Badania natężenia ruchu w centrum Gdyni. opracowanie: dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański

Transkrypt

1 Badania natężenia ruchu w centrum Gdyni opracowanie: dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański Gdynia, czerwiec - wrzesień 2014

2 1. Wprowadzenie CIVITAS (DYNamic for sustainable MObility) to europejski projekt realizowany w ramach inicjatywy CIVITAS II PLUS (finansowany z 7-go Programu Ramowego Komisji Europejskiej). Celem projektu jest wdrożenie nowoczesnych rozwiązań w dziedzinie mobilności, oraz wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy uczestniczącymi w nim miastami, w zakresie m.in.: rozwoju systemów i usług web 2.0, wprowadzenia przyjaznych miastu i mieszkańcom pojazdów elektrycznych, zaangażowania mieszkańców w proces planowania mobilności i poprawy jakości usług. Projekt realizowany jest w 4 dynamicznie rozwijających się europejskich miastach: Akwizgran (Niemcy); Gdynia (Polska); Koprivnica (Chorwacja); Palma de Mallorca (Hiszpania). W celu realizacji założonych zadań każde z miast uczestniczących w projekcie tworzy swoje lokalne konsorcjum. W skład konsorcjum Gdyni wchodzą: Gmina Gdynia (Zarząd Dróg i Zieleni w Gdyni), Politechnika Gdańska, Uniwersytet Gdański (Katedra Rynku Transportowego) oraz PKT Przedsiębiorstwo Komunikacji Trolejbusowej w Gdyni. Jednym z zadań gdyńskiego Konsorcjum jest zagadnienie G.1.3. Strefy piesze i kształtowanie ich dostępności (Pedestrian areas and access management). Cele ogólne przypisane do tego zadania to: zmniejszenie natężenia ruchu drogowego w centrum miasta o 10% i obniżenie uciążliwości związanych z ruchem drogowym i kongestią transportową; rozwijanie stref pieszych, które zostaną wskazane w gdyńskim planie zrównoważonej mobilności miejskiej; podniesienie atrakcyjności miasta i wzrost zadowolenia jego mieszkańców. 2 / 43

3 Dla określenia sytuacji wyjściowej w zakresie ruchu pieszego w centralnej części Miasta, jak również dla potrzeb ewaluacji poszczególnych działań w ramach zagadnienia G.1.3. Strefy piesze i kształtowanie ich dostępności podjęto badania natężenia ruchu z uwzględnieniem pieszych. Niniejszy raport prezentuje ich wyniki. 3 / 43

4 2. Potrzeba badania ruchu pieszego Pakiet Mobilności Miejskiej z końca 2013 r. stanowi uszczegółowienie problematyki zawartej w Białej Księdze z 2011 roku, przy jednoczesnej próbie syntezy i integracji poziomej niektórych zagadnień. Przemieszczenia na obszarach zurbanizowanych UE odpowiadają za 23% łącznej emisji CO2. Z punktu widzenia funkcjonowania miasta najważniejszym wyzwaniem, jest jednak kongestia transportowa i koszty z nią związane, ponoszone przez wszystkich interesariuszy danego systemu miejskiego. Istnieje ograniczony potencjał dla redukcji negatywnych efektów wynikających z kongestii transportowej z poziomu oddziaływania Komisji Europejskiej. Najsilniejsze instrumentarium ograniczania i przeciwdziałania jej leży w gestii władz lokalnych. Dlatego też omawiana inicjatywa Komisji Europejskiej stwarza dodatkowy mechanizm zachęcający władze lokalne do bardziej kompleksowych działań związanych z kształtowaniem mobilności miejskiej. Władze lokalne dążą do porzucenia przeszłych wyizolowanych podejść oraz do opracowania strategii mogących stanowić bodziec do przechodzenia na bardziej ekologiczne i zrównoważone rodzaje transportu, takie jak przemieszczanie się pieszo, rowerem i transportem publicznym, oraz do przyjmowania nowych wzorców użytkowania i własności pojazdów 1. Jednym z wiodących trendów w ramach zrównoważonej mobilności miejskiej jest rosnąca rola przemieszczeń pieszych, szczególnie w obszarach centralnych miast. Wzrost udziału podróży pieszych w podziale zadań transportowych miasta uznawany jest za jedno z najbardziej efektywnych ekonomicznie, społecznie i środowiskowo rozwiązań. Niemniej jednak należy podkreślić, że precyzyjne określenie udziału podróży pieszych w podziale zadań transportowych nastręcza poważnych trudności metodologicznych i organizacyjnych. Sama definicja podróży pieszej nie jest jednoznaczna i różnie pojmowana w zależności od konkretnego kraju i przyjętej procedury badawczej. Ponadto przemieszczenia piesze towarzyszą praktycznie każdej formie podróży zmechanizowanej (samochodem osobowym, rowerem, transportem zbiorowym). Z reguły są one 1 Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Wspólne dążenie do osiągnięcia konkurencyjnej i zasobooszczędnej mobilności w miastach. Bruksela, dnia r. COM(2013) 913 final, s / 43

