PODSUMOWANIE WARSZTATÓW Od dialgu edukacyjneg d sieci współpracy i samkształcenia. Jak zrganizwać w reginie wspmaganie szkół z uwzględnieniem dialgu edukacyjneg i sieciwania? (cztery grupy) PROGRAMOWANIE POMOCY SZKOLE WYZWANIA na pszczególnych etapach mderatr: Marcin Nwicki, Instytut Badań nad Gspdarką Rynkwą I. diagnza (wyzwania: dtykająca rzeczywistych prblemów, elastyczna i prównywalna), II. spsby i narzędzia wsparcia (wyzwanie: 3 x T - trafne, twórcze, trwałe) III. cena narzędzie lepszeg zarządzania (wyzwanie: 3 x S systematyczna, stymulująca, strategiczna) DIAGNOZA. Dla sprstania wymaganim diagnza pwinna być przeprwadzana w spsób autnmiczny, w danej placówce, przy wspmaganiu niezależneg eksperta. Należy zapmnieć jednlitych mdelach i systemach narzucanych szkłm, te pwinny być elastyczne. Inne kluczwe czynniki pwdzenia dla prcesu diagnzy: czas, szczerść (czyli zaufanie) i kntekstwść analiz danych: czas, któreg musi być wystraczając duż, szczerść, czyli takie ułżenie pracy wspmagania, żeby mżliwe był zaufanie między sbą wspierającą a szkłą, któreg nie zakłóca i nie granicza układ pdległściwy, kntekstwść, czyli analiza parta na cenie wykraczającej pza dane ilściwe, w różnych systemach pisujące sytuację szkły, stawianie pytania przyczynę stanu danych ilściwych, np. pzyskiwanie infrmacji z tczenia szkły. Oprócz sztywnych, jednlitych narzędzi, pważnym zagrżeniem dla rzetelnści diagnzy jest grupwanie szkół pd względem kategrii występujących prblemów, będące atrakcyjnym ułatwieniem dla rganów prwadzących szkły, finansujących wspmaganie. Jak t zrbić głsy w dyskusji: Nawiązanie bezpśredniej relacji ze szkłą: wysyłanie infrmacji mżliwści kmpleksweg wspmagania, nauczenie szkły przeprwadzenia rzetelnej analizy kntekstwej wyników: w pierwszym rku zaprszenie zespłu analizująceg wyniki na kurs w śrdku, praca na knkretnych danych szkły, prównanie wyników analizy kntekstwej szkły z innymi, włączenie śrdwiska d diagnzy, np. kazją d włączenia rdziców jest zmiana systemu ceniania, 1
zachwanie tajemnicy zawdwej w relacji wpierający/dn- zlecenidawca/rgan prwadzący, zapewnienie dpwiednieg czasu na wspólną pracę z nauczycielami i budwanie dbrych relacji - p szkleniu ptrzebne są knsultacje, rzmwy, tym c się udał, a c nie, dbrą frmą prmcji nwych idei i rzwiązań pwinny być knferencje. Współpraca z rganem prwadzącym: budwanie partnerskich relacji - wspieranie rganów prwadzących w realizacji lkalnej plityki światwej (wizyty sby wspierającej w szkle w pwiązaniu z lkalną plityką światwą), wysyłanie infrmacji mżliwściach śrdków dsknalenia nauczycieli - budzenie świadmści rli i nwych zadań dn-ów w zakresie wspierania szkół w rzwju, wytypwanie jednej sby d współpracy z pwiatem, zawieranie umów dt. wspmagania rzwju szkły na kres dłuższy niż rk, np. 3 lata, updmitwienie szkół w realizacji prcesu rzwju pprzez zapewnienie wsparcia eksperta zewnętrzneg, uwaga: zamuszenie szkły d udziału we wspmaganiu rzwju (lub strach przed ceną KO) jest zaprzeczeniem wspmagania, które pwinn być autnmicznym dążeniem d rzwju i pprawy działania, ze względu na rywalizację między szkłami - grupwanie szkół pd względem prblemów nie jest mżliwe szczególnie w dużych miastach, hybrydwe finanswanie wspierani a rzwju szkły, np. szkła, jst, dn. SPOSOBY i NARZĘDZIA WSPARCIA. Na tym etapie kluczwy dla dbreg udzielania szkle wsparcia jest swbdny i adekwatny dbór spsbów i narzędzi. Aby inspirwały, mtywwały i twierały mżliwści wybru. Wykrzystywane spsby nie mgą wskazywać i wymuszać stswania jedynie słusznych rzwiązań. Dla autentycznści prcesu ważne jest zachwanie autnmii i elementu twórczści, a dla budwania reginalneg systemu wspierania szkół trwałść narzędzi, aby były gtwe d wykrzystania p dcięciu unijnej krplówki. Rzwiązania te pwinny być trwale zakrzenine w lkalnych śrdwiskach. Pdbnie jak na etapie diagnzy, kluczwy jest czas pświęcany szkle przez sbę wpierającą. Ważne jest twarzyszenie szkle pdczas