Fizjologia człowieka

Transkrypt

1 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski zb.jastrzebski@op.pl

2 Temat wykładu 6 Zmiany hematologiczne we krwi pod wpływem wysiłku i treningu fizycznego.

3 Objęto tość i skład krwi podczas wysiłku 1) Zmiany objęto tości i składu krwi podczas wysiłków fizycznych zaleŝą od ich intensywności oraz czasu trwania. 2) Objęto tość krwi zmniejsza się o 10-15% 15% podczas wysiłków fizycznych juŝ w ciągu min ich trwania i następnie nie ulega większym zmianom. Zmniejszenie objęto tości krwi jest tym większe, im większa jest intensywność wysiłku. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.240

4 Białka osocza Główną przyczyną zwiększonego stęŝ ęŝenia białek osocza krwi podczas wysiłku fizycznego sąs zmiany rozmieszczenia płynp ynów w ustrojowych oraz, być moŝe zwiększony dopływ chłonki do układu krąŝ ąŝenia. całkowite stęŝ ęŝenie białka w osoczu moŝe e zwiększy kszyć się o około o 10% i więcej. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.241

5 Powysiłkowy przyrost objętości osocza 1. Intensywny wysiłek (1h przy 75% VO 2 max) powoduje: - początkowo zmniejszenie osocza (15-16%) 16%) bezpośrednio po zakończeniu wysiłku - natomiast w okresie powysiłkowym następuje wzrost (drugi dzień 16% wzrost od wartości spoczynkowej po zakończeniu biegu maratońskiego). 2. Przyczyny przyrostu objęto tości osocza: - przyjmowanie płynp ynów w podczas oraz po zakończeniu długotrwad ugotrwałego wysiłku - przesunięcie wody z tkanek do naczyń - zmniejszone wydalanie sodu i wody przez nerki po wysiłku. K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.364

6 Powysiłkowy przyrost objętości osocza 3. Utrwalenie zjawiska przyrostu zaleŝy y od intensywności i rodzaju ćwiczeń fizycznych oraz stanu wydolności organizmu przed podjętym treningiem (12-20% 20% podczas kolejnych dni treningu). 4. Wzrost objęto tości krwi: - 74% wzrost objęto tości osocza - 26% przyrost objęto tości masy erytrocytów - StęŜ ęŝenie hemoglobiny u osób b wytrenowanych przekracza 16g/100 ml krwi. K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.364

7 Glukoza StęŜ ęŝenie glukozy we krwi podczas wysiłków w fizycznych - nie zmienia się - zmniejsza się - zwiększa zaleŝnie od intensywności i czasu trwania wysiłku oraz od tego, czy wysiłek jest wykonywany w stanie poabsorpcyjnym, czy wkrótce po przyjęciu posiłku, zwłaszcza zawierającego węglowodany. w S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.243

8 Mleczan 1) Podczas krótkotrwa tkotrwałych wysiłków w fizycznych stęŝ ęŝenie mleczanu we krwi zwiększa się proporcjonalnie do intensywności wysiłku po przekroczeniu około o 30-40% u ludzi o małej wydolności fizycznej, 40-60% u ludzi o przeciętnej wydolności i 60-70% VO 2MAX o wysokiej wydolności fizycznej. 2) Podczas maksymalnych wysiłków w fizycznych stęŝ ęŝenie mleczanu we krwi przekracza 8 mmol/l, częś ęściej osiąga mmol/l, rzadko podczas wysiłków supramaksymalnych przekracza mmol/l. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.244

9 Lipidy WKT, trójglicerydy, fosfolipidy, cholesterol występuj pują w osoczu krwi: a) jako kompleksy WKT z albuminami b) w lipoproteinach S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str

10 Aminokwasy Podczas długotrwad ugotrwałych wysiłków w fizycznych z obciąŝ ąŝeniem 50-60% VO 2MAX zwiększa się we krwi stęŝ ęŝenie alaniny (do 30-40%) i metioniny, a zmniejsza stęŝ ęŝenie cytruliny. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.247

11 Mocznik i kreatynina Zmiany stęŝ ęŝenia we krwi występuj pują tylko podczas cięŝ ęŝkiej i długotrwałej pracy mięś ęśniowej. Wzrost mocznika jest wynikiem zmniejszenia nerkowego wydalania tego związku zku i wzrostu jego wytwarzania. Wzrost stęŝ ęŝenia kreatyniny spowodowany jest nasilonym wytwarzaniem i zmniejszeniem ilości wydalanej z moczem. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.247

