PROGRAM WYCHOWAWCZY SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO-WYCHOWAWCZEGO W ZESPOLE SZKÓŁ ROLNICZYCH im. HELENY I STANISŁAWA SIERAKOWSKICH W KISIELICACH Pozwól dzieciom błądzić i radośnie dążyć do poprawy Janusz Korczak
PODSTAWA PRAWNA PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO SZKOŁY: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Konwencja o prawach dziecka Powszechna deklaracja praw człowieka Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r., Nr 256 poz.2572) Rozporządzenie MENiS z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2013 r., poz. 532) Rozporządzenie MENiS z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. Nr 19 z 2005 r., poz. 167) Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. Nr 4 poz. 17) Rozporządzenie MENiS z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Statut szkoły OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO I UCZNIÓW SOSW: Do SOSW mogą uczęszczać dzieci w wieku od 2,5 do 25 roku życia. Uczniami Ośrodka są dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną: w stopniu lekkim w stopniu umiarkowanym w stopniu znacznym 2
w stopniu głębokim z niepełnosprawnością sprzężoną z autyzmem Wśród ich rodziców dominuje wykształcenie średnie. Uczniowie wychowują się w rodzinach pełnych, ale zdarzają się rodziny rozbite lub patologiczne. Mieszkańcy miejscowości posiadają małe, nowoczesne gospodarstwa, zakłady usługowe, firmy. PRIORYTETY SOSW: Obecnie wychowanie, obok nauczania, jest jednym z dwóch podstawowych zadań szkoły. Zmiany w otaczającym nas świecie są źródłem nowych niekonwencjonalnych wymagań stojących przed szkołą, a w konsekwencji przed rodziną i nauczycielem. Placówka nasza zapewnia spójność oddziaływań wychowawczo rehabilitacyjnych realizowaną w silnej współpracy z rodziną, instytucjami wspierającymi i środowiskiem lokalnym zmierzającą do jak największej samodzielności w otwartej społeczności. ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU: Program Wychowawczy kierowany jest do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym, objętym programem nauczania na odpowiednim etapie kształcenia i dostosowany do możliwości psychofizycznych dziecka. Zadania programowe opracowane są na etapy nauczania w poszczególnych poziomach kształcenia i realizowane będą na wszystkich zajęciach przedszkolnych, szkolnych i pozalekcyjnych. Program Wychowawczy SOSW uwzględnia powinności wychowawcze, będące wymiarem pracy edukacyjnej nauczyciela, treści wychowawcze właściwe dla poszczególnych zajęć edukacyjnych i powinności wychowawców oraz innych nauczycieli i pracowników Ośrodka. Program jest spójny z podstawowymi dokumentami, obowiązującymi w Ośrodku tj.: Statutem, Programem Profilaktyki, Podstawą programową 3
Procedurami postępowania. Odpowiedzialnymi za realizację zadań programowych są przede wszystkim: Dyrekcja SOSW, wychowawcy grup i klas a ponadto nauczyciele specjaliści, pedagog. Zadania Programu Wychowawczego będą realizowane w formie zajęć zorganizowanych na terenie Ośrodka, działań podejmowanych wspólnie z ośrodkami pomocowymi, środowiskiem lokalnym, władzami samorządowymi oraz rodzicami i prawnymi opiekunami uczniów. Sposoby realizacji treści ujętych w programie zależeć będą od inicjatywy nauczycieli i przedstawiane będą w postaci harmonogramu działań na dany rok szkolny. CELE OGÓLNE PROGRAMU: 1. Osiągnięcie optymalnej integracji