5 dokonywane na krótkie odległości. Ich udział w liczbie podróży ogółem może być wysoki, to jednak w wymiarze pasażerokilometrów jest znacznie niższy niż w przypadku zmechanizowanych form podróżowania. Powyższe problemy nie powinny jednak przesłonić korzyści ze zwiększania ruchu pieszego na obszarach zurbanizowanych. Co więcej, procesom pedestrianizacji (zwiększania atrakcyjności przestrzeni dla pieszych i promowania ruchu pieszego) towarzyszy rozwój komunikacji rowerowej. Aby jednak wzrost ten miał charakter długofalowy i trwały niezbędne jest podejmowanie konsekwentnych decyzji w zakresie planowania przestrzennego, inwestycji infrastrukturalnych oraz organizacji transportu indywidualnego i zbiorowego. Decyzje takie, ze względu na swój strategiczny charakter, nakłady inwestycyjne i zmiany jakie niosą dla mieszkańców, powinny być oparte na szeroko zakrojonych badaniach pierwotnych, uwzględniających kompleksowy łańcuch przemieszczeń wszystkich użytkowników przestrzeni miejskiej. 5 / 43

6 3. Dotychczasowe badania ruchu pieszego w Gdyni i metodologia badań Badania ruchu pieszego w Gdyni były dotychczas prowadzone wyrywkowo i podobnie jak w innych polskich miastach nie została wypracowana kompleksowa metodyka badań przemieszczeń pieszych. W 2013 roku Biuro Planowania Przestrzennego przeprowadziło badania ruchu pieszego w centrum Gdyni metodą zliczania osób przechodzących przez przekrój. Badanie miało na celu wyodrębnienie ulic, które są najatrakcyjniejszymi przestrzeniami publicznymi bądź też mają największy potencjał ze względu na ich wykorzystywanie przez pieszych. Do badania wytypowano 6 punktów pomiarowych znajdujących się w centralnej części Śródmieścia obejmujących chodniki po obu stronach następujących ulic: ul. Starowiejskiej po obu stronach ulicy w okolicy domu Abrahama ul. Starowiejska 30, ul. 10 Lutego A w okolicy poczty ul. 10 Lutego 10, Skwer Kościuszki w okolicy baru Kwadrans (Skwer Kościuszki 20), al. Jana Pawła II w okolicy restauracji Róża Wiatrów, ul Świętojańska w okolicy placu przed kościołem NMP, ul Świętojańska w okolicy restauracji Polonia. Wykonano je w dzień powszedni we wtorek 07 maja 2013 r. w godzinach od do o pełnych godzinach przez okres 10 minut. Drugie badanie wykonano w sobotę 18 maja 2013 r., w godzinach od do o pełnych godzinach przez okres 10 minut. Częściowe wyniki tych badań pokazuje Rys. 1. Kolorem niebieskim oznaczono graf oznaczający liczbę osób przechodzących we wtorek, kolorem żółtym w sobotę. 6 / 43

7 Rys. 1. Wyniki badań ruchu pieszego przeprowadzonych przez Biuro Planowania Przestrzennego w Gdyni w 2013 roku Źródło: Biuro Planowania Przestrzennego w Gdyni, Gdynia 2013 Badania przeprowadzone w ramach projektu CIVITAS DYN@MO objęły 3 ulice w centrum Gdyni, tj. Świętojańską, Starowiejską oraz Skwer Kościuszki. Równolegle, Zarząd Dróg i Zieleni w Gdyni prowadzi badania jakościowe dotyczące zwiększenia udziału zrównoważonych form podróżowania w odniesieniu do ww. ulic. Oparte były one na kwestionariuszu ankiety elektronicznej. Na potrzeby niniejszego badania pomiarem objęto ruch wszystkich pojazdów drogowych, rowerów, uwzględniono napełnienie pojazdów transportu miejskiego oraz liczbę pieszych przekraczających przekrój. W szczególnym przypadku, tj. Skweru Kościuszki, analizie poddano również autokary. Pomiar prowadzony był w dni powszednie, z reguły w godzinach 5:00-22:00. W przypadku ruchu kołowego pomiary były dokonywane przez urządzenia mechaniczne udostępnione przez Katedrę Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej (Rys. 2). Obserwacja napełnienia trolejbusów na ul. Świętojańskiej na wysokości Infoboxu została wykonana przez pracowników Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni. W pozostałych punktach pomiarowych obserwacje prowadzili studenci członkowie Koła Naukowego 7 / 43

8 TiM (Transport i Marketing), funkcjonującego przy Katedrze Rynku Transportowego na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego (Rys. 3). Rys. 2. Urządzenia do pomiaru natężenia ruchu kołowego na ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta Rys. 3. Obserwacja jako metoda pomiaru natężenia ruchu pieszego, rowerowego oraz napełnienia trolejbusów. Pomiar na ul. Świętojańskiej na wysokości Infoboxu 8 / 43

9 4. Natężenie ruchu na ul. Świętojańskiej Ulica Świętojańska jest jedną z najważniejszych ulic w Gdyni. Abstrahując od jej wartości historycznej, symboliki, lokalizacji i wielofunkcyjności jest ona elementem układu komunikacyjnego centrum Gdyni. W ramach projektu CIVITAS TELLUS ( ) ul. Świętojańska została poddana rewitalizacji mającej na celu powiększenie przestrzeni dostępnej dla pieszych, uporządkowanie parkowania i znaczącą estetyzację przestrzeni (nawierzchnia chodnikowa, mała architektura, oświetlenie, zieleń miejska, sieć trakcyjna transportu trolejbusowego). Rys. 4. Natężenie ruchu pieszego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy wspomnianej Katedrze Kolejnym krokiem w kształtowaniu ładu komunikacyjnego ul. Świętojańskiej było wprowadzenie w centrum Gdyni strefy płatnego parkowania w 2008 roku. Wpłynęło to na uporządkowanie sytuacji parkingowej i racjonalizację wykorzystania przestrzeni centrum Miasta w warunkach dynamicznego wzrostu motoryzacji indywidualnej. Badania natężenia ruchu zostały wykonane w dniu pracującym w dwóch przekrojach zlokalizowanych na wys. Infoboxu oraz na wysokości ul. Traugutta. 9 / 43

