Nauczanie języka obcego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. (ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawności intelektualnej)

Transkrypt

1 Nauczanie języka obcego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawności intelektualnej)

2 I. Specjalne potrzeby edukacyjne II. Uczeń z SPE na lekcji języka obcego III. Wspomaganie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych na lekcji języka obcego

3 POTRZEBY ROZWOJOWE I EDUKACYJNE SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE

4 zaburzenia ze spektrum autyzmu niedostosowanie społeczne niepełnosprawność intelektualna Specjalne potrzeby edukacyjne = doświadczenie trudności w uczeniu się (specyficzne) trudności w uczeniu się zaburzenia komunikacji zaburzenia wzroku/ słuchu choroby somatyczne

5 Obszary występowania przyczyn trudności w uczeniu się Obszar emocjonalnomotywacyjny Obszar instrumentalny Obszar funkcjonowania społecznego Warunki uczenia się: - wewnętrzne - zewnętrzne Przebieg procesu uczenia się Wyniki procesu uczenia się Ogniwa lekcji Źródło: opacowanie własne na podstawie Trochimiak 2012: 187.

6 Edukacja specjalna Podmiot = uczniowie z SPE Edukacja + rehabilitacja i/lub resocjalizacja Dostosowanie metod, środków... Cele edukacyjne + Cele rehabilitacyjne i/lub resocjalizacyjne

7 Uczeń z zaburzeniami słuchu, wzroku, z niepełnosprawnością ruchową na lekcji języka obcego - analiza orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego poziom rozwoju językowego, intelektualnego i poznawczego, - stworzenie optymalnych warunków w klasie szkolnej, - uwzględnienie trudności dziecka podczas zajęć dydaktycznych (poznawanie otoczenia, motywacja, zmęczenie), - komunikacja z uczniem i ocenianie, - zasada optymizmu pedagogicznego.

8 Uczeń z zaburzeniami słuchu na lekcji języka obcego Poznawanie wielozmysłowe Materiał nauczania powinien mieć strukturę sekwencyjną Indukcyjny sposób nauczania Pomoce wizulane, ważne elementy graficzne Pozytywna atmosfera zajęć, odwołanie do doświadczeń ucznia Terapeutyczne aspekty nauczania języka obcego

9 Uczeń z zaburzeniami wzroku na lekcji języka obcego Poznawanie wielozmysłowe Materiał nauczania powinien mieć strukturę sekwencyjną Uwzględnić tempo pracy ucznia Wzmacniać wiarę ucznia w jego możliwości Pozytywna atmosfera zajęć, odwołanie do doświadczeń ucznia Terapeutyczne aspekty nauczania języka obcego Stosowanie pomocy dydaktycznych, grafiki dotykowej

10 Uczeń z trudnościami w uczeniu się Dzieci z trudnościami w uczeniu się manifestują istotną z dydaktycznego punktu widzenia rozbieżność pomiędzy ich potencjałem umysłowym a osiągnięciami w nauce szkolnej i społecznym funkcjonowaniem (Pilecka 1997: 242)

11 Uczeń z trudnościami w uczeniu się Trudności w uczeniu się mogą się przejawiać w: Zaburzeniach w funkcjach percepcyjnych Trudnościach w umiejętnościach szkolnych Nadpodbudliwości i zaburzeniach uwagi Zaburzeniach pamięci i myślenia Nieprawidłowościach w rozwoju emocjonalnym i społecznym

12 Uczeń z ADHD na lekcji języka obcego Komunikacja: - uchwycenie uwagi - mówienie aby dziecko usłyszało, - sprawdzenie zrozumienia polecenia Zasada regularności stały rytm Stosowanie wzmocnień pozytywnych Odpowiednia struktura zewnętrzna Zasada dostosowania struktury zajęć Zasada jasnych reguł i konsekwencji

13 Uczeń z dysleksją na lekcji języka obcego Wykorzystanie wszystkich kanałów sensorycznych Nowe słownictwo tematycznie i w powiązaniu ze znanym Przejrzysta struktura materiału Techniki ułatwiające zapamiętywanie Trening świadomości fonologicznej Graficzne reprezentacje struktur Cwiczenia w pisaniu - wykorzystanie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej Dostosować tempo i zakres materiału

14 Niepełnosprawność intelektualna charakteryzuje się znaczącym ograniczeniem w funkcjonowaniu intelektualnym i zachowaniach adaptacyjnych wyrażających się w koncepcyjnych, społecznych i praktycznych umiejętnościach przystosowania się. Ujawnia się przed 18 rokiem życia. (Luckasson i in. 2002:1 za Smith 2008:225)

15 Obszary umiejętności przystosowawczych KONCEPCYJNE: pojecie pieniądza samokontrola pisanie i czytanie język SPOŁECZNE: interpersonalne łatwowierność unikanie prześladowania samoocena odpowiedzialność przestrzeganie zasad PRAKTYCZNE: umiejętności życiowe bezpieczeństwo samoobsługa umiejętności zawodowe Źródło: Smith 2008: 228

16 trudności w poznawaniu i rozumieniu świata niekorzystne doświadczenia w rodzinie Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną brak akceptacji przez rówieśników niekorzystne doświadczenia w szkole świadomość własnej niepełnosprawności

17 Specjalne potrzeby edukacyjne wybranych uczniów z niepełnosprawnością intelektulaną w stopniu lekkim

18 Dominika niekorzystna sytuacja rodzinna doświadczanie własnej niepełnosprawności negatywne doświadczenia w sferze społecznej

19 Jadwiga niekorzystna sytuacja rodzinna niska kontrola emocjonalna nierównomierny rozwój sfery poznawczej świadomość własnej niepełnosprawności

20 Karol nierównomierny rozwój sfery poznawczej znaczna zależność od innych, brak samodzielności trudności w rozwoju językowym negatywne doświadczenia w rodzinie negatywne doświadczenia w szkole

21 Konrad nierównomierny rozwój poszczególnych sfer niskie zaangażowanie we współpracę z nauczycielem niekorzystne doświadczenia edukacyjne zachowania nieakceptowane społecznie brak wspomagania ze strony rodziców

22 Założenia dotyczace nauczania języka obcego ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim trudności rozwojowe związane z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim nie uniemożliwiają osiągnięcia sukcesu w nauce języka obcego, ocenianie postępów ucznia powinno być dokonywane w aspekcie indywidualnym, w porównaniu ze zmianami dokonującymi się w jego rozwoju, nauczanie języka obcego dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim umożliwia wzbogacanie poznania dokonującego się za pośrednictwem języka.

