Tansfomaja Galileusza (564-64) z z y y Zasada względnośi Galileusza: pawa mehaniki są jednakowe we wszyskih inejalnyh układah odniesienia. F F a a Uwaga: newonowskie dodawanie pędkośi: u u S S, S S
Poblem ze świałem: km 300 000 s ale względem jakiego układu? Pzypuszzano, że względem Kosmosu, dokładniej: eeu kosmiznego. Einsein: o nausza zasadę względnośi. Obsewao w układzie inejalnym mógłby odóżnić swój san spozynku od uhu jednosajnego, miezą pędkość świała. Posulay Einseina I. Ruh jes względny, zn. żadne doświadzenie fizyzne nie jes w sanie wykazać óżniy między spozynkiem a uhem jednosajnym posoliniowym układu odniesienia (zasada względnośi Einseina). II. Pędkość świała jes sała we wszyskih inejalnyh układah odniesienia. II posula jes spzezny z ansfomają Galileusza, a konkenie z pawem dodawania pędkośi??????? Koniezna jes nowa ansfomaja, jeżeli e posulay są pawdziwe.
Albe Einsein (879-955) (źódło Inene)
Badania doświadzalne Ekspeymen Mihelsona-Moleya Spejalny pzyząd, inefeome Mihelsona-Moleya, pędzi azem z Ziemią, Ozekiwanie: pędkość świała dodaje się wekoowo. Wynik: negaywny (nagoda Nobla 907) km 30. s Ekspeymen w CERN 964 ok Rozpad mezonu I. w spozynku π 0 II. w uhu geneao mezonów 0,99975
Tansfomaja Loenza Wynika ona z waunku, aby powiezhnia falowa świała była sfeyzna w każdym inejalnym układzie odniesienia. z z y y ( ) z y i ównież ( ) z y zdefiniujmy zynnik Loenza β S S
inny zapis ansfomaji Loenza ( ) ansfomaja odwona ( ) Hendik Anoon Loenz (853-98) (źódło Inene)
Relaywisyzne dodawanie pędkośi d ( d d ) d d d d d ( d d ) d d d d d d u u u Względność ównozesnośi Jeżeli 0 i 0, o 0. Zdazenia są ównozesne w obu układah. Jeżeli 0 i 0 (zdazenia ównozesne w S, ale w óżnyh miejsah), o 0. Zdazenia nie są ównozesne w S! Nawe ih kolejność nie jes usalona. Czyżby nauszenie zasady pzyzynowośi?
Sukua pzyzynowa zasopzeszeni pzyszłość sożek świelny ównanie sożka świelnego 0 y z ( ) pzeszłość inewał zasopzeszenny jes niezmiennikiem ansfomaji Loenza. ( s) ( ) y z Wewnąz sożka Poza sożkiem ( s ) > 0 inewał ypu zasowego, zahowane związki pzyzynowe. ( s ) < 0 inewał ypu pzeszennego, kolejność zdazeń zależy od układu odniesienia, ale nie są one powiązane pzyzynowo.
Relaywisyzne skóenie długośi (konakja Loenza) S S miaka o długośi l 0 spozywa w S (l 0 długość własna) jej długość miezona w S : l l l0 jej długość miezona w S: l w ej samej hwili zasu ( ) ( ) ( ) l ( ) l, zn. l0 l, sąd l l 0, wię l < l 0 l l 0
Relaywisyzne wydłużenie zasu (dylaaja zasu) wskazania zegaa spozywająego w S poównujemy z dwoma óżnymi zegaami spozywająymi w S ( ), τ zas własny τ, wię τ > S,,,, S ( ) S ( )
Powiedzenie ekspeymenalne. óżny zas żyia mionów Wskuek oddziaływania pomieniowania kosmiznego z aomami i ząsezkami amosfey powsają głównie mezony π. Mezony π ozpadają się na miony: π µ ν µ Miony eż się ozpadają: µ e ν e ν µ Ih zas połowiznego zaniku w spozynku: 6 T,5 0 s ale powsają 60 km n.p.m. i leą z pędkośią. Czas pzelou 60 km Powinno ih zosać 33 40 300000 km s 0 4 s 33 T 0 0,000000000000000000000000000000000000000 zeo 3 a napawdę zosaje. U nih minęło 3 T. 8 Nasąpiło wydłużenie zasu w sosunku τ 33 3 44, 3 o odpowiada pędkośi 0,99975.. Kosmos 60 km π µ? Ziemia
. bezpośedni pomia zasu pzy pomoy zegaów aomowyh (lo dookoła świaa) τ Ziemia Różnia zasów: ( ) τ oblizona: ok. 84 ns ( ) τ zmiezona: ok. 03 ns zgodność w ganiah niepewnośi pomiaowej.