wewnątrz społeczności SOSW: rozpoznawanie potrzeb oraz opracowanie strategii sprzyjających integracji wychowanków zintegrowane działania zespołu nauczycieli w zakresie podejmowanych działań, konsekwentne stosowanie procedur wychowawczych, współpraca wszystkich organów placówki, zespołów PPP, wychowawczego, nauczycieli wychowawców i terapeutów organizowanie sytuacji edukacyjnych i wychowawczych służących integracji w czasie wolnym, podczas zajęć edukacyjnych i wychowawczych oraz imprez okolicznościowych, wycieczek służące budowaniu relacji interpersonalnych, wzmacnianiu poczucia bezpieczeństwa, tworzeniu tożsamości jednostki i społeczności szkolnej włączanie się w życie społeczne poprzez uczestniczenie w konkursach wewnętrznych, wyjazdach oraz innych formach zorganizowanych włączanie do realizacji zadań personelu pomocniczego (rola w tworzeniu spójnego środowiska wychowawczego, dyskretne oddziaływania wychowawcze). 2. Całościowy rozwój dzieci uwzględniający ich preferencje i możliwości: realizowanie programów edukacyjnych czynne uczestniczenie w kulturze, rozwijanie wrażliwości i aktywności twórczej realizowanie programów kulturoznawczych 4
poznanie potrzeb i możliwości dziecka, bazowanie na jego mocnych stronach, akcentowanie sukcesów i nagradzanie wysiłku dziecka uwzględnianie w IPET, WWR możliwie najszerszego wachlarza doświadczeń przygotowującego dziecko do podejmowania samodzielnych aktywności, pełnienia różnorodnych ról społecznych możliwie szeroka indywidualizacja procesu kształcenia i wychowania motywująca dziecko do wysiłku poznawczego tworzenie okazji do prezentacji osiągnięć uczniów: konkursy, pokazy, imprezy wewnętrzne i zewnętrzne włączenie środowiska rodzinnego do realizacji zadań wychowawczych stwarzanie możliwości rozwijania pasji i zainteresowań, aktywności twórczej, społecznej, fizycznej, odbioru kultury, udziału w życiu pozaszkolnym budowanie poczucia własnej wartości w oparciu o poszanowanie godności i szacunku dla innych. wychowanie do zgodnego współdziałania w grupie rówieśniczej i społeczności szkolnej kształtowanie postaw patriotycznych kształcenie umiejętności zachowania się w sytuacjach trudnych wzbogacanie wiedzy i utrwalanie nawyków samoobsługi i higieny budzenie zainteresowania środowiskiem przyrodniczym wspomaganie funkcjonowania rodziny ucznia współpraca z rodzicami 3. Promowanie zdrowego stylu życia: nabywanie umiejętności dbania o swoje zdrowie nabywanie umiejętności spędzania czasu wolnego podtrzymywanie i uczenie nawyków higieny osobistej i potrzeby racjonalnego odżywiania się dostarczanie wiedzy i umiejętności bezpiecznego komunikowania się i poruszania w środowisku rozwijanie i kształtowanie postaw ekologicznych wyposażenie w wiedzę dotyczącą postępowania w sytuacjach trudnych, zagrażających bezpieczeństwu zdrowia i życia opracowanie procedury w sytuacjach trudnych i zagrażających bezpieczeństwa dziecka i innych 5
promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci, włączanie się w realizację projektów edukacyjnych o tej tematyce, współtworzenie inicjatyw w tym zakresie dbanie o swoje zdrowie, w tym aktywne spędzanie czasu, sport, korzystanie ze świeżego powietrza promowanie zdrowego odżywiania się, w tym przeciwdziałanie otyłości i jej skutkom, uczenia prawidłowych nawyków jedzeniowych, urozmaicanie i wzbogacanie diety dziecka, uczenie życia z dietą problemy z uzależnieniami (telewizja, internet, gry komputerowe, złe odżywianie) praca z rodzicem. 4. Rozwijanie tożsamości i poczucia przynależności do grupy społecznej: wprowadzanie dziecka w kolejne kręgi środowiska społecznego szkoła, region, ojczyzna itp. podejmowanie działań w zakresie edukacji regionalnej, krajowej i europejskiej kształtowanie postawy patriotycznej, obywatelskiej i etycznej. 5. Budowanie prawidłowych relacji i zachowań społecznych: wzmacnianie poczucia własnej wartości, budowanie pozytywnego wizerunku dziecka w grupie rówieśniczej radzenie sobie z negatywnymi uczuciami, stresem, niepowodzeniem, strachem budowanie poczucia bezpieczeństwa dziecka w grupie, i uczenie zachowań bezpiecznych dla innych rozwiązywanie sytuacji konfliktowych w grupie rówieśniczej przeciwdziałania zachowaniom niepożądanych, zakłócającym, agresywnym, wykorzystywanie jednolitych i spójnych procedur postępowania w porozumieniu z rodzicem włączanie rodzica w życie społeczności klasy, grupy udział wychowanków w uroczystościach, imprezach na terenie szkoły i poza nią inicjowanie i angażowanie do wspólnych dla klas, grupy działań akcentujących ich tożsamość (występy, pokazy, konkursy, zajęcia otwarte). 6. Modyfikowanie stosowanych metod i strategii pracy wychowawczej oraz zwiększenie ich efektywności: dokonywanie okresowej analizy wychowawczo dydaktycznej, rehabilitacyjnej, logopedycznej, psychologicznej poszerzanie oferty stosowanych metod terapeutycznych 6
włączanie rodziców w pracę diagnostyczno terapeutyczną poprzez uczestniczenie w zespołach transdyscyplinarnych poszerzanie wiedzy i umiejętności nauczycieli poprzez organizowanie szkoleń w ramach WDN oraz udział w innych zewnętrznych formach doskonalenia zawodowego wzbogacanie księgozbioru w tym zakresie organizacja spotkań zespołu nauczycieli w kierunku analizy efektywności stosowanych metod, ewaluacji, modyfikowania procedur i podejmowanych działań wychowawczych dzielenie się doświadczeniem w ramach stosowanych metod z rodzicami, modyfikacje i ewaluacje w porozumieniu z rodzicami. 7. Pomoc rodzinie oraz zintegrowanie działań rodziców i pracowników SOSW na rzecz dzieci: wspólne podejmowanie interwencji w sytuacjach trudnych eliminowanie zachowań niepożądanych współpraca z domem rodzinnym dziecka, a specjalistami uczestniczenie rodziców w imprezach okolicznościowych, programach artystycznych, uroczystościach szkolnych, zajęciach otwartych wspieranie rodziców i pomoc w pełnieniu roli wychowawczej, grupy wsparcia dla rodziców, organizowanie spotkań i szkoleń dla rodziców współpraca ze Stowarzyszeniami i środowiskiem lokalnym. 8. Współpraca ze środowiskiem lokalnym i placówkami specjalistycznymi: uczestniczenie w konkursach i imprezach o zasięgu lokalnym i ogólnokrajowym wymiana doświadczeń, poszerzanie wiedzy i umiejętności nauczycieli dzięki współpracy ze specjalistycznymi placówkami w kraju. Zadaniem nauczycieli wychowawców jest odkrywanie potencjalnych możliwości wychowanków, tworzenie optymalnych warunków do kształtowania właściwych stosunków rówieśniczych, stwarzanie warunków sprzyjających rozwojowi dzieci oraz udzielaniu im wszechstronnej pomocy w celu zaspokojenia specjalnych potrzeb edukacyjnych. 7
