Przejście od planów transportowych do Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej

Transkrypt

1 dr Katarzyna HEBEL Prof. dr hab. Olgierd WYSZOMIRSKI Conference Baltic Sea Region advancing towards Sustainable Urban Mobility Planning Gdynia 22-24th of October 2014 Przejście od planów transportowych do Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej

2 Wprowadzenie (1) Ustawa z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym zobowiązała część gmin i związków międzygminnych do opracowywania i uchwalania planów transportowych, ale tylko dot. transportu zbiorowego. Są to plany zrównoważonego rozwoju transportu publicznego (PZRTP), ang. Sustainable Urban Transport Plans (SUTP).

3 Wprowadzenie (2) Biała Księga UE z 2011 r. promuje kompleksowe podejście do planowania transportu w miastach, dążąc do objęcia nim podróżowania samochodem osobowym, rowerem oraz pieszo i powiązanie z planowaniem przestrzennym. Nadrzędnym celem takiego podejścia jest zrównoważonej mobilności. zapewnienie Plany zrównoważonej mobilności miejskiej, to tzw. Sustainable Urban Mobility Plans (SUMP).

4 Plany zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w polskich miastach Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dotyczy wyłącznie zagadnień tego transportu.

5 Cele w planach zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w polskich miastach zapewnienie powszechnej dostępności do usług publicznego transportu zbiorowego, wykorzystywanie różnych środków transportu, promocja przyjaznych dla środowiska i wyposażonych w nowoczesne rozwiązania techniczne środków transportu.

6 Zakres merytoryczny planów zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w polskich miastach sieć komunikacyjna, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej; ocena i prognoza potrzeb przewozowych; przewidywane finansowanie usług przewozowych; preferencje dotyczące wyboru rodzajówśrodków transportu; zasady organizacji rynku przewozów; pożądany standard usług przewozowych o charakterze użyteczności publicznej; sposób organizowania systemu informacji dla pasażera.

7 Założenia koncepcji zrównoważonej mobilności (1) racjonalny, a nie minimalny czas podróży; ograniczanie potrzeb podróżowania; zwiększenie udziału podróży pieszych, rowerem i środkami transportu zbiorowego kosztem podróży samochodem osobowym;

8 Założenia koncepcji zrównoważonej mobilności (2) zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia powietrza i hałasu powodowanego przez transport i jednoczesne zwiększenie efektywności energetycznej transportu; zwiększenie wykorzystania zdolności przewozowej środków transportu, w tym samochodów osobowych; zwiększenie przepustowości infrastruktury drogowej przez wprowadzenie odpłatności za korzystanie z niej; podwyższenie jakości przestrzeni miejskiej, przez wprowadzenie stref ruchu Tempo30.

9 Instrumenty kształtowania zrównoważonej mobilności wg Międzynarodowej Unii Transportu Publicznego (UITP) zintegrowane planowanie w mieście; promowanie budowy skoncentrowanych obszarów mieszkaniowych; ograniczenie inwestowania na obrzeżach miast i zagęszczenie na terenach położonych przy trasach transportu publicznego; równomiernie rozwijanie nowych zakładów pracy, miejsc rozrywki i handlu i infrastruktury transportu publicznego; budowanie dróg dla rowerów, oraz tworzenie buspasów, stref miasta bez samochodów osobowych; pobieranie opłat parkingowych i za korzystanie z ulic miejskich oraz skuteczne kontrolowanie ich wnoszenia; zniechęcanie do oferowania pracownikom samochodów służbowych i bezpłatnego miejsca parkingowego.

10 Cechy procesu planowania zrównoważonej mobilności (1) zaangażowanie mieszkańców i innych interesariuszy; koordynacja polityk dotyczących różnych dziedzin (transportu, zagospodarowania przestrzennego, środowiska, rozwoju gospodarczego, polityki socjalnej, zdrowia, bezpieczeństwa, energii) koordynacja polityk różnych szczebli władzy publicznej i sąsiadujących władz publicznych w obszarach metropolitalnych; przyjęcie długookresowej i zrównoważonej wizji;

11 Cechy procesu planowania zrównoważonej mobilności (2) szerokie uwzględnienie kosztów i korzyści społecznych; systematyczna ewaluacja efektów planowania; określenie pożądanej struktury mobilności, tj. rozkładu czasoprzestrzennego; integracja pozainwestycyjnych instrumentów zarządzania mobilnością (działań informacyjnych, doradczych, organizacyjnych, koordynacyjnych, edukacyjnych i promocyjnych).

