Instrumenty notowane na GPW i zasady jej funkcjonowania

Transkrypt

1 Instrumenty notowane na GPW i zasady jej funkcjonowania Prezentuje: Paweł Cymcyk Analityk Przygotował: Krzysztof Dresler Chief Financial Officer Xelion. Doradcy Finansowi UniCredit Group

2 O giełdzie Tradycje rynku kapitałowego w Polsce sięgają roku 1817, gdy powołano pierwszą w Warszawie Giełdę Kupiecką. Swoją działalność w obecnej formie Giełda rozpoczęła w dniu 16 kwietnia 1991 r., od początku organizując obrót papierami wartościowymi w formie elektronicznej. Głównym zadaniem GPW jest organizacja obrotu instrumentami finansowymi. Giełda zapewnia koncentrację w jednym miejscu i czasie ofert kupujących i sprzedających w celu wyznaczenia kursu i realizacji transakcji. Obowiązujący na Giełdzie Warszawskiej system obrotu zwany jest rynkiem kierowanym zleceniami. Dla poprawienia płynności notowanych instrumentów, członkowie giełdy lub inne instytucje finansowe mogą pełnić funkcję animatora rynku, składając (na podstawie odpowiedniej umowy z Giełdą) zlecenia kupna lub sprzedaŝy danego instrumentu na własny rachunek. Przedmiotem handlu na Giełdzie są papiery wartościowe: akcje, obligacje, prawa poboru, prawa do akcji, certyfikaty inwestycyjne oraz instrumenty pochodne: kontrakty terminowe, opcje, jednostki indeksowe.

3 Otoczenie prawne GPW Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie działa w oparciu o ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.: - o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych ("ustawa o ofercie i spółkach ); - o obrocie instrumentami finansowymi ("ustawa o obrocie"); - o nadzorze nad rynkiem kapitałowym ("ustawa o nadzorze").

4 Plan rozwoju GPW Platforma obrotu dla gospodarki regionu. Cel główny: Stworzenie regionalnego, środkowoeuropejskiego centrum obrotu instrumentami finansowymi, z GPW jako wiodącym elementem tego centrum Wzmocnienie i umiędzynarodowienie rynku giełdowego kierunek działania, Kształtowanie poprzez rynek giełdowy podstaw wzrostu gospodarczego, Wzmocnienie konkurencyjności rynku i współpraca ze środowiskiem dla prorynkowych zmian otoczenia regulacyjnego, Poszerzenie dostępności informacji o GPW, notowanych spółkach i rynkach regionu

5 Architektura rynku kapitałowego

6 Struktura GPW

7 Instrumenty notowane na GPW - akcje Spółka akcyjna jest własnością akcjonariuszy. KaŜdy, kto posiada choćby jedną akcję spółki jest właścicielem cząstki jej majątku. Jako współwłaściciel spółki, kaŝdy akcjonariusz ma wynikające z tego prawa, tzw. prawa majątkowe, które nie mająŝadnego czasowego ograniczenia, bowiem akcje emitowane są na czas nieokreślony. Akcje mogą być imienne lub na okaziciela, jednak tylko te drugie mogą być przedmiotem obrotu giełdowego. Występują akcje zwykłe i uprzywilejowane. Rodzaj uprzywilejowania moŝe być takŝe róŝny. MoŜe dotyczyć wielkości przysługującej dywidendy, liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub szczególnych uprawnień w przypadku postępowania likwidacyjnego spółki. Rodzaje uprzywilejowania muszą być zapisane w statucie spółki. Granice uprzywilejowania określa Kodeks spółek handlowych. Przedmiotem obrotu na giełdzie mogą być tylko akcje nie mające postaci materialnej, a więc istniejące w formie zapisu komputerowego. Dotyczy to takŝe wszystkich innych papierów wartościowych. Posiadanie akcji wiąŝe się z ekspozycja na roŝne rodzaje ryzyk (rynkowe, kredytowe itd..)