23 Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim na lekcji języka obcego Wzbudzenie zainteresowania nowym materiałem Konkretna forma przekazu: czy uczeń rozumie? Prosta, zrozumiała forma Poznawanie wielozmysłowe i ukierunkowane Różnorodne metody prezentacji Od znanego i bliskiego do tego, co nowe i dalsze Zasada sukcesu i zasada realnego optymizmu

24 II. Wspomaganie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych na lekcji języka obcego analiza specjalnych potrzeb edukacyjnych wszechstronne poznanie możliwości uczniów stymulowanie ich rozwoju w aspekcie językowym przygotowanie do wszechstronnego udziału w życiu społecznym

25 II. Wspomaganie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych na lekcji języka obcego CELE EDUKACYJNE CELE REHABILITACYJNE

26 Propozycja zastosowania informacji o uczniu do planowania skutecznych oddziaływań na lekcjach języka obcego Cele główne Formy indywidualizacji Rodzaje ćwiczeń rewalidacyjnych Prognozowane osiągnięcia ucznia cel edukacyjny cel rehabilitacyjny usprawnianie koncentracji uwagi usprawnianie pamięci usprawnianie umiejętności porządkowania wiedzy w zakresie rozwoju: grafomotoryki, percepcji i pamięci wzrokowej i słuchowej, mowy, myślenia zakres edukacyjny zakres rewalidacyjny

27 Dominika: pierwsze samodzielne wykonanie słownika słowno-obrazkowego (technika samodzielnej pracy nad językiem)

28 Darek stymulowanie funkcjonowania poznawczego w zakresie rozwoju grafomotorycznego oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej

29 Daniel stymulowanie funkcjonowania językowego w zakresie umiejętności semantycznych

30 Jadwiga - stymulowanie funkcjonowania komunikacyjnego poprzez korzystanie z formy zapisu (integrowanie sprawności)

31 Daniel stymulowanie funkcjonowania językowego w zakresie umiejętności semantycznych

32 Adam stymulowanie funkcjonowania językowego w zakresie umiejętności leksykalnych

33 Karol stymulowanie funkcjonowania językowego w zakresie umiejętności leksykalnych oraz funkcjonowania poznawczego w zakresie porządkowania wiedzy

34 Marek stymulowanie funkcjonowania językowego w zakresie umiejętności leksykalnych i semantycznych oraz funkcjonowania poznawczego w zakresie umiejętności porządkowania wiedzy

35 Utrwalanie słownictwa w języku obcym - przykłady

36 FUNKCJONOWANIE JĘZYKOWE umiejętności: leksykalne, gramatyczne, semantyczne, ortograficzne FUNKCJONOWANIE KOMUNIKACYJNE kompetencja socjolingwistyczna, - kompetencja funkcjonalna, - samoocena FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE - operacje umysłowe na materiale konkretnym, - pamięć i uwaga, - percepcja wzrokowa i słuchowa, - gromadzenie wiedzy i operowanie nią, - porządkowanie wiedzy

37 Terapeutyczne aspekty nauki języka obcego Nauka języka obcego jako element rehabilitacji gromadzenie doświadczeń poznawczych usprawnianie rozwoju językowego rozwijanie umiejętności komunikacji i gotowości komunikacyjnej stymulowanie potencjalnych możliwości rozwojowych

38 Wszechstronne wspomaganie rozwoju ucznia z SPE na lekcjach języka obcego CELE EDUKACYJNE CELE REHABILITACYJNE

39 Literatura Brzezińska, A Dzieci z trudnościami w uczeniu się (w): Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (red. I. Obuchowska). Warszawa: WSiP, s Burzyńska, M Terapeutyczne aspekty nauczania języka obcego dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (na przykładzie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim), (w): Niezwykły uczeń indywidulane potrzeby edukacyjne w nauce języków obcych (red. K. Karpińska-Szaj). Neofilolog 36: Domagała-Zyśk, E., Karpińska-Szaj, K Uczeń z wadą słuchu w szkole ogólnodostepnej. Podstawy metodyki naucznaia języków obcych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls. Jaworska-Biskup, K Dysleksja rozwojowa w kontekście edukacji obcojęzycznej perspektywa interdyscyplinarna (w): Niezwykły uczeń indywidulane potrzeby edukacyjne w nauce języków obcych (red. K. Karpińska-Szaj). Neofilolog 36: Smith, D. D Pedagogika specjalna, t.2, tłum. T. Hołówka, A. P. Zakrzewski. Warszawa: Wydawnictwo ASP Wydawnictwo Naukowe PWN. Stawowy-Wojnarowska, I Podstawy kształcenia specjalnego. WSiP. Trochimiak, B Proces nauczania i proces uczenia się w sytuacjach trudności edukacyjnych (w:) Dydaktyka specjalna w przygotowaniu do kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (red. J. Głodkaowska). Warszawa: Wydawnictwo APS.