R. Jarosz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu DŁUGOTERMINOWE DECYZJE W ZAKRESIE FINANSÓW PRZEDSIĘBIORSTWA NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA Z BRANŻY PRODUKCJI METALOWYCH WYROBÓW GOTOWYCH, Z WYŁĄCZENIEM MASZYN I URZĄDZEŃ Working paper JEL Classification: A25 Słowa kluczowe: finanse przedsiębiorstw, długoterminowe decyzje Streszczenie: Raport ten zawiera zagadnienia dotyczące podejmowania długoterminowych decyzji finansowych. Korzystanie z nich zostanie przedstawione na przykładzie przedsiębiorstwa X z branży produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń.
Wstęp: Każdy właściciel firmy chce, by przynosiła ona jak największe zyski. Spełnienie jednak tak optymistycznej wizji wiąże się z przemyślanym zarządzaniem firmy oraz zdolnością do przewidywania sytuacji, które mogą wydarzyć się na rynku za miesiąc, dwa czy też rok, gdy chodzi o decyzje długoterminowe. Jak pisze W. Sasin - w każdej firmie, niezależnie od wielkości i zakresu działania, podejmuje się różne rodzajowo decyzje. Jedne z nich to decyzje strategiczne. Dotyczą one głównych kierunków rozwoju firmy, programów perspektywicznych i wieloletnich, inwestycji, źródeł zasilania oraz ogólnej strategii działania. Kolejne z nich to decyzje planistyczne, które odnoszą się do planów gospodarczych i finansowych (najczęściej rocznych, ale również o dłuższym lub krótszym). Aby proces decyzyjny mógł przebiegać efektywnie wymaga dopływu informacji oraz analiz, a szczególnie chodzi tu o analizę ekonomiczno finansową. Zapewnia ona duży zasób informacji co przekłada się na trafne decyzje. Jak pisze R. Machała każda firma co pewien czas staje przed koniecznością podjęcia decyzji, która będzie miała długoterminowy wpływ na jej sytuację finansową. Zdaniem A., W. Cwynar - przedmiotem długoterminowych decyzjach finansowych są: struktura kapitału, polityka wypłat dla właścicieli, oraz zależny od nich koszt kapitału, a wartość przedsiębiorstwa i jej kreacja jest natomiast ostateczną instancja, przez pryzmat której należy oceniać skuteczność wspomnianych decyzji. Każdy przedsiębiorca na rynku ma pewną optymalną strukturę kapitału, określoną jako kombinacja długu, akcji przywilejowanych i zwykłych, która powoduje, że maksymalizuje się jego cena rynkowa - pisze Adamczyk oraz Iwin - Garzyńska. Średnio ważony koszt kapitału Racjonalnie postępująca firma, maksymalizująca wartość akcji będzie ustalała docelową (optymalną) strukturę kapitału zbliżoną do lub równą optymalnej. Docelowe proporcje zadłużania, akcji uprzywilejowanych i zwykłych wraz z kosztami poszczególnych składników kapitału są używane do obliczenia średniego ważonego kosztu kapitału ( WACC) - wzór 1. Wzór1. Średni ważony koszt kapitału. gdzie: - udział kapitału pochodzącego z i-tego źródła; koszt kapitału pochodzącego z i-tego źródła;
-udział kapitału własnego zwykłego; - udział kapitału pochodzącego z emisji akcji uprzywilejowanych; - udział kapitału pochodzącego z długu; koszt kapitału własnego zwykłego; - koszt kapitału pochodzącego z emisji akcji uprzywilejowanych; - koszt kapitału pochodzącego z długu; T efektywna stopa opodatkowania przedsiębiorstwa. E wartość kapitału własnego D wartość kapitału obcego Źródło: Michalski G. http://erasmusmichalski.files.wordpress.com/2013/02/slfip.pdf Wagi zastosowane do obliczenia średniego kosztu kapitału mogą być oparte na wartościach księgowych z bilansu firmy. Należy pamiętać, że średnio ważony koszt kapitału ustala się dla danej struktury kapitału firmy, którą uznaje ona za optymalną. Ta optymalna struktura kapitału powoduje, że wartość firmy maksymalizuje się, a koszt kapitału minimalizuje. Cwynar pisze, iż WACC wyraża minimalną wymaganą przez inwestorów przedsiębiorstwa w danej klasie ryzyka stopę zwrotu z kapitału zainwestowanego. Ujmując