MoŜliwości inwestowania na giełdzie z wykorzystaniem strategii opcyjnych Krzysztof Mejszutowicz Zespół Instrumentów Pochodnych Dział Instrumentów Finansowych Zakopane, 1 czerwca 2007
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (1) Na opcjach na WIG20 działa średnio około 1.000 inwestorów (zawiera transakcje przynajmniej raz w miesiącu) 1/6 liczby inwestorów na kontraktach na WIG20 74% inwestorów to inwestorzy indywidualni (24% instytucjonalni, 2% zagraniczni) dane z II kw. 06 r. Blisko 70% transakcji zawieranych jest przez Internet - dane z II kw. 06 r. Na jedną transakcję przypadają średnio 3 opcje (I kw. 07 r.) wg danych za 2006 r. 2,7 opcji Średnia wartość jednej transakcji (liczona premią) ok. 600 zł (I kw. 07 r.) wg danych za 2006 r. 450 zł Wskaźnik (średni LOP / średni Wolumen) = 10,4 (dla FW20 2,3) wg danych za I kw. 2007 r. 2
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (2) Dane wykorzystane w dalszej analizie Salda na rachunkach inwestorów z wybranych 3 dni kaŝdego miesiąca pierwszego kw. 2007 r, Analizą objęto wyłącznie opcje oraz kontrakty terminowe na WIG20. 3
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (3) Struktura inwestorów w zaleŝności od liczby serii opcji w portfelu Więcej niŝ 5 9% 5 4 3 2 4% 7% 13% 22% 45% inwestorów inwestuje w jedną serię opcję. ok. 93% z tych opcji to opcje kupione ok. 95% z tych opcji to opcje out-of-the-money 1 45% 4
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (4) Wolumen obrotu opcjami na WIG20 z rozbiciu na opcje ATM, ITM, OTM (dane z IV 2007 r.) opcje ITM opcje ATM opcje OTM 600 400 200 0-200 -400-600 -800 Σ ITM 3% ATM 6% Σ OTM 91% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Udział % w obrotach 5
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (5) Blisko 58% inwestorów w portfelu posiada jedną kupioną opcję lub kilka kupionych opcji tego samego typu oraz z tym samym terminem wygaśnięcia (w portfelu nie ma futures) W większości były to opcje out-of-the-money 300 300 200 200 100 100 0 0-100 -100-200 -200-300 -300 2 640 2 680 2 720 2 760 2 800 2 840 2 880 2 920 2 960 3 000 3 040 3 080 3 120 3 160 2 540 2 580 2 620 2 660 2 700 2 740 2 780 2 820 2 860 2 900 2 940 2 980 3 020 3 060 6
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (6) ok. 3% inwestorów wyłącznie wystawia pojedyncze opcje lub wystawia kilka opcji tego samego typu z tym samym terminem wygaśnięcia (w portfelu nie ma futures) Uwaga wystawianie niepokrytych opcji to ekspozycja na bardzo wysokie ryzyko inwestycyjne lepiej zrezygnować z takich inwestycji. 300 300 200 200 100 100 0 0-100 -100-200 -200-300 -300 2 540 2 580 2 620 2 660 2 700 2 740 2 780 2 820 2 860 2 900 2 940 2 980 3 020 3 060 2 640 2 680 2 720 2 760 2 800 2 840 2 880 2 920 2 960 3 000 3 040 3 080 3 120 3 160 7
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (7) ok. 9% inwestorów posiada portfel złoŝony z długich pozycji w opcjach kupna i sprzedaŝy o tym samym terminie wygasania oraz róŝnymi kursami wykonania strategie podobne do long straddle, long strangle 150 120 100 100 80 50 60 0-50 3 240 3 280 3 320 3 360 3 400 3 440 3 480 3 520 3 560 3 600 3 640 3 680 3 720 3 760 40 20-100 0-20 3 340 3 380 3 420 3 460 3 500 3 540 3 580 3 620 3 660 3 700 3 740 3 780 3 820 3 860-150 -40-200 -60 8
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (8) ok. 4% inwestorów posiada portfel złoŝony z krótkich pozycji w opcjach kupna i sprzedaŝy o tym samym terminie wygasania oraz róŝnymi kursami wykonania strategie podobne do short strangle, short straddle 200 60 150 40 20 100 0 50-20 3 340 3 380 3 420 3 460 3 500 3 540 3 580 3 620 3 660 3 700 3 740 3 780 3 820 3 860 0-40 -50 3 240 3 280 3 320 3 360 3 400 3 440 3 480 3 520 3 560 3 600 3 640 3 680 3 720 3 760-60 -80-100 -100-150 -120 9
