Kolej Dużych Prędkości w Polsce realny i potrzebny projekt czy tylko marzenie?

Transkrypt

1 Kolej Dużych Prędkości w Polsce realny i potrzebny projekt czy tylko marzenie? Transeuropejska sieć transportowa TEN-T we wszystkich swoich wymiarach: drogowym, kolejowym, portów lotniczych, dróg śródlądowych oraz portów morskich objęła także swym zasięgiem Polskę. Dla osiągnięcia zamierzonych celów przyświecających tworzeniu i realizacji TEN-T w Polsce wyodrębniono 30 kluczowych projektów, które decyzjami Parlamentu Europejskiego oraz Rady mają otrzymać niezbędne do realizacji fundusze. Integralną częścią projektu TEN-T jest stworzenie w Polsce Kolei Dużych Prędkości w ramach projektu linii Y 1. Po przeanalizowaniu obecnego stanu kolei w kraju oczywiste jest, że Polska potrzebuje gruntownej restrukturyzacji infrastruktury kolejowej, która powinna być wzorowana na państwach zachodnioeuropejskich. Powinno to zostać zrealizowane poprzez modernizację i restrukturyzację obecnych linii kolejowych ale przede wszystkim poprzez stworzenie Kolei Dużych Prędkości, co wpisuje się nie tylko w narzuconą nam przez unijne instytucje polityki i plany w zakresie transportu i ochrony środowiska, ale także będzie miało pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy Polski. Linia Y Pierwsze projekty dotyczące KDP powstały w 2005 roku. Finalnie, jako kluczowe punkty wybrano Warszawę, Łódź oraz Wrocław i Poznań. Zadecydowano również o włączeniu do niej już istniejącej nitki Centralnej Magistrali Kolejowej, która zostałaby odpowiednio dostosowana do prędkości 250 km/h. Miałaby równocześnie powstać kolej łącząca Kraków z regionem Tymbarka, której parametry techniczne pozwoliłyby na dobre kolejowe skomunikowanie Polski południowo-wschodniej z siecią szybkiej kolei. Stworzenie takiego systemu pozwoliłoby Polsce na uzyskanie 1 Dostępne przez: dn

2 nowoczesnej zmodernizowanej infrastruktury transportu kolejowego na miarę wymagań XIX wieku, która łączyłaby główne ośrodki regionalne grudnia 2009 roku została podjęta przez Radę Ministrów uchwała dotycząca przyjęcia ponadregionalnej strategii Programu budowy i uruchomienia przewozów kolejami dużych prędkości w Polsce 3. Uchwała została przyjęta w celu sporządzenia studium wykonalności w ramach Programu, którego celem jest stworzenie kompleksowego systemu przewozów Kolei Dużych Prędkości w Polsce, który byłby komplementarny z systemem kolejowym całej Unii Europejskiej. Program został sporządzony przez Międzyresortowy zespół ds. Kolei Dużych Prędkości, który składał się w dużej mierze z przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury lutego 2010 pięć konsorcjów złożyło swe oferty na sporządzenie studium wykonalności, a 3 marca została podpisana umowa z firmą Sener na wykonanie studium pt.: Opracowanie warunków technicznych dla projektowania, budowy i modernizacji infrastruktury kolejowej linii kolejowych do prędkości 350 km/h" 5. Po analizie kilku możliwych wariantów przebiegu linii szybkiej kolei, zdecydowano się na wariant z 2005 roku - łączącą cztery duże miasta Polski linię: Warszawa- Łódź Wrocław/Poznań linię Y, która zostanie wybudowana od podstaw. Oprócz budowy nowych połączeń zdecydowano również o modernizacji tradycyjnych linii kolejowych. Analizując koszty i korzyści związane z powstaniem KDP w Polsce należy zwrócić szczególną uwagę na takie zalety tego projektu jak zwiększenie ogólnego bezpieczeństwa podróży, poprawę dostępności i jakości oferowanych usług, czy redukcję czasu podróży. W szerszej perspektywie przyczyni się także do realizacji unijnych celów ochrony środowiska oraz racjonalizacji używanych form transportu 6. 2 Żurowska J., Modernizacja i budowa układu kolejowego w obszarze Kraków - Muszyna Zakopane, Technika Transportu Szynowego, Wyd. EMI-PRESS, nr. 6/2004. Dostępne przez: UCID=211 3 UCHWAŁA Nr 276/2008 Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie przyjęcia strategii ponadregionalnej - Programu budowy i uruchomienia przewozów kolejami dużych prędkości w Polsce 4 Koleje Dużych Prędkości w Polsce; Rząd przyjął program budowy Kolei Dużych Prędkości z dn Dostępne przez: dn Ibidem. 2

