanych dochodów, wielkości niezbędnych do prowadzenia działalności wydatków bieżących i majątkowych. Następnie Komisje Rady Miejskiej, Radni Rady Miejskiej oraz inne podmioty składają propozycje do projektu uchwały budżetowej. Tak więc każdy mieszkaniec ma prawo do złożenia (przez wniesienie na piśmie do sekretariatu Urzędu Miejskiego w Czarnej Białostockiej, ul. Traugutta 2 bądź też w formie elektronicznej poprzez elektroniczną skrzynkę podawczą http://cu.wrotapodlasia.pl/pages/infocard.html?guid=8c98731b-0a1e-f766-efe4- CE2AB9EA9955 ) swoich propozycji do projektu uchwały budżetowej, należy jednak pamiętać iż koniecznym jest dochowanie terminu który upływa 15 października roku poprzedzającego rok budżetowy. Następnie Skarbnik Gminy w oparciu o przedłożone plany i wnioski, a także o planowane kwoty dochodów gminy opracowuje zbiorcze zestawienia dochodów i wydatków do projektu budżetu. Tak przygotowany projekt budżetu jest przedkładany Radzie Miejskiej oraz przesyłamy do Regionalnej Izby Obrachunkowej do zaopiniowania. Kolejnym krokiem jest przekazanie przez Burmistrza podległym jednostkom informacji niezbędnych do opracowania projektów planów finansowych. Jednostki opracowują projekty planów finansowych w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji. Przewodniczący Rady Miejskiej niezwłocznie przekazuje projekt uchwały budżetowej wraz z materiałami informacyjnymi do zaopiniowania stałym Komisjom Rady Miejskiej. Komisje Rady Miejskiej w terminie 14 dni od dnia otrzymania materiałów odbywają posiedzenia, na których formułują na piśmie swoje opinie oraz wnioski do projektu uchwały budżetowej. Po rozpatrzeniu opinii i wniosków, Burmistrz wnosi ewentualną autopoprawkę do projektu uchwały budżetowej. Ostatnim krokiem jest zwołanie przez Przewodniczącego Rady Miejskiej sesji budżetowej w terminie umożliwiającym uchwalenie budżetu do końca roku poprzedzającego rok budżetowy, jednak nie później niż do dnia 31 marca roku budżetowego. 2

Planowane źródła dochodów budżetu gminy na 2009 rok (w zł ). Środki samodzielnie zgromadzone przez gminę: Środki otrzymane z zewnątrz: Podatki i opłaty w całości Udziały w podatkach stanowiących zasilające budżet gminy: dochód budżetu państwa: - od nieruchomości: 2 550 000 - w podatku dochodowym od osób fizycz: 2 844 000 - rolny: 88 400 - w podatku od osób prawnych: 165 000 - leśny: 366 000 - od środków transportowych: 71 700 - wpływy z opłat za wydanie zezwoleń: 117 000 Subwencja ogólna z budżetu państwa: - wpływy z opłaty targowej: 10 000 - część oświatowa: 5 346 093 - od czynności cywilno-prawnych: 214 000 OGÓŁEM - część wyrównawcza: 4 668 826 - opłata skarbowa: 24 000 DOCHODY - część równoważąca: 477 847 - podatek od spadków i darowizn: 26 000 - wpływy z karty podatkowej: 5 100 GMINY Dotacje celowe: - wpływy z tyt. rekompensat: 12 182 22 576 593 - wpływy z innych lokalnych opłat: 20 000 - na zadania zlecone: 3 482 250 - z tytułu opłaty za posiadanie psa: 9 000 - dotacja z budżetu państwa na zadania bieżące: 658 895 - wynikające z umów i porozumień: 39 000 Dochody z majątku gminy: - z dzierżawy i najmu składników majątkowych: 724 400 - z opłat za zarząd, wieczyste użytkowanie i inne usługi: 43 000 - wpływy z tytułu odpłatnego nabycia prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości: 400 000 Pozostałe dochody: - wpływy z różnych opłat, odsetki, darowizny, grzywny, mandaty itp. : 213 900. Wielkość dochodów budżetowych na przestrzeni lat 2003 2009 r. przedstawia poniższy wykres. Dochody Gminy Czarna Białostocka w latach 2003-2009 (w tyś.zł) Tysiące 25000 20000 13608,373 13960,147 20941,614 22091,248 22802,84 22576,593 18205,45 15000 10000 5000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Każda pozycja w dochodach budżetu gminy jest istotna, warto jednak zwrócić uwagę na kilka podstawowych. Główną pozycję w dochodach budżetu gminy wynoszącą 46,5 % stanowi subwencja ogólna z budżetu państwa. Najważniejszą jej częścią jest tzw. część oświatowa ( 23,7 %), która w przeliczeniu na złotówki wynosi 5 346 093 zł i jest przeznaczona 3

