ObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w

Transkrypt

1 WYKŁAD III Struktura obciąŝeń treningowych Aby kierować treningiem sportowym naleŝy poznać relację pomiędzy przyczynami, a skutkami, pomiędzy treningiem, a jego efektami. Przez wiele lat trenerzy i teoretycy usiłowali znaleźć formułę jednoznacznie opisującą pracę wykonaną przez sportowca. Były to jednak działania bezskuteczne. Dopiero koncepcja Wołkowa, rozpowszechniona i rozszerzona w Polsce przez WaŜnego polegająca na dekompozycji obciąŝeń treningowych na sferę informacyjną i energetyczną pozwoliła na jednoznaczną i kompleksową analizę obciąŝeń treningowych, oraz ocenę ich relacji do efektów treningowych. ObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w aspekcie fizycznym, psychicznym, ruchowym. Wpływa bezpośrednio na przebieg procesu adaptacji, decydując o jego: kierunku wielkości dynamice ObciąŜenie treningowe Sfera informacyjna Sfera energetyczna

2 Sfera informacyjna obciąŝenia treningowego (rodzaj obciąŝenia) OGÓLNE (WSZECHSTRONNE) UKIERUNKOWANE SPECJALNE (STARTOWE) Sfera energetyczna obciąŝenia TLENOWA (I) MIESZANA (II) BEZTLENOWA KWASOMLEKOWA (GLIKOLITYCZNA) (III) BEZTLENOWA NIEKWASOMLEKOWA (FOSFAGENOWA) (IV)

3 ObciąŜenie treningowe Zewnętrzne WyraŜa się pracą wykonaną przez sportowca Wewnętrzne Związane jest z : indywidualnymi reakcjami organizmu na wysiłek kosztem energetycznym pracy stopniem zmęczenia Parametry obciąŝenia treningowego Objętość Intensywność Ilościowy wskaźnik obciąŝenia treningowego (sekundy, metry, kg, liczba powtórzeń itp.) Jakościowy wskaźnik obciąŝenia treningowego (prędkość ruchu, częstotliwość, tętno powysiłkowe, itp.)

4 Notatki. ATP ADP + Pi + H + + energia energia + Pi + H + + ADP ATP BN BK beztlenowe-niekwasomlekowe anaerobowe-fosfagenowe beztlenowe-kwasomlekowe anaerobowe-glikolityczne Transfer wysokoenergetycznego fosforanu Rozpad glikogenu do kwasu mlekowego T tlenowe aerobowe fosfokreatyna + ADP + H + Spalanie kreatyna + ATP enzym kinaza kreatynowa fosforoliza, glikoliza T 1 = glikogen + tlen T 2 = glukoza + tlen T 3 = białka + tlen, tłuszcze + tlen

5 [mmol/s] Resynteza ATP, a czas trwania wysiłku BN BK T 1 T T2 2 T 3 suma Czas [s] Źródła materiału energetycznego dla skurczu mięśnia. Zapasy materiału energetycznego określono dla osoby o masie ciała 70 kg i masie mięśni 28 kg. ATP mięśni Fosfokreatyna Przemiana glikogenu do mleczanu (beztlenowa glikoliza) Przemiana glikogenu mięśni do H 2 O i CO 2 Przemiana glikogenu z wątroby (glukozy osocza) do H 2 O i CO 2 Przemiana kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej do H 2 O i CO 2 Maksymalna szybkość tworzenia ATP [mmol/s] 73,3 39,1 16,7 6,2 6,7 Ogólna ilość dostępnego lub moŝliwego do wytworzenia ATP [mmol]

6 Udział tlenowych i beztlenowych źródeł energii w wysiłkach biegowych z maksymalną szybkością na róŝnych dystansach. Dystans [m] Czas [min:sec] ATP z przemian tlenowych [%] ATP z przemian beztlenowych [%] 100 9, , :41, :37, :44, :38, h06: Notatki.

7 LA [ mmol/l ] 4 PPB (LT, AT) v 1 v 2 INTENSYWNOŚĆ, np. prędkość biegu wyjściowy poziom adaptacji efekt adaptacji do wysiłków tlenowych DEFINICJA Próg przemian beztlenowych (PPB lub LT lactate threshold, lub AT anaerobic threshold) intensywność, przy której kwas mlekowy produkowany w mięśniach zaczyna akumulować się we krwi (Wasserman, 1986). Wysiłki poniŝej PPB moŝna nazwać wysiłkami tlenowymi, a te powyŝej wysiłkami beztlenowymi. W sportach wytrzymałościowych jest on bardziej diagnostycznym wskaźnikiem wytrenowania niŝ wskaźnik wydolności VO 2 max (Sharkey, 1991).

8 czas intensywność tętno LA BN do 10 maksymalna? do 4 mmol/l BK 10-2 duŝa Maksymalne (ponad 190) Powyzej 4 mmol/l najczęściej mmol/l M zmienna Zmienne mmol/l T ponad 2 umiarkowana do 170 do 4 mmol/l Przyczyny przerwania wysiłku w poszczególnych strefach źródło inspiracji: J. Popinigis IV III II STREFA FOSFAGENOWA GLIKOLITYCZNA MIESZANA PRZYCZYNA WYCZERPANIE ZAPASÓW FOSFAGENÓW ZBYT DUśE ZAKWASZENIE KOMÓRKI WYCZERPANIE CUKRÓW I TLENOWA PRZYCZYNY NATURY PSYCHICZNEJ (?) STRES OKSYDACYJNY USZKODZENIA WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH USZKODZENIA MECHANICZNE APARATU RUCHU

9 Notatki. Beztlenowa niekwasomlekowa tętno przed: 45-50% max po >? metoda czas l. powt. POWT. do LA? zwykle 2-4 mmol/l

10 Beztlenowa kwasomlekowa tętno przed: 55-60% HR max tj. ok po:> 95% max HR > 190 metoda POWT. INTERW. INTERW. POWT. czas 20 1 (odp. pełny) 20 1 (odp. 4, 3, 2 ) l. powt (2 4 serie) 4 5 (4 5 serii) 1-5 PowyŜej 4 mmol/l najczęściej mmol/l MIESZANA tętno przed: 60-70% HR max tj po > 90% HR max > 180 metoda ZMIENNA INTERW. INTERW. POWT. czas do , l. powt (1 4 serie) 5 10 (2 4 serie) 2-12 LA 4-15 mmol/l

11 TLENOWA tętno przed: do 120 po metoda CIĄGŁA ZMIENNA POWT. INTERW. czas ponad (odp. pełne) 1 4 (odp ) l. powt ponad 10 LA < 4 mmol/l (PPA) Notatki.