3 Rysunek 2. Planowany przebieg nowych i modernizowanych linii dużych prędkości w Polsce Źródło: J. Wesołowski [w] J. Raczyński, Linie dużych prędkości a restrukturyzacja polskiej sieci kolejowej Dodatkowo 1 lutego 2009 roku przyjęty został przez Rząd Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku, który z znacznym zakresie poświęcony jest Kolei Dużych Prędkości. Plan ten ma pełnić rolę narzędzia planistycznego, ma umożliwić strategiczne planowanie budowy i modernizacji infrastruktury, pozwalać na koordynację inwestycji oraz kontrolę ich harmonogramu. Ma również szczególne znaczenie dla zapewnienia konkurencyjności polskiej kolei w stosunku do innych gałęzi transportu, co 3

4 przekładać się ma na efektywną ochronę środowiska. Ma zapewniać stabilne finansowanie infrastruktury kolejowej 7. Początkowe założenia przewidywały rozpoczęcie realizacji planu już w 2011 roku, jednak w wyniku pewnych wydarzeń na szczeblu unijnym, niedostatecznej precyzji dotyczącej sposobów i wymiaru finansowania projektów, oraz przedłużającego się czasu związanego z dopracowaniem tych elementów, budowa systemu Kolei Dużych Prędkości nadal nie ruszyła. Co więcej, według grudniowej wypowiedzi ministra transportu, budownictwa oraz gospodarki morskiej Sławomira Nowaka cały projekt KDP zostaje zamrożony do 2030 roku, co spotkało się z licznymi mało przychylnymi komentarzami. Aktualnie ma miejsce modernizacja poszczególnych odcinków linii kolejowych, aby dostosować je do większych prędkości, jednak prace w ramach KDP nie zostały rozpoczęte. Najbardziej zaawansowana w jego realizacji jest Łódź, która jesienią rozpoczęła prace nad budową nowego, intermodalnego dworca, dostosowując go do wymogów obsługi Kolei Dużych Prędkości. Linia Y ma połączyć cztery główne miasta, pomiędzy, którymi prędkość, jaką osiągać będą pojazdy szynowe wyniesie nawet 350 km/h. Należy zwrócić jednak uwagę, że połączenia te przyniosą korzyści nie tylko polskim obywatelom. Linia Y wpisuje się również w sieć paneuropejskich korytarzy, ponieważ wejdzie w skład planowanej w przyszłości trasy Berlin-Poznań-Warszawa-Moskwa jak również korytarza biegnącego z krajów bałtyckich, przez Warszawę do Wrocławia i kolejno Pragi i Drezna 8. Podążając za najlepszymi wzorcami z Europy zachodniej układ linii Y poprzez połączenie czterech dużych miast łączy 3,72 mln mieszkańców tych aglomeracji. Obecnie istniejąca linia łącząca Warszawę z Krakowem oraz Katowicami także tworzy pewnego rodzaju układ Y. Spięcie dwóch linii o tym kształcie plus dodatkowe spięcie o długości 100 km na zachód od stolicy tworzy sieć, która stanowi połącznie miast o łącznej liczbie mieszkańców 9 milionów. Skutkiem realizacji tak ambitnego planu było by powstanie w Polsce jednej z najnowocześniejszych w Europie sieci kolei wysokich prędkości. Miałoby to pozytywnie wpływ na każdy aspekt życia w kraju: handel, turystyka czy środowisko 9. 7 Rząd przyjął "Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku" z dn Dostępne przez: dn Dostępne przez: dn Ibidem, s. 4. 4