na utrzymanie gminnej oświaty, tj. szkół podstawowych i gimnazjów. W praktyce jest ona niewystarczająca i gmina musi do niej dokładać ze swoich dochodów. Subwencja wpływa do budżetu gminy w miesięcznych ratach. Drugą równie istotną pozycję w dochodach budżetu gminy stanowią dotacje celowe (18,5 %). W przeliczeniu na złotówki stanowią one 4 178 895 zł. Podstawową ich częścią są dotacje na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminie ustawami. Dotacje zgodnie z ich specyfiką są przeznaczane na konkretne cele, czyli m.in. na zadania pomocy społecznej, zadania z zakresu administracji publicznej, czy usługi opiekuńcze. Warty podkreślenia jest także fakt, iż dochody budżetu gminy zależą od dochodów mieszkańców niewiarygodne? A jednak! Otóż 39,34 % podatku dochodowego (PIT), pobieranego przez Urząd Skarbowy od pracujących na jej terenie osób fizycznych wraca do budżetu gminy. W naszym wypadku jest to kwota 2 844 000 zł czyli prawie 12,6 % budżetu gminy. Tak więc im bogatsi mieszkańcy tym większe wpływy do budżetu gminy, a co za tym idzie większe możliwości inwestowania i rozwoju gminy. Urząd Skarbowy przekazuje także do budżetu gminy 6,71% podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), tj. podatku zapłaconego przez przedsiębiorców, czyli wszystkie firmy i zakłady prowadzące działalność gospodarczą na terenie naszej gminy. Planowane dochody z tego tytułu to 165 000 zł, czyli 0,73% dochodów budżetu gminy. Wśród podatków wpłacanych do budżetu gminy należy wyróżnić przede wszystkim podatek od nieruchomości - jeden z najpowszechniej płaconych podatków przez mieszkańców naszej gminy. Jest on naliczany od powierzchni domów, mieszkań a także gruntów. Podatek ten płacą zarówno mieszkańcy jak i przedsiębiorcy, w sumie jest to kwota 2 550 000 zł, czyli 11,3 % budżetu gminy. 1 942,40 zł tyle wyniosą w 2009 r. dochody i przychody Gminy Czarna Białostocka w przeliczeniu na jednego mieszkańca Dotychczas omawialiśmy podstawowe kategorie dochodów gminy teraz przyjrzyjmy się wydatkom, czyli odpowiedzmy sobie na pytanie Na co gmina wydaje pieniądze? Oświata i wychowanie 8 292 148 zł (32,8 %) w tym: - szkoły podstawowe 3 535 852 zł - gimnazja 2 658 182 zł - przedszkola i oddziały przedszkolne: 1 361 774 zł - dowożenie uczniów 147 159 zł - stołówki szkolne: 323 361 zł - dokształcanie i doskonalenie nauczycieli: 39 385 zł - pozostała działalność: 226 435 zł, w tym m.in.: (stypendia naukowe, wzrosty wynagrodzeń wynikające z nominacji, reprezentowanie szkół na zewnątrz: na turniejach, festiwalach) Pomoc społeczna 4 973 730 zł (19,7 %) w tym: 4

- świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna oraz składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe: 3 200 000 zł - dodatki mieszkaniowe: 473 800 zł - zasiłki i pomoc w naturze: 543 000 zł - składki na ubezpiecz. zdrowotne 17 000 zł - usługi opiekuńcze 148 093 zł - koszty utrzymania Ośrodka Pomocy Społecznej: 309 737 zł - pozostała działalność 172 100 zł (dożywianie osób objętych opieką społeczną) - domy pomocy społecznej: 110 000 zł Administracja publiczna 2 999 669 zł (11,9 %) w tym: - Rada Gminy 85 200 zł - Urząd Gminy 2 426 510 zł - Urzędy Skarbowe 119 000 zł (VAT) - Urzędy Wojewódzkie 195 667 zł (USC i ewidencja ludności) - promocja jednostek samorządu terytorialnego: 56 100 zł - wybory do rad gmin, powiatów, sejmików województw: 10 000 zł - pozostała działalność 107 192 zł w tym, m.in.: (dotacje na zadania realizowane przez stowarzyszenia, zakup usług pozostałych, wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska- 2 450 537 zł (9,70 %) w tym: - gospodarka ściekowa