8 Instrumenty notowane na GPW akcje, cd. Akcje mogą być notowane na rynku podstawowym lub równoległym w zaleŝności od spełnionych wymogów Regulaminu Giełdy, Obrót akcjami odbywa się w systemie ciągłym (od godz do 16.30) lub w systemie kursu jednolitego z dwoma fixingami (o i o 15.00). Dodatkowo, dla duŝych pakietów papierów wartościowych, moŝliwe jest zawieranie tak zwanych transakcji pakietowych poza arkuszem zleceń.

9 Obligacje Obligacje są papierami wartościowymi o charakterze wierzycielskim, zatem ich sprzedaŝ oznacza zaciągnięcie kredytu u nabywców obligacji. Cena, po jakiej obligacje sprzedawane są na rynku pierwotnym, to cena emisyjna obligacji. Cena ta moŝe, lecz nie musi, być równa wartości nominalnej. MoŜe być ona od niej zarówno niŝsza jak i wyŝsza. Decyzja emitenta w tym zakresie zaleŝy od przewidywanego popytu i atrakcyjności warunków emisji. W przypadku obligacji skarbowych sprzedawanych w krajach o solidnych fundamentach ekonomicznych ryzyko związane z niewypłacalnością emitenta jest istotnie ograniczone. Na Giełdzie notowane są obligacje skarbowe i korporacyjne. Wszystkie obligacje notowane są w systemie notowań ciągłych, a jednostką transakcyjną jest jedna obligacja. Ze względu na sposób naliczania odsetek, obligacje notowane na GPW moŝna podzielić na trzy grupy: o zmiennym oprocentowaniu, o stałym oprocentowaniu oraz zerokuponowe.

10 Obligacje EBI Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), instytucja finansowa Unii Europejskiej, uruchomił Krajowy Program Emisji DłuŜnych Papierów Wartościowych w złotych. Wstępna kwota Programu wynosi 3 miliardy złotych (około 800 mln Euro). W ramach Programu EBI emitować będzie na krajowym rynku kapitałowym obligacje o róŝnych terminach zapadalności (od 1 roku do lat 30) i róŝnych strukturach (stałe oprocentowanie/zmienne oprocentowanie/ obligacje zerokuponowe/ obligacje indeksowane). Obligacje są oferowane w obrocie publicznym.

11 Krótka sprzedaŝ Krótka sprzedaŝ to strategia inwestycyjna która pozwala na osiąganie zysków z inwestycji w akcje równieŝ wówczas gdy ceny tych akcji spadają. Jest strategią o stosunkowo prostej konstrukcji wymagającą zaciągnięcia poŝyczki w papierach wartościowych. Jest to strategia, która daje moŝliwość zarabiania na spadkach równieŝ dla tych inwestorów dla których rynek instrumentów pochodnych, który specjalizuje się w takich transakcjach, jest niedostępny (np. zbyt trudny lub o zbyt wysokim ryzyku inwestycyjnym). Bez wątpienia jest to strategia która jest niezbędnym narzędziem w rękach kaŝdego profesjonalnego inwestora.

12 Kontrakty terminowe Kontrakt terminowy jest umową, w której kupujący zobowiązuje się do zakupienia w przyszłości określonego towaru, zwanego instrumentem bazowym. Sprzedający zobowiązuje się natomiast do sprzedania określonego w kontrakcie instrumentu bazowego. Instrumentami bazowymi mogą być akcje, waluty, indeksy giełdowe, a właściwie dowolne wartości ekonomiczne, które moŝna wyliczyć w sposób nie budzący wątpliwości. Kontrakty terminowe znajdują się w obrocie w systemie notowań ciągłych w godzinach 9: Inwestorzy mogą składać zlecenia kupna i sprzedaŝy, wg takich samych zasad jak na inne papiery wartościowe. Kontrakty są w obrocie w tzw. seriach. Seria obejmuje wszystkie kontrakty mające ten sam termin wykonania, np. w czerwcu lub wrześniu 2002 r. O inwestorze, który kupił lub sprzedał kontrakt terminowy mówi się, Ŝe ma otwartą pozycję. MoŜe on ją utrzymać do dnia wykonania kontraktu lub teŝ w kaŝdej chwili wycofać się z rynku (zamknąć pozycję). KaŜdy otwierający rachunek w biurze maklerskim w celu działania na rynku kontraktów, uzyskuje indywidualny Numer Identyfikacji Klienta nadawany przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, umoŝliwiający dokonywanie operacji na rynku. Inwestor kupujący/sprzedający kontrakt jest obowiązany wnieść do biura depozyt zabezpieczający jego zobowiązania względem kontrahenta transakcji.