10 Analiza natężenia ruchu pieszego wskazuje na względne zrównoważenie kierunków przemieszczeń pieszych w analizowanym przekroju (Rys. 4). Szczególnie w kierunku10- go Lutego/Dworca Gł. zaznaczają się dwa popołudniowe szczyty, między godzinami 13 a 14, i największy, między 16:30 a 17:30. Rys. 5. Natężenie ruchu rowerowego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy wspomnianej Katedrze Natężenie ruchu samochodowego na ul. Świętojańskiej na wysokości Infoboxu (kierunek Sopot) wskazuje na występowanie pierwszego porannego szczytu o między godz. 7:00 a 8:00 (Rys. 6). Począwszy od godz. 9:00 zaobserwowano stopniowy wzrost natężenia ruchu, którego szczyt popołudniowy przypadł na okres między godzinami 14 a 15. Po godz. 18-ej następuje dynamiczny spadek natężenia ruchu samochodowego w kierunku Sopotu. 10 / 43

11 Rys. 6. Natężenie ruchu samochodowego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu (kierunek Sopot) w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, godz ] Z wyłączeniem trolejbusów Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej oraz Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Rys. 7. Natężenie ruchu samochodowego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu (kierunek Dworzec) w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, godz ] Z wyłączeniem trolejbusów Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej oraz Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze 11 / 43

12 Natężenie ruchu samochodowego na ul. Świętojańskiej na wysokości Infoboxu (kierunek Dworzec) wskazuje na występowanie pierwszego porannego szczytu około godz. 8-ej (Rys. 7). Począwszy od godz. 9:00 zaobserwowano stopniowy wzrost natężenia ruchu, którego szczyt popołudniowy przypadł na okres między godzinami 16 a 17. Po godz. 20- ej następuje dynamiczny spadek natężenia ruchu samochodowego w kierunku Dworca Gł. 10-go Lutego Kierunek Dworzec Kierunek Sopot Rys. 8. Pasażerowie transportu trolejbusowego przyjeżdżający na przystanek Świętojańska Infobox w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, godz ] Liczba pasażerów transportu miejskiego - z racji specyfiki obsługi ul. Świętojańskiej wyłącznie transportem trolejbusowym (w ciągu dnia) dotyczy tylko tego środka transportu. Dobowe potoki podróżnych w obu kierunkach wykazują duże podobieństwo, dla obu szczyt dobowy przypada między godzinami 14 a 16 (Rys. 8). Kierunek Sopot wykazuje mniejsze zróżnicowanie poziomu popytu w okresie międzyszczytowym, zaznaczają się w jego strukturze de facto dwa popołudniowe szczyty przewozowe, pierwszy przypadający na okres między godzinami 12 a 13, a drugi między 14 a / 43

13 Rys. 9. Struktura ruchu samochodowego (oba kierunki) na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w dniu w godz Rys. 10. Surowa struktura ruchu w przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w kierunku Sopotu w dniu [godziny ] W strukturze ruchu samochodowego zarejestrowanego w przekroju na wysokości Infoboxu w obu kierunkach zdecydowanie dominuje ruch samochodów osobowych, które stanowiły tego dnia niemal 88% ogółu pojazdów, podczas gdy samochody dostawcze 7%. 13 / 43

14 Bardzo niski jest udział pojazdów ciężarowych, który wyniósł tego dnia zaledwie 1,3% ogółu pojazdów (Rys. 9). Surowa struktura ruchu na omawianym przekroju wynika z przyjęcia założenia, że na samochód osobowy przypada 1 osoba (Rys. 10 i 11). Bardziej adekwatnym porównaniem jest uwzględnienie przeciętnego napełnienia pojazdu osobowego, które zgodnie z zaleceniami Inicjatywy JASPERS dla transportu samochodowego waha się w przedziale między 1,2 a 1,6 w zależności od rodzaju podróży. Najniższe przeciętne wskaźniki napełnienia przypisywane są dojazdom do pracy (motywacja dom praca dom) i podróżom służbowym, najwyższe zaś podróżom pozostałym 2. Przyjęto następującą proporcję poszczególnych podróży realizowanych samochodem osobowym: dojazdy do pracy 15%, służbowe 10%, pozostałe 75%. Oznacza to, że przeciętne ogólne napełnienie samochodu osobowego wyniosło 1,5 osoby/pojazd. Rys. 11. Surowa struktura ruchu w przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w kierunku 10-go Lutego/Dworca Gł. w dniu [godziny ] 2 Infrastruktura drogowa. Niebieska Księga. JASPERS (Joint Assistance to Support Projects in European Regions), Warszawa 2008, s / 43