Metody pracy: - rozmowy - dyskusje, pogadanki, burze mózgów - odgrywanie ról, scenek - treningi umiejętności - twórczość plastyczna i artystyczna dzieci - warsztaty - wycieczki - konkursy, rebusy Formy pracy: - praca w zespołach zadaniowych - praca w grupach - praca indywidualna PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH PRZEDSZKOLA, ORAZ W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO- WYCHOWAWCZEGO W KISIELICACH Zadania przedszkola: Do podstawowych zadań placówki przedszkolnej w zakresie kształtowania podstawowych wartości życiowych należy: I. Troska o własny rozwój emocjonalny. 1. Stwarzanie atmosfery bezpieczeństwa, życzliwości i wzajemnego zaufania. 2. Obniżanie lęku wynikającego z choroby i hospitalizacji. 3. Kształtowanie wiary we własne siły poprzez wyrównywanie braków i różnicowanie wymagań w zależności od możliwości psychofizycznych dzieci. 8
4. Rozwój poczucia własnej wartości w oparciu o samoocenę. Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Zespole Szkół Rolniczych im Heleny i Stanisława Sierakowskich II. Kształtowanie postaw wzajemnego szacunku, tolerancji i współpracy w zespole. 1. Wzajemna pomoc w nauce. 2. Wdrażanie odpowiedzialności za czyny i słowa. III. Aktywizacja w zakresie udziału w życiu kulturalnym szkoły i miasta. 1. Udział w organizacji imprez szkolnych. 2. Umożliwianie uczestnictwa w imprezach kulturalnych na terenie miasta. 3. Zapoznawanie uczniów z instytucjami kultury w mieście ( wyjścia do kin, teatrów, muzeów, poznawanie miasta ). IV. Kształtowanie możliwości estetycznej ucznia. 1. Estetyka na co dzień dbałość o wygląd, strój, szkolne narzędzia pracy. 2. Dbałość o estetykę pomieszczeń, w których przebywamy oraz poszanowanie własności własnej, cudzej i społecznej. V. Przekazywanie uczniom takich wartości,jak miłość, przyjaźń, tolerancja, współczucie, odpowiedzialność poprzez dobór odpowiednich lektur, filmów oraz poprzez interpretację zdarzeń występujących w życiu szkoły. Sylwetka absolwenta przedszkola Dziecko kończąc edukację przedszkolną: 1. Ma poczucie własnej wartości. 2. Zna swoje prawa i obowiązki wynikające z Kodeksu Przedszkolaka i Konwencji Praw Dziecka. 3. Zna podstawowe normy społeczne. 4. Jest zainteresowane otaczającym światem. 5. Jest samodzielne i pomaga innym. 6. Jest tolerancyjne. 7. Dziecko rozumie i akceptuje uczucia swoje i innych. 8. Potrafi radzić sobie z problemami w miarę tego jak się one przejawiają. 9. Potrafi dbać o swoje zdrowie i bezpieczeństwo. 9
10. Posiada odpowiedni zasób doświadczeń i umiejętności potrzebnych do dalszego rozwoju i edukacji. Zadania szkoły: Integracja uczniów ze środowiskiem szkolnym. Stwarzanie warunków do rozwijania umiejętności i uzdolnień dziecka oraz prezentacji na forum klasy, szkoły i środowiska. Budowanie wrażliwości i rozwijanie odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i kolegów. Budowanie więzi między szkołą a rodziną. Kształtowanie nawyków dobrego zachowania i efektywnej współpracy, komunikowania się z rówieśnikami oraz osobami dorosłymi. SZCZEGÓŁOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA: Cele edukacyjne Podejmowane działania Termin Osoby odpowiedzialne Uczeń jako członek wrzesień zespołu klasowego Wszechstronne poznanie dzieci ich potrzeb w środowisku 1. Integracja uczniów w zespole klasowym poprzez wzajemne poznawanie się, umacnianie więzi koleżeńskich i poznawanie praw i obowiązków ucznia. 2. Zapoznanie z budynkiem i personelem szkoły. 3. Zapoznanie ucznia z najbliższym otoczeniem. 4. Kształtowanie szacunku do Ojczyzny i symboli narodowych oraz szkolnych. 1. Rozpoznanie środowiska ucznia. 