całeg prcesu zmiany raz pmc w wybrze i adaptacji narzędzi. Jak t zrbić głsy w dyskusji: prwadzenie przez mderatra zajęć pkazwych i głębka bserwacja zajęć prwadznych przez nauczyciela, adaptacje narzędzi stswanych przy wspmaganiu d ptrzeb i sytuacji knkretnej szkły, uzyskanie zaufania szkły/nauczycieli przez sbę wspierającą dla pdejmwanych działań, prezentwanie dbrych praktyk jak rzwiązania pcjnalne i budzenie pzytywnych emcji, a nie przymus bligatryjnych wdrżeń, uzupełnianie kmpetencji metdycznych przez nauczycieli w frmie warsztatów prwadznych w duecie: dradca metdyczny i nauczyciel przedmitu, aktualnie pracujący w szkle (dejście d knferencji metdycznych). OCENA. Pżądana jest ewaluacja idąca w strnę mcn wewnętrzną i autnmiczną, zachwująca pdmitwść cenianych i ceniających w relacji szczerści. Jest t najtrudniejsze ze względu na nasze histryczne uwarunkwanie strachu przed ceną, wykrzystywaną d karania, a nie d wyciągania 2
wnisków prgramwych. Pnieważ bimy się ceny d dziecka, nie ptrafimy wykrzystywać jej d pszukiwania dpwiedzi na pytanie: w którym miejscu jestem, c zrbiłem, jak zrbiłem. Dknanie tej zmiany mentalnej będzie wielkim wyzwaniem, ale są przykłady, które pkazują, że jest t mżliwe. Obecnie kultura rganizacyjna mcny nacisk kładzie na klegialnść, szczególnie ważną w szkle. Klegialnść i współdpwiedzialnść, wspierają działania w szczerej i życzliwej samcenie. Jak t zrbić głsy w dyskusji: budwanie zaufania i praca nad mentalnścią pprzez: zamianę ceny na ewaluację, zaniechanie prównywania i instrumentalneg wykrzystania ceny d rzliczania, wykrzystywanie wyników ewaluacji wewnętrznej d planwania rzwju i pszukiwania spsbów rzwiązywania prblemów, praca nad zmianą kultury rganizacyjnej upwszechnianie kultury przyjmwania infrmacji zwrtnej i twartych pstaw, wzbudzanie ptrzeby uczenia się i wzmacnianie klegialnści we wzajemnym uczeniu się, świadme przyjęcie dpwiedzialnść za szkłę i młdzież przez nauczycieli i dyrekcję. Kluczem d efektywneg prcesu wspierania na wszystkich jeg etapach jest autnmia w działaniu, czas i partnerstw w relacjach, które nie burzy tej autnmii, a pmaga przechdzić prces: diagnzwania, dbierania narzędzi i ceniania. Jeśli diagnza będzie updmitwina, t narzędzia i cena będą uczłwieczne. Wszystk zależy d pczucia misji i znajmści rzeczy przez uczestników prcesu na każdym jeg etapie. Każdy pwinien wiedzieć c chdzi i czuć się dpwiedzialny za stateczny efekt. 3
KULTURA DIALOGU w EDUKACJI mderatr: dr Pitr Zamjski, Jarsław Jędza Zakład Pedaggiki Uniwersytetu Gdańskieg Przeprwadzny w kulturze dialgu warsztat był kazją dświadczenia przez uczestników zderzenia dwóch kultur: dialgu i mnlgu. Dświadczenie pkazał trudnść w autnmicznym pdejmwaniu wyzwań i działania: bez zewnętrzneg autrytarneg źródła wiedzy, wszechwiedzącej instancji, która dyryguje wszystkimi współpracwnikami jak wyknawcami pleceń teg/tej, który/która wie najlepiej, bez nadzru (nawet biurkratyczneg), bez wyraźnych wskazówek wyknawczych, pprawneg wzrca, nie jest dla nas czywiste, że mżemy mdyfikwać zarówn same materiały, jak i ich użycie według własneg pmysłu nawet wówczas, gdy głśn artykułujemy ptrzebę ich zmiany. Refleksja: Kultura dialgu. Jest warunkiem rzwju i uczenia się (nie nauczania) rganizacji. Jest niezbędna dla zaangażwania zespłu w pszukiwanie niestandardwych rzwiązań radzenia sbie z prblemami, uruchamiania intelektualnych ptencjałów. Daje efekt synergii, neutralizuje knflikty i pzwala na budwanie długfalwych strategii raz tżsamści zbirwych i indywidualnych. Dla kultury dialgu ważna jest kultura bycia ze sbą, czyli budwanie dbrych relacji w dpwiedniej atmsferze raz zapewnienie czasu na rzmwę. Kultura mnlgu. Sprawdza się w śrdwisku fabryki, która ma za zadanie prdukwać masw ten sam prdukt wyskiej jakści raz w śrdwisku silnie zbiurkratyzwanej instytucji, traktującej wszystkich ludzi jak przypadki daneg typu / elementy prcedury, wymagające sterwania. Bardz dbrze sprawdza się również w sytuacjach zagrżenia i wszędzie, gdzie należy pdejmwać szybkie decyzje. Efekt uczenia się d siebie nawzajem (nie nauczania) jest mżliwy w kulturze dialgu pd warunkiem uznania, że nikt nie ma pełnej wiedzy danej sprawie, ale każdy ma jakiś jej fragment i tylk łącząc swje siły, dzieląc się tą wiedzą, ucząc się d siebie nawzajem, mżemy pdjąć trafną decyzję w jakiejś sprawie, czy też wygenerwać dpwiednie rzwiązanie prblemu, który uznaliśmy za ważny. Nie ma jedneg wiedząceg, jest ich wielu, ale ich wiedza jest z zasady graniczna i dlateg ptrzebują siebie nawzajem: ptrzebują swich umysłwści, dświadczeń, rzmów, wiedzy, ale także spłecznych i emcjnalnych umiejętnści. Prwadzenie dialgu w kulturze mnlgu, częst wcuje pzrwaniem dialgu, zarówn w bszarze rganizacji sieci jak i w cdziennych sytuacjach dydaktycznych. Nie rzadk zdarza się, że uczniwie dyskutują, a nauczyciel dyktuje skmpnwaną przez siebie ntatkę z wniskami z tej dyskusji d zeszytu. Uwaga, taki dialg nie przyniesie zamierzneg efektu synergii, a wręcz mże znacząc bniżać mrale i demralizwać jeg uczestników. 4
DOCENIAJĄCE DOCHODZENIE - czyli wizja wymarznej szkły mderatr: dr Anna Hildebrandt - Instytut Badań nad Gspdarką Rynkwą Dceniające dchdzenie - metda pracy w biznesie, która piera się nie na analizie dzisiejszych prblemów, lecz na wybrażeniu sbie przyszłści, zdefiniwaniu siągnięteg wspólnie sukcesu i analizie, jak ten sukces siągnięt, spglądając z przyszłści wstecz d dzisiejszeg dnia. W wizji idealnej szkły, szkła realizuje swje cele, które też są spójne z celami spłeczeństwa i państwa. Pdstawą jej funkcjnwania są wartści, dpier ptem wiedza i kmpetencje. Nadzór pedaggiczny jest w tej wizji dalek, a pdstawwą zasadą, że szkła t instytucja ucząca się, która uczy uczniów, jak się uczyć. Kluczwą sbą w szkle jest dyrektr, który dla grna pedaggiczneg jest przewdnikiem i integratrem, nauczyciele zaś pełnią rlę mistrzów. Ich rla granicza się d inspiracji raz stymulacji prcesów myślwych i działań ucznia, który, w parciu przekazywaną wiedzę, jest w stanie prwadzić świadme samdsknalenie siebie. Refleksja czyli c mżna zrbić: Wypracwać knsensus c d strategii rzwju plskiej szkły dplitycznić Ministerstw Edukacji Nardwej, np. pwłać Krajwą Radę Oświatwą. Urealnić awans zawdwy przesunąć akcent z biurkratyczneg dkumentwania na metdykę nauczania i umiejętnść twrzenia relacji z ludźmi. Prmwać pstawy dsknalenia się przez całe życie. Dać szkle czas na wprwadzanie zmian. Stwrzyć niefrmalną sieć współpracy i samkształcenia placówek dsknalenia nauczycieli, inicjwać debaty kntynuwać Frum Placówek Dsknalenia Nauczycieli (ORE mgłby mderwać frum dyskusyjne). Placówki dsknalenia nauczycieli: wspierać szkłę i rgan prwadzący w prcesie zmiany, uczestniczyć w stałym dialgu edukacyjnym wraz z rdzicami i uczniami ( uczyć rzmwy ), wspierać szkłę w budwaniu mistrzwskich relacji nauczyciel uczeń we współczesnej wersji, np. w frmie tutringu, inicjwać debaty na jak najniższym pzimie najpierw dyrektrów, nauczycieli, rdziców i uczniów, ptem szkół między sbą, następnie z innymi instytucjami w gminie, ptem w pwiecie i w reginie; zapraszać d nich różne instytucje i upwszechniać ich sukcesy, prwadzić sieci nauczycieli i dyrektrów, zachwywać wyskie standardy usług pprzez: nieustanne dsknalenie kadr (permanentne aktualizwanie wiedzy i umiejętnści), fertę dsknalenia zgdnie z aktualnym stanem nauki i zachdzącymi w świecie zmianami raz dpwiedni d zdiagnzwanych ptrzeb, upwszechniać nwe metdy i techniki nauczania, systematyczną ewaluację działań. Szkły: wprwadzać innwacyjne rzwiązania w zakresie metdyki nauczania, np. gamifikację, realizwać pdstawę prgramwą w frmie interdyscyplinarnej z zaangażwaniem nauczycieli różnych przedmitów, aby pwstawały mapy zagadnień, knsekwentnie i systemw rzwijać kulturę ewaluacji i refleksji w pracy nauczyciela. Naszą pstawę w realizacji zdań pwinna cechwać uczciwść i knsekwencja. 5