15 Rys. 12. Ważona struktura ruchu na przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w kierunku Sopotu w dniu [godziny ] Rys. 13. Ważona struktura ruchu na przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. Infoboxu w kierunku ul. 10-go Lutego/Dworca Gł. w dniu [godziny ] Przy powyższym założeniu podział zadań przewozowych uwzględniający ruch pieszy na przekroju Świętojańska Infobox został zdominowany przez użytkowników 15 / 43

16 samochodów osobowych (połowa podróży w przekroju). Oba kierunki prezentują niemal identyczną strukturę podróży. Udział podróży realizowanych trolejbusem i pieszo był zbliżony i stanowił odpowiednio po ok. ¼ ogółu podróży w analizowanym przekroju. Niezależnie od kierunku bardzo niski udział cechował transport rowerowy. Rys. 14. Natężenie ruchu pieszego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] 3 Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Analiza ruchu pieszego wskazuje na duże dobowe zróżnicowanie natężenia przemieszczeń pieszych w przekroju na wys. ul. Traugutta w podziale na kierunki (Rys. 14). Szczególnie w kierunku Dworca/10-go Lutego zaznacza się bardzo wyraźnie popołudniowy szczyt, rozpoczynający się o godz. 16-tej, a więc w godzinie zakończenia pracy urzędów administracji publicznej położonych nieopodal. Szczyt przemieszczeń pieszych w kierunku Sopotu przypada zaś na godzinę 19 i wynika prawdopodobnie z 3 Ze względu na brak obserwatora dla ruchu pieszego i rowerowego w kierunku Sopotu w godz przyjęto średnie z godzin sąsiednich ważone względem natężenia ruchu pieszego i rowerowego dla kierunku Dworzec Gł./10-go Lutego. 16 / 43

17 zakończenia pracy przez większość placówek handlowo-usługowych zlokalizowanych w tej części ulicy Świętojańskiej. Rys. 15. Natężenie ruchu rowerowego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Liczba rowerzystów przekraczających przekrój na wys. ul. Traugutta w godz wyniosła 150 w kierunku 10-go Lutego i 50 w kierunku Sopotu. Szczegółowy rozkład ich liczby w podziale na 15-minutowe przedziały czasowe przedstawia Rys. 14. Na rozkład natężenia ruchu wpłynęła 19-osobowa wycieczka między godziną 9:45 a 10-tą. Wzrost natężenia ruchu rowerowego zaobserwowano między godzinami 16-tą i 18-tą w kierunku ulicy 10-go Lutego. 17 / 43

18 Rys. 16. Natężenie ruchu samochodowego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta (kierunek Sopot) w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, godz ] Z wyłączeniem trolejbusów Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej oraz Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Natężenie ruchu samochodowego na ul. Świętojańskiej na wysokości ul. Traugutta (kierunek Sopot) wskazuje dużą dynamikę wzrostu między godzinami 5-tą a 8-ą, kiedy to osiąga ono wartość szczytową na poziomie ok. 300 samochodów osobowych (Rys. 16). Począwszy od godz. 9-tej zaobserwowano dalszy stopniowy wzrost natężenia ruchu, którego szczyt popołudniowy (natężenie ruchu 477 samochodów osobowych/godz.) przypadł na okres między godzinami 14 a 15. Następnie utrzymuje się stosunkowo wysoki poziom natężenia ruchu, aż do godz. 18. Po godz. 18-ej następuje dynamiczny spadek natężenia ruchu samochodowego w kierunku Sopotu. Natężenie ruchu pojazdów dostawczych wykazuje szczyt między godzinami 11-tą a 13- tą. 18 / 43

19 Rys. 17. Natężenie ruchu samochodowego na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta (kierunek Sopot) w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, godz ] Z wyłączeniem trolejbusów Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej oraz Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Dynamika wzrostu na analizowanym przekroju natężenia ruchu samochodów osobowych w kierunku Sopotu jest wyższa niż w kierunku odwrotnym, natężenie ruchu w porannym szczycie przewozowym między godz. 8-ą a 9-tą wyniosło 410 samochodów os/godzinę (Rys. 17). Między godzinami 13-tą a 18-tą natężenie ruchu jest niemal podobne i zawiera się w przedziałach samochodów osobowych/godzinę. Trudno zatem mówić w tym przypadku o konkretnej godzinie szczytowej. Po godzinie 19-tej następuje dynamiczny spadek natężenia ruchu. 19 / 43

20 Rys. 18. Pasażerowie transportu trolejbusowego przyjeżdżający na przystanek Świętojańska/Traugutta w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: pomiary Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Dobowe potoki podróżnych w transporcie trolejbusowym w obu kierunkach wykazują znaczne zróżnicowanie, dla kierunku sopockiego wyróżnia się szczególnie szczyt popołudniowy przypadający na godziny między 15 i 16 z dynamicznym spadkiem poziomu popytu w godzinach późniejszych, co ma z pewnością związek z godzinami pracy urzędów administracji publicznej i godzinami funkcjonowania szkół (Rys. 18). Kierunek 10-go Lutego/Dworzec Gł. cechuje bardziej równomierny rozkład popytu w ciągu doby z zaznaczonymi trzema szczytami porannymi i względną stabilizacją w godzinach popołudniowych (między 14 a 15). Wysoka dynamika spadku popytu po godzinie 17-ej jest podobna dla obu kierunków. Przeciętne napełnienie trolejbusu w kierunku Sopotu (na przyjeździe) wyniosło 23,9 pasażerów i było o 27% wyższe niż dla kierunku odwrotnego (18,9 pasażera/trolejbus). 20 / 43