5 Szkielet linii dużych prędkości Y razem z już istniejącymi liniami kolejowymi, które są modernizowane lub, których modernizacja jest w planie tworzy układ komunikacji kolejowej łączący miejskie aglomeracje, których łączna liczba mieszkańców wynosi prawie połowę ludności Polski. Wynika to z tego, że część ludności spoza miast tworzących sieć KDP będzie mogła korzystać z nowoczesnej kolei w pośredni sposób, ponieważ nie posiadając bezpośredniego dostępu będą korzystać najpierw z komunikacji regionalnej. Według założeń, czas na dotarcie z centrum Polski do regionów przygranicznych powinien zostać skrócony do 3-4 godzin, natomiast czas podróży z dwóch aglomeracji, które znajdują się na przeciwległych końcach kraju w różnych relacjach ma wynosić maksymalnie 6 godzin 10. Kto się nie rozwija ten się cofa Na Koleje Dużych Prędkości należy spojrzeć również z innej perspektywy. Stworzenie kolei dużych prędkości oraz modernizacja CMK przyniesie korzyści na skalę krajową oraz europejską. Może się także przyczynić do wzmocnienia upadającego transportu kolejowego, który został bardzo osłabiony w wyniku rozwoju transportu lotniczego oraz powstania tanich linii lotniczych. Przeprowadzone analizy wskazują na fakt, że w wyniku wzrost konkurencyjności ze strony transportu lotniczego, sens i rację bytu będą miały tylko dzienne, ekspresowe połączenia kolejowe, których czas przejazdu nie będzie wyższy niż 5 godzin oraz połączenia noce, wyruszające w nocy i dojeżdżające do celu wczesnym rankiem. Dlatego według przyjętego projektu, KDP pozwoli na dotarcie z Warszawy do Berlina w 3 godziny oraz wytrasowanie wygodnych nocnych połączeń do Belgii czy Holandii. Nowe połączenia umożliwią wygodny sposób podróży do Drezna czy Lipska. 11. Wielkim atutem rozbudowy i modernizacji infrastruktury kolejowej w Polsce jest fakt, iż służyć to będzie interesowi nie tylko pasażerom korzystającym z szybkich pociągów, ale także będzie to wielkie udogodnienia dla ruchu towarowego. Powstanie sieci jest niezbędne dla przewoźników towarowych, aby mogli oni ekonomicznie i efektywnie prowadzić ruch towarów na polskiej sieci. Wysokie 10 Ibidem, s Ibidem, s. 6. 5

6 obciążenie linii pasażerskimi pociągami, które osiągają najwyższą prędkość 160 km/h w znaczący sposób utrudnia ruch pociągów towarowych. Ponadto wymuszone postoje na stacjach są istotnym składnikiem kosztów przewozów towarowych, ponieważ generują koszty zużytej energii 12. Koszty Szacunkowe koszty budowy oraz uruchomienia Kolei Dużych Prędkości w Polsce zostały wyliczone na 20 mld złotych. Dotychczasowe koszty jakie poniesiono to 55 mln zł. Połowę tej kwoty wyniosły koszty związane z nadal niedokończonym studium wykonalności, natomiast resztę stanowiły koszty stworzenia oraz utrzymania jednostek zajmujących się badaniami, ekspertyzami oraz ogólną administracją wszelkich spraw dotyczących KDP. Jednostką taką jest Centrum KDP, które w związku z zamrożeniem i odsunięciem w czasie rozpoczęcia prac wykonawczych Kolei Dużych Prędkości, do połowy 2012 ma ulec likwidacji. Jego funkcje ma natomiast przejąć Centrum Realizacji Inwestycji PKP PLK. Należy się więc zastanowić czy warto rezygnować z projektu, na którego realizację tyle już poświęcono? Odpowiedź na to pytanie nie wymaga komentarza. Bibliografia: 1. Koleje Dużych Prędkości w Polsce; Rząd przyjął program budowy Kolei Dużych Prędkości z dn Dostępne przez: dn Rząd przyjął "Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku" z dn Dostępne przez: dn UCHWAŁA Nr 276/2008 Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie przyjęcia strategii ponadregionalnej - Programu budowy i uruchomienia przewozów kolejami dużych prędkości w Polsce 4. Żurowska J., Modernizacja i budowa układu kolejowego w obszarze Kraków - Muszyna Zakopane, Technika Transportu Szynowego, 6/ Ibidem, s. 5. 6

7 Źródła internetowe: 1. dn mhttp:// dn mcid=2004&vsid=888&vcid=2004&vucid=211 Adriana Kilijańska Uni-Logistics Team