ZALECENIA PROJEKTOWANIA, BUDOWY I UTRZYMANIA ODWODNIENIA DRÓG ORAZ PRZYSTANKÓW KOMUNIKACYJNYCH ISBN Warszawa, 2009
Praca zostaa wykonana na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Copyright by Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Warszawa 2009 ISBN Koordynator serii Zalece prof. dr hab. in. Dariusz Sybilski Autorzy opracowania dr in. Barbara Strycharz dr in. Roman Edel dr in. Barbara Kliszczewicz, Doc. Pol.l dr in. Anna Olma dr in. Anna ak mgr in. Karina Szeja Rysunki mgr in. Marcin Grygierek mgr in. Bartomiej Grzesik mgr in. Karina Szeja Opiniodawcy dr hab. in. Stanisaw Gaca, Profesor Politechniki Krakowskiej dr hab. in. Tadeusz Sandecki, Profesor Politechniki Warszawskiej mgr in. Andrzej Borowski starszy projektant KBPDiM Transprojekt mgr in. Andrzej Wiszowaty, gówny projektant, biuro projektowe ARCADIS Redakcja mgr Ewa Misiewicz mgr Justyna Szczepaska Wydawca Instytut Badawczy Dróg i Mostów ul. Jagielloska 80 03-301 Warszawa tel. (0-22) 811 3231, fax (0-22) 811 17 92 e-mail:ibdim.edu.pl. Druk WROCAWSKA DRUKARNIA NAUKOWA PAN im. Stanisawa Kulczyskiego
7 ODWODNIENIE SKRZYOWA 7.1 Przedmiot i zakres zalece Przedmiotem s zalecenia dotyczce rozwiza w zakresie odwodnienia skrzyowa: zwykych, skanalizowanych i rond wraz z zasadami lokalizacji wpustów deszczowych. 7.2 Metoda warstwic projektowanych W obrbie skrzyowa rozmieszczenie wpustów deszczowych winno by poprzedzone analiz ukadu projektowanych warstwic. Rozwizania warstwicowe zaleca si zawsze wykonywa przy wikszych powierzchniach skrzyowania i jego zrónicowanym uksztatowaniem. Przy projektowaniu skrzyowa sporzdzi naley plany warstwicowe projektowanej powierzchni jezdni, chodników itd. Plan warstwicowy daje jasne i plastyczne przedstawienie pochyle podunych i poprzecznych oraz uatwia lokalizacj najniszych oraz najwyszych punktów. Wykonanie planu warstwicowego pozwala na dokadne zbadanie kierunku spywu wód opadowych po projektowanej powierzchni, a co za tym idzie, zaplanowanie rozmieszczenia wpustów deszczowych. Waciwie zaprojektowany plan warstwicowy powinien zapewni: przejazd przez skrzyowanie bez wstrzsów (komfort jazdy), waciwe rozmieszczenie wpustów deszczowych poprzez dostarczenie informacji o kierunkach spywów wód (odwodnienie), uatwienie wykonawstwa, moliwo oceny prawidowoci rozwizania projektowego. Metoda warstwic projektowych polega na naniesieniu na plan sytuacyjny elementów wynikajcych z przekrojów poprzecznych. Uksztatowanie wysokociowe przedstawia si za porednictwem warstwic w równych odstpach (h) co: 20, 10 lub 5 cm w zalenoci od wielkoci pochylenia powierzchni. Zasadniczo warstwice projektowane nanosi si co 10 cm. Jeeli spadki s mae, to co 5 cm a jeeli bardzo due, to co 20 cm. Wielkoci liczbowe potrzebne do wykrelenia planu obliczamy ze wzorów, przyjmujc oznaczenia jak na rysunku 7.1. 132
Rys. 7.1. Plan warstwicowy jezdnia z obustronnymi chodnikami. Oznaczamy: i n pochylenie podune jezdni, i p spadek poprzeczny jezdni, i c spadek poprzeczny chodnika, h k odsonicie krawnika, b szeroko jezdni, c szeroko chodnika, h rónica wysokoci warstwic. Obliczamy: AA ` BB ` CC ` DD n ` h i n (7.1) b i ` p AA0 AA0 (7.2) 2 i h k BC (7.3) i n c ic D0 D (7.4) i n 133
7.2.1 Plany warstwicowe skrzyowa W obrbie skrzyowa przed projektowaniem rozmieszczenia wpustów naley wykona plan warstwicowy tarczy skrzyowania. Odcinki ulic midzy skrzyowaniami z reguy nie wymagaj planów warstwicowych. Plany warstwicowe naley sporzdza zarówno dla skrzyowa zwykych jak i skanalizowanych, a take skrzyowa z ruchem okrnym (rond). Pozwalaj one na sprawdzenie poprawnoci uksztatowania wysokociowego tarczy skrzyowania, pynnoci przebiegu krzyujcych si dróg oraz sprawnego odwodnienie (wyeliminowania stref bezodpywowych). Plan warstwicowy uatwia lokalizacj najniszych punktów i usytuowanie wpustów deszczowych w obrbie skrzyowania i jego wlotów z uwagi