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (9) 1. Blisko 80% inwestorów inwestujących w opcje na WIG20 nie posiada w portfelu kontraktów terminowych na WIG20 2. 20% inwestorów posiada w portfelu kontrakty na WIG20 (w tym przypadku kontrakty i opcje mogły stanowić efektem strategii) 10
STRATEGIE OPCYJNE Struktura polskiego rynku (10) Wnioski 1. Rynek opcji nadal jest rynkiem niedocenionym przez inwestorów 2. W niewielkim stopniu wykorzystujemy moŝliwości wynikające z opcji (głównie kupujemy niewielkie ilości tanich opcji) 3. NaleŜy wnioskować, Ŝe istnieje świadomość ryzyka wynikającego z opcji w tym ryzyka krótkich pozycji 4. DuŜa większość inwestujących w opcje nie inwestuje w kontrakty terminowe - opcje przyciągnęły zatem na rynek terminowy nową grupę inwestorów lub przejęły inwestorów z rynku kontraktów terminowych 11
Dlaczego warto zainteresować się opcjami (1) Ograniczona maksymalna strata Opcje pozwalają kosztem zapłaconej premii, na eliminację ryzyka poniesienia znacznej straty, przy pozostawieniu szansy osiągnięcia dochodu, nawet bardzo wysokiego, po korzystnej zmianie wartości instrumentu bazowego. Nie jest to moŝliwe w przypadku kontraktów terminowych. 300 300 200 200 100 100 0 0-100 -100-200 -200-300 -300 3 340 3 380 3 420 3 460 3 500 3 540 3 580 3 620 3 660 3 700 3 740 3 780 3 820 3 860 3 340 3 380 3 420 3 460 3 500 3 540 3 580 3 620 3 660 3 700 3 740 3 780 3 820 3 860 12
Dlaczego warto zainteresować się opcjami (2) Rynek opcji daje nieograniczone moŝliwości kształtowania profilu portfela inwestycyjnego. śaden inny instrument na giełdzie nie daje takich moŝliwości jak opcje Katalog strategii z wykorzystaniem wyłącznie futures jest skończony - long, short, arbitraŝ, spready czasowe. 13
MoŜliwości inwestycyjne opcji 14
Dlaczego warto zainteresować się opcjami (3) Opcje są papierem o istotnym znaczeniu w obrotach na giełdach papierów wartościowych generującym duŝą płynność Przykładowo Giełda EUREX EUREX EURONEXT EURONEXT OM HISZPANIA WŁOCHY NORWEGIA Index DJ E Stoxx 50 DAX CAC 40 FTSE 100 OMX IBEX MIB30 OBX Wolumen (I kw. 2007 r.) Futures Opcje 75.756.026 61.996.779 13.008.464 19.537.240 10.588.940 2.303.306 7.831.437 5.172.994 7.694.975 4.464.004 2.056.808 1.263.754 1.259.610 944.014 963.339 428.861 NaleŜy oczekiwać, Ŝe w przypadku opcji notowanych na GPW sytuacja będzie podobna będzie to instrument o duŝej płynności w który warto będzie inwestować 15
Dotychczasowa skala rozwoju rynku opcji 1. Wzrost wolumenów 316 840 250 060 78 752 20 647 2003 2004 2005 2006 2. Systematyczny wzrost liczby inwestorów - obecnie około 1.000 inwestorów na opcjach na WIG20 3. Spadek spreadu - średni spread (wyznaczony dla wszystkich opcji na WIG20) w kwietniu 2007 r. wyniósł 6,67% (2006-7,1%, 2005 7,6%, 2004 8,0%) 16
Czynniki determinujące dalszy wzrost rynku opcji. 1. Rozwój krótkiej sprzedaŝy 2. Dalsza edukacja rynku 3. DąŜenie do zmniejszenia ograniczeń prawnych dla niektórych inwestorów instytucjonalnych (przypadek OFE) 4. Zmiana specyfikacji opcji (sukcesywnie wraz z rozwojem rynku) 17
Narzędzia i wskaźniki (1) Arkusz kalkulacyjny do symulacji strategii opcyjnych (dostępny na www.opcje.gpw.pl) 18
Narzędzia i wskaźniki (2) Arkusz kalkulacyjny wyceny opcji (dostępny na www.opcje.gpw.pl) 19
Narzędzia i wskaźniki (3) Zmienność implikowana (publikowana na www.opcje.gpw.pl) Greckie wskaźniki (delta publikowana na www.opcje.gpw.pl, pozostałe wskaźnik publikowane w cedule) W przyszłości - indeks zmienności 20
Więcej informacji www.opcje.gpw.pl pochodne@gpw.pl 21
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA ul. KsiąŜęca 4, 00-498 Warszawa tel. (022) 628 32 32, fax (022) 628 17 54, 537 77 90 gielda@gpw.pl