skrótowo. Stopa średnio ważonego kosztu kapitału informuje, jakiego minimalnego zwrotu oczekują akcjonariusze i wierzyciele przedsiębiorstwa, by zrekompensować sobie podjęte ryzyko inwestycyjne. Innymi słowy, stopa ta odzwierciedla rentowność możliwą do uzyskania przez inwestorów na alternatywnych inwestycjach odznaczających się zbliżonym ryzykiem. Z technicznego punktu widzenia do oszacowania średniego ważonego kosztu kapitału niezbędne są wielkości kosztów kapitałów własnego i obcego (Tab.1) oraz ich wagi, wyznaczone przez udziały obydwu źródeł finansowania w łącznym kapitale zainwestowanym. Ponieważ WACC ma wyrażać dla przedsiębiorstwa, nominalny koszt długu powinien zostać skorygowany o oszczędność podatkową na odsetkach, notowaną przed przedsiębiorstwo korzystające z obcych źródeł finansowania.
Tabela 1. Podział kapitału na własny i obcy. PASYWA Kapitał WŁASNY Kapitał podstawowy Kapitał zapasowy Zysk(strata) Kapitał OBCY Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Źródło: opracowanie własne Dlaczego liczymy średnio ważony koszt? Stopa WACC ma kluczowe znaczenie przede wszystkim w bieżącym pomiarze wyników przedsiębiorstwa, ocenie opłacalności inwestycji czy też szeroko rozumianej wycenie. W każdym z tych zastosowań mówi, czy uzyskane przez przedsiębiorstwo rezultaty uplasowały się powyżej, czy też po niżej, wyników satysfakcjonujących kapitało dawców. Pozwala więc bardziej dogłębny, przede wszystkim ekonomiczny, a nie tylko księgowy sposób ocenić rentowność kapitałową biznesu. Zastosowanie średnio ważonego kosztu kapitału na podstawie danych przedsiębiorstwa X w latach 2010-2011. Tabela 2. Obliczenie średnio ważonego kosztu dla firmy X w latach 2010-2011. Obliczenia dla roku 2011 Obliczenia dla oku 2010 D = 533,35 D = 1 545,98 E = 58 687,17 E = 57 736,29 D + E = 59 220,52 D + E = 59 282,27 = 58 687,17 / 59 220,52 = 0,99 = 57 736,29 / 59 282,27 = 0,97 = 533,35 / 59 220,52 = 0,01 = 1 545,98 / 59 282,27 = 0,03 β =1,5 β = 1,5 = 3% + 1,5 * ( 13% - 3%) = 18,00% =3% + 1,5 * ( 13% - 3%) = 18,00% = 12,50% =12,50%
T = 19% T = 19% = 12,50% * ( 1 19% ) = 10,13% = 12,50% * ( 1 19% ) = 10, 13 % WACC = 0,99 * 18% + 0,01*10,13% =17,95% WACC = 0,97%*18% + 0,03 * 10,13 % 17,86% Źródło: Monitor Spółdzielczy B (sprawozdanie finansowe wybranego przedsiębiorstwa z branży 25). Wartość zaktualizowana netto Wartość NPV to zaktualizowane na moment dokonywania oceny, korzyści jakie przedsiębiorstwu może przynieść realizacja projektu. Metoda NPV uwzględnia prawidłowo przepływy pieniężne, również niekonwencjonalne, przez cały okres życia projektu. Uwzględnia wpływ czasu na wartość pieniądza i informuje w bezpośredni sposób o tym, jaki wpływ ma projekt na wartość przedsiębiorstwa. Wartość ta umożliwia ustalenie obecnej wartości wpływów i wydatków pieniężnych związanych z ocenianym przedsięwzięciem. Wartość, którą otrzymamy po obliczeniu NPV możemy zinterpretować: jeśli NPV > 0, to projekt jest korzystny - może być realizowany, jeśli NPV = 0, to projekt jest korzystny - możemy go realizować jeśli NPV < 0, to projekt jest nie korzystny - nie powinno się go wdrażać. Wzór2. Wartość obecna netto NPV - przepływy pieniężne uzyskane w roku t, N okres życia projektu, I wielkość nakładów inwestycyjnych, k stopa dyskonta Źródło: Sierpińska M., Jachna T. (1998 )Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych Zastosowanie wartości zaktualizowanej netto na podstawie danych przedsiębiorstwa X w 2011 roku Prezentowane wyżej wymienione przedsiębiorstwo X z branży produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń rozważają, realizuje inwestycję XYZ, która wiąże się z nakładem rzędu 75 tys. i jest przewidziana na okres 6 lat. Dzięki wcześniej już oszacowanego WACC z 2011, który wynosił 17,95% możemy obliczyć metodą NPV opłacalność tej inwestycji (Tab. 3).