na pieszych, rowerzystów i moliw lokalizacj zatok przystankowych. Dy naley, aby tarcza skrzyowania bya paszczyzn lub agodn, regularn powierzchni. Z uwagi na to, e zbiegajce si ramiona skrzyowania mog mie róne parametry zwizane z: szerokoci jezdni, wystpowaniem lub brakiem chodników i ich geometri, kierunkiem pochyle (daszkowy, jednostronny) i wielkoci spadku poprzecznego jezdni, kierunkiem i wielkoci pochylenia podunego jezdni moliwe s dwa typy rozwiza: a) ze zmienionym pochyleniem podunym i poprzecznym drogi podrzdnej (rys. 7.2), b) ze zmienionym pochyleniem podunym i poprzecznym obu krzyujcych si dróg. Schemat rozwizania dla skrzyowania trójwlotowego (rys. 7.3) i czterowlotowego (rys.7.4). Rys. 7.2. Plan warstwicowy ze zmienionym pochyleniem podunym i poprzecznym drogi podrzdnej 134
Rys. 7.3. Plan warstwicowy ze zmienionym pochyleniem podunym i poprzecznym obu dróg dla skrzyowania trójwylotowego Rys. 7.4. Plan warstwicowy ze zmienionym pochyleniem podunym i poprzecznym obu dróg dla skrzyowania czterowylotowego 135
7.2.1.1 Skrzyowania zwyke i skanalizowane Dla zapewnienia sprawnego odwodnienia powierzchni jezdni w obrbie skrzyowania naley w planie warstwicowym uwzgldni nastpujce warunki: pochylenia podune i poprzeczne drogi z pierwszestwem przejazdu powinny zosta niezmienione i do nich naley dopasowa pochylenie powierzchni jezdni drogi podporzdkowanej, pochylenia powinny by tak uksztatowane, aby woda z wlotu drogi podporzdkowanej nie przepywaa przez jezdni drogi z pierwszestwem przejazdu, pochylenia poprzeczne jezdni korytarzy relacji skrtnych powinny by dostosowane przede wszystkim do potrzeb odwodnienia, zaamania niwelety naley lokalizowa na wlotach podporzdkowanych. Najniszy punkt niwelety powinien by w miejscu, gdzie zapewnione jest wystarczajce dla odwodnienia pochylenie poprzeczne wynoszce min. 2,5 %. Najniszy punkt niwelety powinien by zlokalizowany poza przejciem dla pieszych lub przejazdem dla rowerzystów, jeeli wystpuj one na wlocie, wyspy mog uatwia odwodnienie, poniewa dziel powierzchni skrzyowania na szereg mniejszych zlewni. Skrzyowania zwyke Zalecane rozwizania planów warstwicowych dla skrzyowa trójwlotowych (rys. 7.5, rys 7.6), które mog by skadowymi rozwiza skrzyowa czterowlotowych. Rozwizania speniaj warunki komfortu, odwodnienia i estetyki. Rys. 7.5 Spadek ulicy bocznej skierowany od skrzyowania 136
Rys. 7.6. Spadek ulicy bocznej skierowany do skrzyowania. Skrzyowania skanalizowane W przypadku wystpowania wysp kanalizujcych na skrzyowaniu plany warstwicowe wykonuje si jak dla skrzyowa zwykych, a fragmenty warstwic przebiegajce w obrbie wysp pomija si (rys. 7.7). Wyspy na skrzyowaniu s elementami, które pozwalaj wyrównywa znaczce rónice wysokoci wynikajce z planu warstwicowego. Rys. 7.7. Przykad planu warstwicowego dla skrzyowania skanalizowanego 137
7.2.1.2 Ronda Dla rond mini i maych [13][68] zaleca si wykonanie planu warstwicowego. Przykadowy plan warstwicowy dla maego ronda przedstawiono na Rys.7.8. Do sporzdzenia planu warstwicowego ronda potrzebna jest znajomo pochyle podunych krzyujcych si ulic oraz profil jezdni ronda jak i uwzgldnienie jej jednostronnego spadku poprzecznego. Rys. 7.8. Przykadowy plan warstwicowy dla maego ronda 7.3 Lokalizacja wpustów deszczowych Wody deszczowe z obrbu jezdni, chodników, przystanków autobusowych itp. odprowadza si ciekami przykrawnikowymi do wpustów deszczowych. Duy wpyw na sprawno odwodnienie ma waciwy dobór cieku (pkt 4.3.). Przy maych spadkach podunych celowe jest stosowanie cieków przykrawnikowych obnionych. Wpusty deszczowe w rejonie skrzyowa naley lokalizowa: przed skrzyowaniem (na tych jezdniach, na których woda spywa w kierunku tarczy skrzyowania), przed przejciami dla pieszych, w najniszych punktach wynikajcych z planu warstwicowego, w miejscach wymagajcych odwodnienia, wynikajcych z obliczonej powierzchni zlewni. 138