PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W LUBISZEWIE ROK SZKOLNY 2016/2017

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W LUBISZEWIE ROK SZKOLNY 2016/2017 1

WYCHOWANIE I PROFILAKTYKA W SZKOLE WPROWADZENIE PROFILAKTYKA jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, dziecka, ucznia, wychowanka przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Na pozór może się wydawać, że wszelkie zagrożenia czyhają na człowieka w świecie zewnętrznym, gdy w istocie to sam człowiek dokonuje takich wyborów, które zakłócają jego rozwój. Człowiek niedojrzały sam dla siebie może być zagrożeniem. Dlatego prowadzenie dziecka ku dojrzałości jest zarówno wychowaniem, jak i profilaktyką. Takie widzenie wychowania i profilaktyki stawia szczególne wymagania wychowawcom. Do dobrego wypełnienia własnych zadań niezbędna jest wiedza nie tylko o współczesnych, cywilizacyjnych zagrożeniach, ale przede wszystkim o naturze człowieka, celu życia ludzkiego, jak również o mechanizmach psychologicznych prowadzących do destrukcji. Program opiera się na założeniu, że efektywną formą jest praktyczne działanie, promowanie zdrowego stylu życia, dobrego funkcjonowania w sferze fizycznej, psychicznej, oraz rozwoju osobowości. Realizacji programu mają służyć działania szkoły, oddziaływania nauczycieli skierowane na osobowość wychowanka. Dostarczanie uczniom specyficznych informacji dotyczących mechanizmów przeciwdziałania uzależnieniom i wyposażenie w umiejętności służące lepszemu radzeniu sobie z problemami życiowymi. 2

UWAGI O PROGRAMIE Program profilaktyki naszej szkoły powstał w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego, koncepcję pracy szkoły oraz w ścisłej spójności z programem wychowawczy szkoły. Treści dotyczące psychoprofilaktyki zapisane w podstawie programowej kształcenia ogólnego zawierają: promocję zdrowego stylu życia, rozwijanie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych, prawidłowości i trudności rozwojowych okresu dojrzewania oraz profilaktykę uzależnień. Opracowując ten program staraliśmy się, aby był: Dostosowany do potrzeb i problemów uczniów, do ich poziomu wiedzy, umiejętności, wrażliwości; Skierowany do wszystkich uczniów, we wszystkich etapach kształcenia; Skoncentrowany na wielu obszarach; Obejmujący cały okres nauki; Zapewniający ciągłość i systematyczność działań; Uwzględniający współpracę z rodzicami. 3

IDEA I CELE PROGRAMU Profilaktyka zawarta w programie ma odbywać się poprzez rozwój osobowości młodego człowieka, jak i poprzez wskazywanie umiejętności kierowania swoim postępowaniem. Program profilaktyki obejmować będzie następujące obszary: 1. Zachowanie w sytuacjach wypadkowych 2. Rozszerzanie działań na rzecz propagowania zdrowego trybu życia ze szczególnym uwzględnieniem zdrowej żywności 3. Agresja 4. Uspołecznienie 5. Rodzina 6. Specjalne potrzeby edukacyjne ucznia 7. Wspieranie rozwoju uczniów 5,6 letnich z możliwością wyboru przez rodziców posłania młodszych dzieci do szkoły 8. Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnienie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży 9. Prawidłowa działalność świetlicy szkolnej Program zawiera również Procedury postępowania w sytuacjach trudnych i zagrażających zdrowiu i życiu uczniów Za realizację działań profilaktycznych odpowiedzialni będą: - dyrekcja szkoły - - 4

Współpracować będziemy również z osobami reprezentującymi środowisko lokalne. Będą to: rodzice, lekarz, higienistka szkolna, policjanci, pedagodzy, logopeda i psychologowie z PPP w Tczewie, strażacy. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU Program podlegać będzie ewaluacji przez zespół ds. problematyki wychowawczej i opiekuńczej. Program jest otwarty i może podlegać modyfikacjom w zależności od wyników ewaluacji. Przedstawione działania realizują wszyscy pracownicy szkoły. 5

OBSZAR I ZACHOWANIA W SYTUACJACH WYPADKOWYCH Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin 1. Uświadomienie skutków zdrowotnych niebezpiecznych i brawurowych zachowań na przerwach, w szatni i wycieczkach Pogadanki apele porządkowe wszyscy Zapoznanie z regulaminami obowiązującymi na terenie szkoły (klasopracowni, sali gimnastycznej, boiska szkolnego, świetlicy, biblioteki) dyrektor klas Wrzesień Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych 2. Zapobieganie panice i zachowaniom histerycznym. Zapoznanie z planem ewakuacji szkoły i z zachowaniem na wypadek ataku terrorystycznego Próbna ewakuacja uczniów dyrektor strażacy Wrzesień Wrzesień Kwiecień 3. Powiadamianie o wypadkach osób kompetentnych. Eksponowanie w widocznym miejscu telefonów alarmowych dyrektor Spotkania z przedstawicielami policji, straży pożarnej. dyrektor maj 6

Udział w konkursie Młodzież zapobiega pożarom K. Kaczyńska marzec kwiecień Ćwiczenia w rozpoznawaniu sygnałów alarmowych w miarę potrzeb Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych 4. Nabywanie umiejętności zachowania się w przypadkach kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi (petardy, niewybuchy, substancje toksyczne i inne) Omawianie prawdziwych sytuacji kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi (skutki postępowania) Film edukacyjny Pogadanki w okresie największego zainteresowania młodzieży z artykułami pirotechnicznymi (Święta Bożego Narodzenia, Nowy Rok) w miarę potrzeb w miarę potrzeb Grudzień Pogadanki na zajęciach lekcyjnych Nauczyciele, pedagog 5. Bezpieczna droga do szkoły. Przyprowadzanie i odbieranie ze szkoły uczniów oddziału przedszkolnego dyrektor szkoły rodzice Udział w akcji Bezpiecznie do szkoły klas 0 - III 7

Przeprowadzenie egzaminu na kartę rowerową Dyrektor A.Opczyński J.Felińska Czerwiec Kształtowanie prawidłowego zachowania w czasie dowozów szkolnych Spotkania z przedstawicielami Policji klas klas I szkolny wrzesień 8

OBSZAR II ROZSZERZANIE DZIAŁAŃ NA RZECZ PROPAGOWANIA ZDROWEGO TRYBU ŻYCIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLEDNIENIEM ZDROWEJ ŻYWNOŚCI Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Uczenie i przypominanie prawidłowej postawy w czasie nauki i zabawy wszyscy Prowadzenie zajęć gimnastyki korekcyjnej. nauczyciel w-f Kształcenie postaw prozdrowotnych 1. Wdrażanie zasad dbałości o higienę Prowadzenie pogadanek na temat higieny osobistej higienistka szkolna,pedagog w miarę potrzeb Nauka czyszczenia zębów Fluoryzacja Wychowawcy, higienistka szkolna w miarę potrzeb wg harmonogramu Kwiecień Miesiącem Kultury Zdrowotnej klas kwiecień 2. Kształtowanie postaw związanych z ochroną Udział w akcji wszyscy wrzesień 9

środowiska. Sprzątanie Świata Dzień Ziemi apel, akcje proekologiczne Odpowiedzialni kwiecień Segregacje odpadów śmieci Nauczyciel przyrody, Cały rok - warsztaty Kształcenie postaw prozdrowotnych 3. Podejmowanie działań dla ochrony i poszanowania zdrowia własnego i innych negatywnego stosunku do alkoholu, tytoniu, narkotyków i dopalaczy Bieżące informowanie uczniów o negatywnych skutkach zażywania tytoniu, alkoholu, środków narkotyków, dopalaczy - pogadanki na godzinach wychowawczych wg planów wychowawczych Przeprowadzenie ankiety dla uczniów klas IV VI na temat uzależnień SU we współpracy z pedagogiem luty - marzec Przekazanie wiedzy o szkodliwości nałogów zajęcia warsztatowe z wykorzystaniem prezentacji Pedagog, specjalista ds. uzależnień 2x45 min 10

multimedialnych dla klas IV-VI Pedagogizacja rodziców prelekcja na temat uzależnień Wychowawcy na zebraniach rodziców Zorganizowanie gazetki dotyczącej profilaktyki uzależnień. Pedagog listopad kwiecień Profilaktyka antynikotynowa zaj. warsztatowe dla klas I- VI Pedagog 1x45 min w każdej klasie Uczenie zachowań asertywnych ze szczególnym wskazaniem na umiejętność odmawiania-zajęcia warsztatowe dla klas 0-VI Pedagog 1x45 min w każdej klasie Organizowanie przedstawień profilaktycznych Objazdowy teatr dla dzieci Wg harmonogramu 11