2. Analiza możliwości i predyspozycji uczniów. 3. Wspieranie rozwoju ucznia poprzez: 4. indywidualizację nauczania, 10 według kalendarza wrzesień cały rok szkolny wychowawca klasy pedagog wychowawca klasy pedagog psycholog Oczekiwane osiągnięcia nawiązuje kontakty z rówieśnikami, wychowawcą i innymi nauczycielami, stosuje się do obowiązujących norm postępowania w klasie i szkole, dba o własność osobistą i społeczną, rozpoznaje budynek szkolny, pomieszczenia i personel szkoły Nauczyciel/wychowawca zna możliwości i predyspozycje uczniów, wspiera jego wieloaspektowy rozwój,
rodzinnym i szkolnym. 5. prowadzenie zajęć korekcyjno- kompensacyjnych i rewalidacyjno wychowawczych, 6. organizację dodatkowych zajęć, 7. udział w konkursach klasowych i szkolnych, 8. aktywny udział w uroczystościach klasowych, szkolnych i środowiskowych, 9. promocję czytelnictwa książek i prasy dziecięcej, 10. prezentację osiągnięć uczniów. 11. Współpraca z poradnią psychologiczno pedagogiczną, GOPS, MOPS, PCPR, Sądami Rodzinnymi. dyrektor szkoły współpracuje z instytucjami Zachowanie się w sytuacjach zagrożenia 1. Realizacja zagadnień dotyczących przestrzegania zasad bezpiecznego zachowywania się uczniów w szkole, w domu, w drodze do szkoły. 2. Organizacja spotkań z policjantem, ze strażakiem. 3. Kształtowanie właściwych postaw sprzyjających rozwiązywaniu konfliktów i niwelujących zachowania agresywne wśród uczniów. 4. Rozwijanie umiejętności zachowania dystansu wobec niewłaściwych zachowań kolegów oraz wyrabianie nawyku odmawiania na niestosowne propozycje. wrzesień cały rok szkolny wychowawcy klas pamięta sposoby postępowania w sytuacjach zagrożenia, pamięta do kogo zwrócić się o pomoc unika krzyku, kłótni oraz innych zachowań agresywnych w kontaktach z kolegami Pedagogizacja rodziców Aktywizowanie rodziców w organizację imprez i uroczystości klasowych i szkolnych. Organizacja zebrań klasowych rodziców pedagogizacja. Organizacja krótkich wycieczek klasowych. Organizacja grup wsparcia dla rodziców. cały rok szkolny według potrzeb cały rok szkolny wychowawcy klas pedagog, psycholog Rodzic: bierze czynny udział w uroczystościach klasowych i s zkolnych, pomaga i bierze udział w wycieczkach klasowych, pomaga w organizacji zebrań klasowych Przestrzeganie praw i obowiązków szkolnych Systematyczne nauczanie zasad kulturalnego zachowywania się: używania zwrotów grzecznościowych, umiejętności słuchania i uczestniczenia w rozmowach, 11 cały rok szkolny wychowawcy klas wychowawcy respektuje prawa i obowiązki ucznia zawarte w statucie SOSW
umiejętności utrzymywania porządku wokół siebie, na ławce, w szatni, w szkole, umiejętności zachowania się w miejscach publicznych, umiejętności zachowania się podczas spożywania posiłków w stołówce szkolnej. Rozwijanie postaw: szacunku dla symboli narodowych, religijnych, szkolnych akceptujących indywidualne cechy ludzkie, budzących szacunek osobom starszy, wrażliwych na krzywdę i cierpienie. Sumienne pełnienie obowiązków klasowych internatu wszyscy nauczyciele pamięta o swoich obowiązkach wspólnie ustala normy oraz zasady postępowania w klasie i ich przestrzega CELE NADRZĘDNE REALIZOWANE PRZEZ WYCHOWAWCÓW: zapewnienie i dawanie wychowankom poczucia bezpieczeństwa, szacunku przez pełną ich akceptację podczas nauki, zabawy i różnych form spędzania czasu wolnego okazywanie swoim wychowankom pozytywnych uczuć oraz uczenie okazywania ich w