TEMAT: Przykładowy plan pracy terapeutycznej na podstawie ORTOGRAFFITI.

Transkrypt

1 Materiały szkoleniowe Olsztyn, 4 lutego 2005 r. Opracowanie: Krystyna Ankiewicz, GraŜyna Kornacka, ElŜbieta Kozłowska W tworzeniu uczestniczyli: Anna Afanasjew, Alicja Borkowska, Barbara Borkowska, GraŜyna Chmielewska, GraŜyna Grzegorzewska, Jolanta Kanclerz, Danuta Kwaśniewska, Agnieszka Lipińska, Urszula Mazurkiewicz, BoŜena Paczkowska Lider ORTOGRAFFITI: Krystyna Hołdyńska TEMAT: Przykładowy plan pracy terapeutycznej na podstawie ORTOGRAFFITI. Planowanie pracy terapeutycznej W procesie terapii uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu nie moŝna pominąć ogólnie przyjętych zasad, odgrywających w tym procesie znaczącą rolę. Do najwaŝniejszych z nich naleŝą: terapeuta jego osobowość i wiedza, planowanie terapeutyczne i indywidualizacja pracy, atmosfera akceptacji i serdeczności, sukces dziecka od pierwszych zajęć, współpraca terapeuty z domem rodzinnym i środowiskiem szkolnym ucznia. Punktem wyjścia w planowaniu pracy terapeutycznej jest postawienie diagnozy stanu dziecka: diagnozy zachowania, diagnozy procesów regulacji (czynności umysłowe i emocjonalne), diagnozy genetycznej (na postawie wyników badań poradni psychologicznopedagogicznej, badań lekarskich, wywiadu z rodzicami). Po dokonaniu diagnozy ucznia formułuje się perspektywy dalszej edukacji badanego. Diagnoza pozwala bowiem terapeucie na przystąpienie do planowania pracy terapeutycznej, gdyŝ jest podstawą konstruowania programu terapii pedagogicznej. Program ten, jak i naleŝące do niego indywidualne rozkłady materiału, obejmuje zestawy ćwiczeń korekcyjnokompensacyjnych wskazanych dla danego dziecka, a przygotowanych na podstawie dostępnych terapeucie opracowań. Między innymi skarbnicą pomysłów na wiele róŝnorodnych ćwiczeń jest wydawana przez Wydawnictwo OPERON seria zeszytów ORTOGRAFFITI. Główne załoŝenia programu to: 1) Ustalenie konkretnych odbiorców programu (w grupie od 2 do 6 osób). 2) Okres realizacji (2 lata). 3) Częstotliwość spotkań (raz w tygodniu). 4) Długość jednostki terapeutycznej (1,5 godz.). 5) Główne cele pracy terapeutycznej, np.:

2 usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych, wykształcenie nawyku poprawnego czytania i pisania, wdraŝanie do pokonywania trudności w pisaniu i czytaniu oraz radzenia sobie w sytuacjach stresowych. 1) Metody pracy, np. pokaz, prezentacja, praca z podręcznikiem, drama, kinezjologia edukacyjna, kalkowanie, logorytmika, mapy pojęciowe, loteryjki, puzzle, scrable. 2) Formy grupowa, indywidualna. 3) Środki dydaktyczne. 4) Mocne strony ucznia, np.: umiejętność skupienia uwagi, dobrze rozwinięte myślenie pojęciowe, przyczynowo-skutkowe, matematyczne i przestrzenne, wysoka spostrzegawczość, motywacja do pracy, dobra znajomość norm moralnych. a) Zadania terapeutyczne, np. kształcenie słuchu fonematycznego, ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości słuchowej, usprawnianie analizatora słuchowego, podniesienie poziomu pamięci wzrokowej i uwagi w celu lepszego zapamiętywania struktur graficznych wyrazów, doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, utrwalenie zasad pisowni z wszystkimi trudnościami ortograficznymi ze szczególnym akcentem na... (wpisać po diagnozie wstępnej), ćwiczenia umiejętności stosowania reguł ortograficznych w trakcie pisania, usprawnianie techniki czytania, ćwiczenia czytania ze zrozumieniem, ćwiczenia usprawniające grafomotorykę (poziom graficzny pisania), wdraŝanie do autokorekty, ćwiczenia usprawniające półkule mózgowe P. Dennisona (kinezjologia edukacyjna), integracja zespołu, zachęta do radzenia sobie w trudnych sytuacjach, motywowanie do podejmowania zadań o róŝnym stopniu trudności, niwelowanie napięć emocjonalnych, zmniejszanie poziomu lęku i zagroŝenia przed popełnianiem błędów. b) Przewidywane osiągnięcia ucznia. c) Literatura. 1. Plan działania Zadania Sposób realizacji Pomoce Uwagi 1. Usprawnianie percepcji Ćwiczenia usprawniające analizator Do wyboru w ORwzrokowenie wzrokowy (wyszukiwa- zaleŝności od TOGR podobieństw i róŝnic) rodzaju ćwiczenia AFFITI Ćwiczenia usprawniające syntezę wzrokową (puzzle) np. magne- tofon, maty, tek- 7 ćw. 1 s. 10