4. Sposoby organizacji czasu wolnego i uświadomienie znaczenia czynnego wypoczynku Pogadanki na zajęciach lekcyjnych wg planów wychowawczych Wędrówki piesze, rajdy rowerowe, wycieczki, gry i zabawy ruchowe, zajęcia terenowe. 5. Uświadomienie skutków uzależnień od gier komputerowych, telewizji, Internetu Pogadanki na zajęciach lekcyjnych, zajęciach komputerowych Wychowawcy, pedagog nauczyciel informatyki wg potrzeb 6. Ukazywanie wpływu reklam i środowiska masowego przekazu na zachowania młodych ludzi. Debaty na godzinach wychowawczych wg planów wychowawczych Scenki dramowe, plakaty, wystawka reklam. Plakat na antyreklamę klas SU, pedagog kwiecień - maj 7. Propagowanie zdrowego odżywiania Pogadanki, rozmowy, konkursy tematyczne Wychowawcy,, pedagog Cały rok Ograniczenie cukru, soli i słodyczy z potraw podawanych 12

w szkole. Zwiększenie liczby owoców i warzyw Pedagogizacja rodziców. Umieszczanie informacji o zmianach zachodzących w żywieniu dzieci na stronie internetowej szkoły OBSZAR III AGRESJA Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Kształcenie umiejętności 1. Uczenie konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, negocjowania, przepraszania i Organizowanie zabaw z zachowaniami wszyscy 13

uczniów w relacjach interpersonalnych przebaczania grzecznościowymi, odgrywanie ról pogadanki. 2. Zapobieganie przyzwalaniu na zachowania nieakceptowane społecznie, agresywne i dewastujące otoczenie. Trening poprawnej komunikacji dyżurujący, 3.Przeciwdziałanie przemocy i agresji w szkole- zwiększenia bezpieczeństwa w relacjach uczniowskich. Zajęcia warsztatowe pedagog Klasy IV-VI 2x45 min Klasy 0-III 1x45 min 4. Edukacja dotycząca bezpieczeństwa w Internecie i TV Profilaktyka cyberprzemocy- zajęcia warsztatowe dla klas IV-VI Ankieta dla uczniów klas IV-VI na temat zjawiska cyberprzemocy pedagog zespól ewaluacyjny 1x45 min listopad Dyskusje, pogadanki Wychowawcy, pedagog wg potrzeb 5. Uczenie rozładowywania napięć: zdrowych, przynoszących ulgę, dopuszczalnych społecznie Zabawy socjoterapeutyczne w klasach I III, IV VI Wychowawcy, n-le zajęć dydakt.- wyrównawczych, pedagog wg potrzeb Analiza lektur ukazujących pozytywne relacje człowiek człowiek nauczyciel j. polskiego 14

Zabawy integrujące, dyskoteki, spotkania klasowe, uroczystości klasowe i szkolne Omawianie przypadków agresywnych, dyskusja na ten temat i natychmiastowe reagowanie bibliotekarz wszyscy samorząd uczniowski dyrektor, pedagog wg potrzeb 6. Edukacja rodziców z zakresu zjawiska przemocy. Rozmowy z rodzicami Wychowawcy, pedagog wg potrzeb Uczenie poprzez przykłady właściwego rozumienia solidarności grupowej Wychowawcy i Wg potrzeb OBSZAR IV USPOŁECZNIENIE Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Podnoszenie poziomu kultury uczniowskiej 1. Uczenie współdziałania w grupie rówieśniczej z nastawieniem na szacunek dla różnic między ludźmi Prace w zespołach zadaniowych wszyscy Zabawy i spotkania wszyscy 15

integrujące zespoły uczniów Wspólny udział klas w wycieczkach szkolnych wszyscy 2. Dostrzeganie osób niepełnosprawnych podeszłych wiekiem, samotnych i potrzebujących. Pogadanki na lekcjach wychowawczych w kl. IV VI i zajęciach edukacyjnych 0 III Uroczystość szkolna z okazji Dnia Babci i Dziadka Odpowiedzialni styczeń Prezentowanie własnych zainteresowań wszyscy 3. Dostrzeganie pozytywnych wzorców organizowanie integracyjnych zabaw szkolnych Stwarzanie sytuacji do prezentowania swojego wizerunku (hobby, zainteresowania) - wystawka Wszyscy, Samorząd Uczniowski 4. Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, w tym koleżeństwa i przyjaźni. Organizowanie pomocy i wsparcia koleżeńskiego wg potrzeb Pogadanki wychowawcze i zajęcia edukacyjne Nauczyciele, pedagog 16