12 Etapy planowania zrównoważonej mobilności określenie potencjału dla skutecznej realizacji planu; zdefiniowanie zakresu planu; analiza sytuacji i opracowanie scenariusza wydarzeń; określenie wizji; określenie priorytetów i wymiernych celów; opracowanie efektywnych działań; określenie zakresów odpowiedzialności oraz alokacji zasobów; zaplanowanie monitoringu i oceny; przyjęcie planu zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP).

13 PLANNING CYCLE FOR A SUSTAINABLE URBAN MOBILITY PLAN Rupprecht Consult, 2013

14 Cele planu zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) służenie lepszej jakości życia i dobremu samopoczuciu mieszkańców, promowanie zrównoważonych sposobów podróżowania, angażowanie mieszkańców i interesariuszy na każdym etapie procesu planowania, integrowanie różnych sektorów polityki, poziomów władzy i sąsiadujących samorządów, uwzględnianie kosztów i korzyści ekonomicznych i społecznych.

15 Zakres planu zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) transport publiczny i prywatny; transport pasażerów i ładunków; transport zmotoryzowany i niezmotoryzowany; ruch i parkowanie pojazdów.

16 Struktura planu zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) wizja i cel; zestaw zintegrowanych działań bezpośrednio wpływających na wykorzystywanie poszczególnych form podróżowania dotyczących: planowania przestrzennego; transportu publicznego; ruchu pieszego; ruchu samochodowego; polityki parkingowej; ruchu rowerowego; zarzadzania mobilnością; zarządzania transportem ładunków. źródła finansowania poszczególnych działań; mierniki oceny stopnia realizacji poszczególnych działań; terminy ewaluacji poszczególnych działań; podmioty przeprowadzające ocenę w poszczególnych zakresach.; ocena aktualnego poziomu zaawansowania działań w odniesieniu do poszczególnych zagadnień.

17 Plany zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego w polskich miastach a SUMP (1) Polskie plany transportowe uchwalane w oparciu o Ustawę z dnia 16 grudnia 2010 r. nie obejmują kompleksowo wszystkich działań koniecznych dla kształtowania zrównoważonej mobilności w mieście. Plany te można wykorzystać przy tworzeniu SUMP, po rozszerzeniu zakresu o elementy poświęcone racjonalizacji poziomu i struktury mobilności na obszarach zurbanizowanych, tak aby było możliwe zmniejszenie potrzeb przewozowych oraz zwiększanie udziału w strukturze podróży przemieszczeń pieszych i rowerowych oraz korzystania z transportem zbiorowym.

18 Plany zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego w polskich miastach a SUMP (2) Część diagnostyczna planów transportowych nie powinna być w całości przenoszona do SUMP, tylko wykorzystana w analizie sytuacji. Z planów transportowych należy wybrać jedynie następujące elementy dotyczące transportu publicznego: narzędzia, źródła finansowania, mierniki oceny, terminy ewaluacji i podmioty ją przeprowadzające, ocenę aktualnego poziomu zaawansowania działań z wykorzystaniem w/w mierników.

19 Wnioski (1) Planowanie zrównoważonej mobilności to rozszerzone podejście do planowania transportu w miastach, uwzględniające zagadnienia gospodarcze, przestrzenne i społeczne. Plany zrównoważonej mobilności to narzędzie planistyczne od lat wykorzystywane w krajach UE. Plany zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego opracowywane dla miast w Polsce na podstawie Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie odnoszą się do wszystkich problemów zrównoważonej mobilności na ich obszarach, gdyż dotyczą tylko transportu publicznego.

20 Wnioski (2) SUMP należy opracować jako efekt kompleksowego podejścia do mobilności miejskiej, mając na uwadze, że będzie brany pod uwagę w podziale funduszy europejskich przeznaczonych na rozwój infrastruktury transportowej w perspektywie finansowej UE SUMP powinien podlegać regularnej ewaluacji i być stale aktualizowany. Zaletami SUMP są: integracja działań różnych środowisk społecznych i szczebli władzy oraz konsultacje społeczne na każdym etapie procesu planowania.

21 Wnioski (3) SUMP powinien mieć czytelną konstrukcję i w związku z tym nie może być zbyt obszerny. Istnieje możliwość wykorzystania w opracowaniu SUMP planów zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego przygotowanych dla polskich miast według Ustawy o transporcie publicznym. Wykorzystując plany zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego należy ograniczyć się do tych elementów, które są istotne z punktu widzenia planowania zrównoważonej mobilności.