21 Rys. 19. Struktura ruchu samochodowego (oba kierunki) na odcinku ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w dniu w godz W strukturze ruchu samochodowego zarejestrowanego w przekroju na wysokości ul. Traugutta w obu kierunkach zdecydowanie dominuje ruch samochodów osobowych, które stanowiły tego dnia 88% ogółu pojazdów, podczas gdy samochody dostawcze 6,6%, co zaprezentowano na Rys. 19. Bardzo niski jest udział pojazdów ciężarowych (1,3%). Struktura zaobserwowana na tym przekroju jest niemal identyczna jak struktura na ul. Świętojańskiej na przekroju na wysokości Infoboxu. 21 / 43

22 Rys. 20. Surowa struktura ruchu na przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w kierunku 10-go Lutego/Dworca Gł. w dniu [godziny ] Surowa struktura ruchu na omawianym przekroju wynika z przyjęcia założenia, że na samochód osobowy przypada 1 osoba. Bardziej adekwatnym porównaniem jest uwzględnienie przeciętnego napełnienia pojazdu osobowego. Założenie na podstawie którego za przeciętne napełnienie samochodu osobowego przyjęto 1,5 osoby/pojazd opisano w części dotyczącej opisu przekroju na ul. Świętojańskiej na wysokości Infoboxu. Większy potok pasażerów transportu trolejbusowego w kierunku Sopotu znajduje swe odzwierciedlenie w wyższym udziale tegoż w surowym podziale zadań przewozowych na analizowanym przekroju (niemal 41%), podczas gdy udział samochodów osobowych jest prawie taki sam (Rys. 20 i 21). 22 / 43

23 Rys. 21. Surowa struktura ruchu na przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w kierunku Sopotu w dniu [godziny ] Przy powyższym założeniu podział zadań przewozowych uwzględniający ruch pieszy na przekroju Świętojańska/Traugutta został zdominowany przez użytkowników samochodów osobowych (niemal połowa podróży w przekroju, tj. 48,6% w kierunku ul. 10-go Lutego i 47,2% w kierunku Sopotu). W zależności od kierunku zmieniał się udział transportu trolejbusowego, ze względu na większy potok podróżnych w kierunku Sopotu, wyniósł on aż 34,3%, podczas gdy w kierunku ul. 10-go Lutego/Dworca 28,3%. Udział podróży pieszych różni się też w podziale na kierunki, odpowiednio 22,4% (kierunek 10- go Lutego/Dworzec Gł.) i 18,2% (kierunek Sopot). Niezależnie od kierunku, bardzo niski udział cechował transport rowerowy (Rys. 22 i 23). Struktura podróży jest zatem bardziej zróżnicowana w zależności od kierunków na przekroju ul. Traugutta niż w przypadku przekroju na wysokości Infoboxu. 23 / 43

24 Rys. 22. Ważona struktura ruchu na przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w kierunku 10-go Lutego/Dworca Gł. w dniu [godziny ] Rys. 23. Ważona struktura ruchu na przekroju na ul. Świętojańskiej na wys. ul. Traugutta w kierunku Sopotu w dniu [godziny ] 24 / 43

25 5. Natężenie ruchu na ul. Starowiejskiej Ulica Starowiejska jest jedną z najważniejszych ulic w Gdyni. Stanowi korytarz łączący dworzec kolejowy z ul. Świętojańską. Jest to ulica o przewadze usług handlowych z rosnącą liczbą obiektów restauracyjnych i usługowych. Występuje na niej gęsta zabudowa kilkukondygnacyjna. Obowiązuje na niej ruch jednokierunkowy, ulica nie jest bezpośrednio obsługiwana przez transport publiczny. Od 2013 na odcinku między 3-go Maja a ul. Dworcową wprowadzono kontrapas dla rowerów, choć nawierzchnia z kostki brukowej nie sprzyja rowerzystom. Ulica Starowiejska znajduje się w strefie płatnego parkowania. Rys. 24. Natężenie ruchu pieszego na odcinku ul. Starowiejskiej między ul. Ofiar Piaśnicy a 3-go Maja w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze 25 / 43

26 Rys. 25. Natężenie ruchu rowerowego na odcinku ul. Starowiejskiej między ul. Ofiar Piaśnicy a 3-go Maja w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Rys. 26. Natężenie ruchu samochodowego na odcinku ul. Starowiejskiej między ul. Ofiar Piaśnicy a 3-go Maja w dniu [60-minutowe przedziały czasowe] Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej 26 / 43

27 Średnie natężenie ruchu samochodowego wynosi 130 samochodów na godz. Największe natężenie ruchu na badanym odcinku przypada między godzinami 10 a 17 (powyżej 160 pojazdów/godzinę), co ukazuje Rys. 26. Rys. 27. Struktura ruchu samochodowego na odcinku ul. Starowiejskiej między ul. Ofiar Piaśnicy a 3-go Maja w dniu Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej W strukturze ruchu samochodowego dominują samochody osobowe (niemal 92% ogółu pojazdów). Na pojazdy dostawcze przypadło 6,5%. Zaledwie 2% stanowiły zaś samochody ciężarowe (Rys. 27). W surowej strukturze ruchu nie wzięto pod uwagę zróżnicowanej liczby osób podróżujących samochodem osobowym. Przy takim założeniu udział pieszych w podziale zadań przewozowych w analizowanym przekroju jest bardzo wysoki i wynosi ponad ¾ ogółu podróży (Rys. 28). 27 / 43