5. Stwarzanie okazji do przeżycia sukcesu Konkursy szkolne, zawody sportowe Apel szkolny Podsumowanie I semestru opiekunowie kół zainteresowań, nauczyciel w-f, samorząd uczniowski styczeń 6. Wyrabianie umiejętności akceptacji, uczenie odpowiedzialności za siebie i innych Zajęcia edukacyjne i pogadanki wychowawcze, scenki dramowe wszyscy 17

OBSZAR V RODZINA Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Zebrania rodziców dyrektor listopad, styczeń, kwiecień Integracja środowiska rodzinnego ze szkołą 1. Integrowanie wychowawczych działań szkoły i rodziny Angażowanie rodziców do sprawowania opieki w czasie uroczystości szkolnych, wycieczek i rajdów Prezentacje uczniów podczas uroczystości szkolnych ( Jasełka, scenki rodzajowe, Dzień Babci i Dziadka,) odpowiedzialni wg potrzeb styczeń Konsultacje indywidualne dla rodziców Nauczyciele, pedagog wg grafiku 2. Pomoc rodzinie w sytuacjach losowych, problemach materialnych i społecznych Współpraca z instytucjami wspierającymi rodzinę GOPS, Policja dyrektor, pedagog wg potrzeb 18

Pogadanki na temat praw dziecka (Konwencja Praw Dziecka) wg planów wychowawczych Współpraca z PPP, pedagog wg potrzeb 3. Ochrona praw dziecka w sytuacjach niewydolności rodziny Badanie środowiska rodzinnego uczniów wywiad środowiskowy Wychowawczy, pedagog wg potrzeb 1. Integracja środowiska rodzinnego ze szkołą Wskazywanie dróg uzyskiwania pomocy w sytuacjach dysfunkcyjności środowiska rodzinnego Wychowawcy, pedagog wg potrzeb 4. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez wczesne wykrywanie trudności w nauce i problemów wychowawczych Rozmowy z rodzicami uświadomienie konieczności przeprowadzania badań w PPP. Prowadzenie zajęć dydaktycznowyrównawczych Wychowawcy, pedagog przedmiotów wg potrzeb Prowadzenie zindywidualizowanych i 19

indywidualnych zajęć z dziećmi mającymi deficyty rozwojowe Poradnictwo dla rodziców w sprawie metod postępowania z uczniem mającym trudności w nauce, zachowaniu, pedagog wg potrzeb Zorganizowanie prelekcji na temat: Przyczyny niepowodzeń szkolnych. dyrektor styczeń 20

OBSZAR VI SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Udzielanie i organizowanie pomocy psychologicznopedagogicznej 1.Rozpoznawanie i zaspakajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawanie indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia w celu niwelowania deficytów rozwojowych Wsparcie rodziców w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych. 2. Rozpoznawanie i rozwijanie zdolności lub uzdolnień kierunkowych lub wielokierunkowych. Zajęcia wyrównawcze Zajęcia korekcyjnokompensacyjne Zajęcia rewalidacyjne Pogadanki Spotkania z rodzicami Praca w zespołach zadaniowych Koła zainteresowań Warsztaty artystyczne Udział w konkursach, olimpiadach. Terapia pedagogiczna Nauczyciele prowadzący zajęcia wyrównawcze i kompensacyjnokorekcyjne,, kierunkowi, pedagog. 21

OBSZAR VII WSPIERANIE ROZWOJU UCZNIÓW 5,6 LETNICH Z MOZLIWOŚCIĄ WYBORU PRZEZ RODZICÓW POSŁANIA MŁODSZYCH DZIECI DO SZKOŁY Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Objecie szczególnym wsparciem dzieci 5,6 letnie w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego 1. Organizowanie dni otwartych dla dzieci i rodziców przed rozpoczęciem roku szkolnego 2. Wstępna diagnoza występujących problemów wśród dzieci 5,6 letnich (emocjonalne, wychowawcze, zdrowotne) Spotkania z rodzicami ( opiekunami prawnymi)i dziećmi rozpoczynających naukę w szkole, objęcie ich wsparciem, udzielenie porad i wskazówek Obserwacje Przeprowadzenie ankiety diagnozującej problemy uczniów Wychowawcy klas Pedagog szkolny Wychowawcy klas Pedagog szkolny Sierpień Do listopada 3. Pogłębiona diagnoza Kierowanie na badania specjalistyczne uczniów Dostosowanie wymagań szkolnych do zaleceń opinii Prowadzenie odpowiedniej dokumentacji Wychowawcy klas Pedagog szkolny Wg potrzeb 22