Tabela 3. Inwestycja XYY przedsiębiorstwa X Lata t 0 1 2 3 4 5 6-75 000 + 15 000 + 25 000 +20 000 + 23 000 + 35 000 + 47 000 Źródło: opracowanie własne NPV = -75 000 + NPV = 12 544,35 Podsumowanie: Celem finalnym funkcjonowania każdej firmy sfery rynkowej jest zysk. Właściciel stara się realizować to poprzez dobrze ulokowany kapitał, aby możliwie szybko pomnażał wartość realną. Przedstawione w powyższym raporcie przedsiębiorstwo X posiada w znacznym stopniu większy kapitał własny(18%), niż kapitał obcy(12,50%). Oznacza to iż właściciele ponoszą w większym stopniu ryzyko niż jej wierzyciele. Wynik średnio ważonego koszt kapitału dla roku 2011 wynosi 17,95%. Oznacza iż firma ta stopa powinna osiągać wyższą stopę zwrotu niż 17,95% z istniejących dotychczas inwestycji. Po obliczeniu wartość zaktualizowanej netto możemy powiedzieć, że prezentowana firma z branży produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń powinna podjąć ryzyko związane z inwestycją XYZ ponieważ wskaźnik NPV jest zdecydowanie powyżej zera, pokazuje nam to iż projekt ten może okazać się bardzo korzystny dla przedsiębiorstwa X. Bibliografia : Adamczyk A., Iwin Garzyńska J. Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2009 Cwynar A., Cwynar W. Kreowanie wartości spółki poprzez długoterminowe decyzje finansowe. Polska Akademia Rachunkowości 2007 Dudycz T. Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2005 Jajuga K., Jajuga T. Inwestycje, instrumenty finansowe, ryzyko finansowe inżynieria finansowa. PWN Warszawa 1998 Kowalik M., Nesterak J. Długoterminowe zarządzanie finansami ANVIX Kraków 2004 Machała R. Praktyczne zarządzanie finansami firmy PWN Warszawa 2004
Michalski G. Finansowe strategie przedsiębiorstwa: podstawy teorii i przykłady. Wyd. Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji Opole 2004 Michalski G. Leksykon zarządzania finansami. Wyd. C.H.Beck Warszawa 2004 Michalski G. Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa: treść wykładu i przykłady. Wyższa Szkoła Zarządzania Edukacja Wrocław 2004 Michalski G. Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach. Wydawnictwo PWN Warszawa 2013 Michalski G. Strategie finansowe przedsiębiorstw: budżetowanie kapitałów i ocena finansowej opłacalności i ryzyka strategicznych decyzji przedsiębiorstw. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Gdańsk 2009 Michalski G. Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw. Wyd. C.H. Beck Warszawa 2010 Michalski G. Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Gdańsk 2008. Szczepański J., Szyszko L. Finanse przedsiębiorstwa Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2003