13 Kontrakty terminowe. Profil wypłaty

14 Opcje Opcje (kontrakty opcyjne) zaliczają się do instrumentów pochodnych derywatów). Ich wartość uzaleŝniona jest od wartości instrumentów bazowych (podstawowych). Na warszawskiej giełdzie notowane są opcje na WIG20 ich wartość zaleŝy od wartości indeksu WIG20. Rolę instrumentów bazowych mogą pełnić takŝe akcje, waluty, kontrakty futures, obligacje itd. Zgodnie z polskim prawem opcje są papierami wartościowymi. Opcja daje nabywcy prawo, ale nie obowiązek, do kupna lub sprzedaŝy określonych instrumentów bazowych, po określonej cenie, w określonym czasie. Cenę, po jakiej kupujący ma prawo nabyć lub sprzedać aktywa, nazywamy ceną wykonania. WyróŜniamy dwa podstawowe rodzaje opcji opcje kupna (call) i opcje sprzedaŝy (put). Nabywca opcji kupna ma prawo, ale nie obowiązek, kupić określone aktywa, po określonej cenie, w określonym czasie. Nabywca opcji sprzedaŝy ma prawo, ale nie obowiązek sprzedaŝy określonych aktywów, po określonej cenie, w określonym czasie.

15 Opcje cd. W kaŝdej giełdowej transakcji uczestniczą dwie strony kupujący i sprzedający. Na rynku opcji sprzedającego nazywa się wystawcą opcji. Wystawca opcji kupna ma obowiązek sprzedać określony instrument bazowy, po określonej cenie, w określonym czasie. Wystawca opcji sprzedaŝy ma obowiązek kupić określony instrument bazowy, po określonej cenie, w określonym czasie. Ze względu na moŝliwy sposób wykonania opcji wyróŝniamy: - opcje europejskie - opcje amerykańskie Nabywca opcji europejskiej ma prawo wykonać opcję tylko w dniu wygaśnięcia. Kupujący opcję amerykańską ma prawo zrealizować ją w dowolnym momencie przed upływem terminu wygaśnięcia. Instrumenty notowane na giełdzie warszawskiej są typu europejskiego.

16 Opcje profil wypłaty

17 Opcje profil wypłaty

18 Fundusze inwestycyjne Fundusze inwestycyjne to efektywna forma lokaty kapitału, która w ostatnich latach zyskuje na popularności. Fundusze zostały stworzone dla ludzi, którzy chcieliby wykorzystać duŝy potencjał zysków na rynku finansowym, ale nie chcą, nie potrafią lub nie mają czasu samodzielnie prowadzić analiz i na bieŝąco podejmować decyzji inwestycyjnych. Jako zinstytucjonalizowana forma wspólnego inwestowania, fundusze inwestycyjne zapewniają bezpieczeństwo powierzonych środków, płynność inwestycji, profesjonalne zarządzanie, relatywnie wyŝszą dochodowość i niŝsze koszty oraz rozproszenie ryzyka inwestycyjnego w porównaniu z indywidualnym inwestowaniem na giełdzie. Są takŝe alternatywą wobec tradycyjnych lokat długoterminowych w bankach.

19 Dziękuję za uwagę Paweł Cymcyk Analityk Xelion. Doradcy Finansowi UniCredit Group