OBSZAR VIII ROZWIJANIE KOMPETENCJI CZYTELNICZYCH ORAZ UPOWSZECHNIANIE CZYTELNICTWA WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Udział w akcji Bibliotekarz, Cały rok Rozwijanie zainteresowań czytelniczych uczniów poprzez kontakt z książką, promowanie czytelnictwa wśród Rozwijanie zainteresowań czytelniczych związanych z propagowaniem czytelnictwa wśród społeczności szkolnej Tworzenie kącików czytelniczych w klasach nauczania zintegrowanego młodzieży, Organizowanie lekcji pobudzanie bibliotecznych kreatywności i Konkursy wyobraźni, Propagowanie kultury kształcenie żywego słowa umiejętności Gromadzenie spędzania wolnego artykułów na temat czasu wiedzy o naszym regionie Udział w akcjach czytelniczych Kształtowanie postawy patriotycznej i obywatelskiej 23

OBSZAR IX PRAWIDŁOWA DZIAŁALNOŚĆ ŚWIETLICY SZKOLNEJ Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Pełnienie funkcji opiekuńczowychowawczej świetlicy szkolnej Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa przed i po zajęciach dydaktycznych Zapewnienie opieki dzieciom czekającym na zajęcia dydaktyczne oraz oczekującym na autobus Stworzenie warunków do nauki własnej Pomoc w nauce oraz rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków Praca w kołach zainteresowań Organizowanie gier i zabaw ruchowych budynku i na boisku szkolnym Wydłużenie czasu pracy świetlicy szkolnej zgodnie z potrzebami rodziców uczniów Nauczyciele świetlicy Cały rok 24

PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH TRUDNYCH I ZAGRAŻAJĄCYCH ZDROWIU I ŻYCIU UCZNIÓW Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia bądź zawiadomienia przez rodziców o wymuszeniu, kradzieży, bójce: I 1. Zidentyfikowanie problemu odpowiedzialni:, dyrektor. 2. Wezwanie rodziców do szkoły odpowiedzialni: dyrektor,. 3 Zawiadomienie policji odpowiedzialni: dyrektor,. - wysłuchanie ucznia odbywa się w obecności dyrektora lub. II Zgłoszenie sprawy do sądu d/s nieletnich odpowiedzialny: dyrektor. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie: 1. Stwierdzenie śladów pobicia, liczne siniaki informacja wychowawca dyrektor higienistka. 2. Rozmowa z uczniem. 3. Wezwanie rodziców rozmowa z dyrektorem i wychowawcą. 4. Przy powtarzającej się sytuacji pismo do sądu o wgląd w sytuację rodzinną. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. 25

Procedura postępowania w przypadku otrzymania informacji o molestowaniu dziecka w rodzinie lub środowisku: 1. Rozmowa informatora i dziecka przeprowadzana przez wychowawcę. 2. Wezwanie rodzica, który nie był domniemanym sprawcą. 3. Zgłoszenie się matki (ojca) z dzieckiem do lekarza (informacja na policję). 4. Wskazanie instytucji pomagającym ofiarom molestowania (psycholog). 5. Otoczenie dziecka w szkole szczególną opieką. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Procedura postępowania w przypadku dłuższej, nieusprawiedliwionej nieobecności ucznia: 1. Wezwanie do szkoły rodziców. 2. Przeprowadzenie rozmowy nt. spełniania obowiązku szkolnego. 3. Wizyty domowe. 4. Wysłanie dwóch kolejnych upomnień. 5. Powiadomienie policji o nie realizowaniu obowiązku szkolnego. 6. Zgłoszenie sprawy do sądu d/s nieletnich. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. 26