12 Gazy krwi Zasoby tlenu w organizmie dorosłego człowieka wynoszą około o 1500ml, włąw łączając c w to tlen rozpuszczony w płynach ustrojowych, tlen związany zany z hemoglobina oraz tlen w płucach: p ml O2 w płucachp 280 ml we krwi tętniczejt tniczej 600 ml we krwi Ŝylnej 240 ml związane zane z mioglobiną 50 ml rozpuszczone w róŝnych r tkankach. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str.247

13 Równowaga kwasowo- zasadowa Wysiłkom fizycznym moŝe e towarzyszyć kwasica metaboliczna. Znaczący cy wzrost stęŝ ęŝenia jonów w wodorowych w komórkach mięś ęśniowych i w płynie p zewnątrzkom trzkomórkowym rkowym występuje podczas wysiłków fizycznych o róŝnej r intensywności u ludzi o róŝnej r wydolności fizycznej. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str

14 Równowaga kwasowo- zasadowa 1) U ludzi o średniej lub wysokiej wydolności fizycznej kwasica metaboliczna występuje podczas, których obciąŝ ąŝenie przekracza lub 60-70% obciąŝ ąŝenia maksymalnego. 2) U ludzi o małej wydolności moŝe e występowa pować juŝ podczas wysiłków w o obciąŝ ąŝeniu 30-40% obciąŝ ąŝenia maksymalnego. S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Fizjologia wysiłków fizycznych[w;] S. Kozłowski, K.Nazar. Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej. PZWL, str

15 Intensywny trening a niedobór Ŝelaza 1.. Intensywnie trenujący sportowcy sąs szczególnie naraŝeni na niedobór Ŝelaza w organizmie. Typowe objawy: - zmniejszenie wydolności fizycznej organizmu - wzrost produkcji mleczanu w czasie wysiłku Nietypowe objawy: - ból l głowy, g zgaga, szybkie męczenie, m utrata łaknienia - zaburzenia snu, dolegliwości naczynioruchowe - bolesne kurcze mięś ęśniowe, zaburzenia miesiączkowania - stany depresyjne etc. K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.364

16 Powysiłkowa hemoglobinuria, mioglobinuria i hematuria Przedostawanie się do moczu związk zków zawierających Ŝelazo, czy nawet krwinek czerwonych które jest częstym zjawiskiem po długotrwałych, wyczerpujących cych wysiłkach fizycznych. K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.364

17 Hemoliza powysiłkowa Zjawisko nasilonej destrukcji erytrocytów w podczas intensywnych wysiłków w fizycznych, której wyrazem jest hemoglobinuria. Ułatwiają hemolizę występuj pujące podczas intensywnego wysiłku: - kwasica metaboliczna - przejściowa hipoglikemia - podwyŝszona temperatura ciała K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.365

18 Hipoksja 1) Zjawisko wywołane obniŝeniem ciśnienia cząstkowego tlenu we wdychanym powietrzu, które występuje w warunkach ekspozycji wysokościowej (zamiany we krwi 2000m n.p.m.). K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.365

19 Hipoksja 2)Stymuluje wydzielanie erytropoetyny, co skutkuje zwiększeniem liczby krąŝą ąŝących erytrocytów, stęŝ ęŝenia hemoglobiny i podwyŝszeniem wskaźnika hematokrytowego. 3)Zwiększa się pojemność tlenowa krwi oraz zaopatrzenie tkanek w tlen. K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.365

20 Choroba Monge a Przewlekła a choroba górska g charakteryzującą się tym, Ŝe e długotrwad ugotrwały y pobyt na wysokości ponad 4500m n.p.m. Doprowadza do patologicznego zwiększenia liczby erytrocytów w i wskaźnika hematokrytowego (Ht ponad 70%) K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.366

21 Trening wysokogórski 1) Legalny i etyczny sposób b stymulowania organizmu do zwiększenia liczby erytrocytów w oraz stęŝ ęŝenia hemoglobiny we krwi i jej pojemności tlenowej. Prowadzi do zwiększenia się poziomu endogennej erytropoetyny (EPO). 2) Stosowanie erytropoetyny w postaci oczyszczonej w formie zastrzyków w (egzogenna erytropoetyna) jest dopingiem. K. Spodaryk [2008] Fizjologia krwi [W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL,str.366

22 Bibliografia 1) J. Górski [2008]Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego, PZWL. 2) S. Kozłowski, K.Nazar [1984] Wprowadzenie do Fizjologii klinicznej, PZWL.