28 Rys. 28. Surowa struktura ruchu na przekroju ulicy Starowiejskiej między ul. Ofiar Piaśnicy a 3-go Maja w dniu [godziny ] Rys. 29. Ważona struktura ruchu na przekroju ulicy Starowiejskiej między ul. Ofiar Piaśnicy a 3-go Maja w dniu [godziny ] 28 / 43

29 Ważony podział zadań przewozowych na analizowanym przekroju został obliczony na podstawie danych zaprezentowanych na poprzednim rysunku, z tą różnicą, że dla samochodu osobowego przyjęto średnie napełnienie na poziomie 1,5 pasażera (Rys. 29). Wówczas udział przemieszczeń pieszych spadł do ok. 70% (co wciąż jest poziomem bardzo wysokim). Niewielki udział podróży rowerem jest cechą charakterystyczną zaobserwowanego ruchu zarówno na ul. Starowiejskiej jak i Świętojańskiej. Należy jednak zaznaczyć, że tak wysoki udział przemieszczeń pieszych w badanym przekroju wynika z ruchu jednokierunkowego samochodów osobowych. 29 / 43

30 6. Natężenie ruchu na Skwerze Kościuszki Jest to przestrzeń w centrum Gdyni o wybitnych walorach turystycznych i rekreacyjnych, pozbawiona regularnej obsługi transportem publicznym. Ze względu na specyfikę ruchu badania przeprowadzono w dwóch punktach pomiarowych, tzn. na wysokości ulicy Waszyngtona i na wysokości Akwarium Gdyńskiego. Podstawowy punkt pomiarowy zlokalizowano na wysokości ul. Waszyngtona. Rys. 30. Natężenie ruchu pieszego na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Rozkład natężenia ruchu pieszego w przekroju na Skwerze Kościuszki na wysokości ul. Waszyngtona jest nierównomierny ze względu na kierunki i porę dnia. W kierunku Akwarium zaznaczają się dwa poranne szczyty, z których drugi (ok. godz. 9:30) związany jest z funkcjonowaniem obiektów muzealnych położonych na Skwerze. W kierunku ul. 30 / 43

31 Świętojańskiej wyodrębnić można dwa szczyty popołudniowe, z których pierwszy przypada na godz. 14:30-16:30 a drugi na godz. 18 (Rys. 30). Rys. 31. Natężenie ruchu rowerowego na Skwerze Kościuszki na wys. Ul. Waszyngtona w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy wspomnianej Katedrze Rys. 32. Natężenie ruchu samochodowego na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w kier. ul. Świętojańskiej w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, 5:00-22:00] 31 / 43

32 Rys. 33. Natężenie ruchu samochodowego na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w kier. Akwarium w dniu [60-minutowe przedziały czasowe] W strukturze ruchu samochodowego zaznacza się wysoki udział samochodów dostawczych, a rozkład natężenia w ciągu dnia jest dla tej kategorii pojazdów dość zrównoważony dla obu kierunków (Rys. 32 i 33). Cechą charakterystyczną ruchu samochodowego w tym przekroju jest brak wyraźnych szczytów dla samochodów osobowych, rozkład jest równomierny w całym badanym okresie, tj. między godzinami 5 a 22. Charakterystyczną cechą struktury ruchu samochodowego na tym obszarze jest duża liczba autokarów związana z atrakcjami turystycznymi takimi jak Akwarium Gdyńskie, okręty-muzea Błyskawica i Dar Pomorza. Szczytową godziną w tym przypadku jest 9 rano, zaobserwowano wówczas 31 autokarów w kierunku Akwarium przejeżdżających przez przekrój (Rys. 34). 32 / 43

33 kierunek Akwarium kierunek Świętojańska Rys. 34. natężenie ruchu autokarów na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w dniu [godz. 5-22] samochody ciężarowe 7,1% autokary 5,3% samochody dostawcze 18,9% samochody os. 68,7% Rys. 35. Struktura ruchu samochodowego na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w dniu [godz. 5-22] Źródło: pomiary Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej 33 / 43

34 Kolejną cechą charakterystyczną zaobserwowaną na analizowanym przekroju jest wysoki udział samochodów dostawczych, co związane jest z obsługą licznych punktów gastronomicznych i restauracji tam położonych. Niemal co 5-ty samochód zaobserwowany w godz był pojazdem dostawczym. Stosunkowo wysoki udział w strukturze ruchu samochodowego stanowiły również samochody ciężarowe (7%) i autokary (co 20-ty pojazd). Rys. 36. Ważona struktura ruchu na przekroju na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w kierunku Akwarium w dniu [godziny ] Ważony podział zadań przewozowych został obliczony na podstawie danych zaprezentowanych na poprzednim rysunku, z tą różnicą, że dla samochodu osobowego przyjęto średnie napełnienie na poziomie 1,5 pasażera. Niektóre autokary po przywiezieniu pasażerów natychmiast wracały, by po pewnym czasie odebrać turystów, w związku z powyższym dla przeciętnego napełnienia takiego pojazdu przyjęto wartość 30 osób 4. Struktura podróży w analizowanym przekroju na Skwerze Kościuszki nie wykazuje istotnych różnic w zależności od kierunku podróży. Ok. 1/3 podróży realizowana była 4 Połowa liczby miejsc siedzących w autokarach typu Setra S517 (59 miejsc) 34 / 43