Procedura postępowania w przypadku częstych nieobecności usprawiedliwianych przez rodziców (pojedyncze dni) I Przeprowadzenie rozmowy z rodzicami na temat negatywnych skutków takiego postępowania: 1. braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności 2. brak systematyczności, obowiązkowości i odpowiedzialności W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Procedura postępowania w przypadku problemów wychowawczych (w tym stwierdzenie palenia tytoniu lub picia alkoholu): 1. Rozmowa klasy z uczniem. 2. Rozmowa pedagoga /psychologa z uczniem. 3. Rozmowa z rodzicami ucznia. 4. Rozmowa dyrektora szkoły z uczniem. 5. Udzielenie upomnienia na forum klasy. 6. Udzielenie nagany na apelu. 7. Informacja na policję o zagrożeniu demoralizacją. 8. Przeniesienie do innej klasy. 9. Przeniesienie do innej szkoły. 27

W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Procedura postępowania w przypadku pojawienia się w szkole problemu narkotyków: I Znalezienie narkotyku w szkole (np. pod ławką, na korytarzu, w szatni, w szafce itp.): 1. poinformować o zdarzeniu dyrekcję szkoły 2. wezwać policję, która odbierze i zabezpieczy narkotyk II Domniemanie o posiadaniu narkotyku przez ucznia: 1. powiadomić wychowawcę, pedagoga, dyrektora 2. odizolować ucznia 3. powiadomić rodziców, wezwać ich do szkoły 4. zaproponować opróżnienie tornistra 5. zabezpieczyć dowody przy świadkach 6. wezwać policję w celu zabezpieczenia narkotyku. Nauczyciel nie ma prawa przeszukać teczki ucznia ani jego rzeczy osobistych. 7. wysłuchanie nieletniego przy rodzicach. III Dostrzeżenie u ucznia objawów odurzenia (zmiany nastroju, zachowanie nieadekwatne do sytuacji, zaburzenia koordynacji ruchowej, niepokój psychoruchowy, przysypianie na lekcji, powolne, bełkotliwe wypowiedzi lub słowotok, przekrwione lub szkliste oczy, zwężone lub bardzo rozszerzone źrenice, nie reagujące na światło, opadające powieki): 28

1. zapewnić opiekę higienistki lub lekarza 2. zawiadomić rodziców i dyrektora szkoły. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Uwagi: Postępować dyskretnie, ale stanowczo w określeniu przyczyny i rozwiązaniu problemu na linii szkoła specjalista rodzina. W każdym przypadku dyrekcja przekazuje informacje radzie pedagogicznej, która analizuje problem i wyciąga wnioski co do dalszego postępowania. Procedura postępowania po otrzymaniu zgłoszenia o podłożeniu ładunku wybuchowego: I Telefoniczne odebranie zgłoszenia o podłożeniu ładunku wybuchowego: 1. po przyjęciu informacji nie odkładać słuchawki, położyć ją obok aparatu telefonicznego 2. powiadomić dyrektora szkoły 3. dyrektor szkoły podejmuje decyzję o: - powiadomieniu policji tel. 997 29

- przerwaniu lekcji - przeprowadzeniu ewakuacji uczniów - zabezpieczeniu dokumentów II Do czasu przybycia policji akcją kieruje dyrektor, który: zarządza, aby użytkownicy pomieszczeń dokonali sprawdzenia, czy w pomieszczeniach znajdują się podejrzane rzeczy, paczki, przedmioty których wcześniej tam nie było; czy widoczne są ślady przemieszczenia elementów wyposażenia pomieszczeń; czy widoczne są zmiany w wyglądzie zewnętrznym przedmiotów; czy emitowane są sygnały dźwiękowe (mechanizmów zegarowych) lub świecące elementy elektroniczne zarządza, aby pracownicy obsługi sprawdzili pomieszczenia ogólnodostępne: korytarze, klatki schodowe, hole, piwnice, toalety oraz otoczenie zewnętrzne 1. nie wolno dotykać przedmiotów, urządzeń, rzeczy, które budzą podejrzenie i mogą być ładunkami wybuchowymi. O ich umiejscowieniu powiadamia się policję, która podejmuje akcję. 2. należy zachować spokój, nie dopuścić do przejawów paniki. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. 30

Zasady ewakuacji osób z obiektu zagrożonego 1. Decyzję o ewakuacji zagrożonego obiektu podejmuje dyrektor na wniosek uprawnionego policjanta kierującego akcją. 2. Przed ewakuacją należy w miarę możliwości otworzyć okna i drzwi pomieszczeń zagrożonych i sąsiednich, a urządzenia i odbiorniki wyłączyć z sieci zasilania. 3. Ewakuowane osoby przed opuszczeniem budynku powinny zabrać ze sobą rzeczy osobiste: tornistry, plecaki, ubrania itp., co pozwoli prowadzącym poszukiwanie uniknąć straty czasu na identyfikowanie pozostawionych przedmiotów tego rodzaju. 4. Klucze pozostawiane są w drzwiach. 5. Dyrekcja informuje ewakuowanych o miejscu zbiórki po zakończeniu akcji. 6. Ewakuację prowadzi się w sposób zorganizowany, według opracowanych dróg ewakuacji. 7. Należy sprawdzić, czy wszyscy ewakuowani opuścili pomieszczenia. 8. W czasie ewakuacji uczący w poszczególnych salach lekcyjnych zapewniają właściwą organizację ruchu osób opuszczających budynek szkoły. 9. Miejscem zbiórki osób ewakuowanych jest boisko szkolne. 31

Procedura postępowania w sytuacji podejrzenia o cyberprzemoc na terenie szkoły I Czynności wstępne 1. W celu sprawnej reakcji i realizacji procedury należy dokonać ustaleń: Wyznaczenie sposobu zgłaszania informacji o cyberprzemocy, Poinformowanie o tym uczniów i ich rodziców, Wyznaczenie osoby/osób odpowiedzialnych za wdrożenie i realizacje procedury, Uwzględnienie kar za stosowanie cyberprzemocy w statucie szkoły. II. Zgłoszenie podejrzenia o cyberprzemoc 1. Zgłoszenia o tym, że uczeń szkoły stał się ofiarą cyberprzemocy, najczęściej dokonuje poszkodowany uczeń, jego rodzice lub koledzy, ale zgłoszenia może dokonać każdy, kto poweźmie wiedzę o takim zdarzeniu. 2. W szkole powinna istnieć możliwość anonimowego dokonania zgłoszenia o cyberprzemocy. Jeśli funkcjonuje telefon zaufania lub skrzynka zgłoszeń, przy pomocy których uczniowie mogą zgłaszać problemy bez podawania swojego nazwiska nauczyciel informatyki powinien zwrócić uwagę uczniom, aby wykorzystywali je do zgłoszeń o cyberprzemocy anonimowo, jeśli obawiają się zrobić to osobiście. Jeżeli w szkole nie ma systemu anonimowego informowania o problemach- należy zaproponować uczniom taką możliwość, np.: w pracowni komputerowej. 3. Uczniów należy uprzedzić, że zgłaszając cyberprzemoc, powinni poinformować, w jaki sposób można sprawdzić prawdziwość zgłoszenia: podać adres strony internetowej lub innego miejsca, w którym widnieje kompromitujące zdjęcie czy obraźliwy wpis. 32

III. Ustalenie okoliczności zdarzenia 1. Wszystkie przypadki przemocy, a więc także przemocy z wykorzystaniem mediów elektronicznych, powinny zostać właściwie zbadane, zarejestrowane i udokumentowane. 2. Jeśli wiedzę o zajściu posiada nauczyciel, który nie jest wychowawcą, powinien przekazać informację klasy, który informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora. 3. Pedagog szkolny i dyrektor wspólnie z wychowawcą powinni dokonać analizy zdarzenia i zaplanować dalsze postępowanie. 4. Do zadań szkoły należy także ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków. IV. Zabezpieczenie dowodów 1. Wszelkie dowody cyberprzemocy powinny zostać zabezpieczone i zarejestrowane. Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony www, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. Należy pamiętać, aby nie kasować SMS ów, wiadomości nagranych na pocztę głosową- jeśli doszło do przemocy za pośrednictwem telefonu komórkowgo. Jeśli wykorzystany został komunikator trzeba zadbać o zapisanie niewłaściwych treści: najpierw należy sprawdzić, czy posiada on funkcję zapisywania rozmów, jeśli nie wiadomość trzeba skopiować i zapisać, najlepiej w edytorze tekstu. Można też zrobić zrzut strony na ekran, podobnie jak sytuacji, gdy wykorzystana została strona www, serwis społecznościowy albo czat. Kopiując informacje do edytora, trzeba zadbać o zachowanie jak największej ilości informacji, np. nie tylko treść e-maila, ale też dane nadawcy. V. Identyfikacja sprawcy 33

1. Na etapie zabezpieczania dowodów i ustalania tożsamości sprawcy cyberprzemocy w procedurze interwencyjnej bierze udział nauczyciel informatyki. 2. Sprawdzić, czy ofiara cyberprzemocy potrafi wskazać sprawcę bądź przynajmniej ma przypuszczenie, kto może nim być. 3. Gdy uda się zidentyfikować sprawcę należy mu nakazać natychmiastowe usunięcie obraźliwych treści i wyciągnąć konsekwencje adekwatne do wykroczenia. 4. Gdy ustalenie sprawcy nie jest możliwe, należy skontaktować się z dostawcą usługi w celu usunięcia z sieci kompromitujących lub krzywdzących materiałów. 5. W przypadku, gdy zostało złamane prawo, a tożsamości sprawcy nie udało się, ustalić należy bezwzględnie skontaktować się z policją. Na wniosek policji dostawca usługi internetowej oraz operator sieci komórkowej podadzą dane sprawcy cyberprzemocy. VI. Działania wobec sprawcy cyberprzemocy 1. Konsekwencje i rodzaj działań wobec sprawcy uzależnione będą od tego, czy jest on uczniem szkoły, czy nie. Jeśli nie działania podejmuje policja. Jeśli tak działania należą do szkoły, a policja reaguje, jeśli ranga czynu popełnionego przez sprawcę tego wymaga. 2. Przeprowadzić rozmowę z uczniem-sprawcą przemocy o jego zachowaniu. W rozmowie powinni uczestniczyć biorący udział w rozwiązywaniu sprawy, pedagog szkolny, wychowawca ucznia, a także jego rodzice. 3. Powiadomić rodziców sprawcy i omówić z nimi zachowania dziecka. 4. Objąć sprawcę opieką psychologiczno-pedagogiczną, w uzasadnionym przypadku można w toku interwencji zaproponować uczniowi (za zgodą rodziców) skierowanie do specjalistycznej placówki i udział w programie terapeutycznym. 34

VII. Działania wobec ofiary cyberprzemocy Umożliwić wsparcie psychiczne. 1. Uczeń będący ofiarą cyberprzemocy powinien otrzymać poradę, jak ma się zachować, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i nie doprowadzić do eskalacji prześladowania. 2. Po zakończeniu interwencji należy monitorować sytuację ucznia sprawdzając, czy nie są wobec niego podejmowane dalsze działania przemocowe, bądź odwetowe ze strony sprawcy. 3. Rodzice dziecka będącego ofiarą cyberprzemocy powinni być poinformowani o problemie i otrzymać wsparcie i pomoc ze strony szkoły. W rozmowie z nimi pedagog lub wychowawca przedstawiają kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi, a także, jeśli to wskazane, zaproponować rodzicom i dziecku pomoc specjalisty (psychologa, pedagoga). VIII. Sporządzenie dokumentacji z zajścia. 1. Pedagog szkolny zobowiązany jest do sporządzenia notatki służbowej z rozmów ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia. Dokument powinien zawierać datę i miejsce rozmowy, personalia osób biorących w niej udział i opis ustalonego przebiegu wydarzeń. 2. Jeśli rozmowa przebiegała w obecności świadka (np. ), powinien on podpisać notatkę po jej sporządzeniu. 3. Jeśli zostały zabezpieczone dowody cyberprzemocy, należy je również włączyć do dokumentacji pedagogicznej (wydruki, opis itp.). 35

Dyrektor szkoły pisemnie powiadamia sąd rodzinny o sprawie w sytuacji, gdy: 1) rodzice sprawcy cyberprzemocy odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał dotychczasowego postępowania lub gdy do szkoły napływają informacje o innych przejawach demoralizacji dziecka; 2) szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki wychowawcze (rozmowa z rodzicami, konsekwencje regulaminowe wobec ucznia, spotkania z pedagogiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi pożądanych rezultatów. Poważne przypadki cyberprzemocy przebiegające z naruszeniem prawa (np. groźby karalne, propozycje seksualne, publikowanie nielegalnych treści itp.) zostają przez dyrektora szkoły bezwzględnie zgłoszone na policję. Procedura jest wdrażana w życie w momencie oficjalnego zgłoszenia zjawiska cyberprzemocy przez jej ofiarę /w przypadku osób pełnoletnich/ lub rodzica /prawnego opiekuna/ ucznia. 36