3 Ćwiczenia usprawniające pamięć wzrokową (odtwarzanie rysunków) Ćwiczenia usprawniające słuch fonemowy (róŝnicowanie słów podobnych brzmieniowo) Ćwiczenia kształtujące wraŝliwość słuchową (rysowanie struktury rytmicznej wyrazu) sty, obrazki, krzyŝówki, rebusy, scrable, domina, karty pracy z przygotowanymi ćwiczeniami, koraliki, plastelina, farby, igła, nici, papier róŝnego formatu 2. Usprawnianie percepcji słuchowej Ćwiczenia doskonalące płynność pisania Ćwiczenia doskonalące umiejętność mieszczenia zapisu w liniaturze (rysowanie szlaczków rysowanie po śladzie) jw. ćw. 4 s. 14 Ćwiczenia małej motoryki (lepienie, wycinanie, nawlekanie) Utrwalenie zasad pisania 3. Doskonalenie graficznego poziomu pisma 4. Usprawnianie umiejętności czytania i pisania Praca na blokach ortograficznych ó, rz, itp. (uzupełnianie luk w wyrazach, wypisywanie wyrazów z trudnością ortograficzną, porządkowanie według alfabetu, krzyŝówki, opowiadania, rebusy, pisanie z pamięci, ze słuchu) Ćwiczenia w płynnym czytaniu, z zachowaniem intonacji, czytanie ze zrozumieniem (wykreślanie zbędnych wyrazów, kończenie tekstu, składanie tekstu w całość, analiza tekstu plan wydarzeń, formułowanie odpowiedzi na pytania do treści tekstu) Opowiadanie historyjek obrazkowych, łańcuchy wyrazowe, anagramy, układanie opowiadań z wykorzystaniem podanych wyrazów, krzyŝówki, scrabble ćw. 6b s. 15 ćw. 32a s. 40 ćw. 55 s. 66

4 Ćwiczenia rozwijające pamięć i uwagę (wiersze, rymowanki, luki wyrazowe) 5. Doskonalenie techniki czytania 6. Wzbogacanie słownictwa czynnego ucznia Wzmacnianie pozytywne, pochwały Metody relaksu, rozmowy ćw. 50 s Rozwijanie procesów poznawczych Drama, ćwiczenia ruchowe, zabawy integrujące grupę 8. Motywowanie do pracy 9. Rozładowywanie napięć emocjonalnych ćw. 57 s Integracja zespołu Program powinien zawierać wszystko to, co trzeba zrealizować w trakcie zajęć korekcyjnokompensacyjnych. Układając go, naleŝy uwzględnić rzeczywiste potrzeby oraz moŝliwości rozwojowe i edukacyjne dziecka. Dobry program obejmuje bowiem wszystko, co wymaga interwencji. Tylko całościowe podejście daje gwarancję zmiany na lepsze losów dziecka. Podstawą opracowania takiego całościowego programu są dwa źródła informacji: 1. Wyniki diagnozy (o czym wspominałam wcześniej) przeprowadzonej przed rozpoczęciem zajęć z dzieckiem, a więc to wszystko, co ono reprezentuje obecnie. 2. Uświadomienie sobie tego, co dziecko powinno sobą reprezentować po zakończeniu zajęć, aby mogło sprostać wymaganiom szkolnym. Ponadto waŝne jest, aby planując zajęcia z dziećmi dyslektycznymi, pierwsze spotkania poświęcić głównie na kształtowanie zachowań umoŝliwiających współpracę, a więc zatroszczyć się o wyrabianie nawyku skupiania uwagi na tym, co mówi i robi druga osoba. W ten sposób uczymy dzieci kierowania swoim zachowaniem. Wykorzystujemy tu gry i zabawy wymagające uwaŝnego słuchania instrukcji, a potem umiejętności dostosowywania się do niej. Równie waŝne na tym etapie zajęć jest wyciszenie lękowych nastawień, głównie wobec zadań wymagających wysiłku intelektualnego. To długi proces naprawiający słabą samoocenę dziecka. Teraz dopiero moŝna powoli, ale juŝ systematycznie przystąpić do pełnego kształtowania procesów intelektualnych zgodnie z wytyczonym porządkiem zawartym w przygotowanym programie zajęć reedukacyjnych. Literatura: 1. M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia M. Bogdanowicz, Trudności w pisaniu dzieci, Gdańsk I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, Warszawa E. Gruszczyk-Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, Warszawa E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18 struktur wyrazowych, Warszawa 1998.

5 6. B. Sawa, JeŜeli dziecko źle czyta i pisze, Warszawa B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1976.