i ochrona wód 682 620 zł - oczyszczanie miasta i wsi 34 900 zł - oświetlenie: ulic, placów i dróg 260 500 zł - gospodarka odpadami: 38 100 zł - pozostała działalność 1 434 417 zł w tym m.in.: (wydatki inwestycyjne, zakup materiałów i wyposażenia, utrzymanie targowiska miejskiego, koszty osobowe związane z utrzymaniem osób zajmujących się gosp. komunalną ). Transport i łączność 2 268 073 zł (9,00 %) w tym: - drogi publiczne gminne 2 159 000 zł w tym m.in. (wydatki inwestycyjne: 1 902 300 zł, pozostała kwota: sprzątanie, odśnieżanie i bieżące naprawy dróg) - utrzymanie dróg powiatowych 109 073 zł, w tym wydatki inwestycyjne: 20 000 zł. Gospodarka mieszkaniowa 1 367 300 zł (5,4 %) w tym: - gospodarka gruntami i nieruchomościami 225 900 zł - pozostała działalność 1 141 400 zł w tym m.in. (wydatki inwestycyjne, zakup: materiałów i wyposażenia, energii oraz usług remontowych). Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 758 700 zł (3,0 %) w tym: - domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby 413 500 zł - biblioteki 219 700 zł - pozostała działalność 125 500 zł w tym: (środki przeznaczone na realizację imprez promujących kulturę naszego regionu oraz festiwalu: Kresowa Przyśpiewka Frywolna ). Kultura fizyczna i sport 391 745 zł (1,60 %) w tym: - instytucje kultury fizycznej: 324 045 zł - zadania z zakresu kultury fizycznej i sportu: 67 700 zł Edukacyjna opieka wychowawcza 337 960 zł (1,3 %) w tym: - świetlice szkolne: 248 970 zł - pomoc materialna dla uczniów: 86 928 zł - pozostała działalność: 2 062 zł 5

Tysiące Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 418 857 zł (1,7 %) w tym: - ochotnicze straże pożarne: 308 607 zł - Straż Miejska: 110 250 zł Obsługa długu publicznego 326 300 zł (1,3 %) w tym: -obsługa kredytów i pożyczek: 326 300 zł Pozostałe działy razem 682 753 zł (2,6 %) w tym: - działalność usługowa tj. (plan zagospodarowania przestrzennego 115600 zł, opracowania geodezyjne i kartograficzne: 86 900 zł) - infrastruktura wodociągowa i sanitarna wsi: 110 000 zł, izby rolne 1768 zł. - różne rozliczenia finansowe: 10 000 zł oraz rezerwy ogólne i celowe: 200 000 zł - ochrona zdrowia: 127 000 zł - urzędy naczelnych organów władzy: 1895 zł - rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych: 29 590 zł. 2 173,95 zł tyle wyniosą w 2009 r. wydatki i rozchody Gminy Czarna Białostocka w przeliczeniu na jednego mieszkańca Wielkość wydatków budżetowych na przestrzeni lat 2003 2009 r. przedstawia poniższy wykres. Wydatki Gminy Czarna Białostocka w latach 2003-2009 (w tyś. zł) Tysiące 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 24773,567 25267,772 19105,859 20992,82222446,845 14703,969 12269,939 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Ogółem wszystkie planowane w 2009 r. wydatki i rozchody gminy wyniosą: 25 267 772 zł z czego wydatki bieżące we wszystkich ww. kategoriach pochłoną łącznie: 19 909 200 zł na wydatki majątkowe (inwestycje + zakupy środków trwałych) pozostanie: 5 358 572 zł Wydatki Gminy Czarna Białostocka (z podziałem na majatkowe i bieżące) za lata 2003-2009 (w tyś. zł) 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 wydatki ogółem wydatki bieżące wydatki majątkowe 6

Ogółem wszystkie planowane w 2009 r. wydatki i rozchody gminy wyniosą 25 267 772 zł, co w stosunku do dochodów i przychodów gminy na 2009 r. 22 576 593 zł, daje deficyt budżetowy w wysokości 2 691 179 zł. Deficyt budżetowy zostanie pokryty przychodami pochodzącymi z: zaciągniętych kredytów w wysokości 2 388 979 zł oraz wolnych środków wynikających z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych w kwocie 302 200 zł. Na zakończenie pragniemy przybliżyć Państwu podstawowe zamierzenia inwestycyjne na 2009 rok (w zł): 1. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków: 100 000 zł 2. Budowa kanalizacji sanitarnej we wsi Klimki: 10 000 zł 3. Wykonanie dokumentacji przepustu ul. Piłsudskiego: 20 000 zł 4. Budowa ulic: Żeromskiego, Prusa: 15 000 zł 5. Budowa ulic: Orzeszkowej, Sokólskiej, Dreszera, Gęsia, Kolejowa, Ochotnicza: 1 457 300 zł 6. Budowa ulic: Orzeszkowa, Piękna, Dolna, Polna, Kościuszki: 20 000 zł 7. Budowa ulic:różana, Wierzbowa, Kasztanowa z przepustem, Zielona:400 000 zł 8. Termomodernizacja budynku przy ul. Torowej 1: 420 000 zł 9. Opracowania urbanistyczne: 110 000 zł 10. Termomodernizacja budynku administracyjnego przy ul. Torowej 9: 415 000 zł 11. Oświetlenie na obiekcie architektonicznym: Kościół p.w. Jezusa Miłosiernego: 30 000 zł 12. Opracowanie dokumentacji dotyczącej termomodernizacji budynku OSP: 50 000 zł 13. Budowa boiska ogólnodostępnego przy Szkole Podstawowej Nr 2 wraz z modernizacją posadzki Sali gimnastycznej: 80 000 zł 14. Część socjalna w Zespole Szkół w Cz.W.K. 110 000 zł 15. Budowa zespołu boisk sportowych przy Zespole Szkół w Cz. W. K.: 30 000 zł 16. Termomodernizacja budynku Gimnazjum im. Jana Pawła II: 230 000 zł 17. Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Świerkowej, Jesionowej, Klonowej, Dębowej, Grabowej, Brzozowej: 192 620 zł 18. Budowa kanalizacji sanitarnej na os. Tartacznym w ul. Kosińskiego, Zamiany, Gołębia: 60 000 zł 19. Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Białostockiej i ul. Zagórnej: 60 000 zł 20. Uzupełnienie oświetlenia ulicznego: 50 000 zł 21. Budowa i uruchomienie Podlaskiego Parku Przemysłowego: 875 000 zł 22. Place zabaw: 30 000 zł 23. Modernizacja stadionu przy Miejskim Ośrodku Turystyki Aktywnej i Sportu: 50 000 zł 24. Opracowanie dokumentacji budowy hali sportowej przy MOTAiS: 150 000 zł 25. Zakupy inwestycyjne realizacja przez Urząd Miejski projektu Wdrażania elektronicznych usług dla ludności województwa podlaskiego : 133 652 zł. Ogółem wszystkie ww. zadania inwestycyjne pochłoną: 97 863 567 zł, z czego zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji w 2009 r. to wydatek: 5 358 572 zł. 7

% wydatków budżetu gminy Na inwestycje i zadania inwestycyjne możemy spojrzeć także w nieco odmienny sposób, a mianowicie jako % wydatków budżetowych, daje to nam możliwość wyobrażenia jaką część wydatków budżetowych stanowią wydatki przeznaczone na inwestycje. W 2009 r. wydatki majątkowe (inwestycje i zakupy inwestycyjne) wyniosą 21,2 % wydatków budżetu gminy. Inwestycje jako % wydatków budżetu gminy w latach 2003-2009 25 20 15 10 Inwestycje 5 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Mamy nadzieję, iż chociaż po części przybliżyliśmy Państwu gospodarkę finansową Gminy Czarna Białostocka na 2009 r. Publikacja siłą rzeczy ma charakter ogólny i nie zawiera wszystkich szczegółów budżetowych. Każdy mieszkaniec, a także inne zainteresowane powyższą problematyką osoby mają prawo do zapoznania się z budżetem Gminy Czarna Białostocka. Pełną wersję uchwały budżetowej nr XXII/191/08 Rady Miejskiej w Czarnej Białostockiej z dnia 30.12.2008 r. oraz większą ilość informacji na temat budżetu znajdą Państwo w Urzędzie Miejskim w Czarnej Białostockiej, ul. Traugutta 2, pokój nr 1 lub 12. Proponujemy także zapoznanie się z pełną treścią uchwały budżetowej na stronie internetowej http://umczarnabialostocka.pbip.pl lub o zadawanie pytań telefonicznych pod numerem telefonu (085) 7131 340, (085)7131 365. Czekamy na Państwa uwagi i opinie, które można przesyłać pocztą na adres: Urząd Miejski w Czarnej Białostockiej, ul. Traugutta 2, 16 020 Czarna Białostocka bądź za pomocą poczty elektronicznej: e-mail: um.czarnabialostocka.pl lub za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej: http://cu.wrotapodlasia.pl/pages/infocard.html?guid=8c98731b-0a1e-f766-efe4-ce2ab9ea9955 Nasz telefon: 085 713 13 40, faks: 085 713 13 49 Strona internetowa: www.czarnabialostocka.pl Dziękujemy za uwagę. 8