35 autokarami, blisko połowa pieszo. Niewielki, ale wyraźnie wyższy od badanych przekrojów na ulicach Starowiejskiej i Świętojańskiej był udział podróży rowerowych. Rys. 37. Ważona struktura ruchu na przekroju na Skwerze Kościuszki na wys. ul. Waszyngtona w kierunku ul. Świętojańskiej w dniu [godziny ] 35 / 43

36 Rys. 38. Natężenie ruchu pieszego na Skwerze Kościuszki na wys. Akademii Morskiej w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] 5 Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy Katedrze Natężenie ruchu pieszego w analizowanym przekroju wykazuje duże zróżnicowanie ze względu na kierunek przemieszczeń. Natężenie ruchu pieszego jest o 24% wyższe w kierunku Akwarium, a jego szczyt przypada na okres między godz. 12:30 a 13-tą (Rys. 38). 5 Ze względu na brak obserwatora w godz przyjęto umowne wartości zweryfikowane na podstawie natężenia ruchu pieszego dla godzin sąsiednich 36 / 43

37 Rys. 39. Natężenie ruchu rowerowego na Skwerze Kościuszki na wys. Akademii Morskiej w dniu [15-minutowe przedziały czasowe, godz ] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy wspomnianej Katedrze Natężenie ruchu rowerowego (Rys. 39) wykazuje wyraźny szczyt popołudniowy przypadający na okres między godzinami 16:30 a 19:45, co może wskazywać na (przynajmniej częściowo) rekreacyjny charakter przemieszczeń, związany z wysoką atrakcyjnością przestrzeni w tej części Gdyni. 37 / 43

38 Rys. 40. Natężenie ruchu samochodowego na Skwerze Kościuszki na wys. Akademii Morskiej (oba kierunki) w dniu [60-minutowe przedziały czasowe, 7:00-22:00, tylko samochody osobowe] Źródło: wyniki badań Katedry Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego i Koła Naukowego TiM działającego przy wspomnianej Katedrze Rys. 41. Natężenie ruchu autokarów na Skwerze Kościuszki na wys. Akademii Morskiej (oba kierunki) w dniu [60-minutowe przedziały czasowe] 38 / 43

39 Rozkład natężenia ruchu zaobserwowany na analizowanym przekroju wskazuje na duże podobieństwo obu kierunków do godziny 17-tej. Następnie zaobserwowano znaczny wzrost natężenia ruchu w kierunku ulicy Świętojańskiej aż do godziny 20-tej (Rys. 40). Charakterystyczną cechą struktury ruchu samochodowego na tym obszarze jest duża liczba autokarów związana z atrakcjami turystycznymi takimi jak Akwarium Gdyńskie, okręty-muzea Błyskawica i Dar Pomorza. Szczytową godziną w tym przypadku jest 9 rano, zaobserwowano wówczas 23 autokary w kierunku Akwarium przejeżdżające przez analizowany przekrój. W ciągu dnia natężenie ruchu autokarowego stopniowo maleje. Podział zadań przewozowych na analizowanym przekroju wykazuje duże podobieństwo w obu kierunkach. Rys. 42. Ważona struktura ruchu na przekroju na Skwerze Kościuszki na wys. Akademii Morskiej w kierunku Akwarium w dniu [godziny ] Cechą charakterystyczną tego przekroju jest wysoki udział autokarów w podziale zadań przewozowych. Przy założeniu, że przeciętnie w autokarze znajduje się 30-tu pasażerów, posiadają one ponad 1/3 udziału w podziale zadań przewozowych na przekroju Skwer Kościuszki na wysokości Akademii Morskiej (Rys. 42). Charakter i funkcje tego miejsca 39 / 43

40 są przyczyną wysokiego udziału przemieszczeń pieszych, których udział wyniósł niemal 42% (kierunek Akwarium) i ok. 36% (kierunek Świętojańska) Udział podróży realizowanych samochodem osobowym wyniósł ok. ¼. Niewielki, ale wyższy niż w przypadku innych przekrojów (np. na ul. Świętojańskiej) był udział podróży rowerowych. Rys. 43. Ważona struktura ruchu na przekroju na Skwerze Kościuszki na wys. Akademii Morskiej w kierunku ul. Świętojańskiej w dniu [godziny ] Ważony podział zadań przewozowych został obliczony na podstawie danych zaprezentowanych na poprzednim rysunku, z tą różnicą, że dla samochodu osobowego przyjęto średnie napełnienie na poziomie 1,5 pasażera. Niektóre autokary po przywiezieniu pasażerów natychmiast wracały, by po pewnym czasie odebrać turystów, w związku z powyższym dla przeciętnego napełnienia takiego pojazdu przyjęto wartość 30 osób 6. 6 Połowa liczby miejsc siedzących w autokarach typu Setra S517 (59 miejsc) 40 / 43