stosunku do innych w codziennych sytuacjach w przedszkolu, szkole i w domu inicjowanie sytuacji do nawiązywania i utrzymywania kontaktów koleżeńskich w zespole i poza nim wzbogacanie wychowanków w doświadczenia społeczne (rozwiązywanie konfliktów, umiejętność cierpliwego słuchania, pozytywne reagowanie na słowa, fakty, oceny). POWINNOŚCI NAUCZYCIELA WYCHOWAWCY SOSW: Nauczyciel wychowawca jest bezpośrednio odpowiedzialny za sprawy związane z życiem grupy przedszkolnej, zespołu szkolnego. Nauczyciel wychowawca jest dla swoich wychowanków przewodnikiem po świecie wartości. Wychowawcy grup przedszkolnych, zespołów szkolnych utrzymują stały kontakt z rodzicami poprzez osobiste spotkania i zebrania ogólne. 12
Każda grupa przedszkolna, zespół szkolny wraz z wychowawcą i rodzicami powinni tworzyć swoistą wspólnotę. W razie wystąpienia jakichkolwiek trudności wychowawczych nauczyciel wychowawca powinien skontaktować się z psychologiem, pedagogiem, dyrektorem szkoły i rodzicami (opiekunami) wychowanka. Relacja: nauczyciel (wychowawca) wychowanek rodzice, powinna odznaczać się wzajemnym zaufaniem i dyskrecją. ZASADY WSPÓŁPRACY WYCHOWAWCZEJ Z RODZICAMI (OPIEKUNAMI): Rodzice i nauczyciele współpracują ze sobą w sprawach wychowania, kształcenia i terapii dziecka. Wychowawcy są zobowiązani do informowania rodziców o postępach indywidualnych dzieci i działalności szkoły na spotkaniach ogólnych i indywidualnych. Dyrektor SOSW przynajmniej raz w roku zapoznaje rodziców na zebraniu ogólnym z podstawowymi zadaniami i zamierzeniami dydaktyczno-wychowawczymi przedszkola i szkoły. Wychowawcy, nauczyciele, specjaliści zobowiązani są do udzielenia rodzicom porad oraz bieżących, rzetelnych informacji o zachowaniu, postępach lub przyczynach trudności w nauce ich dzieci w każdym czasie, zawsze jednak niekolidującym z ich podstawowymi obowiązkami dydaktyczno-wychowawczymi. Rodzice powinni utrzymywać stały kontakt z wychowawcą i interesować się na bieżąco postępami dziecka w nauce i zachowaniu. EWALUACJA: Na każdym etapie realizacji programu wychowawczego należy szukać odpowiedzi na pytanie: czy i jak podjęte działania wpłynęły na uczniów, ich wiedzę, umiejętności i postawy. Czy osiągamy założone cele programu? Odpowiedzi na te pytania, nie są łatwe, bowiem pamiętać należy, że postawy człowieka kształtują się przez całe życie, a w okresie dojrzewania na postawy młodzieży wpływa wiele czynników. Monitorowanie i ewaluacja polega na uzyskiwaniu informacji zwrotnych podczas regularnych spotkań Zespołu Wychowawczego uzyskanych od wychowawców i nauczycieli. 13
Sprawdzonym źródłem informacji do ewaluacji procesu będą: - dyskusje z nauczycielami na forum rady pedagogicznej - obserwacje pracy nauczyciela z dziećmi - dyskusje z uczniami i rodzicami - przeprowadzenie ankiet wśród rodziców i uczniów - hospitacje uroczystości i apeli szkolnych - udział uczniów w różnego rodzaju imprezach na terenie szkoły i poza nią - analiza trudnych przypadków wychowawczych, podejmowanych działań zaradczych i postępów w tym zakresie - analiza wytworów pracy uczniów - działalność samorządowa na terenie klasy, szkoły i poza nią - rozmowy i wywiady z uczniami, rodzicami i nauczycielami - podsumowania udziału uczniów w konkursach, turniejach, itp. - obserwacja zachowań w różnych sytuacjach typowych i nowych Pozytywnie opiniujemy do realizacji na lata 2016 2019 Rada Rodziców:... 14 Dyrektor.