Fizjologia człowieka

Transkrypt

1 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski zb.jastrzebski@op.pl Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja

2 Temat ćwiczeń 2 Układ nerwowy Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja

3 Czynność układu nerwowego Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanej w postaci impulsu nerwowego. Impuls nerwowy = fala depolaryzacji

4 Potencjał spoczynkowy błony komórkowej. Pomiędzy wnętrzem komórki a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stała w spoczynku róŝnica potencjału elektrycznego potencjał spoczynkowy. Ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu wynosi od -60 do -80 mv W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL

5 Pompa sodowo-potasowa Utrzymanie wewnątrz komórek duŝego stęŝenia K + i małego stęŝenia Na + wymaga aktywnego transportu tych kationów przez błonę komórkową przeciwko gradientowi stęŝeń. Przy udziale ATP-azy na zewnątrz błony transportowane są 3 jony Na +. Do wnętrza komórki ten sam enzym transportuje 2 kationy K +. Energia do aktywnego transportu jonów pochodzi z rozpadu ATP. W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL

6 Pompa sodowo-potasowa Do wnętrza komórki: 2 K + Cl - Na zewnątrz błony komórkowej: 3 Na +

7 Bodziec Jakakolwiek zmiana zachodząca w środowisku zewnętrznym lub wewnętrznym organizmu i wywołująca reakcję w postaci zmian w obrębie błony komórkowej lub zmian metabolizmu wewnątrzkomórkowego. WyróŜnia się bodźce: podprogowe, progowe, ponadprogowe. W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL

8 Potencjał czynnościowy Bodziec działający na błonę komórki nerwowej zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje tzw. Potencjał czynnościowy. Do wnętrza neuronu napływają zgodnie z gradientem stęŝeń jony Na + co powoduje wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem a otoczeniem. Zjawisko to określa się jak depolaryzację błony komórkowej. W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL

9 Prawo wszystko albo nic JeŜeli bodziec jest progowy lub większy to reakcja będzie maksymalna, a kaŝdy bodziec o sile mniejszej niŝ progowa nie wywoła reakcji. Fizjologia Człowieka. Zagadnienia wybrane, Anna Szczęsna-Kaczmarek, Andrzej Suchanowski, Zbigniew Jastrzębski, Ewa Ziemann, Radosław Laskowski, Tomasz Grzywacz, 2005

10 Synapsa Miejsce zetknięcia się zakończenia aksonu jednej komórki nerwowej z drugą komórką nerwową lub efektorem nosi nazwę synapsy. Połączenie dwóch komórek nerwowych to synapsa nerwowo-nerwowa, a połączenie komórki nerwowej z komórką mięśniową to synapsa nerwowo-mięśniowa. Fizjologia Człowieka w Zarysie, W. Z. Traczyk, 2005

11 SYNAPSA NERWOWO - MIĘŚNIOWA Neurotransmitery BŁONA PRESYNAPTYCZNA SZCZELINA SYNAPTYCZNA BŁONA POSTSYNAPTYCZNA

12 Neurotransmiter Neurotransmiter to związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi) poprzez synapsy, a takŝe z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych. P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-30

13 Neuroprzekaźniki Najbardziej rozpowszechnionymi neuroprzekaźnikami są: Acetylocholina - obecna np. w neuronach ruchowych oraz w neuronach układu autonomicznego przywspółczulnego i przedzwojowej części układu współczulnego, Noradrenalina - w neuronach niektórych jąder pnia mózgu oraz pozazwojowej części układu współczulnego, P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-29

14 Neuroprzekaźniki kwas glutaminowy - uniwersalny przekaźnik, znaleziony w największej liczbie neuronów róŝnych ośrodków całego układu nerwowego, kwas y-aminomaslowy (GABA) - występujący między innymi w komórkach Purkinjego kory móŝdŝku glicyna charakterystyczna dla interneuronów hamujących w rdzeniu kręgowym. P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski. Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-30

15 Neuroprzekaźniki Dopamina - występuje w neuronach istoty czarnej śródmózgowia, Serotonina - występuje w niektórych neuronach pnia mózgu, których aktywność wiąŝe się m.in.z procesami snu i czuwania oraz zaburzeniami nastroju (depresją). P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski.Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-29

16 Bibliografia Fizjologia Człowieka w Zarysie, W. Z. Traczyk,2005 Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego, J. Górski, 2001 Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999 Physiology of sport and exercise, Wilmore J.H., Costill D. L., Human Kinetics 2004 Fizjologia Człowieka. Zagadnienia wybrane, Anna Szczęsna-Kaczmarek, Andrzej Suchanowski, Zbigniew Jastrzębski, Ewa Ziemann, Radosław Laskowski, Tomasz Grzywacz, 2005 Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja