Piotr Romanowski psycholog
dziecko swobodnie porusza się, jest samodzielne w zakresie samoobsługi zmiany dotyczące wzrostu i wagi ciała nie są już tak intensywne jak dotychczas, jednak coraz bardziej wyraźne stają się zmiany w proporcji części ciała następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybkiego tempa rośnięcia kończyn u 5-letniego dziecka nieznacznie powiększa się mózgowa część czaszki, rozrasta się również część twarzowa
w wyniku zmian zachodzących w układzie nerwowym, dziecko staje się zdolne do kierowania swoją uwagą, tworzenia planów, refleksji nad własnym zachowaniem w tym wieku obserwuje się wzrost sprawności ruchowej dziecka, opanowane już czynności ulegają doskonaleniu, pojawiają się również nowe. W tym wieku obserwuje się zjawisko zwane głodem ruchu dziecko jest bardzo ruchliwe, często zmienia zajęcia ruchowe rozwój motoryki małej obserwowany jest głównie w zakresie samoobsługi (dziecko rozbiera i ubiera się bez pomocy, posługuje się sztućcami) oraz w zakresie rysowania i pisania (pojawiają się schematy przedmiotów i człowieka, dziecko komponuje rysunek przedstawiający wiele obiektów).
postępujące dojrzewanie mózgu sprzyja integracji zmysłów dziecko jest w stanie śledzić wzrokiem poruszającą się piłkę i chwytać ją dziecko potrafi rozpoznawać kilka kształtów geometrycznych i kilka liter alfabetu, pismo, podobnie jak inne obiekty, ujmują całościowo większość dzieci w tym wieku potrafi skopiować kwadrat oraz linie układające się w szyny; w sposób umiarkowany dzieci w tym wieku potrafią również kopiować kształty liter na tym etapie dzieci uczą się ujmowania wielkości i proporcji wzrasta u nich zdolność różnicowania barw i odcieni
wzrasta również wrażliwość słuchowa w wieku 5 lat zdolność rozpoznawania melodii posiada 75% dzieci dziecko jest zdolne do utrzymania tonacji i rytmu melodii intensywnie wzrasta wrażliwość słuchowa w zakresie słuchu fonematycznego (zdolności do identyfikowania i odróżniania dźwięków mowy i słów poprzez dostrzeganie różnic między głoskami, np. żal szal). Jest to podstawa do opanowania umiejętności czytania i pisania!
zachodzą zmiany w zakresie zdolności pamięciowych wzrasta pojemność pamięci pojawiają się strategie zapamiętywania Metapamięć Często błędna ocena!
zachodzą zmiany w formie zabawy symbolicznej staje się ona uporządkowana, role dopełniają się, dzieci zaczynają coraz bardziej dostrzegać świat społeczny role, tradycje, wartości zabawy w dom zabawy dziecka 5-letniego pomagają przejść od emocjonalnego kontaktu z rodzicami do autonomii, stąd znacząca rola przytulanek czy też niewidzialnych przyjaciół.
stopniowo spada tendencja do tworzenia neologizmów dziecko tworzy słowa poprzez analogię do już znanych mu słów dziecko uczy się jak prowadzić konwersacje uczy się uwzględniania punktu widzenia odbiorcy, zadaje coraz więcej pytań wiek pytań
dalsze nabywanie zdolności do ekspresji własnych emocji własne procedury zaradcze (znacząca rola dorosłych) zwiększa się świadomość pewnych uczuć np. porażki, pojawia się skłonność do porównywania się z innymi.
znacząca rola zabawy w grupie - okazja do nabywania wiedzy o sobie, o innych i o rolach społecznych, do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami - wzrasta zdolność do zabaw zespołowych wspólny cel i plan działania
pojawiają się pierwsze przyjaźnie, charakteryzuje je jednak pewna tymczasowość, konflikty rozwiązywane są poprzez wycofanie się z sytuacji konfliktowej albo przejście do innej aktywności niekiedy obserwuje się negatywne zachowania takie, jak agresja
(źródło Ocena dojrzałości szkolnej B. Janiszewska)
możliwości dziecka wymagania szkoły Odpowiedni poziom rozwoju: system klasowo-lekcyjny - fizycznego ilość lekcji, czas trwania - poznawczego objętość programu - emocjonalnego (motywacyjnego) sposoby oceniania - społecznego wysokość ławek
MOTORYKA DUŻA - ruchy skoordynowane umiejętność utrzymania równowagi, pewność i stabilność ruchów MOTORYKA MAŁA - sprawne i płynne ruchy rąk umożliwiające odpowiedni poziom pisania, rysowania, pozwalające na osiągnięcie odpowiedniego tempa pisania i odporności ręki na zmęczenie
spostrzeganie wzrokowe umiejętność analizy i syntezy znaków graficznych (puzzle, układanki), różnicowania elementów i dostrzegania zależności między nimi ( znajdź 5 różnic ), spostrzeganie, organizowanie i rozumienie otaczającej rzeczywistości (w otoczeniu, na obrazku) spostrzeganie słuchowe umiejętność analizy i syntezy głosek (różnicowanie ich dźwięczności, czasu trwania, kolejności), umiejętność analizy i syntezy sylabowej różnicowanie rymów i rytmu mowy
myślenie umiejętność operowania informacjami tak, by możliwe było rozumienie pojęć, zasad, reguł zdolność rozumienia informacji przekazywanych przez nauczyciela posiadanie wiedzy o najbliższym otoczeniu, czasie i przestrzeni umiejętność definiowania, uogólniania, klasyfikowania umiejętność dostrzegania różnic i podobieństw między pojęciami, np. pies-kot: to zwierzęta, a nie pies-kot: mają futro
uwaga umiejętność skupienia przez ok. 30 minut zdolność do sterowania uwagą i podporządkowania jej poleceniom nauczyciela pamięć umiejętność sterowania procesem zapamiętywania stosunkowo duży zakres i trwałość pamięci mowa dziecka spełnianie funkcji komunikatywnej duży zasób słów prawidłowa wymowa głosek
rozwija się umiejętność panowania nad emocjami rozwija się poczucie obowiązku i odpowiedzialności za siebie dziecko podejmuje próby pokonywania trudności, nie zniechęca się szybko rozwijają się uczucia społeczne (przyjaźń, współczucie itp.)
poczucie przynależności do grupy rozumienie zasad i norm społecznych, rozwija się zdolność do ich przyswajania zmniejsza się dziecięcy egocentryzm pojawiają się motywy prospołeczne dziecko staje się zdolne do porównywania siebie z innymi powstaje samoocena
60 70 % dzieci idących do szkoły osiąga dojrzałość szkolną 30 40 % to dzieci z niepełną dojrzałością szkolną lub nieco wolniej rozwijające się (przyspieszenie następuje po ok. 6 miesiącach nauki, a dalsze funkcjonowanie szkolne przebiega bez większych problemów)
Następstwa bezpośrednie: Trudności z opanowaniem materiału szkolnego Następstwa wtórne: lęk przed niepowodzeniem (w skrajnych przypadkach może przerodzić się w nerwicę szkolną) niechęć do szkoły, niska motywacja do nauki (konsekwencją może być skłonność do unikania szkoły, wagarowania) trudne do rozładowania napięcie psychiczne (ryzyko pojawienia się zachowań agresywnych) somatyczne objawy doświadczanego napięcia (bóle brzucha, głowy, zaburzenia snu i apetytu)