41 7. Podsumowanie Przeprowadzone badania pozwalają na sformułowanie następujących wniosków: 1. Dla ulicy Świętojańskiej w obu badanych kierunkach podstawowym środkiem przemieszczeń jest samochód osobowy, którym realizowana jest niemal połowa zarejestrowanych podróży (przy założeniu, że w samochodzie osobowym znajduje się przeciętnie 1,5 osoby). 2. Trolejbus na ul. Świętojańskiej stanowi bardzo ważny środek transportu we wszystkich badanych przekrojach na tej ulicy jego udział w podziale zadań przewozowych wynosił minimum ¼ ogółu podróży, sięgając 1/3 w przypadku przekroju na ul. Traugutta w kierunku Sopotu. 3. Ruch pieszy ma istotne znaczenie dla przemieszczeń w obu badanych przekrojach na ul. Świętojańskiej jego udział kształtuje się między 18, % a 24% wszystkich zarejestrowanych podróży. 4. Strukturę ruchu na ul. Świętojańskiej cechuje niewielki udział podróży realizowanych rowerem (zawsze poniżej 1%), choć należy wskazać na niesprzyjające warunki pogodowe (wiatr i stosunkowo niska temperatura), które panowały tego dnia w Gdyni. 5. Skwer Kościuszki z racji swych funkcji rekreacyjnych cechuje wysoki udział podróży pieszych (między 36% a 46,5%). 6. Autokar posiada wysoki udział (ok. 1/3)w podziale zadań przewozowych w badanych przekrojach na Skwerze Kościuszki. 7. W obsłudze transportowej Skweru większą rolę niż w przypadku ul. Świętojańskiej i Starowiejskiej odgrywa rower (między 1,5% a 2,9% ogółu podróży). 8. Ze względu na swą specyfikę (ruch jednokierunkowy, funkcje handlowo-usługowe, brak bezpośredniej obsługi transportem zbiorowym), w strukturze ruchu ul. Starowiejskiej zdecydowanie dominują przemieszczenia piesze (70%). Zbiorcze zestawienie podziału zadań przewozowych z uwzględnieniem poszczególnych przekrojów przedstawia Tabela / 43

42 Tabela 1. Podział zadań przewozowych w poszczególnych przekrojach Przekrój pieszo rowerem samochodem os. autokarem trolejbusem Świętojańska Infobox (kier. Sopot) 23,3% 0,4% 50,4% 0,0% 25,9% Świętojańska Infobox (kier. 10-go Lutego) 23,9% 0,4% 49,2% 0,0% 26,5% Świętojańska Traugutta (kier. Sopot) 18,2% 0,3% 47,2% 0,0% 34,3% Świętojańska Traugutta (kier. 10-go Lutego) 22,4% 0,6% 48,6% 0,0% 28,3% Skwer Kościuszki, Waszyngtona (kier. Akwarium) 46,3% 1,9% 16,3% 35,6% 0,0% Skwer Kościuszki, Waszyngtona (kier.świętojańska) 46,5% 2,9% 14,7% 36,0% 0,0% Skwer Kościuszki, Akademia Morska (kier. Akwarium) 41,7% 2,1% 22,8% 33,5% 0,0% Skwer Kościuszki, Akademia Morska (kier.świętojańska) 35,6% 1,5% 25,8% 37,1% 0,0% Starowiejska (oba kierunki) 70,0% 1,4% 28,6% 0,0% 0,0% 8. Summary Gathered and analised data lead to following conclusions: 1. Car remains main transport mode for Swietojanska street. It has almost half of total numer of registered trips in both measuring points (with assumption that there is 1,5 persons in each passenger car). 2. Trolleybus is still very important mode servicing Swietojanska street its share ranges from 1/4th to 1/3rd (direction to Sopot) of total numer of trips. 3. Pedestrians form an important element of traffic on Swietojanska street. It has a share between 18,2% to 23,9% of total trips registered in measuring points located on this street. 4. Important feature of traffic structure on Swietojanska street is low share of cycling (always below 1%) but it should be noted that there were a rather bad weather conditions (wind and relatively low temperature) in Gdynia that day. 5. Skwer Kościuszki has high share of pedestrian journeys becouse of its touristic features (between 36% and 46,5%). 6. Coach has high share (ca. 1/3rd) in total modal split in both measuring points in Skwer Kosciuszki. 7. Bike is more important in servicing Skwer Kosciuszki (its share ranges between 8. 1,5% and 2,9%). 42 / 43

43 9. Because of its specific features (one direction car traffic, shopping and service activities, lack of direct service of public transport) pedestria trips dominated traffic structure of Starowiejska street (70% of all trips in this measuring point). Table 1. Modal split on particular measuring points Measuring point walking cycling by car by coach by trolleybus Świętojańska Infobox (direction Sopot) 23,3% 0,4% 50,4% 0,0% 25,9% Świętojańska Infobox (direction 10-go Lutego) 23,9% 0,4% 49,2% 0,0% 26,5% Świętojańska Traugutta ( direction Sopot) 18,2% 0,3% 47,2% 0,0% 34,3% Świętojańska Traugutta (kdirection 10-go Lutego) 22,4% 0,6% 48,6% 0,0% 28,3% Skwer Kościuszki, Waszyngtona (direction Akwarium) 46,3% 1,9% 16,3% 35,6% 0,0% Skwer Kościuszki, Waszyngtona (direc. Świętojańska) 46,5% 2,9% 14,7% 36,0% 0,0% Skwer Kościuszki, Akademia Morska (direc. Akwarium) 41,7% 2,1% 22,8% 33,5% 0,0% Skwer Kościuszki, Akademia Morska (dir. Świętojańska) 35,6% 1,5% 25,8% 37,1% 0,0% Starowiejska (oba kierunki) 70,0% 1,4% 28,6% 0,0% 0,0% 43 / 43