Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski zb.jastrzebski@op.pl Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Temat ćwiczeń 14 Zmęczenie DENIS NIśEGORODOW Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Zmęczenie Stan organizmu rozwijający się w czasie wykonywania pracy fizycznej lub umysłowej, charakteryzujący się zmniejszeniem zdolności do pracy, nasileniem odczucia cięŝkości wysiłku i osłabieniem chęci kontynuowania pracy (motywacji). [Kozłowski S., Nazar K., Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Warszawa 1999]
Zmęczenie Zmęczenie obwodowe obejmuje przede wszystkim zmiany w mięśniach Zmęczenie ośrodkowe odnosi się przede wszystkim to ośrodkowego układu nerwowego
Zmęczenie obwodowe Podczas bardzo intensywnych wysiłków objawy zmęczenia występują juŝ po upływie kilku sekund z powodu upośledzenia przewodzenia impulsów (zmęczenie synaptyczne). Na pobudliwość błony komórkowej włókien mięśniowych moŝe mieć wpływ utrata potasu z komórek.
Zmęczenie obwodowe Do najwaŝniejszych przyczyn metabolicznych zmęczenia naleŝy ubytek zasobów komórkowych ATP i fosfokreatyny oraz gromadzenie się w komórkach mięśniowych mleczanu i zwiększenie stęŝenia jonów wodoru.
Zmęczenie obwodowe DuŜe stęŝenie jonów wodorowych powoduje hamowanie uwalniania jonów wapnia przez siateczkęśródplazmatyczną i wiązania się ich z troponiną Ten sam czynnik hamuje aktywność heksokinazy i fosfofruktokinazy. Przyczynia się to do zmniejszenia tempa glikolizy. Jony wodoru powodują zwolnienie rozprzestrzeniania się pobudzenia wzdłuŝ włókien mięśniowych
Zmęczenie obwodowe Czynnikiem znacznie zwiększającym tempo narastania zmęczenia jest niedotlenienie mięśni oraz utrudniony odpływ krwi Ŝylnej (wysiłki statyczne)
Zmęczenie obwodowe Podczas wysiłków o dłuŝszym czasie trwania czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju zmęczenia jest wzrost temperatury pracujących mięśni, który moŝe wpływać na aktywność róŝnych enzymów i funkcje aparatu kurczliwego.
Zmęczenie obwodowe Innym waŝnym czynnikiem ograniczającym zdolność mięśni do pracy jest wyczerpanie glikogenu z komórek mięśniowych. Znaczenie mają takŝe zmiany w uwodnieniu komórek powodujące obrzmienie mitochondriów i mogące prowadzić do zniszczenia ich struktury.
Zmęczenie obwodowe Wielkość zmian zmęczeniowych zaleŝy nie tylko od intensywności i czasu trwania wysiłku, lecz równieŝ od stopnia wytrenowania osoby wykonującej wysiłek. Dotyczy to wytwarzanie mleczanu, ubytku glikogenu i zmian temperatury.
Zmęczenie obwodowe Rozwój zmian zmęczeniowych zaleŝy równieŝ od procentowego udziału w mięśniach poszczególnych włókien (FT i ST). Szybciej męczą się ludzie o większym procentowym udziale włókien typu FT.
Zmęczenie obwodowe Czynnikiem nasilającym zmęczenie jest spadek ciśnienia atmosferycznego. Szczególnie dotkliwe jest niskie ciśnienie na znacznych wysokościach gdyŝ wywołuje hipoksje.
Zmęczenie ośrodkoweo Na zmęczenie ośrodkowe składają się trzy podstawowe elementy: 1. Procesy czynnie ograniczające zdolność kontynuowania wysiłku 2. Zmniejszenie sprawności niektórych funkcji ośrodkowego układu nerwowego. 3. Rozległe upośledzenie funkcji ośrodkowego układu nerwowego w wyniku zaburzeń homeostazy.
Zmęczenie ośrodkoweo Jednym z podstawowych elementów odczucia cięŝkości wysiłku jest ból mięśni powstający w wyniku draŝnienia zakończeń nerwów czuciowych pełniących funkcje receptorów bólowych w mięśniach.
Zmęczenie ośrodkoweo Do najczęstszych przyczyn zaliczamy hipoglikemie i hipertermie. Innym powodem zmęczenia ośrodkowego moŝe być wzrost stęŝenia amoniaku lub zaburzenie poziomu neurotransmiterów w mózgu. (tryptofan=> serotonina=> uczucie zmęczenia)
Zmęczenie przewlekłe Stan ten rozwija się w wyniku podejmowania kolejnych wysiłków po niepełnej likwidacji zmian zmęczeniowych w okresie odpoczynku. [Kozłowski S., Nazar K., Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Warszawa 1999]
Wiedza na temat zmian zmęczeniowych jest baaaardzo istotna
Bibliografia Fizjologia Człowieka w Zarysie, W. Z. Traczyk,2005 Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego, J. Górski, 2001 Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999 Physiology of sport and exercise, Wilmore J.H., Costill D. L., Human Kinetics 2004 Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja