(12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)184292

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11) (21) Numer zgłoszenia (22) Data zgłoszenia: (13) B1 (51) IntCl7 C07C 237/12 A61K 31/16 (54) Nowe pochodne eteru izosteru stanowiące substraty proteaz asparaginowych, nowe związki pośrednie, sposób wytwarzania nowych pochodnych eteru izosteru stanowiących substraty proteaz asparaginowych oraz kompozycja farmaceutyczna ( 30) P i e r w s z e ń s t w o : , CH,3140/ CH,2382/95-4 ( 4 3 ) Z g ł o s z e n i e o g ł o s z o n o : BUP 09/96 ( 7 3 ) U p r a w n i o n y z p a t e n t u : Novartis AG, Bazylea, CH ( 7 2 ) T w ó r c y w y n a l a z k u : Guido Bold, Gipf-Oberfrick, CH Hans-Georg Capraro, Rheinfelden, CH Alexander Fässler, Oberwil, CH Marc Lang, Mulhouse, FR Shripad Subray Bhagwat, Libertyville, US Satish Chandra Khanna, Bottmingen, CH Janis Karlis Lazdins, Basle, CH Jürgen Mestan, Denzlingen, DE ( 4 5 ) O u d z i e l e n i u p a t e n t u o g ł o s z o n o : WUP 09/02 ( 7 4 ) P e ł n o m o c n i k : Wierzchoń Jan, JAN WIERZCHOŃ & PARTNERZY, Biuro Patentów i Znaków Towarowych s.c. PL B1 (57)1 Nowe pochodne eteru izosteru, stanowiące substraty proteaz asparaginowych, o ogólnym wzorze 1, w którym R 1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo- -niższy-alkoksykarbonyl, niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil,4h-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofiiranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1 -benzopiranyloksyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, fenyloniższego-alkanoilu, podstawionego przez hydroksyl i niższy alkil, arylosulfonylu, oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla... WZÓR 1

2 Nowe pochodne eteru izosteru stanowiące substraty proteaz asparaginowych, nowe związki pośrednie, sposób wytwarzania nowych pochodnych eteru izosteru stanowiących substraty proteaz asparaginowych oraz kompozycja farmaceutyczna Zastrzeżenia patentowe 1. Nowe pochodne eteru izosteru, stanowiące substraty proteaz asparaginowych, o ogólnym wzorze 1, w którym R 1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1-benzopiranyloksyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, podstawionego przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl, które s ą niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl, zawierający co najmniej dwa atomy węgla, i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl, R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 2. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, w którym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, niepodstawionym lub podstawionym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej grupę

3 okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu niepodstawionego lub podstawionego piperydynylem, pirolidynylem, tetrahydropiranylem, tetrahydrofuranylem, tiazolidynylem, tiazolilem, indolilem, 4H-1-benzopiranylem, piperydynyloksylem, pirolidynyloksylem, tetrahydropiranyloksylem, tetrahydrofuranyloksylem, tiazolidynyloksylem, tiazoliloksylem, indoliloksylem lub 4H-1-benzopiranyloksylem, niepodstawionymi lub podstawionymi jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; przyłączoną poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl niepodstawiony lub podstawiony jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej niższy alkil, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl zawierający co najmniej dwa atomy węgla i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atomy chlorowców; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 3. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R 1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu,niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu podstawionego w nizszym rodniku alkoksylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso, N-niższego-alkoksykarbonylo-piperydynylo-niższego-alkanoilu, pirolidyny lo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu, aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu, tiazolilo-niższego-alkanoilu, indolilo-niższego-alkanoilu, 4H-1-benzopiranylo-niższego-alkanoilu podstawionego grupą okso, N-niższego-alkilopiperydynyloksy-niższego-alkanoilu, tetrahydropiranyloksy- -niższego-alkanoilu, tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu, fenylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem i niższym alkilem i zawierającego jeden podstawnik hydroksylowy i jeden podstawnik niższy-alkilowy w każdym przypadku w pierścieniu fenylowym, oraz fenylosulfonylu podstawionego grupą aminową grupą nitrową, grupą aminową i niższym alkilem albo grupą nitrową i niższym alkilem; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, bifenylil, (cyjanofenylo)fenyl, fenylo-niższy-alkoksyfenyl, difiuorofenyl, cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, tri-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkileno-dioksylowy jest przyłączony poprzez swoje dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu fenylowym, pirydylo-niższy-alkoksyfenyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu i niższego alkoksylu, fenylo-niższy-alkilofenyl, fluorofenyl, hydroksyfenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, tetrahydronaftyl, chlorowconaftyl, cyjanonaftyl, niższy-alkoksynaftyl lub dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól.

4 Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1oznacza rodnik acylowy wybrdny spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu; niższego- -alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, podstawionego w niższym rodniku alkoksylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso;n-niższego-alkoksy-karbonylopiperydynylo-niższego-alkanoilu; pirolidynylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-nizszym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu; aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu; tiazolilo-niższego-alkanoilu; indolilo-niższego-alkanoilu; 4H-1-benzopiranylo-niższego-alkanoilu podstawionego grupą okso; N-niższego-alkilopiperydynyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydropiranyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, fenylo-niższy-alkoksyfenyl, difluorofenyl, cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, tri-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkilenodioksylowy jest przyłączony poprzez swoje dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu fenylowym, pirydylo-niższy-alkoksyfenyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu i niższego alkoksylu, fenylo-niższy-alkilofenyl, fluorofenyl, hydroksyfenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, tetrahydronaftyl, chlorowconaftyl, cyjanonaftyl, niższy-alkoksynaftyl lub dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, a n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 5. Związek według zastrz. 1 albo 2, albo 3, albo 4, znamienny tym, że we wzorze 1 R 1, R2, R4, R5, R6 i n mają znaczenia podane w zastrz. 1,2,3 lub 4, a R3 oznacza 2,3,4-niższy-alkoksyfenyl oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 6. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu; niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, podstawionego w niższym rodniku alkoksylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso; N-niższego-alkoksykarbonylopiperydynylo-niższego-alkanoilu; pirolidynylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu; aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu; tiazolilo-niższego-alkanoilu; indolilo-niższego-alkanoilu; 4H -1-benzopiranylo-niższego-alkanoilu podstawionego grupą okso; N-niższego-alkilopiperydynyloksy-nizszego-alkanoilu; tetrahydropiranyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy- -niższy-alkoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-((pirydyn-2-ylo- lub pirydyn-3-ylo)-niższy-alkoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkilenodioksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl; albo R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl;

5 R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 7. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1oznacza etoksykarbonyl, tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 2-metoksy-1 -(R,S)-metyloetoksykarbonyl, 1,1 -dimetylo-2-metoksyetoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(1 )-4-hydroksyprolil, (1 )-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4-okso-4H-1 -benzopiran-2-ylokarbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl,tetrahydropiran-2(R,S)-ylometoksykarbonyl, 0-(tetrahydropiran-4-ylo)-(L)-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil, N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil, 3-hydroksy-2-metylo-benzoil, 4-nitrobenzenosulfonyl, 4-aminobenzenosulfonyl, 2-metylo-4-nitrobenzenosulfonyl lub 4-amino-2-metylobenzenosulfonyl; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksen- 1-yl, fenyl, 4-bifenylil, 2'-cyjanobifenyl-4-il, 4-(benzyloksy)fenyl, 2,4-difluorofenyl, 4-cyjanofenyl, 2-, 3- lub 4-metoksyfenyl, 4-izobutoksyfenyl, trimetoksyfenyl, 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, 3,4-metylenodioksyfenyl, 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-metoksy)fenyl, 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-metoksyfenyl, 4-metoksy-2- -hydroksyfenyl, 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, 4-(2-fenyloetylo)fenyl, 2-fluorofenyl, 4-hydroksyfenyl, dimetoksyfenyl, 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl, 4-fluoronaftyl, 4-cyjanonaftyl, 4-niż- szy-alkoksynaftyl lub 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza metyl, etyl lub n-propyl, zaś n oznacza 2 lub 1, lub jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 8. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R 1oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksy-karbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1 -benzopiran-2-ylokarbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, 0-(tetrahydropiran-4-ylo)-(1 )-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1 -ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)-benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil lub N-[(L)-tiazolidyn-4-ylo-karbonylo]-(L)-walil; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksen-1-yl, fenyl, 4-(benzyloksy)fenyl, 2,4-difluorofenyl, 4-cyjanofenyl, 2-, 3- lub 4-metoksyfenyl, 4-izobutoksyfenyl, trimetoksyfenyl, 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, 3,4-metylenodioksyfenyl, 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-metoksy)fenyl, 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-metoksy fenyl, 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, 4-(2-fenyloetylo)fenyl, 2-fluorofenyl, 4-hydroksyfenyl, dimetoksyfenyl, 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl, 4-fluoronaftyl, 4-cyjanonaftyl, 4-niższy-alkoksynaftyl lub 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza etyl lub metyl, zaś n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 9. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksy-karbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1-benzopiran-2-ylokarbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, 0-(tetrahydropiran-4-ylo)-(L)-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1 -ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil lub N-[(M)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl;

6 R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza etyl lub metyl, a n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 10. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1 oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1 -benzopiran-2-ylokarbony 1, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, 0-(tetrahydropiran-4-ylo)-(L)-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3 (S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)-benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil lub N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza etyl lub metyl, zaś n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 11. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze 1 R1oznacza niższy-alkoksykarbonyl lub niższy-alkoksykarbonyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema atomami chlorowca; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza difluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-fenylo-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fenylo-niższy- -alkoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkenylenodioksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-nizszy-alkoksyfenyl; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy- -niższy-alkoksy)fenyl, R4 oznacza izopropyl, R5 oznacza metyl, zaś n oznacza Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że stanowi go związek o ogólnym wzorze 1', w którym rodniki R 1, R2, R3, R4 i R5 oraz n mają znaczenia podane dla związku o wzorze 1 w zastrz Związek według zastrz. 12, znamienny tym, że we wzorze 1' R 1oznacza niższy-alkoksykarbonyl, R2 oznacza fenyl, R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl lub 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, R4 oznacza izopropyl, Rs oznacza metyl, zaś n oznacza Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 15. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 16. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 17. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(2,2,2-trifluoroetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 18. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylo-metylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 19. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-(3-pitydylometoksy)fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid lub jego sól. 20. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid.

7 Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 22. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 23. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-nietoksyetylo)amid. 24. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 25. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 26. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(2,2,2-trifluoroetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy} fenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid. 27. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(3-hydroksy- -2-metylofenylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 28. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amid. 29. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amid. 30. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amid. 31. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-(n-propoksy)propylo)amid. 32. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(p-nitrobenzenosulfonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 33. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że związkiem o wzorze 1 jest 5(S)-(p-aminobenzenosulfonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. 34. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że jest nim związek o wzorze 1 wybrany z grupy obejmującej następujące związki: 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo) amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid,

8 (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[(p-izobutoksy)fenylo]-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)- {[(1-etoksykarbonylopiperydyn-4-ylo)karbonylo]amino}-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(cykloheksylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(4-metoksyfenylo)-2(R)-[cykloheksen-1-ylometylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfemylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)am id, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(fenylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(SH(1-metylo-4-piperydynyloksykarbonylo)amino]-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(3(S)-tetrahydrofuryloksykarbonyloam ino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2(R,S)-tetrahydropiranylometoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2-metoksyetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5 (S )-((L)-tiazo lid y n -4 -y lo k arb o n y lo am in o )-4 (S )-h y d ro k sy -6 -cy k lo h ek sy - lo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5 (S)-(4-okso-4H-1 -benzopiran-2-ylokarbonyloamino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(indolilo-2-karbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(metoksykarbonylo-(L)-Val-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-([N-((1 )-tiazolidyn-4-ylokarbonylo)-(l)-val]amino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(benzyloksykarbonylo-(L)-4-[trans-hydroksyprolilo]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-((1 )-[trans-4-hydroksyprolilo]amino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2-amino-4-tiazoliloacetyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid,

9 (S)-(6-(4-metylo-1-piperazynylo)-3-pirydylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenyło)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(4-(4-m orfolinylom etylo)benzoiloam ino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(0-[4-tetrahydropiranylo]-(L)-laktoiloam ino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-izobutoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-(2-pirydylometoksy)fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenyl)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2 -metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4,6-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenyIo-2(R)-[(5,6,7,8-tetrahydro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,5-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,6-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-metoksy-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-cyjano-1-nafitylo)metylo]heksanoilo-)L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-ammo)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-fluoro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cyklohekylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid oraz 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-{[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól.

10 Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że jest nim związek o wzorze 1 wybrany z grupy obejmującej następujące związki: 5(S)-(2-metoksy-1(R,S)-metyloetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(etoksykarbonylo-(L)-Val-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksyIo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-( 1,1 -dimetylo-2-metoksyetoksykarbonyloamino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenyio)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(B oc-am ino)-4(s)-hydroksy-6-fenylo-2(r)-[(4-bifenylilo)m etylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metyło]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)- [({2 '-cyjanobifeny 1} -4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid i 5(S)-(3-hydroksy-2-metylofenylokarboksyamino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo-2(R)- [({2'-cyjanobifenyl} -4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 36. Kompozycja farmaceutyczna zawierająca substancję aktywną i farmaceutycznie dopuszczalny nośnik, znamienna tym, że jako substancję aktywną zawiera związek o ogólnym wzorze 1, w którym R1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofiiranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1 -benzopiranyloksy 1, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, który jest podstawiony przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu,

11 niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl, zawierający co najmniej dwa atomy węgla, i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl, R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, lub jego farmaceutycznie dopuszczalną sól, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 37. Sposób wytwarzania nowych pochodnych eteru izosteru, stanowiących substraty proteaz asparaginowych, o ogólnym wzorze 1, w którym R1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H -1-benzopiranyl, które s ą niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1-benzopiranyloksyl, które s ą niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, który jest podstawiony przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, nafityl lub tetrahydronaftyl, które s ą niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl zawierający co najmniej dwa atomy węgla i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl, R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz ich soli, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól, znamienny tym, że a) prowadzi się kondensację kwasu o ogólnym wzorze 2, w którym R 1ma takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej kwasowej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 3, w którym n i symbole podstawników R2-R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzo-

12 rach 2 i 3 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też b) w przypadku wytwarzania związku o ogólnym wzorze 1 a, w którym B1 oznacza dwuwartościową resztę aminokwasu zdefiniowaną jak we wzorze 1, przyłączoną poprzez grupę karbonylową i grupę aminową, a R'1ma takie znaczenie jak R1we wzorze 1, z wyjątkiem niezacylowanej lub N-zacylowanej reszty aminokwasu, zdefiniowanej jak we wzorze 1, tak więc B, i R'1 tworzą razem przyłączoną poprzez swą grupę karbonylową resztę N-zacylowanego aminokwasu według definicji R 1we wzorze 1, a n i pozostałe rodniki mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 4, w którym R1oznacza rodnik zdefiniowany jako R 1w związku o wzorze 1, z wyjątkiem połączonej poprzez sw ą grupę karbonylową niezacylowanej lub N-zacylowanej reszty aminokwasu, lub jego reaktywnej pochodnej kwasowej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 3a, w którym B1 ma wyżej podane znaczenie, a n i pozostałe rodniki R2-R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 3a i 4 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też c) prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 5, w którym rodniki R 1-R3 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 6, w którym n, R4 i Rs m ają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub z jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 5 i 6 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też d) prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 7, w którym rodniki R 1-R4 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 8, w którym n i R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub z jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 7 i 8 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym ewentualnie usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też e) (i) eteryfikuje się hydroksyzwiązek o ogólnym wzorze 9, w którym n i rodniki R2-R4 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego alkoholan, za pomocą związku o ogólnym wzorze 10, w którym R5 ma takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, zaś W, oznacza grupę odszczepiającą się, albo (ii) eteryfikuje się reaktywną pochodną hydroksyzwiązku o ogólnym wzorze 9, za pomocą związku o ogólnym wzorze 10 a, w którym R5 ma wyżej podane znaczenie, lub za pomocą jego alkoholanu, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 9,10 i 10 a obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też f) usuwa się grupy zabezpieczające obecne w związku o wzorze 1, w którym podstawniki R1-R5 oraz n mają wyżej podane znaczenie, pod warunkiem, że w tym związku o wzorze 1 co najmniej jedna grupa funkcyjna jest zabezpieczona grupami zabezpieczającymi, przy czym, o ile nie wspomniano o tym powyżej w konkretnych przypadkach, wszystkie związki wyjściowe ze sposobów od a) do f) mogą być stosowane w postaci soli, gdy zawierają grupy tworzące sól, i/lub, w razie potrzeby, związek o wzorze 1 otrzymany jednym z powyższych sposobów od a) do f), zawierający co najmniej jedną grupę tworzącą sól, przeprowadza się w jego sól, i/lub otrzymaną sól przeprowadza się w wolny związek o wzorze 1 lub w inną sól związku o wzorze 1, i/lub rozdziela się mieszaniny izomeryczne związków o wzorze 1 Jeśli takowe powstają, i/lub przeprowadza się związek o wzorze 1 w inny związek o wzorze Nowe związki pośrednie o ogólnym wzorze 19a, w którym Q oznacza atom wodoru, rodnik R1, który oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem

13 wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofiiranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1-benzopiranyloksyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, który jest podstawiony przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, albo Q oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, z wyjątkiem grup wymienionych dla R1, R2 oznacza cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronafityl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-nizszy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl, zawierający co najmniej dwa atomy węgla, i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkilosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, R3 oznacza fenyl trójpodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca lub oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl, zaś R9 oznacza niższy alkoksyl, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa two- rząca sól. 39. Nowe związki pośrednie o ogólnym wzorze 20a, w którym Q oznacza atom wodoru, rodnik R 1, który oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1-benzopiranyloksyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, który jest podstawiony przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, albo Q oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową z wyjątkiem grup wymienionych dla R1,

14 R2 oznacza cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl, które s ą niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową hydroksyl, nizszy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl, zawierający co najmniej dwa atomy węgla i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, zaś R3 oznacza fenyl trójpodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca lub oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 40. Związek według zastrz. 39, znamienny tym, że jest nim 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]-3(R)-(2,3,4-trimetoksyfenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-on. 41. Związek według zastrz. 39, znamienny tym, że jest nim 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-(2,3,4-trimetoksyfenylometylo)dihydroftiran-2-(3H)-on. 42. Nowe związki pośrednie o ogólnym wzorze 5a, w którym Q oznacza atom wodoru, rodnik R 1, który oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofiiranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1-benzopiranyloksyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, który jest podstawiony przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, albo Q oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, z wyjątkiem grup wymienionych dla R1, R2 oznacza cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl, które s ą niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl, zawierający co najmniej dwa atomy węgla, i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, R3 oznacza fenyl trójpodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca lub oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl,

15 Py* oznacza atom wodoru lub grupę zabezpieczającą hydroksyl, zaś E oznacza grupę zabezpieczającą hydroksyl lub karboksyl, ewentualnie rodnik -(C=0)-E jest reaktywną pochodną grupy karboksylowej, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. 43. Związek według zastrz. 42, znamienny tym, że jest nim kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. 44. Związek według zastrz. 42, znamienny tym, że jest nim kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. 45. Związek według zastrz. 42, znamienny tym, że jest nim kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. 46. Związek według zastrz. 42, znamienny tym, że jest nim kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. * * * Przedmiotem wynalazku są nowe pochodne eteru izosteru stanowiące substraty proteaz asparaginowych, sposób ich wytwarzania, nowe związki pośrednie, stosowane do wytwarzania pochodnych eteru izosteru, oraz kompozycja farmaceutyczna zawierająca jako substancję aktywną nowe pochodne eteru izosteru stanowiące substraty proteaz asparaginowych. W szczególności, przedmiotem wynalazku są pochodne izosteru, które mogą być stosowane same lub wraz z innymi związkami aktywnymi, skutecznymi przeciw retrowirusom, w diagnostyce, profilaktyce oraz w leczeniu ludzi i zwierząt. W leczeniu chorób powodowanych przez retrowirusy, takich jak AIDS, są głównie stosowane inhibitory odwrotnej transkryptazy, enzymu przekształcającego RNA w DNA, takie jak 3'-azydo-3'-deoksytymidyna (AZT) czy dideoksyinozyna (DDI), a także fosforomrówczan trisodowy, 21-tungsto-9-antymonian amonowy, 1-ß-D-rybofuranozylo-1,2,4-triazolo-3-karboksyamid i dideoksycytydyna oraz adriamycyna. Znane są również próby wprowadzania do organizmu receptora komórek T4, obecnego w ludzkim ciele na pewnych komórkach układu immunologicznego i odpowiedzialnego za kotwiczenie zakażających cząstek wirusowych i wprowadzanie ich do tych komórek, a w rezultacie odpowiedzialnego za ich zdolność ulegania zakażeniu. Receptor ten wprowadza się jako cząsteczkę rekombinowaną lub fragment cząsteczki, w celu wysycenia miejsc wiązania wirusów, dzięki czemu wiriony nie byłyby już zdolne do wiązania się z komórkami. Stosuje się także związki o innym mechanizmie zapobiegania przenikaniu wirusów przez błonę komórkową, takie jak polimannooctan. Znane jest też (z doświadczeń klinicznych) stosowanie jako inhibitora proteazy HIV izosteru hydroksyetylenowego, N-tert-butylodeka-hydro-2-[2(R)-hydroksy-4-fenylo-3(S)-[[N-2-chinolilokarbonylo-L-asparaginylo]amino]butylo]-(4aS,8aS)-izochinolino-3(S)-karboksy amidu (Ro ). Ten związek ma działanie hamujące proteazę HIV in vitro i tłumiące replikację wirusów w doświadczeniach z komórkami, a użyteczny poziom tego związku we krwi uzyskano u gryzoni, nawet przy podawaniu doustnym (Roberts, N. A. i inni, Biochemical Soc. Transactions (1992)), a także u ludzi (przykładowo, G. J. Muirhead i inni, Brit. J. Clin. Pharmacol. 34, 170P-171P (1992)). Tak zwany marker surogatowy (miano limfocytów CD4 w krwi, którego spadek u nieleczonych pacjentów stanowi miarę rozwoju choroby AIDS) wykazał pierwsze dodatnie efekty u pacjentów z AIDS (praca Roche Statement on HIV Proteinase Inhibitor (Ro ) European Trials Results przedstawiona na dziewiątym międzynarodowym kongresie na temat AIDS w Berlinie (7-11 czerwca 1993 r.). W przypadku wirusów AIDS, HIV -1 i HIV -2, a także innych retro wirusów, np. odpowiednich wirusów kociego (FIV) i małpiego (SIV), dojrzewanie proteolityczne, np. białek rdzenia wirusa, zachodzi pod wpływem proteazy asparaginianowej, takiej jak proteaza HIV. Bez tego dojrzewania proteolitycznego nie mogą powstać żadne powodujące infekcje cząstki wirusowe.

16 Ze względu na główną rolę, jaką odgrywają proteazy asparaginianowe, np. proteazy HIV-1 i HIV-2, w dojrzewaniu wirusów, a także na podstawie wyników doświadczeń, np. z hodowlami zakażonych komórek, przyjmuje się, że skuteczne zapobieganie in vivo etapowi dojrzewania, zachodzącemu pod działaniem tej proteazy, zapobiegnie nagromadzaniu się dojrzałych wirionów. W rezultacie odpowiednie inhibitory można stosować terapeutycznie. Celem wynalazku jest opracowanie nowej grupy związków, stanowiących substraty proteaz asparaginowych, wykazujących korzystne właściwości farmakologiczne, takie jak dobre parametry farmakokinetyczne, biodostępność i/lub dobrą tolerancję. Według wynalazku nowymi pochodnymi eteru izosteru, stanowiącymi substraty proteaz asparaginowych, są związki o ogólnym wzorze 1, w którym R1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród: niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, przy czym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, które są niepodstawione lub podstawione przez co najmniej jeden rodnik niezależnie wybrany z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu, niepodstawionego lub podstawionego przez piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil, 4H-1-benzopiranyl, piperydynyloksyl, pirolidynyloksyl, tetrahydropiranyloksyl, tetrahydrofuranyloksyl, tiazolidynyloksyl, tiazoliloksyl, indoliloksyl lub 4H-1-benzopiranyloksyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu, podstawionego przez hydroksyl i niższy alkil; arylosulfonylu; oraz przyłączonej poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny, R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl, które są niepodstawione lub podstawione co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej niższy alkil, fenyl, cyjanofenyl, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl, zawierający co najmniej dwa atomy węgla, i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym co najmniej jednym rodnikiem niezależnie wybranym z grupy obejmującej atomy chlorowców, R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl, R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 podstawnik R 1 oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, w którym ten niższy rodnik alkoksylowy jest niepodstawiony lub podstawiony jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, fenyl i niższy alkoksyl, albo rodnikiem wybranym z grupy obejmującej piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil i 4H-1-benzopiranyl, niepodstawionym lub podstawionym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; niższego alkanoilu niepodstawionego lub podstawionego piperydynylem, pirolidynylem,

17 tetrahydropiranylem, tetrahydrofuranylem, tiazolidynylem, tiazolilem, indolilem, 4H-1-benzopiranylem, piperydynyloksylem, pirolidynyloksylem, tetrahydropiranyloksylem, tetrahydrofuranyloksylem, tiazolidynyloksylem, tiazoliloksylem, indoliloksylem lub 4H-1-benzopiranyloksylem, niepodstawionymi lub podstawionymi jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl; przyłączoną poprzez grupę karbonylową resztę aminokwasu wybranego spośród glicyny, alaniny i waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl lub tetrahydronaftyl niepodstawiony lub podstawiony jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej niższy alkil, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, chlorowco-niższy-alkil, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl zawierający co najmniej dwa atomy węgla, i w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, karbamoilo-niższy-alkoksyl, cyjano-niższy-alkoksyl, niższy alkilenodioksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atomy chlorowców; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 podstawnik R1 oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu podstawionego w niższym rodniku alkoksylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso, N-niższego-alkoksykarbonylopiperydynylo-niższego-alkanoilu, pirolidynylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu, aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu, tiazolilo-niższego-alkanoilu, indolilo-niższego-alkanoilu, 4H-1 -benzopiranylo-niższego-alkanoilu podstawionego grupą okso, N-niższego-alkilo-piperydynyloksy-niższego-alkanoilu, tetrahydropiranyloksy-niższego-alkanoilu, tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu, fenylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem i niższym alkilem i zawierającego jeden podstawnik hydroksylowy i jeden podstawnik niższy-alkilowy w każdym przypadku w pierścieniu fenylowym, oraz fenylosulfonylu podstawionego grupą aminową, grupą nitrową, grupą aminową i niższym alkilem albo grupą nitrową i niższym alkilem; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, bifenylil, (cyjanofenylo)fenyl, fenylo-niższy-alkoksyfenyl, difiuorofenyl, cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, tri-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkilenodioksylowy jest przyłączony poprzez swoje dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu fenylowym, pirydylo-niższy-alkoksyfenyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu i niższego alkoksylu, fenylo-niższy-alkilofenyl, fluorofenyl, hydroksy fenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, tetrahydronaftyl, chlorowconaftyl, cyjanonaftyl, niższy-alkoksynaftyl lub dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 1 lub 2, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól.

18 Korzystnie, we wzorze 1 R1 oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy- -niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu; niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, podstawionego w niższym rodniku alkoksylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso; N-niższego-alkoksykarbonylopiperydynylo-niższego-alkanoilu; pirolidynylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu; aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu; tiazolilo-niższego-alkanoilu; indolilo-niższego-alkanoilu; 4H-1 -benzopiranylo-niższego-alkanoilu podstawionego grupą okso; N-niższego-alkilopiperydynyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydropiranyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, fenylo-niższy-alkoksyfenyl, difluorofenyl, cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, tri-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkilenodioksyiowy jest przyłączony poprzez swoje dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu fenylowym, pirydylo-niższy-alkoksyfenyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu i niższego alkoksylu, fenylo-niższy-alkilofenyl, fluorofenyl, hydroksyfenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, tetrahydronaftyl, chlorowconaftyl, cyjanonaftyl, niższy-alkoksynaftyl lub dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, a n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R 1, R2, R4, R5, R6 i n mają wyżej podane znaczenia, a R3 oznacza 2,3,4-niższy-alkoksyfenyl, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy- -niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu; niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, w tym niższego alkoksykarbonylu, podstawionego w niższym rodniku alkoksylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso; N-niższego-alkoksykarbonylopiperydynylo-niższego-alkanoilu; pirolidynylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu; aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu; tiazolilo-niższego-alkanoilu; indolilo-niższego-alkanoilu; 4H-1-benzopiranylo-niższego-alkanoilu podstawionego grupą okso; N-niższego-alkilopiperydynyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydropiranyloksy-niższego-alkanoilu; tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksy-fenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy- -niższy-alkoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-((pirydyn-2-ylo- lub pirydyn-3-ylo)-niższy-alkoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkilenodioksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)-fenyl; albo R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl; R4 oznacza niższy alkil, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zaś n oznacza 2 lub 1 oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R1 oznacza etoksykarbonyl, tert-butoksy-karbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 2-metoksy-1 -(R,S)-metyloetoksykarbonyl, 1,1 -dimetylo-2-metoksy etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1-etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbony-

19 lo)-trans-(1 )-4-hydroksyprolil, (1 )-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2 -ilokarbonyl, 4-okso-4H-1 -benzopiran-2-ylokarbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylometoksykarbonyl, 0-(tetrahydropiran-4-ylo)-(1 )-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1 -ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil, N-[(1 )-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(l)-walil, 3-hydroksy-2-metylobenzoil, 4-nitrobenzenosulfonyl, 4-aminobenzenosulfonyl, 2-metylo-4-nitrobenzenosulfonyl lub 4-amino-2-metylobenzenosulfonyl; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksen-1-yl, fenyl, 4-bifenylil, 2'-cyjanobifenyl-4-il, 4-(benzyloksy)fenyl, 2,4-difluorofenyl, 4-cyjanofenyl, 2-, 3- lub 4-metoksy fenyl, 4-izobutoksyfenyl, trimetoksyfenyl, 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, 3,4-metylenodioksyfenyl, 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-metoksy)fenyl, 4-metoksy-2- -fluorofenyl, 4-fluoro-2-metoksyfenyl, 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, 4-(2-fenyloetylo)fenyl, 2-fluorofenyl, 4-hydroksyfenyl, dimetoksyfenyl, 5,6,7,8-tetrahydro-1 -naftyl, 4-fluoronaftyl, 4-cyjanonaftyl, 4-niższy-alkoksynaftyl lub 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza metyl, etyl lub n-propyl, zaś n oznacza 2 lub 1, lub jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R1oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1-benzopiran-2-ylo-karbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, O-(tetrahydropiran-4-ylo)-(L)-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(1 )-walil lub N-[(1 )-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(l)-walil; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksen-1-yl, fenyl, 4-(benzyloksy)fenyl, 2,4-difluorofenyl, 4-cyjanofenyl, 2-, 3- lub 4-metoksyfenyl, 4-izobutoksyfenyl, trimetoksyfenyl, 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, 3,4-metylenodioksyfenyl, 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-metoksy)fenyl, 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2- metoksyfenyl, 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, 4-(2-fenyloetylo)fenyl, 2-fluorofenyl, 4-hydroksyfenyl, dimetoksyfenyl, 5,6,7,8-tetrahydro-1 -naftyl, 4-fluoronaftyl, 4-cyjanonaftyl, 4-niższy-alkoksynafityl lub 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza etyl lub metyl, zaś n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R1oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1-benzopiran-2-ylokarbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, O-(tetrahydropiran- -4-ylo)-(L)-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil lub N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-metoksy fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksy fenyl; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza etyl lub metyl, a n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R 1oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1 -etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl,trans-(l)-4-hydroksyprolil,n-(benzyloksykarbonylo)-trans-(l)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1-benzopiran-2-ylokarbonyl,

20 N-metylopiperydynyloksykarbonyl,tetrahydropiran-2(R,S)-ylokarbonyl, O-(tetrahydropiran- -4-ylo)-(L)-laktoil (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil lub N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R4 oznacza izopropyl, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza etyl lub metyl, zaś n oznacza 2 lub 1, oraz jego sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Korzystnie, we wzorze 1 R1oznacza niższy-alkoksykarbonyl lub niższy-alkoksykarbonyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema atomami chlorowca; R2 i R3 oznaczają rodniki występujące w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza difiuorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-fenylo-niższy-alkoksy fenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksy fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fenylo-niższy-alkoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkenylenodioksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, R4 oznacza izopropyl, R5 oznacza metyl, zaś n oznacza 1. Związkami według wynalazku są związki o ogólnym wzorze 1', w którym rodniki R1, R2, R3, R4 i R5 oraz n mają znaczenia podane dla związku o wzorze 1, korzystnie, te związki, w których R 1oznacza niższy-alkoksykarbonyl, R2 oznacza fenyl, R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl lub 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, R4 oznacza izopropyl, R5 oznacza metyl, zaś n oznacza 1. Związkami o wzorze 1 są zwłaszcza: 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2,2,2-trifluoroetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-(3-pirydylometoksy)fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid lub jego sól, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2,2,2-trifluoroetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(3-hydroksy-2-metylofenylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid,

21 (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-(n-propoksy)propylo)amid, 5(S)-(p-nitrobenzenosulfonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, oraz 5(S)-(p-aminobenzenosulfonyloamłno)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. Najkorzystniej, związek o wzorze 1 jest wybrany z grupy obejmującej następujące związki: 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[(p-izobutoksy)fenylo]-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)- {[(1 -etoksykarbonylopiperydyn-4-ylo)karbonylo]amino} -4(S)-hydroksy-6- -cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(cykloheksyloetylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(4-metoksyfenylo)-2(R)-[cykloheksen-1-ylometylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(1 )-[(fenylo)gly]-n-(2-metoksyetylo)amid, 5 (S)- [(1 -metylo-4-piperydynyloksykarbonylo)amino] -4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid,

22 (S)-(3(S)-tetrahydrofuryloksykarbonyloam ino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2(R,S)-tetrahydropiranylometoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2-metoksyetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-((1 )-tiazolidyn-4-ylokarbonyloamino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(4-okso-4H-1-benzopiran-2-ylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(indolilo-2-karbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(metoksykarbonylo-(L)-Val-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-([N-((L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo)-(L)-Val]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(benzyloksykarbonylo-(L)-4-[trans-hydroksyprolilo]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-((L)-[trans-4-hydroksyprolilo]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(2-amino-4-tiazoliloacetyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(6-(4-metylo-1-piperazynylo)-3-pirydylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metyło]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(4-(4-morfolinylometylo)benzoiloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(0-[4-tetrahydropiranylo]-(L)-laktoiloam ino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-izobutoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-(2-pirydylometoksy)fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(1)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid,

23 (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4,6-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N - (2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(5,6,7,8-tetrahydro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,5-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,6-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-metoksy-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-cyjano-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-fluoro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cyklohekylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid oraz 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-{[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. W szczególności, związek o wzorze 1 jest wybrany z grupy obejmującej następujące związki: 5(S)-(2-metoksy-1(R,S)-metyloetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(etoksykarbonylo-(L)-Val-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metyloJheksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(1,1 -dimetylo-2-metoksyetoksykarbonyloamino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p -metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(B oc-am ino)-4(s)-hydroksy-6-fenylo-2(r)-[(4-bifenylilo)m etylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid, 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid i 5(S)-(3-hydroksy-2-metylofenylokarboksyamino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Według wynalazku kompozycja farmaceutyczna zawierająca substancję aktywną i farmaceutycznie dopuszczalny nośnik, charakteryzuje się tym, że jako substancję aktywną zawiera

24 powyżej wymieniony związek o ogólnym wzorze 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczalną sól, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól. Sposób wytwarzania nowych pochodnych eteru izosteru, stanowiących substraty proteaz asparaginowych, o ogólnym wzorze 1, oraz ich soli, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól, według wynalazku charakteryzuje się tym, że a) prowadzi się kondensację kwasu o ogólnym wzorze 2, w którym R 1ma takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej kwasowej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 3, w którym n i symbole podstawników R2-R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 2 i 3 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też b) w przypadku wytwarzania związku o ogólnym wzorze 1a, w którym B1oznacza dwuwartościową resztę aminokwasu zdefiniowaną jak we wzorze 1, przyłączoną poprzez grupę karbonylową i grupę aminową, a R'1ma takie znaczenie jak R1we wzorze 1, z wyjątkiem niezacylowanej lub N-zacylowanej reszty aminokwasu, zdefiniowanej jak we wzorze 1, tak więc B1 i R'1tworzą razem przyłączoną poprzez swą grupę karbonylową resztę N-zacylowanego aminokwasu według definicji R1we wzorze 1, a n i pozostałe rodniki mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 4, w którym R'1oznacza rodnik zdefiniowany jako R 1w związku o wzorze 1, z wyjątkiem połączonej poprzez swą grupę karbonylową niezacylowanej lub N-zacylowanej reszty aminokwasu, lub jego reaktywnej pochodnej kwasowej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 3a, w którym B1 ma wyżej podane znaczenie, a n i pozostałe rodniki R2-R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 3a i 4 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też c) prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 5, w którym rodniki R1-R3 m ają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 6, w którym n, R4 i R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub z jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 5 i 6 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też d) prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 7, w którym rodniki R 1 R4 m ają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 8, w którym n i R5 mają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub z jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 7 i 8 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym ewentualnie usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też e) (i) eteryfikuje się hydroksyzwiązek o ogólnym wzorze 9, w którym n i rodniki R2-R4 m ają takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, lub jego alkoholan, za pomocą związku o ogólnym wzorze 10, w którym R5 ma takie samo znaczenie jak w związku o wzorze 1, zaś W1 oznacza grupę odszczepiającą się, albo (ii) eteryfikuje się reaktywną pochodną hydroksyzwiązku o ogólnym wzorze 9, za pomocą związku o ogólnym wzorze 10 a, w którym R5 ma wyżej podane znaczenie, lub za pomocą jego alkoholanu, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 9,10 i 10 a obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też f) usuwa się grupy zabezpieczające obecne w związku o wzorze 1, w którym podstawniki R 1-R5 oraz n mająwyżej podane znaczenie, pod warunkiem, że w tym związku o wzorze 1 co najmniej jedna grupa funkcyjna jest zabezpieczona grupami zabezpieczającymi, przy czym, o ile nie wspomniano o tym powyżej w konkretnych przypadkach, wszystkie związki wyjściowe ze sposobów od a) do f) mogą być stosowane w postaci soli, gdy zawierają grupy tworzące sól i/lub, w razie potrzeby, związek o wzorze 1 otrzymany jednym z powyższych sposobów od a) do f), za-

25 wierający co najmniej jedną grupę tworzącą sól, przeprowadza się w jego sól, i/lub otrzymaną sól przeprowadza się w wolny związek o wzorze 1 lub w inną sól związku o wzorze 1, i/lub rozdziela się mieszaniny izomeryczne związków o wzorze 1 Jeśli takowe powstają, i/lub przeprowadza się związek o wzorze 1 w inny związek o wzorze 1. Według wynalazku nowe związki pośrednie, stosowane do wytwarzania związków o wzorze 1, oraz ich sole, gdy jest obecna co najmniej jedna grupa tworząca sól, są związkami o wzorze 19a, 20a oraz 5a. W związkach o wzorze 19a Q oznacza atom wodoru, rodnik R1 mający znaczenie podane dla związków o wzorze 1, albo Q oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, z wyjątkiem grup objętych przez R1, R2 ma znaczenie podane dla związków o wzorze 1, R3 oznacza fenyl trójpodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca lub oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl, zaś podstawnik R9 oznacza niższy alkoksyl. W związkach o wzorze 20a Q oznacza atom wodoru, rodnik R 1, mający znaczenie podane dla związków o wzorze 1, albo Q oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, z wyjątkiem grup objętych przez R1, R2 ma znaczenie podane dla związków o wzorze 1, zaś R3 oznacza fenyl trójpodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca lub oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl. Korzystnie, związkiem o wzorze 20a jest 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]-3(R)-(2,3,4-trimetoksyfenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-on lub 5(S)-[1 (S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-(2,3,4-trimetoksyfenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-on. W związkach wzorze 5a Q oznacza atom wodoru, rodnik R1 mający znaczenie podane dla związków o wzorze 1, albo Q oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, z wyjątkiem grup objętych przez R 1, R2 ma znaczenie podane dla związków o wzorze 1, R3 oznacza fenyl trójpodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca lub oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl, Py* oznacza atom wodoru lub grupę zabezpieczającą hydroksyl, zaś E oznacza grupę zabezpieczającą hydroksyl lub karboksyl, ewentualnie rodnik -(C=O)-E jest reaktywną pochodną grupy karboksylowej. Korzystnie, związkiem o wzorze 5a jest kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól, kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metyIo]heksanowy lub jego sól, kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól, oraz kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. Określenie niższy jako przedrostek lub składnik nazwy rodnika, np. w takich rodnikach jak niższy alkil, niższy alkoksyl, niższy alkanoil lub fenylo-niższy-alkil, oznacza rodnik zawierający nie więcej niż 7, a zwłaszcza nie więcej niż 4 atomy węgla, co dotyczy rodników prostych lub rozgałęzionych z jednym lub większą liczbą rozgałęzień. Gdy mowa jest o związkach, solach, itd., to te określenia oznaczają zamiennie związek, sól, itd. Asymetryczne atomy węgla, które mogą być obecne, w tym atomy w podstawnikach R1, R2, R3, R4 i R5, mogą mieć konfigurację (R), (S) lub (R,S), korzystnie konfigurację (R) lub konfigurację (S). Zatem, związki według wynalazku mogą istnieć w postaci mieszanin izomerycznych lub czystych izomerów, a zwłaszcza mieszanin diastereoizomerów, mieszanin enancjomerów lub, korzystnie, czystych enancjomerów. Gdy R 1 oznacza niższy-alkoksy-niższy-alkanoil, niższym-alkoksylem jest korzystnie metoksyl, etoksyl, n-propoksyl, izopropoksyl, n-butoksyl, sec-butoksyl lub tert-butoksyl, natomiast niższym-alkanoilem jest korzystnie formyl (a więc odpowiednim rodnikiem jest wtedy niższy-alkoksykarbonyl, zwłaszcza metoksykarbonyl, etoksykarbonyl lub tert-butoksykarbonyl), acetyl lub propionyl.

26 Piperydynyl, pirolidynyl, tetrahydropiranyl, tetrahydrofuranyl, tiazolidynyl, tiazolil, indolil lub 4H-1-1-benzopiranyl s ą niepodstawione lub podstawione jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, a zwłaszcza niepodstawione lub podstawione jednym lub dwoma jednakowymi lub różnymi podstawnikami wybranymi spośród wyżej wymienionych. Atomem chlorowca jest atom fluoru, chloru, bromu lub jodu, zwłaszcza fluoru lub chloru. Piperydynylem jest zwłaszcza piperydyn-4-yl, niepodstawiony lub, korzystnie, podstawiony przy atomie azotu niższym alkilem, takim jak metyl, lub niższym-alkoksykarbonylem, takim jak etoksykarbonyl. Pirolidynylem jest zwłaszcza pirolidyn-2-yl lub -5-yl, niepodstawiony lub, korzystnie, podstawiony przy atomie węgla grupą okso lub hydroksylem i podstawiony przy atomie azotu fenylo-niższym-alkoksykarbonylem, albo niepodstawiony przy atomie azotu, przy czym korzystnie ma on postać (R), postać (R,S), a zwłaszcza postać (S) przy atomie węgla tworzącym wiązanie, a więc jest to w szczególności 2-oksopirylidyn-5(S)-yl, (L)-trans-4-hydroksyprolil lub (L)-N-benzyloksykarbonylo-trans-4-hydroksyprolil. Tetrahydropiranylem jest w szczególności tetrahydropiran-2-yl lub -4-yl, korzystnie niepodstawiony i korzystnie przyłączony w postaci (R), (S), a zwłaszcza (R,S), pod warunkiem, że jest przyłączony poprzez atom węgla w pozycji 2. Tetrahydrofuranylem jest w szczególności tetrahydrofuran-3-yl, korzystnie niepodstawiony i korzystnie przyłączony w postaci (R), (R,S), a zwłaszcza (S). Tiazolidynylem jest w szczególności tiazolidyn-4-yl, korzystnie niepodstawiony i mający postać (S), (R,S), a zwłaszcza (R) przy atomie węgla, przez który jest związany, czyli postać (1 ). Tiazolilem jest w szczególności tiazol-4-il, który korzystnie jest podstawiony grupą aminową, taki jak 2-amino-4-tiazolil. Indolilem jest w szczególności indol-2-il, który korzystnie jest niepodstawiony. 4H-1-Benzopiranylem jest w szczególności 4H-1-benzopiran-2-yl, który jest niepodstawiony lub, korzystnie, podstawiony grupą okso, taki jak 4-okso-4H-1-benzopiran-2-yl. Grupa okso, hydroksyl i grupa aminowa jako podstawniki piperydynylu, pirolidynylu, tetrahydropiranylu, tetrahydrofuranylu, tiazolidynylu, tiazolilu, indolilu i 4H-1-benzopiranylu, jeśli są obecne, są korzystnie związane z atomem węgla, natomiast niższy alkoksyl, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl jako podstawniki są korzystnie związane z atomem azotu lub węgla. Rodnik niższy-alkoksylowy w niższym-alkoksy-niższym-alkanoilu stanowiącym podstawnik R1jest niepodstawiony lub podstawiony jednym lub większą liczbą wspomnianych rodników, zwłaszcza (1 do 3, korzystnie, trzema) atomami chlorowca, szczególnie fluoru, albo (korzystnie jednokrotnie) jednym z pozostałych wymienionych rodników, zwłaszcza (korzystnie jednym) niższym alkoksylem, w szczególności metoksylem, względnie (korzystnie jednym) pirolidynylem, zwłaszcza pirolidyn-2-ylem lub -5-ylem, niepodstawionym lub korzystnie podstawionym grupą okso, albo, dodatkowo, fenylem, tak jak w przypadku benzyloksykarbonylu. W niższym alkanoilu stanowiącym podstawnik R 1, który jest niepodstawiony lub podstawiony piperydynylem, pirolidynylem, tetrahydropiranylem, tetrahydrofuranylem, tiazolidynylem, tiazolilem, indolilem, 4H-1-benzopiranylem, piperydynyloksylem, pirolidynyloksylem, tetrahydropiranyloksylem, tetrahydrofuranyloksylem, tiazolidynyloksylem, tiazoliloksylem, indoliloksylem lub 4H-1-benzopiranyloksylem, które w każdym przypadku są niepodstawione lub podstawione jednym (korzystnie jednym) lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej grupę okso, hydroksyl, grupę aminową, niższy alkil, niższy-alkoksykarbonyl i fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, tym niższym alkanoilem jest w szczególności formyl (który zawsze w połączeniu z jednym ze wspomnianych rodników daje odpowiednio podstawiony rodnik karbonylowy), acetyl albo 2- lub 3-propionyl, przy czym korzystnie ma on postać (R), postać (R,S) lub, w szczególności, postać (S) gdy podstawnik jest przyłączony w pozycji 2, a pozostałe podstawniki mają wyżej podane znaczenie. Korzystny jest N-niższy-alkoksykarbonylo-

27 piperydynylo-niższy-alkanoil, np. -karbonyl, taki jak N-etoksykarbonylo-piperydyn-4-ylokarbonyl, pirolidynylo-niższy-alkanoil, taki jak -karbonyl, podstawiony hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu, korzystnie mający postać (R), postać (R,S) lub, w szczególności, postać (S) przy atomie węgla tworzącym wiązanie, taki jak (L)-trans-4-hydroksyprolil lub (L)-N-benzyloksykarbonylo-trans-4-hydroksyprolil, aminotiazolidynylo-niższy-alkanoil, przykładowo, acetyl, taki jak 2-amino-4-tiazolilo-acetyl, tiazolilo-niższy-alkanoil, np. -karbonyl, taki jak tiazol-2-ilokarbonyl, indolilo-niższy-alkanoil, np. -karbonyl, taki jak indol-2-ilokarbonyl, 4H-1-benzopiranylo-niższy-alkanoil, np. -karbonyl, podstawiony grupą okso, taki jak 4-okso-4H-1-benzopiranyl-2-ylokarbonyl, N-niższy-alkilo-piperydynyloksy-niższy-alkanoil, np. -karbonyl, taki jak N-metylopiperydyn-4-yloksykarbonyl, tetrahydropiranyloksy-niższy-alkanoil, np. -propionyl lub -karbonyl, taki jak 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl lub tetrahydropiran-2(r,s)-yloksykarbonyl, albo tetrahydrofuranyloksy-niższy-alkanoil, np. -karbonyl, taki jak tetrahydrofuran-3(s)-yloksykarbonyl. Arylem jest korzystnie -aryl, np. fenyl, naflyl, taki jak 1- lub 2-naftyl albo, dodatkowo, fluorenyl, taki jak fluoren-9-yl, niepodstawiony lub podstawiony jednym lub większą liczbą (korzystnie jednym do trzech) rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej niższy alkil, fenylo-niższy-alkil, atom chlorowca, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, fenylo-niższy-alkoksyl, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyl, niższy-alkilenodioksyl (przyłączony do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu arylowym), pirydylo-niższy-alkoksyl i fenylo-niższy-alkanosulfonyl niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych spośród atomów chlorowca, takich jak atom chloru, a także (alternatywnie lub dodatkowo), grupę nitrową, przy czym jest to w szczególności fenyl. Fenylo-niższy-alkanoil (w tym kontekście określenie fenylo-niższy-alkanoil obejmuje także benzoil czyli fenylokarbonyl) podstawiony hydroksylem i niższym alkilem ma korzystnie, w każdym przypadku, podstawnik hydroksylowy i niższy alkilowy, w szczególności hydroksylowy i metylowy lub etylowy, w pierścieniu fenylowym i jest to w szczególności odpowiednio podstawiony benzoil, taki jak 3-hydroksy-2-metylobenzoil. Arylosulfonyl (czyli arylo-s02-) korzystnie zawiera jako aryl rodnik zdefiniowany powyżej, w szczególności fenyl podstawiony grupą aminową, grupą nitrową, grupą aminową i niższym alkilem lub grupą nitrową i niższym alkilem, a więc jest to głównie 4-nitrobenzenosulfonyl, 4-aminobenzenosulfonyl, 2-niższy-alkilo-(zwłaszcza, 2-metylo)-4-nitrobenzenosulfonyl lub 4-amino-2-niższy-alkilo-(zwłaszcza, 2-metylo)-benzenosulfonyl. Odpowiednie rodniki objęte definicją R 1jako fenylo-niższy-alkanoil podstawiony hydroksylem i niższym alkilem oraz arylosulfonyl wymienione powyżej i poniżej, mogą występować także osobno lub być pominięte. Reszta aminokwasu przyłączona do atomu azotu poprzez grupę karbonylową(swej grupy karboksylowej, obecnej w odpowiednim wolnym aminokwasie), którą można otrzymać usunąwszy grupę OH w grupie karboksylowej (-COOH), jest wybrana spośród glicyny (H-Gly-OH), alaniny (H-Ala-OH) lub waliny (H-Val-OH), z tym, że grupa aminowa i inne grupy funkcyjne są wolne lub (gdy jest to możliwe) mają postać soli, a rodniki aminokwasów zawierające asymetryczne atomy węgla mają postać (D), postać (1 ) lub postać (D,1 ), korzystnie postać (1 ). R1jest wybrany przede wszystkim spośród tert-butoksykarbonylu, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonylu, 2-(metoksy)etoksykarbonylu, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonylu, 1-etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonylu, trans-(l)-4-hydroksyprolilu, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolilu, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylu, indol-2-ilokarbonylu, 4H -1-benzopiran-2-ylokarbonylu, N-metylopiperydynyloksykarbonylu, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonylu, 0-(tetrahydropiran-4-ylo)-(L)-laktoilu (czyli 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionylu), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonylu, 2-aminotiazol-4-iloacetylu, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonylu, 4-(morfolin-4-ylometylo)-benzoilu, N-metoksykarbonylo-(L)-walilu i N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walilu, albo (altema-

28 tywnie lub dodatkowo) spośród metoksykarbonylu, 2-metoksy-1-(R,S)-metyloetoksykarbonylu, 1, 1-dimetylo-2-metoksyetoksykarbonylu i 3-hydroksy-2-metylobenzoilu. Cykloheksyl, cykloheksenyl, fenyl, naftyl (taki jak 1- lub 2-naftyl) lub tetrahydronaftyl jako R2 i R3 są, jak wskazano, niezależnie niepodstawione lub podstawione przy czym podstawniki fenylowy i cyjanofenylowy są alternatywne lub dodatkowe względem grupy innych wymienionych podstawników, z tym, że niższy-alkilenodioksyl jest przyłączony do dwóch, korzystnie sąsiadujących, atomów węgla odpowiedniego pierścienia. Korzystnie, cykloheksenyl i tetrahydronaftyl są niepodstawione, cykloheksyl zaś i, w szczególności, fenyl i naftyl sąniepodstawione lub podstawione jednym, dwoma lub trzema rodnikami niezależnie wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, w szczególności metyl, fenyl (alternatywnie lub dodatkowo), cyjano fenyl, w szczególności 2-cyjanofenyl (alternatywnie lub dodatkowo), fenylo-niższy-alkil, w szczególności 2-fenyloetyl, atom chlorowca, w szczególności fluoru, grupę cyjanową, hydroksyl, niższy alkoksyl, w szczególności metoksyl oraz, dodatkowo, izobutoksyl, niższy-alkoksy- -niższy-alkoksyl, w szczególności 2-metoksyetoksyl, niższy-alkilenodioksyl, w szczególności etyleno-1,2-dioksyl lub, w szczególności, metylenodioksyl, przyłączony do dwóch sąsiadujących atomów węgla w odpowiednim pierścieniu, fenylo-niższy-alkoksyl, w szczególności benzyloksyl, pirydylo-niższy-alkoksyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla, taki jak pirydyn-2-, pirydyn-3- lub, dodatkowo, pirydyn-4-ylometoksyl, oraz fenylo-niższy-alkanosulfonyl (czyli fenylo-niższy-alkilo-s(=o)2-), niepodstawiony lub podstawiony, zwłaszcza w rodniku fenylowym, jednym lub większą liczbą rodników (w szczególności dwoma) niezależnie wybranych spośród atomów chlorowca, zwłaszcza chloru, w szczególności dichlorofenylo-nizszy-alkanosulfonyl, taki jak 2,6-dichlorobenzylosulfonyl (czyli 2,6-dichlorofenylometanosulfonyl) i, dodatkowo, chlorowco-niższy-alkil, korzystnie zawierający nie więcej niż 3 atomy chlorowca, zwłaszcza fluoru, np. trifluorometyl, niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alkoksyl, taki jak etoksykarbonylometoksyl, karboksy-niższy-alkoksyl, taki jak karboksymetoksyl, hydroksy-niższy-alkoksyl zawierający co najmniej dwa atomy węgla, w którym hydroksyl jest przyłączony w pozycji innej niż 1, taki jak 2-hydroksyetoksyl, karbamoilo-niższy-alkoksyl, taki jak karbamoilometoksyl (H2N-C(=O)-CH2-O-) i cyjano-niższy-alkoksyl, taki jak cyjanometoksyl. Korzystnie R2 i R3 są wybrane z grupy obejmującej cykloheksyl, cykloheksenyl, taki jak cykloheksen-1 -yl, fenyl, fenylo-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-fenylo-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 4-benzyloksyfenyl, difluorofenyl, w szczególności 2,4-difluorofenyl, cyjanofenyl, w szczególności 4-cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2-, 3- lub 4-niższy-alkoksyfenyl, np. 4-izobutoksyfenyl, a w szczególności 2-, 3- i, zwłaszcza, 4-metoksyfenyl, tri-niższy-alkoksyfenyl (w szczególności trimetoksyfenyl, np. mający trzy podstawniki niższe-alkoksylowe w pozycjach 3,4,5, taki jak 3,4,5-trimetoksyfenyl, w pozycjach 2,4,5, tak jak 2,4,5-trimetoksyfenyl lub w pozycjach 2,4,6, tak jak 2,4,6-trimetoksyfenyl, przy czym te trzy rodniki niższe-alkoksylowe czy rodniki metoksylowe są przyłączone asymetrycznie do pierścienia fenylowego, przede wszystkim w pozycjach 2,3,4, jak np. w 2,3,5-trimetoksyfenylu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, zwłaszcza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkilenodioksylowy jest przyłączony poprzez swe dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu fenylowym, np. metylenodioksy fenyl, taki jak 3,4-metylenodioksyfenyl, i pirydylo-niższy-alkoksy fenyl, taki jak 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksy fenyl, np. pirydyn-3-ylometoksy fenyl, oraz, dodatkowo, 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, taki jak 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 4-fluoro-2- -metoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, taki jak 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu, takiego jak metyl i niższego alkoksylu, takiego jak metoksyl, taki jak 4-niższy-alkoksy-2,3-di- -niższy-alkilofenyl, np. 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, fenylo-niższy-alkilofenyl, taki jak 4-fenylo-niższy-alkilofenyl, np. 4-(2-fenyloetylo)fenyl, fluorofenyl, taki jak 2-fluorofenyl, hydroksyfenyl, taki jak4-hydroksyfenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności dimetoksyfenyl, np. 2,4-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,4-dimetoksyfenyl, 3,4-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak

29 dimetoksyfenyl, 2,5-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,5-dimetoksyfenyl, lub 2,6-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,6-dimetoksyfenyl, tetrahydronafiyl, w szczególności 5,6,7,8-tetrahydro- 1 -nafty 1, chlorowconaftyl, taki jak fluoronaftyl, w szczególności 4-fluoronaftyl, cyjanonafityl, w szczególności 4-cyjanonaftyl, niższy-alkoksynaftyl, w szczególności 4-niższy-alkoksynaftyl, taki jak 4-metoksy-1-naftyl oraz dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl, w szczególności dichlorofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl, taki jak 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl, względnie, alternatywnie lub dodatkowo do wyżej wymienionych rodników, bifenylil, taki jak 4-bifenylil i (cyjanofenylo)fenyl, taki jak 2'-cyjanobifenyl-4-il. Szczególnie korzystnymi związkami o wzorze 1 są związki, w których R3 oznacza tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl, a pozostałe rodniki R1,R2, R4 i Rs oraz n mają wyżej lub niżej podane znaczenie. Korzystne są związki o wzorze 1, w których R2 i R3 występują w następujących połączeniach: 1) R2 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl i R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; 2) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl, w szczególności 4-cyjanofenyl; 3) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-fluorofenyl; 4) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difluorofenyl; 5) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fenylo-niższy-alkilofenyl, w szczególności 4-(2-fenyloetylo)fenyl; 6) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl lub, dodatkowo, 4-izobutoksyfenyl; 7) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza dichlorofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl, w szczególności 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; 8) R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; 9) R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza hydroksyfenyl, w szczególności 4-hydroksyfenyl; 10) R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; 11) R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl i R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; 12) R2 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; 13) R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; 14) R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl lub 4-izobutoksyfenyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; 15) R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl/ w szczególności 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza fenyl; 16) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; 17) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, w szczególności 4-metoksy-2-fluorofenyl; 18) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-fluoro-2-metoksyfenyl; 19) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, w szczególności 4-metoksy-2-hydroksyfenyl; 20) R2 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza cykloheksyl;

30 ) R2 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza cykloheksen-2-yl; 22) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkiloksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; 23) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; 24) R2 oznacza fenyl i R3 oznacza fenyl; 25) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; 26) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-((pirydyn-2-ylo- lub pirydyn-3-ylo)niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(pirydyn-2-ylo- lub, zwłaszcza, pirydyn-3-ylo)metoksyfenyl; 27) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkilenodioksyfenyl, w szczególności 3.4-metylenodioksyfenyl; 28) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 3,4-dimetoksyfenyl; 29) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 3 -metoksyfenyl; 30) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl; 31) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4,5-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 3,4,5-trimetoksyfenyl; 32) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,4-dimetoksyfenyl; 33) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 2-metoksyfenyl; 34) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksy-2,3-di-niższy-alkilofenyl, w szczególności 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl; 35) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4,5-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,4,5-trimetoksyfenyl; 36) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4,6-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,4,6-trimetoksyfenyl; 37) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl; 38) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,5-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,5-dimetoksyfenyl; 39) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,6-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,6-dimetoksyfenyl; 40) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza niższy-alkoksy-naftyl, w szczególności 4-metoksy- -1-naftyl; 41) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjano-naftyl, w szczególności 4-cyjano-1-naftyl; 42) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza fluoronaftyl, w szczególności 4-fluoro-1 -nafityl; 43) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności trimetoksyfenyl; 44) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; 45) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkilenodioksyfenyl, w szczególności 3,4-metylenodioksyfenyl; 46) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 3.4-dimetoksyfenyl; 47) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 3-metoksyfenyl; 48) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4,5-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 3,4,5-trimetoksyfenyl; 49) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2.4-dimetoksyfenyl;

31 ) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2-(niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 2-metoksyfenyl; 51) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksy-2,3-di-niższy-alkilofenyl, w szczególności 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl; 52) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4,5-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności trimetoksyfenyl; 53) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4,6-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności trimetoksyfenyl; 54) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 5,6,7,8-tetrahydro-1-nafityl; 55) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,5-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2.5 -dimetoksyfenyl; 56) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,6-di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2.6-dimetoksyfenyl; 57) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza niższy-alkoksynaftyl, w szczególności 4-metoksy-1-naftyl; 58) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza cyjano-naftyl, w szczególności 4-cyjano-1 -naflyl; 59) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza fluoronaftyl, w szczególności 4-fluoro-1 -naftyl; albo, alternatywnie lub dodatkowo: 60) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza bifenylil, w szczególności 4-bifenylil; 61) R2 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza bifenylil, w szczególności 4-bifenylil; 62) R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza bifenylil, w szczególności 4-bifenylil; 63) R2 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza bifenylil, w szczególności 4-bifenylil; 64) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza (cyjanofenylo)fenyl, w szczególności Z-cyjanobifenyl-4-il; 65) R2 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza (cyjanofenylo)fenyl, w szczególności 2'-cyjanobifenyl-4-il; 66) R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza (cyjanofenylo)fenyl, w szczególności 2'-cyjanobifenyl-4-il; 67) R2 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza (cyjanofenylo)fenyl, w szczególności 2'-cyjanobifenyl-4-il; 68) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza (cyjanofenylo)fenyl, w szczególności 2'-cyjanobifenyl-4-il; 69) R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; 70) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl. Bardzo szczególnie korzystne są połączenia R2 i R3 wymienione powyżej pod numerami 2), 4), 6), 8), 16), 24), 26), 27), 30) i 44), zwłaszcza 6), a w szczególności 30). R4 korzystnie oznacza niższy alkil, w szczególności metyl lub izopropyl, względnie sec- -butyl (to jest 1-metylopropyl). Niższym alkilem R5 jest korzystnie metyl lub etyl. Zmienna n oznacza korzystnie 1. Solami związków o wzorze 1 są w szczególności (gdy w związkach o wzorze 1 są obecne grupy zasadowe) addycyjne sole z kwasami, sole z zasadami (gdy w związkach o wzorze 1 są obecne grupy kwasowe) lub ewentualnie sole mieszane lub sole wewnętrzne gdy jest obecnych kilka grup tworzących sole. Solami są przede wszystkim farmaceutycznie użyteczne, nietoksyczne sole związków o wzorze 1. Takie sole wytwarza się np. ze związków o wzorze 1 mających grupę kwasową, np. grupę karboksylową, grupę sulfo lub grupę fosforytową, podstawioną jedną lub dwiema grupami hydroksylowymi, i są to np. sole z odpowiednimi zasadami, takimi jak nietoksyczne sole metali z grup la, Ib, IIa i Ilb układu okresowego pierwiastków, głównie odpowiednie sole metali alkali-

32 cznych, np. sole litowe, sodowe lub potasowe, albo sole metali ziem alkalicznych, np. sole magnezowe lub wapniowe, a także sole cynkowe lub amonowe, jak również sole utworzone z aminami organicznymi, takimi jak mono-, di- i trialkiloaminy, zwłaszcza mono-, di- i tri-niższe-alkiloaminy, niepodstawione lub podstawione hydroksylem, albo sole IV-rzędowych związków amoniowych, np. sole z N-metylo-N-etyloaminą, dietyloaminą, trietyloaminą, mono-, bis- lub tris(2-hydroksy-niższymi-alkilo)aminami, takimi jak mono-, bis- lub tris(2-hydroksyetylo)amina, 2-hydroksy-tert-butyloamina lub tris(hydroksymetylo)metyloamina, N,N-di-niższymi-alkilo-N-(hydroksy-niższymi-alkilo)aminami, takimi jak N,N-dimetylo-N-(2-hydroksyetylo)amina lub tri(2-hydroksyetylo)amina, z N-metylo-D-glukaminą lub IV-rzędowe sole amoniowe, takie jak sole tetrabutyloamoniowe. Związki o wzorze 1 mające grupę zasadową, np. grupę aminową, mogą tworzyć addycyjne sole z kwasami, np. kwasami nieorganicznymi, np. z kwasem chlorowcowodorowym, takim jak kwas solny, kwas siarkowy lub kwas fosforowy, albo z organicznymi kwasami karboksylowymi, kwasami sulfonowymi, sulfatokwasami (-O-SO3H) lub fosfokwasami albo N-podstawionymi kwasami sulfamowymi, np. z kwasem octowym, kwasem propanowym, kwasem glikolowym, kwasem bursztynowym, kwasem maleinowym, kwasem hydroksymaleinowym, kwasem metylomaleinowym, kwasem fumarowym, kwasem jabłkowym, kwasem winowym, kwasem glukonowym, kwasem glukarowym, kwasem glukuronowym, kwasem cytrynowym, kwasem benzoesowym, kwasem cynamonowym, kwasem migdałowym, kwasem salicylowym, kwasem 4-aminosalicylowym, kwasem 2-fenoksybenzoesowym, kwasem 2-acetoksybenzoesowym, kwasem embonowym, kwasem nikotynowym lub kwasem izonikotynowym oraz, dodatkowo, z aminokwasami, np. a-aminokwasami wspomnianymi powyżej, zwłaszcza z kwasem glutaminowym i kwasem asparaginowym, a także z kwasem metanosulfonowym, kwasem etanosulfonowym, kwasem 2-hydroksyetanosulfonowym, kwasem etano-1,2-disulfonowym, kwasem benzenosulfonowym, kwasem 4-metylobenzenosulfonowym, kwasem naftaleno-2-sulfonowym, 2- lub 3-fosfoglicerynianem, glukozo-6-fosforanem lub kwasem N-cykloheksylosulfamowym (z powstawaniem cyklaminianów) albo z innymi kwasowymi związkami organicznymi, takimi jak kwas askorbinowy. Związki o wzorze 1 mające grupy zasadowe i kwasowe mogą tworzyć także sole wewnętrzne. Sole bezużyteczne farmaceutycznie, np. nadchlorany i pikryniany, można stosować także w operacjach wyodrębniania i oczyszczania. Wyłącznie sole farmaceutycznie użyteczne, nietoksyczne gdy stosuje się je prawidłowo, nadają się do zastosowania w terapii, a zatem są one korzystne. Związki o wzorze 1 mają cenne właściwości farmakologiczne. Mają one działanie przeciwretrowirusowe, zwłaszcza przeciw wirusom HIV-1 i HIV-2, uważanym za czynniki sprawcze AIDS, a nieoczekiwanie wykazują efekt synergiczny gdy stosuje się je w połączeniach z innymi związkami mającymi działanie przeciw retrowirusowym proteazom asparaginianowym. Związki o wzorze 1 są inhibitorami retrowirusowych proteaz asparaginianowych, a w szczególności inhibitorami proteazy asparaginianowej HIV-1 lub HIV-2, a zatem nadają się do leczenia chorób powodowanych przez retrowirusy, takich jak AIDS lub jej wstępne stadia (np. ARDS). Związki o wzorze 1 wykazują także działanie przeciw odpowiednim retro wirusom zwierzęcym, takim jak SIV (u małp) lub FIV (u kotów). W tym kontekście związki o wzorze 1 mają szczególnie użyteczne właściwości farmakodynamiczne, np. dobrą farmakodynamikę, taką jak dobra biodostępność i/lub wysoki poziom we krwi (zwłaszcza po podaniu doustnym) i/lub są dobrze tolerowane. Działanie związków o wzorze 1 hamujące aktywność proteolitycznąproteazy HIV-1 można zademonstrować np. z użyciem metody analogicznej do opisanej przez A. D. Richardsa i innych w J. Biol. Chem. 265 (14), (1990). W tym przypadku hamowanie działania proteazy HIV-1 (otrzymanej zgodnie z pracą S. Billich i inni, J. Biol. Chem. 263 (34), (1990)) mierzy się w obecności ikozapeptydu RRSNQVSQNYPIVQNIQGRR (sztuczny substrat proteazy HIV-1, otrzymany drogą syntezy peptydów z użyciem znanych sposobów, patrz J. Schneider i inni. Cell, 54, (1988)), który jako analog substratu zawiera jedno z miejsc rozszczepiania białka prekursora gag (naturalnego substratu proteazy HIV-1).

33 Ten substrat i produkty jego rozszczepiania poddaje się analizie metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC). Badany związek aktywny rozpuszcza się w dimetylosulfotlenku. Test enzymatyczny prowadzi się dodając do badanej mieszaniny inhibitor w odpowiednich rozcieńczeniach w 20 mm kwasie ß-morfolinoetanosulfonowym (MES) stanowiącym bufor o ph 6,0. Badana mieszanina zawiera wyżej wspomniany ikozapeptyd (122 μm) w 20 mm buforze MES o ph 6,0, przy czym na badaną mieszaninę stosuje się 100μ l. Reakcję zapoczątkowuje się przez dodanie 10μ l roztworu proteazy HIV-1, a kończy się ją po godzinnym inkubowaniu w 37 C przez dodanie 10 μl 0,3M HC104. Po odwirowaniu próbki przy x g przez 5 minut 20μ l otrzymanego supematantu wprowadza się do kolumny do HPLC o wymiarach 125 x 4,6 mm, zawierającej Nucleosil C18-5μ (materiał do chromatografii z odwróconymi fazami z Macherey & Nagel, Düen, RFN, na bazie żelu krzemionkowego powleczonego związkami o łańcuchach C18-alkilowych). Nierozszczepiony ikozapepyd i produkty jego rozszczepienia eluuje się z kolumny z użyciem następującego gradientu: 100% eleuenta 1-» 50% eluentu 1+ 50% eluentu 2 (eluent 1:10% acetonitrylu, 90% wody, 0,1% kwasu trifluorooctowego (TFA); eluent 2: 75% acetonitrylu, 25% wody, 0,08% TFA) w ciągu 15 minut przy prędkości przepływu 1 ml/minutę. Ilościowego pomiaru wyeluowanych fragmentów peptydów dokonuje się poprzez pomiar wysokości pików produktu rozszczepienia przy 215 nm. Związki o wzorze 1 m ają działanie hamujące w zakresie od 10-5 do 10-9 M. W tym kontekście korzystnie otrzymuje się wartości IC50 (IC50 to stężenie obniżające aktywność proteazy HIV-1 o 50% w porównaniu z aktywnością w próbce kontrolnej bez inhibitora) od około 5 x 10'5 do 10-9 M. W dalszym teście można wykazać, że związki o wzorze 1 albo chronią komórki, które normalnie ulegają zakażeniu HIV przed taką infekcją, względnie co najmniej opóźniają taką infekcję. W tym teście stosuje się komórki ludzkiej białaczki T z linii MT-2 (Science, 229, 563 (1985)), ekstremalnie wrażliwej na cytopatyczne działanie HIV, gdyż stale produkującej HTLV-1 (wirusa powodującego białaczkę). Komórki MT-2 hoduje się w pożywce RPMI 1640 (Gibco, Szkocja, RPMI zawiera mieszaninę aminokwasów z pominięciem glutaminy) uzupełnioną 10% zaktywowanej termicznie surowicy płodu bydlęcego, glutaminą i standardowymi antybiotykami. Komórki są zawsze wolne od mykoplazm. Wirus HIV-1 (szczep LAV) hoduje się w komórkach A 3.01 (NIH, Bethseda, Stany Zjednoczone Ameryki), linii komórkowej stosowanej do hodowli HIV-1 pochodzącej od linii komórkowej CEM. Pomiary w próbie z odwrotną transkryptazą (patrz poniżej) wykazują, że miano preparatów wirusa wynosi 2 x 10-7 IU/ml (jednostek międzynarodowych na mililitr). W celu zmierzenia działania hamującego badanych związków 50μl odpowiedniej badanej substancji w pożywce hodowlanej i 100 μl HIV-1 w pożywce hodowlanej (800 TCID50/ml, przy czym TCID50 to dawka zakażająca hodowlę tkankową czyli dawka zakażająca 50% komórek MT-2) dodano do 10 x 10-4 komórek MT-2 wzrastających wykładniczo, wprowadzonych uprzednio w 50 μl pożywki hodowlanej na płytkę do mikromiareczkowania z 96 zagłębieniami. Po czterodniowym inkubowaniu z każdego zagłębienia pobrano próbkę w postaci 10 μl supernatantu do pomiaru aktywności odwrotnej transkryptazy. Miano enzymu odwrotnej transkryptazy, specyficzne dla retrowirusów, stosowano jako miernik miana wirusa. Dla określenia tego miana pobrane próbki umieszczono najpierw na innej płytce do mikromiareczkowania o 96 zagłębieniach i przechowywano w -20 C do rozpoczęcia pomiaru. W celu przeprowadzenia pomiaru do każdego zagłębienia dodano 30 μl koktajlu odwrotnej transkryptazy. Koktajl odwrotnej transkryptazy składał się z 50 mm Tris (α, α-tris(hydroksy- α, metylo)metyloamina, Ultra pur, Merck, RFN) o ph 7,8,75 mm KCl, 2 mm ditiotreitolu, 5 mm MgCl2, 0,1% Nonidet P-40 (środek powierzchniowo czynny, Sigma, Szwajcaria), 0,8 mm EDTA, 10 (μg/ml poly-a (Pharmacia, Uppsala, Szwecja) i 0,16μ g/ml oligo(t) (czyli pdt(12-18), Pharmacia, Uppsala, Szwecja) jako primera wzorcowego. Mieszaninę przesączono przez 0,45μ m filtr Acrodisc (Gelman Sciences Inc., Ann Arbor, Stany Zjednoczone Ameryki) i przechowywa-

34 no w -20 C. Przed testem do próbek podwielokrotnych roztworu dodano 0,1% (objętościowo) [α-32p]dttp dla uzyskania końcowej radioaktywności 10μ Ci/ml. Po wymieszaniu płytkę inkubowano w 37 C przez 2 godziny, a następnie 5 μl mieszaniny reakcyjnej przeniesiono na sączek DE81 (Whatman, jeden sączek dla każdego zagłębienia). Wysuszone sączki trzykrotnie przemywano w ciągu 5 minut 300 mm NaCl/25 mm cytrynianu trisodowego, a potem raz etanolem i jeszcze raz suszono na powietrzu. Radioaktywność na sączkach zmierzono z użyciem 96-zagłębieniowego licznika Packard Matrix (Packard, Zurich, Szwajcaria). Obliczono wartości ED90 zdefiniowane jako stężenia badanych związków zmniejszające aktywność odwrotnej transkryptazy o 90% w porównaniu z wynikami próby kontrolnej prowadzonej bez badanego związku. W tym teście związki o wzorze 1 korzystnie ham ują replikację wirusa przy stężeniach od 5 x 10-5 do 10-8 M. Tak więc związki o wzorze 1 są odpowiednie jako środki aktywnie opóźniające replikację HIV-1 w hodowlach komórkowych. Jest również możliwe zmierzenie poziomu związków o wzorze 1 we krwi. W tym celu badane związki o wzorze 1 rozpuszcza się np. w dimetylosulfotlenku (DMSO) w stężeniu 240 mg/ml. Powstałe roztwory rozcieńcza się 20% (wagowo-objetościowych) hydroksypropylo-ß-cyklodekstryny (HPßCD) dla uzyskania stężenia badanej substancji 12 mg/ml. Ten roztwór podaje się doustnie myszom drogą sztucznego karmienia przez zgłębnik, w dawce 120 mg/kg. Zwierzęta uśmierca się w 30,60, 90 lub 120 minut po podaniu i usuwa się krew. Dla każdego punktu czasowego prowadzi się badania na 3-4 zwierzętach. Krew heparynizuje się i poddaje przed analizą następującej obróbce: do heparynizowanej krwi dodaje się wzorzec wewnętrzny do uzyskania końcowego stężenia 4μ M. Krew wiruje się. Pobiera się 0,25 ml osocza i odbiałcza się je równą objętością acetonitrylu. Po odwirowaniu supernatant suszy się pod próżnią i pozostałość przeprowadza w stan suspensji w 20 μl 3M roztworu NaCl i 100μl 0,005 M buforu ftalanowego o ph 3,0. Suspensję ekstrahuje się najpierw 1 ml, a potem 2 ml eteru diizopropylowego. Roztwór w eterze diizopropylowym odparowuje się do sucha i pozostałość rozpuszcza się w 50% (objętościowo) wodnym roztworze acetonitrylu. Ten roztwór poddaje się analizie drogą HPLC z odwróconymi fazami. Analizę drogą HPLC z odwróconymi fazami prowadzi się z użyciem kolumny o wymiarach 125x4,6 mm, zawierającej Nucleosil Cl 8-5μ. (materiał do chromatografii z odwróconymi fazami z Macherey & Nagel, Düren, RFN, na bazie żelu krzemionkowego zderywatyzowanego resztami węglowodorowymi o łańcuchach C18), wyrównoważony fazą ruchomą zawierającą 50% acetonitrylu w wodzie i 0,1% kwasu trifluorooctowego. Prędkość przepływu wynosi 1 ml/minutę, a odczyt prowadzi się przy 215 nm. Wzorce związków zawartych w krwi poddaje się analogicznej obróbce jak próbki krwi i stosuje się je do konstruowania krzywych odniesienia, których używa się do określenia stężeń in vivo. Te i zbliżone doświadczenia, a także doświadczenia z podawaniem pozajelitowym, demonstrują, że dzięki stosowaniu związków o wzorze 1 można uzyskać ich poziom we krwi wyższy niż ED90 w wyżej wspomnianej próbie z komórkami. W związku z tym związki o takim charakterze są także odpowiednie jako środki zapobiegające wzrostowi wirusów in vivo. Łączne wyniki prób działania hamującego proteazę asparaginianową in vitro i działania hamującego replikacje wirusów w hodowlach komórkowych oraz pomiarów poziomu we krwi u gryzoni, takich jak myszy lub szczury, stosuje się w celu określenia potencjalnej użyteczności klinicznej inhibitorów proteazy asparaginianowej (patrz np. Roberts, N.A. i inni, Biochemical Soc. Transactions 20, (1992)). Poziom we krwi wyższy od wartości ED90 w wyżej wspomnianym teście z komórkami można także zaobserwować gdy związki o wzorze 1 podaje się (np. doustnie) psom. W rezultacie połączone dane z doświadczenia z komórkami, z pomiarów poziomu we krwi gryzoni i pomiarów poziomu we krwi psów również świadczą o możliwości stosowania tych związków w leczeniu chorób powodowanych przez retrowirusy, a w szczególności w leczeniu tych chorób u innych ssaków, takich jak ludzie.

35 Związki o wzorze 1 można także stosować w profilaktyce, leczeniu i terapii infekcji powodowanych przez retrowirusy, w szczególności HIV, takie jak HIV-1 i HI V-2, w hodowlach komórkowych, zwłaszcza hodowlach komórek limfocytów linii ludzkich, co jest szczególnie korzystne w przypadku hodowli komórek, które np. wytwarzają specyficzne przeciwciała, szczepionki lub substancje informacyjne, takie jak interleukiny, itd., a zatem mają dużą wartość handlową. Związków o wzorze 1 można wreszcie używać jako wzorców w doświadczeniach, np. jako wzorców HPLC lub wzorców do porównywania modeli zwierzęcych w odniesieniu do różnych inhibitorów proteaz asparaginianowych, np. przy ustalaniu możliwego do uzyskania poziomu we krwi. Związki o wzorze 1 można podawać same lub w połączeniach (jako gotowe połączenia w odpowiednich preparatach lub jako połączenie poszczególnych związków aktywnych lub poszczególnych preparatów podawanych w sekwencji chronologicznej) z innymi substancjami aktywnymi przeciw retrowirusom, w szczególności HIV, takim jak HIV-1 lub HIV-2, względnie ich solami, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól; a zwłaszcza wraz z inhibitorami odwrotnej transkryptazy, w szczególności analogami nukleozydów, szczególnie z 3'-azydo-3'-deoksytyimidyną (czyli zidovudine, czyli RETROVIR, Burroughs-Wellcome), 2',3'-ideoksycytydyną (czyli zalcitabine, czyli HIVID, Hoffman-La Roche), 2',3'-dideoksyinozyną (czyli didanosine, czyli VIDEX, Bristol-Myers-Squibb) lub (2R,cis)-4-amino-1-(2-hydroksymetylo-1,3-oksatiolan-5-ylo)-(1H)-pirymidyn-2-onem (czyli lamvindine, Glaxo), względnie z nie-analogami nukleozydów, takimi jak 11 -cyklopropylo-5,11-dihydro-4-metylo-(6h)-dipirydo[3,2-b; 2',3'-e]-[1,4]diazepin-6-on; a przede wszystkim z jednym lub większą liczbą (korzystnie z jednym lub dwoma) innych inhibitorów retrowirusowych proteaz asparaginianowych, w szczególności proteaz asparaginianowych z HIV, takich jak HIV-1 i HIV-2, zwłaszcza z jednym lub większą liczbą korzystnie z jednym lub dwoma, w szczególności a) jednym z inhibitorów wymienionych w EP (opublikowanym r.) i EP (opublikowanym r., odpowiadającym US (opublikowanemu r.), w szczególności związkiem oznaczonym jako Ro (czyli saquinavir, Hoffmann-La Roche) o wzorze 27; b) jednym z inhibitorów wymienionych w EP (opublikowanym r. odpowiadającym US ), w szczególności związkiem oznaczonym jako 1-735,524 (czyli indinavir, czyli CRIXIVAN, Merck & Co., Inc.) o wzorze 28; c) jednym z inhibitorów wymienionych w EP (opublikowanym r., odpowiadającym US ), w szczególności związkiem oznaczonym jako ABT-563 (Abbott) o wzorze 29; d) związkiem oznaczonym jako KVX-478 (lub VX-478 lub 141W94; Glaxo Wellcome, Vertex and Kissei Pharmaceuticals) o wzorze 30; e) związkiem oznaczonym jako AG-1343 (Agouron) o wzorze 31; f) związkiem oznaczonym jako KNI-272 (Nippon Mining) o wzorze 32; g) związkiem oznaczonym jako U (Upjohn) o wzorze 33 i h) związkiem oznaczonym jako BILA-2011 BS (czyli palinavir, Boehringer-Ingelheim) o wzorze 34, względnie, w każdym przypadku, z ich solami, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Szczególnie wtedy gdy związek o wzorze 1 łączy się z jednym lub większą liczba inhibitorów retrowirusowych proteaz asparaginianowych, rzeczywiście obserwuje się działanie synergiczne, co jest zaskakujące, gdyż inhibitory działają na ten sam enzym. Szczególna zaleta takich połączeń polega zatem na obniżeniu wymaganych dawek i możliwym do jednoczesnego uzyskania silniejszym działaniu przeciwretrowirusowym związków aktywnych gdy stosuje się je w połączeniu, w porównaniu z działaniem możliwym do uzyskania przy użyciu poszczególnych związków aktywnych osobno. Daje to korzyści pod względem możliwych efektów ubocznych działania poszczególnych związków i prowadzi do obniżenia liczby wirusów w organizmie, dzięki czemu można także obniżyć częstotliwość mutacji, a zatem zmniejszyć możliwość powstawania oporności.

36 Aktywność tych połączeń, a w szczególności działanie synergiczne, można zweryfikować, np. drogą doświadczalną z użyciem linii komórkowych i jednojądrząstych komórek z krwi obwodowej (limfocytów i monocytów). W doświadczeniach z liniami komórkowymi stosuje się np. komórki CEM-SS (patrz Nara, P. 1. i inni, AIDS Res. Human Retroviruses 3, (1987) lub Nara, RL. i inni, Nature, (1988)) oraz permanentnie zakażone linie komórkowe H9/HTLV-IIIB NIH 1983 (komórki H9/HIV-1/IIIB) Galio (patrz Popovic, M. i inni, Science, (1984); Popovic, M. i inni. Lancet (1984) ii, ; albo Ratner, 1. i inni. Nature (1985)). Do celów doświadczeń z jednojądrzastymi komórkami krwi obwodowej komórki izoluje się z krwi zdrowych HIV-surowiczoujemnych ludzi, z użyciem leukaforezy połączonej z elutriacją wirówkową w przeciwprądzie, znanymi sposobami (patrz Alteri E. i inni, Antimicrob. Agent Chemother. 37 (10), (1993)). Jako wirus stosuje się np. izolat limfocytotropowy HIV-1/LAV (LAV.04/A.301) (patrz Science (1983)). Badany związek, np. związek o wzorze 1 i jeden z innych wyżej wspomnianych inhibitorów proteaz asparaginianowych, np. saquinavir lub indinavir, rozpuszcza się w dimetylosulfotlenku (DMSO, 2 mm), a następne rozcieńczenia sporządza się z użyciem pełnej pożywki do hodowli tkankowych (patrz poniżej). Końcowe stężenie wolnego DMSO wynosi poniżej 0,5%. Doświadczenia w celu określenia działania przeciwwirusowego prowadzono następująco. W doświadczeniach z liniami komórkowymi linie komórkowe utrzymywano w pełnej pożywce hodowlanej o następującym składzie; RPMI 1640 (GIBCO, Paisley, Szkocja) uzupełniona 10% surowicą płodu bydlęcego (SEROMED, Berlin, RFN), 10 mm kwasem 4-(2-hydroksyetylo)piperazyno-1-etanosulfonowym (HE-PES) i 2 mm 1 -glutaminą (AMIMED, Muttenz, Szwajcaria). Aktywność przeciwwirusową związków badano w układzie hodowli równoczesnych z użyciem komórek CEM-SS i permanentnie zakażonych komórek H9/HIV-1/IIIB. Badane związki testowano jako indywidualne substancje oraz jako połączenia dwu substancji aktywnych o zdefiniowanych stosunkach stężeń. Komórki H9/HTV-1/IIIB mieszano, po dwukrotnym przemyciu i wytworzeniu suspensji w świeżej pożywce, z komórkami CEM-SS w stosunku 1:50. Do poszczególnych z 96 zagłębień w płytkach do hodowli tkankowej odmierzano po 100 μl mieszaniny tak, że w każdym przypadku zagłębienie zawierało 400 komórek H9/HIV-1/IIIB i 2 x 104 komórek CEM-SS. Natychmiast po odmierzeniu komórek dodawano dwukrotne seryjne rozcieńczenia badanych związków (100 μl na zagłębienie), w każdym przypadku w sześciu powtórzeniach. Jako kontrolne próbki wirusa (VC) służyły 100μl porcje pożywki w każdym z zagłębień, a jako próbki kontrolne (CC) same komórki CEM-SS (bez komórek H9/HIV-1/IIIB). Końcowa objętość wynosiła 200μ l /zagłębienie. Po 24 godzinach inkubacji w 37 C i 5% CO2 pobrano po 150 μl supematantu, bez pobierania komórek i zastąpiono go 150 μl świeżej pożywki zawierającej (lub w przypadku CV nie zawierającej) świeżą badaną substancję lub świeże badane substancje. W czwartym dniu pobrano 10 μl próbki supematantów znad hodowli i umieszczono je na innej 96-zagłębieniowej płytce do mikromiareczkowania, którą, w razie potrzeby, przechowywano w temperaturze -20 C. Produkcję wirusa określano jako związaną z wirusem aktywność odwrotnej transkryptazy, zgodnie z następującą metodą, opisaną już poprzednio (patrz Alteri, E. i inni, Antimicrob. Agent Chemother., 37 (10) (1993)). Dla przeprowadzenia pomiarów po 30μ l koktajlu odwrotnej transkryptazy umieszczono w poszczególnych zagłębieniach. Koktajl odwrotnej transkryptazy składał się z 50 mm Tris (α,α,α -tris(hydroksymetylo)metyloamina, Ultra pur, Merck, RFN) o ph 7,8,75 mm KCl, 2 mm ditiotreitolu, 5 mm MgCl2, 0,1% Nonidet P-40 (środek powierzchniowo czynny, Sigma, Szwajcaria), 0,8 mm EDTA, 10 (μg/ml poly-a (Pharmacia, Uppsala, Szwecja) i 0,16 μg/ml oligo(t) (czyli pdt(12-1 8), Pharmacia, Uppsala, Szwecja) jako primera wzorcowego. Mieszaninę przesączono przez 0,45 jam filtr Acrodisc (Gelman Sciences Inc., Ann Arbor, Stany Zjednoczone Ameryki) i przechowywano w -20 C. Przed testem do podwielokrotnych próbek roztworu dodano 0,1% (objętościowo) [a-32p]dttp dla uzyskania końcowej radioaktywności 10 μci/ml.

37 Po wymieszaniu płytkę inkubowano w 37 C przez 1,5 godziny, a następnie 5 μl mieszaniny reakcyjnej przeniesiono na sączek DE81 (Whatman, jeden sączek dla każdego zagłębienia). Wysuszone sączki trzykrotnie przemywano w ciągu 5 minut 300 mm NaCl/25 mm cytrynianu trisodowego, a potem raz etanolem i jeszcze raz suszono na powietrzu. Radioaktywność na sączkach zmierzono z użyciem 96-zagłębieniowego licznika Packard Matrix (Packard, Zurich, Szwajcaria). Działanie przeciwretrowirusowe podano jako procentowe obniżenie aktywności odwrotnej transkryptazy w porównaniu z wartościami VC. W doświadczeniach z jednojądrzastymi komórkami krwi mieszaninę jednojądrzastych komórek (limfocytów i monocytów), otrzymaną wyżej opisanym sposobem, hodowano w obecności 0,25μ g/ml fitohemaglutyniny (Wellcome Diagnostics, Temple Hill, Dartford, Anglia) przez 2 dni w RPMI-1640 (GIBCO, Paisley, Szkocja), 50 milijednostkach/ml penicyliny, 50 μg/ml streptomycyny (ANIMED, Muttenz, Szwajcaria), 2 mm L-glutaminy (AMIMED, Muttenz, Szwajcaria) i 10 mm buforze HEPES (GIBCO, Paisley, Szkocja). Skuteczną aktywację śledzono dokonując pomiaru wzrostu wielkości komórek (wykres rozrzutu, analiza FCM). Z komórek wytworzono powtórnie suspensję w pełnej pożywce zawierającej 10% ludzkiej surowicy AB (Sigma, St. Louis, Stany Zjednoczone Ameryki) i zakażono je HIV-6 w ciągu 6 godzin. Po adsorpcji wirusów komórki przemyto i sporządzono z nich ponownie suspensję w pełnej pożywce uzupełnionej 100 jednostkami/ml ludzkiego rekombinanta IL-2 (Genzyme, Cambridge, Stany Zjednoczone Ameryki). W każdym zagłębieniu o dnie w kształcie litery U, na 96-zagłębieniowej płytce, umieszczono po 9 x 104 komórek (0,3 ml). Związki przeciwwirusowe dodawano albo same, albo w połączeniach, do zestawu pięciu hodowli komórkowych w każdym przypadku (pięć powtórzeń) natychmiast po zakażeniu. Dwie trzecie pożywki hodowlanej, ze związkiem(ami) przeciwwirusowym(i) wymieniano co trzy dni. Test zakończono w trzynastym dniu po zakażeniu. Postęp infekcji wirusowej mierzono określając aktywność odwrotnej transkryptazy sposobem opisanym powyżej w odniesieniu do linii komórkowych. W grupach korzystnych związków o wzorze 1 wymienionych poniżej definicje podstawników objęte wyżej podanymi ogólnymi definicjami można stosować w znaczący sposób, np. dla zastąpienia bardziej ogólnych definicji bardziej szczegółową definicją lub, w szczególności, definicjami scharakteryzowanymi jako korzystne. W każdym przypadku korzystne są te definicje, które wcześniej scharakteryzowano jako korzystne lub przykładowe. Korzystny jest związek o wzorze 1 (w szczególności o wzorze 1'), w którym R, oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu, takiego jak, w szczególności, niższy alkoksykarbonyl, w szczególności tertbutoksykarbonyl, etoksykarbonyl lub metoksykarbonyl; niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu (w szczególności odpowiednio podstawionego niższego-alkoksykarbonylu), w którym ten niższy rodnik alkoksylowy jest podstawiony jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, zwłaszcza fluoru, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso, takiego jak 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-metoksyetoksykarbonyl, 2-metoksy-1(R,S)-metylo-etoksykarbonyl, 1,1-dimetylo-2-metoksyetoksykarbonyl lub 2-oksopirolidyn-5(S)-ylometoksykarbonyl; N-niższego-alkoksykarbonylo-piperydynylo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak N-etoksykarbonylo-piperydyn-4-ylokarbonyl; pirolidynylo-niższego-alkanoilu, takiego jak karbonyl, podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu, korzystnie mającego postać (R), postać (R,S) lub, w szczególności, postać (S) przy atomie węgla tworzącym wiązanie, takiego jak (L)-trans-4-hydroksyprolil lub (L)-N-benzyloksykarbonylo-trans-4-hydroksyprolil; aminotiazolidynylo-niższego-alkanoilu, np. acetylu, takiego jak 2-amino-4-tiazolilo-acetyl; tiazolilo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak tiazol-2-ilokarbonyl; indolilo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak indol-2-ilokarbonyl; 4H-1-benzopiranylo-niższego-alkanoilu, np.- karbonylu, podstawionego grupą okso, takiego jak 4-okso-4H-1-benzopiranyl-2-ylokarbonyl; N-niższego-alkilo-piperydynyloksy-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak N-metylopiperydyn- -4-yloksykarbonyl; tetra-hydropiranyloksy-niższego-alkanoilu, np. -propionylu lub -karbonylu, takiego jak 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl lub tetrahydropiran-2(r,s)-yloksykarbonyl;

38 tetrahydrofuranyloksy-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak tetrahydrofuran-3(s)-yloksykarbonyl; morfolinylo-niższego-alkilobenzoilu, takiego jak 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil; niższego-alkilopiperazynylopirydylokarbonylu, takiego jak N-niższy-alkilopiperazynylo-pirydylokarbonyl, w szczególności 4-niższy-alkilo-piperazyn-1-ylopirydylokarbonyl, np. 2- lub 3-(4-niższy-alkilo(np. metylo)-piperazyn-1-ylo)pirydyn-2-ylkarbonyl lub -3-ylokarbonyl; fenylo-niższego-alkanoilu podstawionego hydroksylem i niższym alkilem, w szczególności metylem, korzystnie zawierającego w każdym przypadku podstawnik hydroksylowy i podstawnik niższy-alkilowy, zwłaszcza hydroksylowy i metylowy w pierścieniu fenylowym, w szczególności odpowiednio podstawionego benzoilu, takiego jak 3-hydroksy-2-metylo-benzoil; oraz fenylosulfonylu podstawionego grupą aminową, grupą nitrową, grupą aminową i niższym alkilem, takim jak metyl, albo grupą nitrową i niższym alkilem, takim jak metyl, takiego jak 4-nitrobenzenosulfonyl, 4-aminobenzenosulfonyl, 2-niższy-alkilo-(zwłaszcza, 2-metylo)-4-nitrobenzenosulfonyl lub 4-amino-2-niższy-alkilo-(zwłaszcza, metylo)benzenosulfonyl; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę aminokwasu, zwłaszcza, waliny, z tym, że grupa aminowa i inne grupy funkcyjne są wolne lub (gdy jest to możliwe) mają postać soli, przy czym walina może być w postaci (D), w postaci (1 ) lub w postaci (D,1 ), korzystnie w postaci (1 ); zaś R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, przykładowo, cykloheksen-1-yl, fenyl, bifenylil, przykładowo, 4-bifenylil, (cyjanofenylo)fenyl, przykładowo, 2'-cyjanobifenyl-4-il, fenylo-niższy-alkoksy fenyl, w szczególności, 4-fenylo-niższy-alkoksy fenyl, taki jak 4-benzyloksyfenyl, difluorofenyl, w szczególności, 2,4-difluorofenyl, cyjanofenyl, w szczególności, 4-cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2-, 3- lub 4-niższy-alkoksyfenyl, przykładowo, 4-izobutoksyfenyl, a w szczególności 2-, 3- lub, zwłaszcza, 4-metoksyfenyl, tri-niższy-alkoksy- -fenyl, w szczególności trimetoksyfenyl, np. zawierający podstawniki niższe alkoksylowe w pozycjach 3,4 i 5, taki jak 3,4,5-trimetoksyfenyl, w pozycjach 2,4 i 5, taki jak 2,4,5-trimetoksyfenyl, lub w pozycjach 2,4 i 6, taki jak 2,4,6-trimetoksy fenyl, przy czym te trzy rodniki niższe alkoksylowe lub metoksylowe są korzystnie asymetrycznie przyłączone do pierścienia fenylowego, głównie w pozycjach 2, 3 i 4, jak przykładowo, w 2,3,4-trimetoksyfenylu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, przykładowo, 4-niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, zwłaszcza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkilenodioksyiowy jest przyłączony poprzez swe dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów węgla w pierścieniu fenylowym, np. metylenodioksyfenyl, taki jak 3,4-metylenodioksyfenyl, lub pirydylo-niższy-alkoksyfenyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, taki jak 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksyfenyl, np. pirydyn-3-ylometoksy fenyl, a dodatkowo 4-niższy- -alkoksy-2-fluorofenyl, taki jak 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 4-fluoro-2-metoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, taki jak 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu, takiego jak metyl, i niższego alkoksylu, takiego jak metoksyl, taki jak 4-niższy-alkoksy-2,3-di-niższy-alkilofenyl, np. 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, fenylo-niższy-alkilofenyl, taki jak 4-fenylo-niższy-alkilofenyl, np. 4-(2-fenyloetylo)fenyl, fluorofenyl, taki jak 2-fluorofenyl, hydroksy fenyl, taki jak 4-hydroksyfenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności dimetoksyfenyl, np. 2,4-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,4-dimetoksyfenyl, 3,4-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 3,4-dim etoksyfenyl, 2,5-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,5-dimetoksyfenyl, lub 2,6-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,6-dimetoksyfenyl, tetrahydronaftyl, w szczególności 5,6,7,8-tetrahydro-1 -naftyl, chlorowconaftyl, taki jak fluoronaftyl, w szczególności 4-fluoronaftyl, cyjanonaftyl, w szczególności 4-cyjanonaftyl, niższy-alkoksynaftyl, w szczególności 4-niższy-alkoksynaftyl, taki jak 4-metoksy-1 -naftyl, lub dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl, w szczególności dichlorofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl, taki jak 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; przy czym powyższe rodniki korzystnie występują w połączeniach wymienionych jako korzystne; w szczególności w jednym z połączeń wymienionych powyżej pod nr 2), 4), 6), 8), 16), 24), 26), 27), 30) i 44); to jest R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl, w szczególności 4-cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difluorofenyl;

39 R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl i R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-((pirydyn-2-ylo- lub, zwłaszcza, pirydyn-3-ylo)-niższy-alkoksy)fenyl, taki jak metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-nizszy-alkilenodioksyfenyl, w szczególności 3,4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; lub, szczególnie korzystnie, R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl; R4 oznacza niższy alkil, korzystnie izopropyl, lub, dodatkowo, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zwłaszcza metyl, lub, dodatkowo, etyl lub n-propyl; a n oznacza 2 lub, korzystnie 1, a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Jeszcze korzystniejszy jest związek o wzorze 1, w którym R 1oznacza rodnik acylowy wybrany spośród niższego-alkoksy-nizszego-alkanoilu, takiego jak w szczególności niższy-alkoksykarbonyl, zwłaszcza tert-butoksykarbonyl, etoksykarbonyl lub metoksykarbonyl; niższego-alkoksy-niższego-alkanoilu (w szczególności odpowiednio podstawionego niższego-alkoksykarbonylu), w którym ten niższy rodnik alkoksylowy jest podstawiony jednym lub większą liczbą rodników niezależnie wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, zwłaszcza fluoru, niższy alkoksyl i pirolidynyl niepodstawiony lub podstawiony grupą okso, takiego jak 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-metoksyetoksykarbonyl lub 2-oksopirolidyn-5(S)-ylometoksykarbonyl; N-niższego-alkoksykarbonylo-piperydynylo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak N-etoksykarbonylo-piperydyn-4-ylokarbonyl; pirolidynylo-niższego-alkanoilu, takiego jak -karbonyl, podstawionego hydroksylem przy atomie węgla i/lub fenylo-niższym-alkoksykarbonylem przy atomie azotu, korzystnie mającego postać (R), postać (R,S) lub, w szczególności, postać (S) przy atomie węgla tworzącym wiązanie, takiego jak (L)-trans-4-hydroksyprolil lub (L)-N-benzyloksykarbonylo-trans-4-hydroksyprolil; aminotiazolidynylo- -niższego-alkanoilu, np. acetylu, takiego jak 2-amino-4-tiazolilo-acetyl; tiazolilo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak tiazol-2-ilokarbonyl; indolilo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak indol-2-ilokarbonyl; 4H-1-benzopiranylo-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, podstawionego grupą okso, takiego jak 4-okso-4H-1-benzopiranyl-2-ylokarbonyl; N-niższego-alkilo-piperydynyloksy-niższego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak N-metylopiperydyn- -4-yloksykarbonyl; tetrahydropiranyloksy-niższego-alkanoilu, np. -propionylu lub -karbonylu, takiego jak 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl lub tetrahydropiran-2(r,s)-yloksykarbonyl; tetrahydrofuranyloksy-nizszego-alkanoilu, np. -karbonylu, takiego jak tetrahydrofuran-3(s)-yloksykarbonyl; morfolinylo-niższego-alkilo-benzoilu, takiego jak 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil; i niższego-alkilopiperazynylopirydylokarbonylu, takiego jak N-niższy-alkilopiperazynylo-pirydylokarbonyl, w szczególności 4-niższy-alkilopiperazyn-1-ylo-pirydylokarbonyl, np. 2- lub 3-(4-niższy-alkilo (np. metylo)-piperazyn-1-ylo)pirydyn-2-ylo-karbonyl lub -3-ylokarbonyl; przyłączoną poprzez grupę karboksylową resztę waliny, z tym, że grupa aminowa i inne grupy funkcyjne są wolne lub (gdy jest to możliwe) mają postać soli, przy czym walina może być w postaci (D), w postaci (1 ) lub w postaci (D,1 ), korzystnie, w postaci (1); zaś R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksenyl, taki jak cykloheksen-1-yl, fenyl, fenylo-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-fenylo-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 4-benzyloksyfenyl, difluorofenyl, w szczególności 2,4-difluorofenyl, cyjanofenyl, w szczególności 4-cyjanofenyl, niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2-, 3- lub 4-niższy-alkoksyfenyl, np. 4-izobutoksyfenyl, a w szczególności 2-, 3- lub, zwłaszcza, 4-metoksyfenyl, tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności trimetoksyfenyl, np. zawierający podstawniki niższe alkoksylowe w pozycjach 3,4 i 5, taki jak 3,4,5-trimetoksyfenyl, w pozycjach 2, 4 i 5, taki jak 2,4,5-trimetoksyfenyl, lub w pozycjach 2, 4 i 6, taki jak 2,4,6-trimetoksyfenyl, przy czym te trzy rodniki niższe alkoksylowe lub metoksylowe są korzystnie asymetrycznie przyłączone do pierścienia fenylowego, głównie w pozycjach 2,3 i 4, jak np. w2,3,4-trimetoksyfenylu, niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, taki

40 jak 4-niższy-alkoksy-niższy-alkoksyfenyl, zwłaszcza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, niższy-alkilenodioksyfenyl, w którym rodnik niższy-alkilenodioksyiowy jest przyłączony poprzez swe dwa atomy tlenu do dwóch sąsiadujących atomów w pierścieniu fenylowym, np. metylenodioksyfenyl, taki jak 3,4-metylenodioksyfenyl, lub pirydylo-niższy-alkoksyfenyl, w którym pirydyl jest przyłączony poprzez atom węgla w pierścieniu, taki jak 4-(pirydyn-2- lub pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności pirydyn-3-ylo-niższy-alkoksyfenyl, np. pirydyn-3-ylometoksyfenyl, a dodatkowo 4-niższy-alkoksy-2-fluorofenyl, taki jak 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 4-fluoro-2-metoksyfenyl, 4-niższy-alkoksy-2-hydroksyfenyl, taki jak 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, fenyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema podstawnikami wybranymi spośród niższego alkilu, takiego jak metyl i niższego alkoksylu, takiego jak metoksyl, taki jak 4-niższy-alkoksy-2,3-di-niższy-alkilofenyl, np. 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, fenylo-niższy-alkilofenyl, taki jak 4-fenylo-niższy-alkilofenyl, np. 4-(2-fenyloetylo)fenyl, fluorofenyl, taki jak 2-fluorofenyl, hydroksyfenyl, taki jak 4-hydroksyfenyl, di-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności dimetoksyfenyl, np. 2,4-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,4-dimetoksyfenyl, 3,4-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 3,4-dimetoksyfenyl, 2,5-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,5-dimetoksyfenyl, lub 2,6-di-niższy-alkoksyfenyl, taki jak 2,6-dimetoksyfenyl, tetrahydronaftyl, w szczególności 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl, chlorowconaftyl, taki jak fluoronaftyl, w szczególności 4-fluoronaftyl, cyjanonaftyl, w szczególności 4-cyjanonaftyl, niższy-alkoksynafityl, w szczególności 4-niższy-alkoksynaftyl, taki jak 4-metoksy-1-naftyl, lub dichlorowcofenylo-niższy-alkanosulfonylofenyl, w szczególności dichlorofenylo-niższy- -alkanosulfonylofenyl, taki jak 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; przy czym powyższe rodniki korzystnie występują w połączeniach wymienionych jako korzystne; w szczególności w jednym z połączeń wymienionych powyżej pod nr 2), 4), 6), 8), 16), 24), 26), 27), 30) i 44); to jest R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl, w szczególności 4-cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl i R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-((pirydyn-2-ylo- lub, zwłaszcza, pirydyn-3-ylo)-niższy-alkoksy)fenyl, taki jak -metoksy fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkilenodioksyfenyl, w szczególności 3,4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; lub, szczególnie korzystnie, R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl; R4 oznacza niższy alkil, korzystnie izopropyl, lub, dodatkowo, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza niższy alkil, zwłaszcza metyl; a n oznacza 2 lub, korzystnie 1, a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Jeszcze korzystniejszy jest związek o wzorze 1 (a szczególnie 1'), w którym R 1oznacza etoksykarbonyl, tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)-etoksykarbonyl, 2-metoksy-1-(R,S)-metyloetoksykarbonyl, 1, 1-dimetylo-2-metoksyetoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylometoksykarbonyl, 1-etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl, 4H-1-benzopiran-2-ylokarbonyl, N-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, O-(tetra-hydropiran-4-ylo)-(L)-laktoil (= 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1-ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil, N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil, 3 -hydroksy-2-metylobenzoil, 4-nitrobenzenosulfonyl, 4-aminobenzenosulfonyl, 2-metylo-4-nitrobenzenosulfonyl lub 4-amino-2-metylobenzenosulfonyl, a szczególnie korzystnie tert-butoksykarbonyl; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksen-1 -yl, fenyl, 4-bifenylil, 2 ' -cyjanobifenyl-4- -il, 4-benzyloksyfenyl, 2,4-difluorofenyl, 4-cyjanofenyl, 2-, 3- lub 4-metoksyfenyl, 4-izobutoksyfenyl, trimetoksyfenyl, np. zawierający podstawniki metoksylowe w pozycjach 3,4 i 5, taki jak 3,4,5-tri-

41 metoksyfenyl, w pozycjach 2,4 i 5, taki jak 2,4,5-trimetoksyfenyl, lub w pozycjach 2,4 i 6, taki jak 2,4,6-trimetoksyfenyl, przy czym te rodniki metoksylowe są korzystnie asymetrycznie przyłączone do pierścienia fenylowego, głównie w pozycjach 2, 3 i 4, jak np. w 2,3,4-trimetoksyfenylu, 4-(2-metoksyetoksy)fenyl lub 3,4-metylenodioksyfenyl, 4-(pirydyn-2- lub, w szczególności, pirydyn-3-ylo-metoksy)fenyl, albo, dodatkowo, 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-metoksyfenyl, 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, 4-(2-fenyloetylo)fenyl, 2-fluorofenyl, 4-hydroksyfenyl, dimetoksyfenyl, np. 2,4-dimetoksyfenyl, 3.4-dimetoksyfenyl, 2,5-dimetoksyfenyl lub 2,6-dimetoksyfenyl, 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl, 4-fluoronaftyl, 4-cyjanonaftyl, 4-niższy-alkoksynaftyl lub 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; przy czym R2 i R3 korzystnie występują w następujących połączeniach: R2 oznacza 4-benzyloksyfenyl i R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-fluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difiuorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(2-fenyloetylo)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl i R3 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; R2 oznacza 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl i R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-izobutoksyfenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza fenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R.3 oznacza 4-metoksy-2-fluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fluoro-2-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksy-2-hydroksy fenyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza cykloheksyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza cykloheksen-2-yl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl i R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-izobutoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(pirydyn-2-ylometoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(pirydyn-3-ylo)metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3-dimetylo-4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4,6-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 5,6,7,8-tetrahydro-1-naflyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,5-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,6-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksy-1-naftyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-cyjano-1 -naftyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fluoro-1 -nafityl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3.4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3-metoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2-metoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4,6-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,5-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,6-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksy-1-naftyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-cyjano-1-naftyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-fluoro-1-naftyl; albo (alternatywnie lub dodatkowo) R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-bifenylil; R2 oznacza 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza 4-bifenylil; R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza 4-bifenylil; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza 4-bifenylil; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-cyjanobi-

42 fenyl-4-il; R2 oznacza 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza 2'-cyjanobifenyl-4-il; R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza 2'-cyjanobifenyl-4-il; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza 2'-cyjanobifenyl-4-il; albo R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2'-cyjanobifenyl-4-il; przy czym szczególnie korzystne są następujące połączenia: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl, oraz, dodatkowo, R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; lub R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R4 oznacza izopropyl, lub, dodatkowo, cykloheksyl lub fenyl; R5, oznacza metyl lub, dodatkowo, etyl lub n-propyl; a n oznacza 2 lub, korzystnie, 1, a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Znacznie korzystniejszy jest związek o wzorze 1 w którym R1oznacza tert-butoksykarbonyl, 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl, 2-(metoksy)etoksykarbonyl, 5(S)-2-oksopirolidynylo-metoksykarbonyl, 1-etoksykarbonylopiperydyn-4-ylokarbonyl, trans-(l)-4-hydroksyprolil, N-(benzyloksykarbonylo)-trans-(L)-4-hydroksyprolil, (L)-tiazolidyn-4-ylokarbonyl, indol-2-ilokarbonyl,4h-1-benzopiran-2-ylokarbonyl,n-metylopiperydynyloksykarbonyl, tetrahydropiran-2(r,s)-ylokarbonyl, O-(tetrahydropiran-4-ylo)-(L)-laktoil (=2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propionyl), 3(S)-tetrahydrofuranyloksykarbonyl, 2-aminotiazol-4-iloacetyl, 6-(4-metylopiperazyn-1 -ylo)-pirydyn-3-ylokarbonyl, 4-(morfolin-4-ylometylo)benzoil, N-metoksykarbonylo-(L)-walil lub N-[(L)-tiazolidyn-4-ylokarbonylo]-(L)-walil, szczególnie korzystnie tert- -butoksykarbonyl; R2 i R3 niezależnie oznaczają cykloheksyl, cykloheksen-1-yl, fenyl, 4-benzyloksyfenyl, 2,4-difluorofenyl, 4-cyjanofenyl, 2-, 3- lub 4-metoksyfenyl, 4-izobutoksyfenyl, trimetoksyfenyl, np. zawierający podstawniki metoksylowe w pozycjach 3, 4 i 5, taki jak 3,4,5-trimetoksyfenyl, w pozycjach 2,4 i 5, taki jak 2,4,5-trimetoksyfenyl, lub w pozycjach 2,4 i 6, taki jak 2,4,6-trimetoksyfenyl, przy czym te trzy rodniki metoksylowe są korzystnie asymetrycznie przyłączone do pierścienia fenylowego, głównie w pozycjach 2,3 i 4, jak np. w 2,3,4-trimetoksyfenylu, 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, 3,4-metylenodioksyfenyl lub 4-(pirydyn-2- lub, w szczególności, pirydyn-3-ylometoksy)fenyl, albo, dodatkowo, 4-metoksy-2-fluorofenyl, 4-fluoro-2-metoksyfenyl, 4-metoksy-2-hydroksyfenyl, 4-metoksy-2,3-dimetylofenyl, 4-(2-fenyloetylo)fenyl, 2-fluorofenyl, 4-hydroksyfenyl, dimetoksyfenyl, taki jak 2,4-dimetoksyfenyl, 3,4-dimetoksyfenyl, 2,5-dimetoksyfenyl lub 2, 6-dimetoksyfenyl, 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl, 4-fluoronafityl, 4-cyjanonaftyl, 4-niższy-alkoksynaftyl i 4-(2,6-di-chlorobenzylosulfonylo)fenyl; przy czym R2 i R3 korzystnie występują w następujących połączeniach: R2 oznacza 4-benzyloksyfenyl i R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-fluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-difluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(2-fenyloetylo)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; R2 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, ar3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza4-(2-metoksyetoksy)fenyl i R3 oznacza 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; R2 oznacza 4-benzyloksyfenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-hydroksyfenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl i R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-izobutoksyfenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza fenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksy-2-fluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fluoro-2-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksy-2-hydroksyfenyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza cykloheksyl; R2 oznacza 4-metoksyfenyl, a R3 oznacza cykloheksen-2-yl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4- (2-metoksyetoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl i R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-hydroksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza izobutoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(pirydyn-2-ylometoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-(pirydyn-3-ylo)metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-dimetoksy fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl,

43 a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksy fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza3,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3-dimetylo-4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,4,6-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 5,6,7,8-tetrahydro-1-naftyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,5-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,6-dimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksy- -1-naftyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-cyjano-1-naftyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fluoro-1 -nafty 1; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3-metoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 3,4,5-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2-metoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,4,6-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 5,6,7,8-tetrahydro-1 -naftyl ; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,5-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,6-dimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksy-1-naftyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-cyjano-1-naftyl; lub R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-fluoro- 1 -naftyl; przy czym szczególnie korzystne są następujące połączenia: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; lub R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-metoksyfenyl; a zwłaszcza połączenia: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl i, dodatkowo, R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 2,3,4-trimetoksyfenyl; R4 oznacza izopropyl, lub, dodatkowo, cykloheksyl lub fenyl; R5 oznacza, etyl lub, w szczególności, metyl; a n oznacza 2 lub, korzystnie, 1, a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Bardzo korzystny jest związek o wzorze 1 (w szczególności o wzorze 1'), w którym R 1 oznacza niższy-alkoksykarbonyl lub niższy-alkoksykarbonyl podstawiony jednym, dwoma lub trzema atomami chlorowca, zwłaszcza fluoru, w szczególności tert-butoksykarbonyl lub 2,2,2-trifluoroetoksykarbonyl; R2 i R3 występują w następujących połączeniach: R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza cyjanofenyl, w szczególności 4-cyjanofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza difluorofenyl, w szczególności 2,4-difluorofenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; R2 oznacza 4-(niższy-alkoksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl, a R3 oznacza 4-(fenylo-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl; R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl; R2 oznacza fenyl i R3 oznacza fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-fenylo-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-benzyloksyfenyl, R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-((pirydyn-3-ylo)-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(pirydyn-3-ylometoksy)fenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 3,4-niższy-alkilenodioksyfenyl, w szczególności 3,4-metylenodioksyfenyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl (szczególnie korzystny), w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl (bardzo szczególnie korzystny), lub, dodatkowo, R2 oznacza cykloheksyl, a R3 oznacza 4-(niższy-alko- ksy-niższy-alkoksy)fenyl, w szczególności 4-(2-metoksyetoksy)fenyl; R4 oznacza izopropyl; R5 oznacza metyl, a n oznacza 1. Bardzo szczególnie korzystny jest związek o wzorze 1', w którym R 1oznacza niższy-alkoksykarbonyl, w szczególności tert-butoksykarbonyl; R2 oznacza fenyl, a R3 oznacza 4-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 4-metoksyfenyl, lub, korzystnie, 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl; R4 oznacza izopropyl; R1 oznacza metyl, a n oznacza 1. Związki o wzorze 1 wymienione z nazwy w przykładach lub ich farmaceutycznie dopuszczalne sole, o ile obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól, są najkorzystniejsze. Związki o wzorze 1 lub sole takich związków mających co najmniej jedną grupę tworzącą sól wytwarza się zgodnie z wynalazkiem w ten sposób, że: a) prowadzi się kondensację kwasu o ogólnym wzorze 2, w którym R1ma takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej kwasowej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 3 (a w szczególności o wzorze 3'), w którym n i symbole podstawników mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 2 i 3

44 (lub 3') obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające; lub też b) w przypadku wytwarzania związku o ogólnym wzorze 1a (a w szczególności o wzorze 1a'), w którym B1 oznacza dwuwartościową resztę aminokwasu zdefiniowaną jak we wzorze 1, przyłączoną poprzez grupę karbonylową(do tworzącego wiązanie atomu azotu pokazanego we wzorze 1a') i grupę aminową (do R1'), a R'1 ma takie znaczenie jak R1we wzorze 1, z wyjątkiem nieacylowanej lub N-acylowanej reszty aminokwasu zdefiniowanej jak w zastrz. 1, tak więc B 1 i R'1tworzą razem przyłączoną poprzez swą grupę karbonylową resztę N-acylowanego aminokwasu według definicji R1we wzorze 1, a n i pozostałe rodniki mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 4, w którym R'1może oznaczać rodnik zdefiniowany jako R1w związkach o wzorze 1, z wyjątkiem połączonej poprzez swą grupę karbonylową nieacylowanej lub N-acylowanej reszty aminokwasu, lub jego reaktywnej pochodnej kwasowej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 3a (a w szczególności o wzorze 3a'), w którym B1ma wyżej podane znaczenie, a n i pozostałe rodniki mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 3a (lub 3a') i 4 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające; lub też c) prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 5 (a w szczególności o wzorze 5'), w którym rodniki mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 6 (a w szczególności o wzorze 6'), w którym n i rodniki mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 5 (lub 5') i 6 (lub 6') obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające; lub też d) prowadzi się kondensację kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 7 (a w szczególności o wzorze 7), w którym rodniki mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywnej pochodnej, z aminozwiązkiem o ogólnym wzorze 8, w którym n i R5 mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego reaktywną pochodną przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 7 (lub 7) i 8 obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym ewentualnie usuwa się obecne grupy zabezpieczające; lub też e) albo (i) eteryfikuje się hydroksyzwiązek o ogólnym wzorze 9 (a w szczególności o wzorze 9'), w którym n i rodniki mają takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, lub jego alkoholan, z użyciem związku o ogólnym wzorze 10, w którym R6 ma takie samo znaczenie jak w związkach o wzorze 1, a W1oznacza grupę odszczepiającą się, albo (ii) eteryfikuje się reaktywną pochodną hydroksyzwiązku o ogólnym wzorze 9 (lub o wzorze 9) z użyciem związku o ogólnym wzorze 10a, w którym R6 ma wyżej podane znaczenie, lub jego alkoholanu, przy czym w wyjściowych związkach o wzorach 9 (lub 9'), 10 i 10a obecne w nich wolne grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup biorących udział w reakcji, są w razie potrzeby zabezpieczone, po czym usuwa się obecne grupy zabezpieczające, lub też f) usuwa się grupy zabezpieczające obecne w związku o wzorze 1 (a w szczególności o wzorze 1'), w którym podstawniki mają wyżej podane znaczenie, pod warunkiem, że w tym związku o wzorze 1 co najmniej jedna grupa funkcyjna jest zabezpieczona grupami zabezpieczającymi, przy czym, o ile nie wspomniano o tym powyżej w konkretnych przypadkach, wszystkie związki wyjściowe ze sposobów od a) do f) mogą być stosowane w postaci soli gdy zawierają grupy tworzące sól, i/lub, w razie potrzeby, związek o wzorze 1 (lub 1') otrzymany jednym z powyższych sposobów od a) do f), zawierający co najmniej jedną grupę tworzącą sól, przeprowadza się w jego sól, i/lub otrzymaną sól przeprowadza się w wolny związek lub inną sól, i/lub rozdziela się mieszaniny izomeryczne związków o wzorze 1 (lub 1'), jeśli takowe powstają, i/lub przeprowadza się nowy związek o wzorze 1 (lub 1') w inny nowy związek o wzorze 1 (lub 1'). Powyższe sposoby opisano dokładniej poniżej. W opisie odpowiednich etapów procesu rodniki R 1, R2, R3, R4 i R5 oraz symbol n, zarówno powyżej, jak i poniżej, mają znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1, o ile nie zaznaczono inaczej.

45 W każdym przypadku wytwarzania związków o wzorze 1 korzystne jest wytwarzanie związków o wzorze 1', w którym n oraz rodniki mają znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1. W odpowiednich sposobach związki o zaznaczonych apostrofami wzorach 1', 1a', 3', 3a', 5', 6', 7 i 9, o podanej stereospecyficzności, są szczególnie korzystne w porównaniu z odpowiednimi związkami o wzorach 1, 1a, 3, 3a, 5, 6, 7 i 9 bez podanej stereospecyficzności; odpowiednie mieszaniny związków, w których atomy węgla (w podanej kolejności C(5), C(2) i C(4)) związane z rodnikiem R2-CH2, rodnikiem R3-CH2 i znajdującą się między nimi grupą OH, m ają konfigurację (2R,4S,5S) lub konfigurację (2S,4R,5R), są w każdym przypadku mniej korzystne niż związki zaznaczone apostrofem, ale znacznie korzystniejsze niż odpowiednie związki bez zaznaczonej jakiejkolwiek stereospecyficzności. W poniższym opisie korzystnie mieszaniny odpowiednich związków o konfiguracji (2R,4S,5S) i konfiguracji (2S,4R,5R) lub, w szczególności, odpowiadające im związki o wzorze oznaczonym apostrofem, można w każdym przypadku zastosować zamiast związków o wzorach 1, 1a, 3,3 a, 5,6,7 i 9, pod warunkiem, że jest to znaczące z chemicznego punktu widzenia; odnosi się to również do części dotyczącej dodatkowych sposobów i związków wyjściowych. Sposób a) (wytwarzanie wiązania amidowego) W związkach wyjściowych o wzorach 2 i 3 grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup, które biorą udział w reakcji lub nie reagują w warunkach reakcji, są niezależnie od siebie zabezpieczone grupami zabezpieczającymi. Do grup zabezpieczających te grupy funkcyjne w związkach wyjściowych, których reakcji pragnie się uniknąć, zwłaszcza grupy karboksylowe, aminowe, hydroksylowe i merkapto, należą w szczególności grupy zabezpieczające (zwykłe grupy zabezpieczające) powszechnie wykorzystywane w syntezie chemicznej związków peptydowych lub cefalosporyn i penicylin, a także kwasów nukleinowych i cukrów. Takie grupy zabezpieczające m ogą znajdować się już w prekursorach i służą do zabezpieczenia określonych grup funkcyjnych przed niepożądanymi reakcjami ubocznymi, takimi jak reakcje acylowania, eteryfikacji, estryfikacji, utleniania, solwolizy, itp. W pewnych przypadkach grupy zabezpieczające mogą dodatkowo powodować selektywny przebieg reakcji, np. przebieg stereoselektywny. Cechą charakterystyczną grup zabezpieczających jest to, że można je łatwo odłączyć, to jest bez niepożądanych reakcji ubocznych, np. drogąsolwolizy, redukcji, fotolizy lub nawet enzymatycznie, np. również w warunkach fizjologicznych, oraz to, że nie znajdują się one w produktach końcowych. Związki o wzorze 1 zawierające zabezpieczone grupy funkcyjne, w których grupy zabezpieczające zostają odłączone w warunkach fizjologicznych, mogą wykazywać wyższy stopień metabolicznej trwałości albo lepsze właściwości farmakodynamiczne w porównaniu z odpowiednimi związkami zawierającymi wolne grupy funkcyjne. Zabezpieczanie grup funkcyjnych takimi grupami zabezpieczającymi, same grupy funkcyjne, oraz reakcje przeprowadzane w celu ich usunięcia opisano np. w takich znanych pracach jak J.F.W. McOmie, Protective Groups in Organie Chemistry, Plenum Press, Londyn i Nowy Jork, 1973, Th. W. Green, Protective Groups in Organie Synthesis, Wiley, Nowy Jork 1981, The Peptides, Vol. 3 (redakcja E. Gross i J. Meienhofer), Academic Press, Londyn i Nowy Jork, 1981, Methoden der Organischen Chemie ( Methods of Organie Chemistry, Houben Weyl, wydanie 4, Vol. 15/1, Georg Thieme Verlag, Stuttgart 1974, H.D. Jakubke i H. Jescheit, Aminosäuren, Peptide, Proteine (Aminoacids, Peptides and Proteins), Verlag Chemie, Weinheim, Deerfield Beech i Basel 1982, oraz Jochen Lehmann, Chemie der Kohlenhydrate: Monosaccharide und Derivative (Carbohydrates: Monosaccharides and Derivatives) Georg Thieme Verlag, Stuttgart Grupę karboksylową zabezpiecza się np. w postaci grupy estrowej, którą można selektywnie odszczepić w łagodnych warunkach. Grupa karboksylowa zabezpieczona w postaci zestryfikowanej jest w szczególności zestryfikowana grupąniższą-alkilową, korzystnie rozgałęzioną w pozycji 1 tej grupy niższej-alkilowej lub podstawiona odpowiednimi podstawnikami w pozycji 1 lub 2 tej niższej grupy alkilowej.

46 Zabezpieczoną grupę karboksylową zestryfikowaną grupą niższą-alkilową stanowi np. metoksykarbonyl lub etoksykarbonyl. Zabezpieczoną grupę karboksylową zestryfikowaną grupą niższą-alilową rozgałęzioną w pozycji 1 tej grupy niższej-alkilowej stanowi np. tert-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak tert-butoksykarbonyl. Zabezpieczoną grupę karboksylową zestryfikowaną grupą niższą-alkilową podstawioną w pozycji 1 lub 2 tej grupy niższej-alkilowej odpowiednimi podstawnikami stanowi np. 1-arylo- -niższy-alkoksykarbonyl, taki jak arylometoksykarbonyl zawierający jeden lub dwa rodniki arylowe, w którym aryl stanowi fenyl niepodstawiony albo mono-, di- lub tripodstawiony np. niższym alkilem, np. tert-niższym-alkilem, takim jak tert-butyl, niższym alkoksylem, takim jak metoksyl, hydroksylem, atomem chlorowca, np. chloru i/lub grupą nitro, przykładowo benzyloksykarbonyl, benzyloksykarbonyl podstawiony wspomnianymi podstawnikami, np. 4-nitrobenzyloksykarbonyl lub 4-metoksybenzyloksykarbonyl, difenylometoksykarbonyl lub difenylometoksykarbonyl jest podstawiony wspomnianymi podstawnikami, np. di(4-metoksyfenylo)metoksykarbonyl, oraz, dodatkowo, karboksyl zestryfikowany grupą niższą-alkilową podstawioną w pozycji 1 lub 2 odpowiednimi podstawnikami, taki jak 1-niższy-alkoksy-niższy-alkoksykarbonyl, np. metoksymetoksykarbonyl, 1-metoksyetoksykarbonyl lub 1-etoksyetoksykarbonyl, 1-niższy-alkilotio-niższy-alkoksykarbonyl, np. 1-metylotiometoksykarbonyl lub 1 -etylotioetoksykarbonyl, aroilometoksykarbonyl, w którym grupę aroilową stanowi grupa benzoilowa, niepodstawiona lub podstawiona np. atomem chlorowca, takim jak atom bromu, np. fenyloacyloksykarbonyl, 2-chlorowco-niższy-alkoksykarbonyl, np. 2,2,2-trichloroetoksykarbonyl, 2-bromoetoksykarbonyl lub 2-jodoetoksykarbnyl, a także 2-(tripodstawiony-sililo)-niższy-alkoksykarbonyl, w którym podstawniki, niezależnie jeden od drugiego, stanowią w każdym przypadku alifatyczne, aryloalifatyczne, cykloalifatyczne lub aromatyczne rodniki węglowodorowe, niepodstawione lub podstawione np. niższym alkilem, niższym alkoksylem, arylem, atomem chlorowca i/lub grupą nitrową, np. niższy alkil, niepodstawiony lub podstawiony w sposób podany powyżej, fenylo-niższy-alkil, cykloalkil lub fenyl, np. 2-tri-niższy-alkilosililo-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak 2-tri-niższy-alkilosililoetoksykarbonyl, np. 2-triarylosililoetoksykarbonyl, taki jak trifenylosililoetoksykarbonyl. Grupa karboksylowa może być zabezpieczona także w postaci organicznej grupy sililoksykarbonylowej. Organiczną grupę sililoksykarbonylową stanowi np. grupa tri-niższa-alkilosililoksykarbonylowa, taka jak trimetylosiłiloksykarbonyl. Atom krzemu w grupie sililoksylowej może być również podstawiony dwoma niższymi alkilami, np. metylami oraz grupą aminową lub karboksylową drugiej cząsteczki o wzorze 1. Związki zawierające takie grupy zabezpieczające można wytwarzać stosując np. jako środki sililujące odpowiednie tri-niższe-alkilochlorowcosilany, takie jak tert-butylodimetylochlorosilan. Grupa karboksylowa jest również zabezpieczana w postaci wewnętrznego estru z grupą hydroksylową obecną w cząsteczce w odpowiedniej odległości, np. w pozycji y względem grupy karboksylowej, czyli w postaci laktonu, korzystnie y-laktonu. Zabezpieczoną grupę karboksylową stanowi korzystnie tert-niższy-alkilokarbonyl, np. tert-butoksykarbonyl, benzyloksykarbonyl, 4-nitrobenzyloksykarbonyl, 9-fluorenylometoksykarbonyl lub difenylometoksykarbonyl, albo zabezpieczona grupa karboksylowa w postaci laktonu, zwłaszcza y-laktonu. Zabezpieczona grupa aminowa jest zabezpieczona grupą zabezpieczającą grupę aminową np. w postaci grupy acyloaminowej, arylometyloaminowej, zeteryfikowanej grupy merkaptoaminowej, grupy 2-acylo-niższej-alk-1-enyloaminowej lub sililoaminowej, albo w postaci grupy azydo. W grupie acyloaminowej acylem jest np. rodnik acylowy organicznego kwasu karboksylowego zawierający np. do 18 atomów węgla, a zwłaszcza kwasu niższego-alkanokarboksylowego, niepodstawionego lub podstawionego np. atomem chlorowca lub grupą arylową albo kwasu benzoesowego, niepodstawionego lub podstawionego np. atomem chlorowca albo grupą niższą-alkoksylową lub nitrową, bądź też, korzystnie, półester kwasu węglowego. Do takich grup acylowych należy korzystnie niższy alkanoil, taki jak formyl, acetyl, propionyl lub piwaloil,

47 chlorowco-niższy-alkanoil, np. 2-chlorowcoacetyl, taki jak 2-chloro-, 2-bromo-, 2-jodo-, 2,2,2-trifluoro- lub 2,2,2-trichloroacetyl, benzoil, niepodstawiony lub podstawiony np. atomem chlorowca albo grupą niższą-alkoksylową lub nitrową, taki jak benzolil, 4-chlorobenzoil, 4-metoksybenzoil lub 4-nitrobenzoil, niższy-alkoksykarbonyl, niższy-alkoksykarbonyl korzystnie rozgałęziony w pozycji 1 grupy niższej-alkilowej lub odpowiednio podstawiony w pozycji 1 lub 2, np. tert-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak tert-butoksykarbonyl, 1-arylo-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak arylometoksykarbonyl zawierający jeden, dwa lub trzy rodniki arylowe będące grupami fenylowymi niepodstawionymi lub podstawionymi jedną lub większą liczbą np. niższych alkili, zwłaszcza tert-niższych-alkili, takich jak tert-butyl, niższych-alkoksyli, takich jak metoksyl, hydroksyli, atomów chlorowca, takich jak atom chloru, i/lub grup nitrowych, np. benzyloksykarbonyl, 4-nitrobenzyloksykarbonyl, difenylometoksykarbonyl, 9-fluorenylometoksykarbonyl lub di-(4-metoksyfenylo)metoksykarbonyl, aroilometoksykarbonyl, w którym grupę aroilową stanowi benzoil niepodstawiony lub, korzystnie, podstawiony, np. atomem chlorowca, takim jak atom bromu, np. fenyloacyloksykarbonyl, 2-chlorowco-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak 2,2,2-trichloroetoksykarbonyl, 2-bromoetoksykarbonyl lub 2-jodoetoksykarbnyl, 2-(tri-podstawionysililo)-niższy-alkoksykarbonyl, np. 2-tri-niższy-alkilosililo-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak 2-trimetylosililoetoksykarbonyl lub 2-(di-n-butylometylosililo)etoksykarbonyl, albo też triarylosililo-niższy-alkoksykarbonyl, np. trifenylosililoetoksykarbonyl. W grupie arylornetyloaminowej, np. mono-, di- lub, w szczególności, triarylometyloaminowej rodnikami arylowymi są zwłaszcza rodniki fenylowe, niepodstawione lub podstawione. Do przykładowych grup tego typu należą grupa benzylowa, difenylometylowa, a zwłaszcza trityloaminowa. W zeteryfikowanej grupie merkaptoaminowej grupa merkapto jest obecna głównie jako podstawiona grupa arylotio lub arylo-niższa-alkilotio, przy czym arylem jest np. fenyl, niepodstawiony lub podstawiony np. grupą niższą-alkilową, taką jak metyl lub tert-butyl, grupą niższą-alkoksylową, taką jak metoksyl, atomem chlorowca, takim jak atom chloru i/lub grupą nitrową, np. jako grupa 4-nitrofenylotio. W rodniku 2-acylo-niższym-alk-1-enylowym, który można stosować jako grupę zabezpieczającą grupę aminową, acylem jest np. odpowiedni rodnik pochodzący od kwasu niższego-alkanokarboksylowego, od kwasu benzoesowego, niepodstawionego lub podstawionego, np. grupą niższą-alkilową, taką jak metyl lub tert-butyl, niższą-alkoksylową, taką jak metoksyl, atomem chlorowca, takim jak atom chloru i/lub grupą nitrową, albo, w szczególności, półester kwasu węglowego, taki jak niższy-alkilowy półester kwasu węglowego. Do odpowiednich grup zabezpieczających należy w szczególności 1-niższy-alkanoilo-niższy-alk-1-en-2-yl, np. 1-niższy-alkanoilo-prop-1-en-2-yl, taki jak 1-acetyloprop-1-en-2-yl, albo niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alk-1-en-2-yl, np. niższy-alkoksykarbonyloprop-1-en-2-yl, taki jak 1-etoksykarbonyloprop- 1 -en-2-yl. Grupę sililoaminową stanowi np. grupa tri-niższa-alkilosililoaminowa, taka jak grupa trimetylosililoaminowa lub tert-butylodimetylosililoaminowa. Atom krzemu w grupie sililoaminowej może być również tylko podstawiony dwiema grupami niższymi-alkilowymi, np. grupami metylowymi, i grupą aminową lub grupą karboksylową z drugiej cząsteczki o wzorze 1. Związki zawierające takie grupy zabezpieczające można wytworzyć np. stosując jako środki sililujące odpowiednie chlorosilany, takie jak tert-butylodimetylochlorosilan. Grupę aminową można również zabezpieczyć przeprowadzając ją w formę protonowaną; do odpowiednich przydatnych anionów należą przede wszystkim aniony pochodzące od mocnych kwasów nieorganicznych, takich jak kwas siarkowy, kwas fosforowy lub kwas chlorowcowodorowy, np. anion chlorkowy lub bromkowy, albo od organicznych kwasów sulfonowych, takich jak kwas p-toluenosulfonowy. Do korzystnych grup zabezpieczających aminę należy niższy-alkoksykarbonyl, fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, fluorenylo-niższy-alkoksykarbonyl, 2-niższy-alkanoilo-niższy-alk- -1 -en-2-yl lub niższy-alkoksykarbonylo-niższy-alk-1 -en-2-yl, a zwłaszcza tert-butoksykarbonyl lub benzyloksykarbonyl.

48 Grupa hydroksylowa może być np. zabezpieczona grupą acylową, np. grupą niższą-alkanoilową, niepodstawioną lub podstawioną atomem chlorowca, takim jak atom chloru, taką jak acetyl lub 2,2-dichloroacetyl, albo, w szczególności, rodnikiem acylowym określonym w odniesieniu do zabezpieczonych grup aminowych, albo jako półester kwasu węglowego. Grupa hydroksylowa może być również zabezpieczona grupą tri-niższą-alkilosililową, np. trimetylosililową, triizopropylosililową lub tert-butylodimetylosililową, łatwo odszczepialną grupą eteryfikującą, np. grupą alkilową, taką jak grupa tert-niższa-alkilowa, taka jak tert-butyl, grupą oksa- lub tia-alifatyczną lub -cykloalifatyczną, w szczególności 2-oksa-lub 2-tia-alifatyczną lub -cykloalifatyczną grupą węglowodorową, np. grupą 1-niższą-alkoksy-niższą-alkilową lub 1-niższą-alkilotio-niższą-alkilową, taką ja k metoksymetyl, 1-metoksymetyl, 1-etoksymetyl, metylotiometyl, 1-metylotioetyl lub 1-etylotioetyl, albo grupą 2-oksa- lub 2-tia-cykloalkilową zawierającą 5-7 atomów węgla, taką jak 2-tetrahydrofuranyl lub 2-tetrahydropiranyl oraz odpowiednie analogi tia, bądź też grupą 1-fenylo-niższą-alkilową, taką jak benzyl, difenylometyl lub trityl, przy czym rodniki fenylowe mogą być podstawione np. atomami chlorowca, np. chloru, grupami niższymi-alkoksylowymi, np. metoksylowymi i/lub grupami nitrowymi. Do korzystnych grup zabezpieczających grupę hydroksylową należy np. 2,2,2-trichloroetosykarbonyl, 4-nitrobenzyloksykarbonyl, difenylometoksykarbonyl, benzyl i trityl. Dwie grupy hydroksylowe, zwłaszcza sąsiednie grupy hydroksylowe, występujące w cząsteczce, albo sąsiadujące ze sobą grupa hydroksylowa i grupa aminowa, m ogą być np. zabezpieczone dwuwartościowymi grupami zabezpieczającymi, takimi jak grupa metylenowa, która jest korzystnie podstawiona, np. jedną lub dwiema grupami niższymi-alkilowymi lub grupą okso, np. niższy alkiliden, taki jak izopropyliden, cykloalkiliden, taki jak cykloheksyliden, grupa karbonylowa lub benzyliden. Grupa hydroksylowa znajdująca się w sąsiedztwie grupy karboksylowej może być zabezpieczona przez wytworzenie wewnętrznego estru (laktonu), zwłaszcza y-laktonu. Korzystnie zabezpieczona grupa hydroksylowa jest zabezpieczona grupą tri-niższą-alkilosililową lub jako lakton, zwłaszcza grupą tert-butylodimetylosililową lub jako y-lakton. Grupa merkaptanowa, np. w cysteinie, może być zabezpieczona zwłaszcza przez S-alkilowanie niepodstawionymi lub podstawionymi rodnikami alkilowymi, sililowanie, wytwarzanie tioacetalu, S-acylowanie lub przez wytwarzanie asymetrycznych grup disulfidowych. Do korzystnych grup zabezpieczających merkaptan należy np. benzyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodniku fenylowym, np. grupą metoksylową lub nitrową, taki jak 4-metoksybenzyl, difenylometyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony w rodnikach fenylowych, np. grupami metoksylowymi, taki jak di-(4-metoksyfenylo)metyl, trifenylometyl, pirydylodifenylometyl, trimetylosilil, benzylotiometyl, tetrahydropiranyl, acyloaminometyl, taki jak acetamidometyl, izobutyryloacetamidometyl lub 2-chloroacetamidometyl, benzoil, benzyloksykarbonyl albo alkilo-, zwłaszcza niższy-alkiloaminokarbonyl, taki jak etyloaminokarbonyl, a także grupa niższa-alkilotio, taka jak S-etylotio lub S-tert-butylotio, albo grupa S-sulfo. Zgodnie z niniejszym zgłoszeniem nośnik polimerowy, przydatny np. w syntezie Merrifield'a, związany w sposób umożliwiający łatwe odszczepienie z grupą funkcyjną, którą trzeba zabezpieczyć, np. z grupą karboksylową, należy również uważać za grupę zabezpieczającą, np. grupę zabezpieczającą grupę karboksylową. Odpowiednim nośnikiem polimerowym tego typu jest zwłaszcza żywica polistyrenowa słabo usieciowana na drodze kopolimeryzacji z diwinylobenzenem, zawierająca odpowiednie elementy mostkowe zapewniające odwracalne wiązanie. Kwasami o wzorze 2 są kwasy karboksylowe lub kwasy sulfonowe zawierające wolną grupę karboksylową lub wolną grupę sulfonową albo ich reaktywne pochodne, np. aktywny ester pochodzący od wolnego związku karboksylowego lub sulfonowego, reaktywny bezwodnik lub, dodatkowo, reaktywny cykliczny amid. Reaktywne pochodne można także wytwarzać in situ. Do aktywnych estrów związków o wzorze 2 zawierających grupę karboksylową należą w szczególności estry nienasycone przy łączącym atomie węgla grupy estryfikującej, np. estry typu winylowego, takie jak ester winylowy (otrzymywany np. przez transestryfikację odpowiedniego estru octanem winylu - metoda aktywnego estru winylowego), estry karbamoilowe

49 (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas odczynnikiem izoksazoliowym - metoda 1,2-oksazoliowa lub metoda Woodwarda) albo ester 1-niższy-alkoksywinylowy (otrzymywany np. przez działanie na odpowiedni kwas niższym-alkoksyacetylenem - metoda etoksyacetylenowa), estry typu amidynowego, takie jak N,N'-dipodstawione amidynoestry (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas odpowiednio N,N'-dipodstawionym karbodiimidem, np. N,N'-dicykloheksylokarbodiimidem - metoda karbodiimidowa), N,N-dipodstawione amidynoestry (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas N,N-dipodstawionym cyjanamidem - metoda cyjanamidowa), odpowiednie estry arylowe, zwłaszcza estry fenylowe, podstawione grupami przyciągającymi elektrony (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas odpowiednio podstawionym fenolem, np. 4-nitrofenolem, 4-metylosulfonylofenolem, 2,4,5-trichlorofenolem, 2,3,4,5,6-pentachlorofenolem lub 4-fenylodiazofenolem, w obecności środka kondensującego, takiego jak N,N'-dicykloheksylokarbodiimid - metoda aktywnego estru arylowego), estry cyjanometylowe (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas chloroacetonitrylem w obecności zasady - metoda z estrem cyjanometylowym), tioestry, zwłaszcza fenylotioestry, niepodstawione lub podstawione np. grupą nitrową (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas tiofenolami, które są niepodstawione lub podstawione np. grupami nitrowymi, miedzy innymi z użyciem metody bezwodnikowej lub metody karbodiimidowej - metoda aktywnych estrów tiolowych) albo, w szczególności, aminoestry lub amidoestry (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas związkiem N-hydroksyaminowym lub związkiem N-hydroksyamidowym, takim jak np. N-hydroksysukcynimid, N-hydroksypiperydyna, N-hydroksyftalimid, N-hydroksy-5-norborneno-2,3-dikarboksyimid, N-hydroksybenzotriazol lub 3-hydroksy-3,4-dihydro-1,2,3-benzotriazyn-4-on, z wykorzystaniem metody bezwodnikowej lub metody karbodiimidowej - metoda aktywnych N-hydroksyestrów). Można także wykorzystywać estry wewnętrzne, np. y-laktony. Bezwodniki kwasów mogą stanowić symetryczne lub, korzystnie, mieszane bezwodniki tych kwasów, np. bezwodniki z kwasami nieorganicznymi, takie jak halogenki kwasowe, zwłaszcza chlorki kwasowe (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas chlorkiem tionylu, pentachlorkiem fosforu lub chlorkiem oksalilu - metoda chlorku kwasowego), azydki (otrzymywane np. z odpowiedniego estru kwasowego poprzez odpowiedni hydrazyd i działanie na niego kwasem azotawym - metoda azydkowa), bezwodniki z półestrami kwasu węglowego, np. z niższymi-alkilowymi półestrami kwasu węglowego (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas chloromrówczanami niższego-alkilu, np. chloromrówczanem izobutylu lub 1-niższą-alkoksykarbonylo-2-niższą-alkoksy-1,2-dihydrochinoliną - metoda mieszanych bezwodników O-alkilowęglowych), trichlorometylowęglany (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas węglanem bis (trichlorometylu) w eterze/pirydynie), bezwodniki z dichlorowcowanym, zwłaszcza dichlorowanym kwasem fosforowym (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas tlenochlorkiem fosforu - metoda tlenochlorku fosforu), bezwodniki z innymi pochodnymi kwasu fosforowego (np. te, które można otrzymać z N-fenylofosforoamidochlorydanem fenylu lub w reakcji amidów kwasu alkilofosforowego w obecności bezwodników sulfonowych i/lub dodatków zmniejszających racemizację takich jak N-hydroksybenzotriazol, bądź też w obecności cyjanofosfonianów dietylu), albo z pochodnymi kwasu fosforowego lub bezwodniki z kwasami organicznymi, takie jak mieszane bezwodniki z organicznymi kwasami karboksylowymi (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas halogenkiem niższego-alkano- lub fenylo-niższego-alkanokarbonylu, niepodstawionym lub podstawionym, np. chlorkiem fenyloacetylu, chlorkiem piwaloilu lub chlorkiem trifluoroacetylu - metoda mieszanych bezwodników karboksylowych) lub z organicznymi kwasami sulfonowymi (otrzymywane np. przez działanie na sól, taką jak sól z metalem alkalicznym odpowiedniego kwasu organicznym halogenkiem sulfonylu, takim jak chlorek niższego-alkano- lub arylo-, np. metano- lub p-tioluenosulfonylu - metoda mieszanych bezwodników sulfonowych), a także bezwodniki symetryczne (otrzymywane np. przez kondensację odpowiedniego kwasu w obecności karbodiimidu lub 1 -dietyloaminopropynu - metoda bezwodników symetrycznych).

50 Do odpowiednich cyklicznych amidów należą zwłaszcza amidy z 5-członowymi grupami diazacyklicznymi o charakterze aromatycznym, takie jak amidy z imidazolami, np. z imidazolem (otrzymywane np. przez działanie na odpowiedni kwas N,N'-karbonylodiimidazolem - metoda imidazolowa) lub z pirazolem (otrzymywane np. poprzez hydrazyd kwasowy, przez działanie acetyloacetonem - metoda pirazolidowa). Jak wspomniano powyżej, pochodne kwasów karboksylowych, które stosuje się jako środki acylujące, można także wytwarzać in situ. Tak więc N,N'-dipodstawione amidynoestry można wytwarzać in situ poddając mieszaninę związku wyjściowego o wzorze 3 i kwasu o wzorze 2, stosowanego jako środek acylujący, w obecności odpowiedniego N,N'-dipodstawionego karbodiimidu, np. N,N'-dicykloheksyłokarbodiimidu, reakcji w obecności odpowiedniej zasady, takiej jak trietyloamina i/lub dodatku zmniejszającego racemizację, takiego jak N-hydroksybenzotriazol. Ponadto aminoestry lub amidoestry kwasów stosowanych jako środki acylujące można wytwarzać w obecności wyjściowego związku o wzorze 3, który ma być zacytowany, w reakcji mieszaniny odpowiedniego kwasu i aminowych m ateriałów wyjściowych w obecności N,N'-dipodstawionego karbodiimidu, np. N,N'-dicykloheksylokarbodiimidu, oraz N-hydroksyaminy lub N-hydroksyamidu, np. N-hydroksysukcynimidu, w obecności lub bez odpowiedniej zasady, np. 4-dimetyloaminopirydyny. Aktywowanie można również osiągnąć in situ przez reakcję ze związkami N,N,N',N'-tetraalkilouroniowymi, takimi jak heksafluorofosforan O-benzotriazol-1-ilo-N,N,N',N'-tetrametylouroniowy (korzystnie w obecności trzeciorzędowej zasady aminowej, zwłaszcza N-metylomorfoliny). Bezwodniki fosforowe kwasów karboksylowych o wzorze 2 można również wytworzyć in situ w reakcji amidu kwasu alkilofosforowego, takiego jak heksametylofosfotriamid, w obecności bezwodnika sulfonowego, takiego jak bezwodnik 4-toluenosulfonowy, z taką solą jak tetrafluoroboran, np. tetrafluoroboran sodowy, albo z inną pochodną heksametylofosfotriamidu, taką jak heksafluorofosforan benzotriazol-1-iloksytris(dimetyloamino)fosfoniowy, korzystnie w obecności dodatku obniżającego racemizację, takiego jak N-hydroksybenzotriazol, z dodatkiem lub bez trzeciorzędowej zasady aminowej, takiej jak N-metylomorfolina. Można także przeprowadzić reakcję z cyjanofosfonianami di-niższego-alkilu, takimi jak cyjanofosfonian dietylu, w obecności trzeciorzędowej zasady aminowej, takiej jak trietyloamina. Ponadto pochodne kwasu chlorowęglowego i kwasów karboksylowych o wzorze 2 można wytwarzać bezpośrednio in situ w reakcji odpowiedniego alkoholu z fosgenem lub jego analogiem, takim jak tiofosgen (czyli węglan bis(trichlorometylu)) w obecności lub bez dodatku trzeciorzędowej zasady aminowej, takiej jak trietyloamina, a następnie poprzez reakcję ze związkiem o wzorze 3. Grupa aminowa w związkach o wzorze 3 uczestnicząca w reakcji, korzystnie zawiera co najmniej jeden reaktywny atom wodoru, zwłaszcza wtedy, gdy reagująca z nią grupa karboksylowa jest w formie reaktywnej; może ona jednak również zostać przekształcona w pochodną, np. w reakcji z fosforynem, takim jak chlorofosforyn dietylu, chlorofosforyn 1,2-fenylenu, dichlorofosforyn etylenu lub pirofosforyn tetraetylu. Pochodną takiego związku z grupą aminową jest również np. halogenek karbamoilu, w którym grupa aminowa biorąca udział w reakcji została podstawiona chlorwcokarbonylem, np. chlorokarbonylem. Kondensację prowadzącą do powstania wiązania amidowego można prowadzić znanym sposobem, np. opisanym w takich znanych pracach jak Houben Weyl, Methoden der Organischen Chemie (Methods of Organie Chemistry), 4 wydanie, Vol. 15/11 (1974), Vol. IX (1975), Georg Thieme Verlag, Stuttgart, The Peptides (E. Gross i J. Meienhofer, redakcja), Vol. 1 i 2, Academic Press, Londyn i New York, 1978/1980 lub M. Bodansky Principles of Peptide Synthesis, Springer-Verlag, Berlin, Kondensację wolnego kwasu karboksylowego z odpowiednią aminą możną korzystnie prowadzić w obecności dostępnych w handlu środków kondensujących. Do przykładowych dostępnych w handlu środków kondensujących należąkarbodiimidy, np. dietylo-, dipropylolub N-etylo-N'-(3-dimetyloaminopropylo)karbodiimid, a zwłaszcza dicykloheksylokarbodiimid, a ponadto odpowiednie związki karbonylowe, takie jak karbonylodiimidazol, związki 1,2-oksazoliowe, np. 3'-sulfonian 2-etylo-4-fenylo-1,2-oksazoliowy i nadchloran

51 tert-butylo-5-metyloizoksazoliowy, odpowiedni związek acyloaminowy, np. 2-etoksy-1-etoksykarbonylo-1,2-dihydrochinolina, związki N,N,N',N'-tetraalkilouroniowe, takie jak heksafluorofosforan O-benzotriazol-1-ilo-N,N,N',N'-tetrametylouroniowy, a także aktywne pochodne kwasu fosforowego, np. azydek difenylofosforylu, cyjanek dietylofosforylu (czyli cyjanofosfonian dietylu), N-fenylofosforoamidochlorydan fenylu, chlorek bis (2-okso-3-oksazolidynylo)fosfinowy lub heksafluorek benzotriazol-1-iloksytris(dimetyloamino)fosfoniowy. W razie potrzeby lub gdy jest to pożądane, dodaje się zasadę organiczną, korzystnie tripodstawioną zasadę azotową np. tri-niższą-alkiloaminę, np. z dużymi podstawnikami, taką jak etylodiizopropyloamina, albo z nierozgałęzionymi podstawnikami, taką jak w szczególności trietyloamina, albo zasadę heterocykliczną np. pirydynę, 4-dimetyloaminopirydynę lub, korzystnie, N-metylomorfolinę. Zasada może być także związana z nośnikiem polimerowym, np. z polistyrenem, np. jako zasada polyhünig (czyli diizopropyloaminometylopolistyren). Można także dodawać odczynniki obniżające racemizację, takie jak N -hydroksybenzotriazol, ewentualnie w połączeniu z zasadami organicznymi, takimi jak zasady wymienione bezpośrednio powyżej. Kondensację aktywnych estrów, reaktywnych bezwodników lub reaktywnych cyklicznych amidów z odpowiednimi aminami prowadzi się zazwyczaj w obecności zasady organicznej, np. prostych tri-niższych-alkiloamin, takich jak trietyloamina lub tributyloamina, zasady polyhünig albo jednej ze wspomnianych powyżej zasad organicznych. W razie potrzeby lub gdy jest to pożądane, dodatkowo stosuje się środki kondensujące, takie jak środki wymienione przy omawianiu kondensacji wolnych kwasów karboksylowych. Kondensację bezwodników kwasowych z aminami można także prowadzić przykładowo w obecności węglanów nieorganicznych, np. węglanu albo wodorowęglanu amonowego lub metalu organicznego, takich jak węglan lub wodorowęglan sodowy lub potasowy (zazwyczaj wraz z siarczanem). Chlorki karbonylu lub węglanu 4-nitrofenylu, a także pochodne kwasu chlorowęglowego otrzymane z kwasu o wzorze 2, korzystnie kondensuje się z odpowiednimi aminami w obecności zasady organicznej, np. wyżej wspomnianych tri-niższych-alkiloamin lub zasad heterocyklicznych, w obecności lub bez wodorosiarczanu. Kondensację korzystnie prowadzi się w obojętnych, aprotycznych, korzystnie bezwodnych rozpuszczalnikach lub mieszaninach rozpuszczalników, np. w karboksyamidzie, takim jak formamid lub dimetyloformamid, chlorowcowanym węglowodorze, np. w chlorku metylenu, tetrachlorku węgla lub chlorobenzenie, w ketonie, np. w acetonie, w cyklicznym eterze, np. w tetrahydroforanie, w estrze, np. w octanie etylu, albo w nitrylu, np. w acetonitrylu, albo w mieszaninie takich rozpuszczalników, w razie potrzeby w obniżonej lub w podwyższonej temperaturze, np. w temperaturze od około -40 C do około 100 C, korzystnie od około -20 C do około 50 C, bez gazu obojętnego (gazu ochronnego) lub w atmosferze gazu obojętnego, np. azotu lub argonu. Można także stosować wodne, np. alkoholowe rozpuszczalniki lub mieszaniny rozpuszczalników, np. etanol albo rozpuszczalniki aromatyczne, np. benzen lub toluen. W razie potrzeby można także dodawać niższego alkanonu, takiego jak aceton, w obecności wodorotlenków metalu alkalicznego jako zasad. Kondensację można także prowadzić sposobami znanymi jako synteza w fazie stałej, opracowana przez Merrifield'a i opisana np. w Angew. Chem. 97, (1985), Naturwissenschaften 71, (1984) lub R.A. Houghten, Proc.Natl. Acad. Sei. USA 82, (1985). Wiele reakcji typów podanych powyżej w odniesieniu do kwasów karboksylowych o wzorze 2 oraz analogicznych reaktywnych pochodnych kwasów sulfonowych, także w przypadku związków o wzorze 2, do których ma być przyłączona grupa sulfonowa, można także wykorzystać w analogiczny sposób do wytwarzania związków sulfonamidowych o wzorze 1, a zwłaszcza 1'. Tak wiec przykładowo można stosować aktywne estry sulfonowe, takie jak odpowiednie estry arylowe, zwłaszcza podstawione grupami nitrowymi, takie jak estry 4-nitrofenylowe, wraz ze składnikiem aminowym o wzorze 3 w postaci amidku metalu alkalicznego, np. ary-

52 loamidku metalu alkalicznego, takiego jak anilinoamidek sodowy, albo w postaci soli zawierających azot związków heterocyklicznych z metalami alkalicznymi, np. pirolidku potasowego. Można także stosować reaktywne bezwodniki, takie jak np. odpowiednie symetryczne bezwodniki kwasów (wytwarzane np. w reakcji alkanosulfonowych soli srebrowych z chlorkami alkanosulfonylu) albo, korzystnie, niesymetryczne bezwodniki kwasów, np. bezwodniki z kwasami nieorganicznymi, takie jak halogenki sulfonylu, zwłaszcza chlorki sulfonylu (otrzymywane np. w reakcji odpowiedniego kwasu sulfonowego o wzorze 2 z chlorkami kwasów nieorganicznych, np. z chlorkiem tionylu lub pentachlorkiem fosforu), z organicznymi kwasami karboksylowymi (otrzymywane np. przez działanie halogenkiem sulfonylu na sól kwasu karboksylowego, taką jak sól z metalem alkalicznym, w analogiczny sposób do wspomnianej powyżej metody mieszanych bezwodników kwasowych) lub z azydkami (otrzymywane np. z odpowiedniego chlorku sulfonylu i azydku sodowego lub poprzez odpowiedni hydrazyd, na który działa się kwasem azotawym, w sposób analogiczny jak we wspomnianej metodzie azydkowej). Uwalnianie grup funkcyjnych zabezpieczonych grupami zabezpieczającymi w związkach o wzorze 1 zawierających zabezpieczone grupy funkcyjne, prowadzi się z użyciem jednej lub większej liczby metod wymienionych w sposobie f. Sposób b (wytwarzanie wiązania amidowego) W związkach wyjściowych o wzorach 3a i 4 grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup, które biorą udział w reakcji lub które nie reagują w warunkach reakcji, są zabezpieczone, niezależnie jedna od drugiej, grupami zabezpieczającymi. Grupy zabezpieczające, wolne kwasy karboksylowe i ich reaktywne pochodne, wolne aminy i ich reaktywne pochodne oraz sposoby kondensacji są zupełnie takie same jak w sposobie a) wytwarzania wiązania amidowego przy wykorzystaniu związków o wzorach 2 i 3, gdy kwasy karboksylowe o wzorze 4 zastosuje się zamiast kwasów o wzorze 2, a związki aminowe o wzorze 3a zastosuje się zamiast związków o wzorze 3. Uwalnianie grup funkcyjnych zabezpieczonych grupami zabezpieczającymi w uzyskanych związkach o wzorze 1 zawierających zabezpieczone grupy funkcyjne prowadzi się wykorzystując jedną lub więcej metod określonych w sposobie f). Sposób c) (wytwarzanie wiązania amidowego) W związkach wyjściowych o wzorach 5 i 6 grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup, które biorą udział w reakcji lub które nie reagują w warunkach reakcji, są zabezpieczone, niezależnie jedna od drugiej, grupami zabezpieczającymi. Grupy zabezpieczające, wolne kwasy karboksylowe i ich reaktywne pochodne, wolne aminy i ich reaktywne pochodne oraz sposoby kondensacji są zupełnie takie same jak w sposobie a) wytwarzania wiązania amidowego przy wykorzystaniu związków o wzorach 2 i 3, gdy kwasy karboksylowe o wzorze 5 zastosuje się zamiast kwasów o wzorze 2, a związki aminowe o wzorze 6 zastosuje się zamiast związków o wzorze 3. Oprócz reaktywnych pochodnych analogicznych do podanych w sposobie a) można także stosować reaktywną pochodną kwasu karboksylowego o wzorze 5 w postaci odpowiedniego y-laktonu o wzorze 20a, a zwłaszcza o wzorze 20a', w którym grupy R1, R2 i R3 m ają znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1. Reakcja przebiega następnie bezpośrednio, prowadząc do produktu końcowego w obecności kwasu organicznego, którym jest ewentualnie łagodny, np. podstawiony lub (korzystnie) niepodstawiony kwas niższy-alkanowy, taki jak kwas trichlorowcooctowy, np. kwas trichlorooctowy, a zwłaszcza kwas octowy, albo inny kwas organiczny o podobnej kwasowości, taki jak 2-hydroksypirydyna, korzystnie w temperaturze od 10 do 100 C, zwłaszcza od 60 do 100 C, w obecności lub, korzystnie, bez stosowania rozpuszczalników, korzystnie bez kontaktu z atmosferą, np. w rurze bombowej. Korzystnie związek o wzorze 6, zwłaszcza o wzorze 6', stosuje się w niewielkim nadmiarze, np. od 1,01-krotnego do 4-krotnego nadmiaru molowego w stosunku do związku o wzorze 20a, a w szczególności o wzorze 20a', ewentualnie z dodatkiem łagodnego kwasu organicznego, korzystnie stosowanego w niewielkim nadmiarze, w ilości równomolowej lub w niewielkim niedomiarze w stosunku

53 do związku o wzorze 6, a zwłaszcza o wzorze 6', np. od 0,3-krotnego do dwukrotnego nadmiaru molowego. Uwalnianie grup funkcyjnych zabezpieczonych grupami zabezpieczającymi w uzyskanych związkach o wzorze 1 zawierających zabezpieczone grupy funkcyjne, prowadzi się wykorzystując jedną lub więcej metod określonych w sposobie f). Sposób d) (wytwarzanie wiązania amidowego) W związkach wyjściowych o wzorach 7 i 8 grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup, które biorą udział w reakcji lub które nie reagują w warunkach reakcji, są zabezpieczone, niezależnie jedna od drugiej, grupami zabezpieczającymi. Grupy zabezpieczające, wolne kwasy karboksylowe i ich reaktywne pochodne, wolne aminy i ich reaktywne pochodne oraz sposoby kondensacji są zupełnie takie same jak w sposobie a) wytwarzania wiązania amidowego przy wykorzystaniu związków o wzorach 2 i 3, gdy kwasy karboksylowe o wzorze 7 zastosuje się zamiast kwasów o wzorze 2, a związki aminowe o wzorze 8 zastosuje się zamiast związków o wzorze 3. Uwalnianie grup funkcyjnych zabezpieczonych grupami zabezpieczającymi w uzyskanych związkach o wzorze 1 zawierających zabezpieczone grupy funkcyjne prowadzi się wykorzystując jedną lub więcej metod określonych w sposobie f). Sposób e) (wytwarzanie wiązania eterowego - podstawienie nukleofilowe) W związkach wyjściowych o wzorach 8,10 i 10 a grupy funkcyjne, z wyjątkiem grup, które biorą udział w reakcji lub które nie reagują w warunkach reakcji, są zabezpieczone, niezależnie jedna od drugiej, grupami zabezpieczającymi. Grupy zabezpieczające i sposoby ich wprowadzania odpowiadają grupom i sposobom określonym w sposobie a). W podstawieniu nukleofilowym (i) związek o wzorze 9 zawiera wolną grupę hydroksylową która ma zostać zeteryfikowana, a W1w związku o wzorze 10 oznacza grupę ulegającą odszczepieniu, albo (ii) związek o wzorze 9 jest wpostaci reaktywnej pochodnej i reaguje z grupą hydroksylową, która ma zostać zeteryfikowana. W takim przypadku w odpowiednim związku hydroksylowym grupę hydroksylową która ma przereagować, przeprowadza się w sól typu alkoholanu, in situ lub we wcześniejszej, niezależnej reakcji. W alkoholanie grupa hydroksylowa (-OH) występuje w postaci anionu (jako -O-) z odpowiednim przeciwjonem, który stanowi zasadniczo kation metalu, taki jak kation metalu alkalicznego, np. K+, Cs+, a zwłaszcza Na+. Grupę ulegającą odszczepieniu W1stanowi zwłaszcza nukleofugowa grupa ulegająca odszczepieniu wybrana spośród grup hydroksylowych zestryfikowanych mocnym kwasem nieorganicznym lub organicznym, np. grupa hydroksylowa zestryfikowana kwasem mineralnym, takim jak kwas chlorowcowodorowy, np. kwas chlorowodorowy, bromowodorowy lub jodowodorowy, mocnym organicznym kwasem sulfonowym, takim jak kwas niższy-alkanosulfonowy, niepodstawiony lub podstawiony np. atomem chlorowca, takim jak atom fluoru, albo aromatycznym kwasem sulfonowym, np. kwasem benzenosulfonowym, niepodstawionym lub podstawionym grupą niższą-alkilową, taką jak grupa metylowa, atomem chlorowca takim jak atom bromu i/lub grupą nitrową np. kwasem metanosulfonowym, p-bromotoluenosulfonowym lub p-toluenosulfonowym, bądź też grupa hydroksylowa jest zestryfikowana kwasem hydrazowym. Można także wytworzyć odpowiednie związki in situ podstawiając odpowiedni rodnik W1 np. Cl, innym rodnikiem W 1 np. I (korzystnie stosując jodek metalu alkalicznego, taki jak NaI), a następnie kontynuować reakcję w uzyskanej mieszaninie reakcyjnej. W reaktywnej pochodnej związku o wzorze 9 grupa ulegająca odszczepieniu, taka jak grupa W1określona powyżej, występuje zamiast grupy hydroksylowej. Eteryfikacja korzystnie przebiega w obecności łagodnej zasady, takiej jak węglan metalu alkalicznego, np. węglan sodowy lub potasowy, albo mocnej zasady, np. zasady stanowiącej wodorotlenek, takiej jak wodorotlenek metalu, np. wodorotlenek metalu alkalicznego, taki jak wodorotlenek sodowy lub potasowy, albo, w szczególności, przy wykorzystaniu alkoholanu metalu odpowiedniego związku hydroksylowego, ewentualnie wytworzonego in situ w obecności mocnej zasady, np. wodorku metalu alkalicznego, takiego jak wodorek sodowy, albo w obecno-

54 ści metalu alkalicznego, takiego jak sód, bez udziału lub w obecności odpowiednich rozpuszczalników lub mieszanin rozpuszczalników, zwłaszcza rozpuszczalników aprotycznych, np. DMPU, eteru, takiego jak eter dietylowy, dioksan lub tetrahydrofuran, albo karboksyamidu, takiego jak dimetyloformamid lub mieszaniny dwóch albo więcej takich rozpuszczalników, w temperaturze od 0 C do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin, zwłaszcza od 20 C do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin, w razie potrzeby w atmosferze gazu ochronnego, takiego jak azot lub argon. W zależności od warunków reakcji podstawienie może przebiegać jako podstawienie nukleofilowe pierwszego lub drugiego rzędu. W związku z tym, że w reakcji prowadzonej sposobem e) może przebiegać szereg reakcji ubocznych (np. racemizacja poprzez powstawanie karboanionów, itp.), taki proces można czasami prowadzić tylko w bardzo dokładnie regulowanych warunkach reakcji (np. dokładnie odmierzając stosowaną zasadę lub odpowiedni alkoholan, itp.). Warunki możliwych reakcji zakłócających i reakcji właściwej są oczywiste dla specjalistów. Z tego względu w korzystnym wariancie sposobu według wynalazku sposobu e) nie stosuje się do wytwarzania związków o wzorze 1. Uwalnianie grup funkcyjnych zabezpieczonych grupami zabezpieczającymi w uzyskanych związkach o wzorze 1zawierających zabezpieczone grupy funkcyjne prowadzi się wykorzystując jedną lub więcej metod określonych w sposobie f). Sposób f) (usuwanie grup zabezpieczających). Usuwanie grup zabezpieczających nie będących składnikami pożądanego produktu końcowego o wzorze 1, np. grup zabezpieczających grupę karboksylową, aminową, hydroksylową i/lub merkapto, prowadzi się w znany sposób, np. na drodze solwolizy, zwłaszcza hydrolizy, alkoholizy lub acydolizy, przez redukcję, zwłaszcza na drodze hydrogenolizy lub z użyciem innych środków redukujących, albo fotolitycznie, w zależności od potrzeb stopniowo lub równocześnie, ewentualnie z wykorzystaniem metod enzymatycznych. Usuwanie grup zabezpieczających opisane jest np. w znanych pracach wymienionych powyżej w części dotyczącej grup zabezpieczających. Tak więc zabezpieczoną grupę karboksylową, np. w postaci grupy niższej-alkoksykarbonylowej (korzystnie rozgałęzionej w pozycji 1), takiej jak tert-niższy-alkoksykarbonyl, niższy-alkoksykarbonyl podstawiony w pozycji 2 tripodstawioną grupą siliłową lub w pozycji 1 grupą niższą-alkoksylową lub niższą-alkilotio, albo difenylometoksykarbonyl (niepodstawiony lub podstawiony) można przeprowadzić w wolną grupę karboksylową drogą obróbki odpowiednim kwasem, takim jak kwas mrówkowy, kwas octowy, kwas solny lub kwas trifiuorooctowy, w razie potrzeby dodając związek nukleofilowy, taki jak fenol lub anizol. Benzyloksykarbonyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony, można np. odblokować na drodze hydrogenolizy, np. działając wodorem w obecności metalicznego katalizatora uwodornienia, takiego jak katalizator palladowy. Ponadto odpowiednio podstawiony benzyloksykarbonyl, taki jak 4-nitrobenzyloksykarbonyl, można przeprowadzić w wolną grupę karboksylową na drodze redukcji, np. obróbki ditioninem metalu alkalicznego, takim jak ditionin sodowy, metalem redukującym, takim jak cynk, lub redukującą solą metalu, takąjak sól chromu (II), np. chlorek chromu (II), zazwyczaj w obecności środka uwalniającego wodór, który wraz z metalem może spowodować wydzielenie się wodoru in statu nascendi, takiego jak kwas, w szczególności odpowiedni kwas karboksylowy, np. kwas niższy-alkanokarboksylowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony np. grupą hydroksylową, przykładowo kwas octowy, kwas mrówkowy, kwas glikolowy, kwas difenyloglikolowy, kwas mlekowy, kwas migdałowy, kwas 4-chloromigdałowy lub kwas winowy, albo alkohol lub tiol, korzystnie z dodatkiem wody. W wyniku obróbki redukującym metalem lub solą, jak to wspomniano powyżej, 2-chlorowco-niższy-alkoksykarbonyl (w razie potrzeby po przekształceniu grupy 2-bromo-niższej-alkoksykarbonylowej w odpowiednią grupę 2-jodo-niższą-alkoksykarbonylową) lub aroilometoksykarbonyl można także przeprowadzić w wolną grupę karboksylową. Aroilometoksykarbonyl można rozszczepić działając odczynnikiem nukleofilowym, korzystnie w postaci soli, takim jak tiofenolan sodowy lub jodek sodowy.

55 Grupę karboksylową można także uwolnić z grupy 1-arylo-niższej-alkoksykarbonylowej, np. arylometoksykarbonylowej, takiej jak benzyloksykarbonyl, na drodze hydrolizy w obecności zasady, takiej jak wodorotlenek metalu alkalicznego, np. wodorotlenek sodowy lub potasowy. 2-(Tri-podstawiony-sililo)-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak 2-tri-niższy-alkilosililo-niższy-alkoksykarbonyl, można również przeprowadzić w wolną grupę karboksylową działając solą kwasu fluorowodorowego dostarczającą anionu fluorkowego, taką jak fluorek metalu alkalicznego, np. fluorek sodowy lub potasowy, bez stosowania lub w obecności makrocyklicznego polieteru ( eteru koronowego ), albo fluorkiem i organiczną zasadą czwartorzędową, np. fluorkiem tetra-niższym-alkiloamoniowym lub fluorkiem tri-niższym-alkiloarylo-niższym-alkiloamoniowym, np. fluorkiem tetraetyloamoniowym lub fluorkiem tetrabutyloamoniowym, w obecności aprotycznego, polarnego rozpuszczalnika, takiego jak dimetylosulfotlenek, N,N-dimetyloformamid lub N,N-dimetyloacetamid. Grupę karboksylową zabezpieczoną w postaci organicznej grupy sililoksykarbonylowej, takiej jak tri-niższy-alkilosililoksykarbonyl, np. trimetylosililoksykarbonyl, można uwolnić solwolitycznie w zwykły sposób, np. działając wodą, alkoholem lub kwasem, a także fluorkiem, jak to opisano powyżej. Zestryfikowaną grupę karboksylową można także uwolnić enzymatycznie, np. stosując esterazy lub odpowiednie peptydazy, np. uwalniając zestryfikowaną argininę lub lizynę, taką jak ester metylowy lizyny, za pomocą trypsyny. Grupę karboksylową zabezpieczoną w postaci estru wewnętrznego, np. jako y-lakton, można uwolnić na drodze hydrolizy w obecności zasady stanowiącej wodorotlenek, takiej jak wodorotlenek metalu ziem alkalicznych, albo, w szczególności, wodorotlenek metalu alkalicznego, np. NaOH, KOH lub LiOH, a zwłaszcza LiOH, z równoczesnym uwolnieniem wspólnie zabezpieczonej grupy hydroksylowej. Zabezpieczoną grupę aminową uwalnia się znanymi sposobami, różniącymi się w zależności od charakteru grup zabezpieczających, korzystnie na drodze solwolizy lub redukcji. Grupę niższą-alkoksykarbonyloaminową taką jak grupa tert-butoksykarbonyloaminowa, można rozszczepić w obecności kwasów, przykładowo kwasów mineralnych, np. kwasów chlorowcowodorowych, takich jak kwas chlorowodorowy lub kwas bromowodorowy, a zwłaszcza kwasu bromowodorowego, albo w obecności kwasu siarkowego lub kwasu fosforowego, korzystnie kwasem chlorowodorowym, albo w obecności stosunkowo mocnych kwasów organicznych, takich jak kwas mrówkowy, kwas trichlorooctowy lub kwas trifluorooctowy, w polarnych rozpuszczalnikach, np. w wodzie lub w kwasie karboksylowym, takim jak kwas octowy lub kwas mrówkowy, w chlorowcowęglowodorach, takich jak chlorowane niższe alkany, np. dichlorometan lub chloroform, w eterach, korzystnie w eterach cyklicznych, takich jak dioksan, albo w organicznych kwasach karboksylowych ciekłych w temperaturze reakcji, bez rozpuszczalnika, takich jak kwas mrówkowy. Grupę 2-chlorowco-niższą-alkoksykarbonylaminową(w razie potrzeby po przekształceniu grupy 2-bromo-niższej-alkoksykarbonyloaminowej w grupę 2-jodo- -niższą-alkoksykarbonyloaminową), aroilometoksykarbonyloaminową lub 4-nitrobenzyloksykarbonyloaminową można np. rozszczepić działając odpowiednim środkiem redukującym, takim jak cynk, w obecności odpowiedniego kwasu karboksylowego, takiego jak wodny roztwór kwasu octowego. Grupę aroilometoksykarbonyloaminową można także rozszczepić działając odczynnikiem nukleofilowym, takim jak tiofenolan sodowy, a grupę 4-nitrobenzyloksykarbonyloaminową można poddać obróbce ditionianem metalu alkalicznego, np. ditioninem sodowym. Podstawioną lub niepodstawioną grupę difenylometoksykarbonyloaminową albo grupę tert-niższą-alkoksykarbonyloaminową lub 2-(tripodstawioną-sililo)-niższą-alkoksykarbonyloaminową, taką jak grupa 2-tri-niższa-alkilosililo-niższa-alkoksykarbonyloaminowa, można rozszczepić działając odpowiednim kwasem, np. kwasem mrówkowym lub trifluorooctowym, np. w chlorowcowanym węglowodorze, takim jak chlorek metylenu lub chloroform (zwłaszcza w przypadku, gdy grupa hydroksylowa zabezpieczona równocześnie grupą benzylową ma nie być uwolniona); grupę 1 -arylo-niższą-alkoksykarbonyloaminową, taką jak podstawiona lub niepodstawiona grapa benzyloksykarbonyloaminowa, można np. rozszczepić na drodze hydrogenolizy, np. działając wodorem w obecności odpowiedniego katalizatora uwodornienia, takiego jak katalizator palladowy, np. związany z nośnikiem, takim jak węgiel, korzystnie w polarnych

56 rozpuszczalnikach, takich jak di-niższe-alkilo-niższe-alkanoiloamidy, np. dimetyloformamid, etery, takie jak etery cykliczne, np. dioksan, estry, takie jak niższe-alkaniany niższego-alkilu, np. octan etylu, albo alkohole, takie jak metanol, etanol lub propanol, szczególnie korzystnie w metanolu, korzystnie w temperaturze pokojowej; podstawioną grupę triarylometyloaminową lub formyloaminową można rozszczepić np. działając kwasem takim jak kwas mineralny, np. kwas solny, albo kwasem organicznym, np. kwasem mrówkowym, octowym lub trifluorooctowym, w razie potrzeby w obecności wody; grupę trifenyloaminometylową można rozszczepić zwłaszcza na drodze hydrogenolizy stosując jako katalizator metal szlachetny lub tlenek metalu szlachetnego, taki jak platyna, pallad, a zwłaszcza wodorotlenek platyny, przy czym katalizator jest korzystnie związany z nośnikiem, takim jak węgiel, żel krzemionkowy lub tlenek glinu, w obojętnych rozpuszczalnikach, takich jak ester, korzystnie niższy-alkanian niższego-alkilu, taki jak octan etylu, w temperaturze C, a zwłaszcza C, w razie potrzeby pod zwiększonym ciśnieniem, np. od około 0,1 do 1,0 MPa; a grupę aminową zabezpieczoną jako grupa sililoaminowa, można uwolnić np. na drodze hydrolizy lub alkoholizy. Grupę aminową zabezpieczoną 2-chlorowcoacetylem, np. 2-chloroacetylem, można uwolnić działając tiomocznikiem w obecności zasady albo solą tiolanową, taką jak pochodna tiomocznika w postaci tiolanu metalu alkalicznego, przeprowadzając następnie solwolizę uzyskanego produktu podstawienia, np. hydrolizę lub alkoholizę. Grupę aminową zabezpieczoną grupą 2-(tripodstawioną-sililo)-niższą-alkoksykarbonylową, taką jak 2-tri-niższy-alkilosililo-niższy-alkoksy karbonyl, można przeprowadzić w wolną grupę aminową działając solą kwasu fluorowodorowego dostarczającą anion fluorkowy, jak to wspomniano powyżej w odniesieniu do uwalniania odpowiednio zabezpieczonej grupy karboksylowej. Silil, taki jak trimetylosilil lub tert-butylodimetylosilil, związany bezpośrednio z heteroatomem, takim jak atom azotu, można również odszczepić za pomocą jonów fluorkowych, korzystnie stosując fluorek organicznej, czwartorzędowej zasady azotowej, taki jak fluorek tetra-niższy-alkiloamoniowy albo fluorek tri-niższy-alkiloarylo-niższy-alkiloamoniowy, np. fluorek tetraetyloamoniowy lub fluorek tetrabutyloamoniowy, w obecności aprotycznego, polarnego rozpuszczalnika, takiego jak dimetylosulfotlenek lub N,N-dimetyloacetamid, albo, zwłaszcza, w eterze, takim jak tetrahydrofuran, w temperaturze 0-50 C, zwłaszcza np. w temperaturze pokojowej. Aminę zabezpieczoną w postaci grupy azydkowej można przeprowadzić w wolną aminę np. na drodze redukcji, np. prowadząc katalityczne uwodornienie wodorem w obecności katalizatora uwodornienia, takiego jak tlenek palladu, pallad lub nikiel Raney a, na drodze redukcji związkami merkaptanowymi, takimi jak ditiotreitol lub merkaptoetanol, albo działając cynkiem w obecności kwasu, takiego jak kwas octowy. Katalityczne uwodornienie korzystnie prowadzi się w obojętnym rozpuszczalniku, takim jak chlorowcowany węglowodór, np. chlorek metylenu, albo w wodzie lub w mieszaninie wody i rozpuszczalnika organicznego, takiego jak alkohol lub dioksan, w temperaturze od około 20 do 25 C, albo z chłodzeniem lub ogrzewaniem. Grupę hydroksylową lub merkapto zabezpieczoną odpowiednią grupą acylową, grupą tri-niższą-alkilosililową albo podstawioną lub niepodstawioną grupą 1-arylo(np. 1-fenylo)-niższą-alkiiową, uwalnia się w analogiczny sposób jak odpowiednio zabezpieczoną grupę aminową. Grupę hydroksylową lub merkapto zabezpieczoną grupą 2,2-dichloroacetylową uwalnia się np. na drodze hydrolizy zasadowej, a grupę hydroksylową lub merkapto zabezpieczoną grupą tert-niższą-alkilową lub 2-oksa- albo 2-tia-alifatyczną lub -cykloalifatyczną grupę węglowodorową uwalnia się na drodze acydolizy, np. działając kwasem mineralnym lub mocnym kwasem karboksylowym, takim jak kwas trifiuorooctowy. Grupę hydroksylową zabezpieczoną grupą benzyloksylową uwalnia się np. na drodze hydrogenolizy, np. działając wodorem w obecności odpowiedniego katalizatora uwodornienia, takiego jak katalizator palladowy, np. związany z nośnikiem, takim jak węgiel drzewny, korzystnie w polarnych rozpuszczalnikach, takich jak di-niższe-alkilo-niższe-alkanoiloamidy, np. dimetyloformamid, etery, takie jak etery cykliczne, np. dioksan, estry, takie jak alkaniany niższego-alkilu, np. octan etylu, chlorowane węglowodory, takie jak dichlorometan, albo alkohole, takie jak metanol, etanol lub propanol, szczególnie korzystnie w metanolu, albo w mieszaninach dwóch lub więcej takich rozpuszczalników, korzystnie

57 np. w temperaturze pokojowej. Grupę merkapto zabezpieczoną grupą pirydylodifenylornetylową można np. uwolnić za pomocą soli rtęci (II) przy ph 2-6, cynkiem w kwasie octowym lub przez redukcję elektrolityczną; grupę acetamidometylową i izobutyryloamidometylową odszczepia się np. w reakcji z solami rtęci (II) przy ph 2-6, grupę 2-chloroacetamidometylową np. za pomocą 1 -piperydynotiokarboksyamidu, a grupę S-etylotio, S-tert-butylotio i S-sulfo rozszczepia się na drodze tiolizy tiofenolem, kwasem tioglikolowym, tiofenolanem sodowym lub 1,2-ditiotreitolem. Dwie grupy hydroksylowe albo grupę aminową sąsiadującą z grupą hydroksylową, wspólnie zabezpieczone za pomocą dwuwartościowej grupy zabezpieczającej, korzystnie np. grupy metylenowej mono- lub di-podstawionej grupami niższymi-alkilowymi, takiej jak niższy alkiliden, np. izopropyliden, cykloalkiliden, np. cykloheksyliden, albo benzyliden, można uwolnić na drodze kwaśnej solwolizy, zwłaszcza w obecności kwasu mineralnego lub mocnego kwasu organicznego. Grupę tri-niższą-alkilosililową również odszczepia się na drodze acydolizy, np. kwasem mineralnym, korzystnie kwasem fluorowodorowym, albo mocnym kwasem organicznym. Grupę hydroksylową można także korzystnie uwolnić z grupy tri-niższej-alkilosililoksylowej działając solą kwasu fluorowodorowego dostarczającą anion fluorkowy, taką jak fluorek metalu alkalicznego, np. fluorek sodowy lub potasowy, bez stosowania lub w obecności makrocyklicznego polieteru ( eteru koronowego ), albo fluorkiem i organiczną zasadą czwartorzędową, np. fluorkiem tetra-niższym-alkiloamoniowym lub fluorkiem tri-niższym-alkiloarylo-niższym-alkiloamoniowym, np. fluorkiem tetraetyloamoniowym lub fluorkiem tetrabutyloamoniowym, w obecności aprotycznego, polarnego rozpuszczalnika, takiego jak dimetylosulfotlenek lub N,N-dimetyloacetamid. 2-Chlorowco-niższy-alkoksykarbonyl usuwa się z użyciem wyżej wspomnianych środków redukujących, np. metalu redukującego, takiego jak cynk, redukujących soli metali, takich jak sole chromu(ii) albo związków siarki, np. ditioninu sodowego albo, korzystnie siarczku sodowego lub disiarczku węgla, Zestryfikowane grupy hydroksylowe, np. niższe-alkanoiloksylowe, takie jak grupa acetyloksylowa, można również uwolnić za pomocą esteraz, a zacetylowaną grupę aminową można np. uwolnić stosując odpowiednie peptydazy. Uwalnianie zabezpieczonych grup funkcyjnych prowadzi się w temperaturze od około -80 C do temperatury wrzenia mieszaniny reakcyjnej, zwłaszcza od -80 do 110 C, szczególnie korzystnie od -20 do 50 C, np. od 10 do 35 C, czyli np. w temperaturze pokojowej, albo od 80 C do temperatury wrzenia mieszaniny reakcyjnej, np. w około 100 C. Gdy w związku znajduje się szereg zabezpieczonych grup funkcyjnych, to grupy zabezpieczające w razie potrzeby dobiera się tak, aby równocześnie odszczepić można było więcej niż jedną taką grupę, np. na drodze acydolizy, np. działając kwasem trifluorooctowym, albo stosując wodór i katalizator uwodornienia, taki jak katalizator w postaci palladu na węglu drzewnym. I odwrotnie, grupy można dobrać tak, aby nie można ich było odszczepić równocześnie, ale w pożądanej kolejności, uzyskując odpowiednie związki pośrednie. Zgodnie z dodatkowymi etapami procesu, realizowanymi tylko w razie potrzeby, grupy funkcyjne w związkach wyjściowych, które nie m ają brać udziału w reakcji, m ogą być niezabezpieczone lub zabezpieczone, np. zabezpieczone jedną lub większą liczbą grup zabezpieczających wymienionych w odniesieniu do sposobu a). Grupy zabezpieczające można odszczepiać, w całości lub w części, stosując metody opisane w odniesieniu do sposobu f). Sole związków o wzorze 1 mających co najmniej jedną grupę tworzącą sól można wytwarzać znanym sposobem. Tak więc sole związków o wzorze 1 mających grupy kwasowe można wytwarzać np. działając związkami metali, takimi jak sole metali alkalicznych i odpowiednich karboksylowych kwasów organicznych, np. solą sodową kwasu 2-etyloheksanowego, nieorganicznymi związkami metali alkalicznych lub metali ziem alkalicznych, takimi jak odpowiednie wodorotlenki, węglany lub wodorowęglany, takimi jak wodorotlenek, węglan lub wodorowęglan sodowy lub potasowy, odpowiednimi związkami wapnia lub amoniakiem, albo odpowiednimi aminami organicznymi, w ilości stechiometrycznej, względnie z użyciem korzystnie tylko niewielkiego nadmiaru środka tworzącego sól. Sole addycyjne związków o wzorze 1 z kwasami otrzymuje się w znany sposób, np. działając kwasem lub odpowiednim wymieniaczem aniono-

58 wymjako reagentem. Sole wewnętrzne związków o wzorze 1, zawierających kwasowe i zasadowe grupy tworzące sole, np. wolną grupę karboksylową i wolną grupę aminową, można wytwarzać np. drogą zobojętniania soli, takich jak sole addycyjne z kwasami, do punktu izoelektrycznego, np. z użyciem słabych zasad albo działaniem wymieniaczy jonowych. Sole można przeprowadzać w wolne związki znanym sposobem; sole metali i sole amonowe można przekształcać, np. przez działanie odpowiednimi kwasami lub wymieniaczami jonowymi w postaci kwasowej, a sole addycyjne z kwasami można przekształcać, np. przez działanie odpowiednim środkiem zasadowym, zwłaszcza nieorganicznymi związkami metali alkalicznych lub metali ziem alkalicznych, takimi jak odpowiednie wodorotlenki, węglany lub wodorowęglany, np. wodorotlenek, węglan lub wodorowęglan sodowy lub potasowy, odpowiednimi związkami wapnia lub amoniakiem albo odpowiednią aminą organiczną, w ilości stechiometrycznej, względnie stosując korzystnie tylko niewielki nadmiar środka tworzącego sól, w odpowiednich rozpuszczalnikach, np. chlorowcowęglowodorach, takich jak dichlorometan, bez użycia wody; albo działając wymieniaczami jonowymi w postaci zasadowej. Stereoizomeryczne mieszaniny związków o wzorze 1, to jest mieszaniny diastereoizomerów i/lub enancjomerów, np. mieszaniny racemiczne, można rozdzielać na odpowiednie izomery w znany sposób, stosując odpowiednie metody rozdziału. Tak więc mieszaniny diastereoizomeryczne można np. rozdzielać na poszczególne diastereoizomery drogą krystalizacji frakcjonowanej, chromatografii, rozdziału przy użyciu rozpuszczalnika lub innymi odpowiednimi metodami. Racematy można rozdzielać po przeprowadzeniu antypod optycznych w diastereoizomery, np. drogą reakcji ze związkami optycznie czynnymi, np. optycznie czynnymi kwasami lub zasadami, drogą chromatografii w kolumnach na materiałach powleczonych związkami optycznie czynnymi albo metodami enzymatycznymi, np. w selektywnej reakcji tylko jednego z dwóch diastereoizomerów. Rozdziału tego można dokonać albo w przypadku jednego ze związków wyjściowych albo w przypadku związków o wzorze 1. W związkach o wzorze 1, w których jeden z rodników R 1, R2 lub R3 albo kilka z nich, są podstawione 1-fenylo-niższym-alkoksylem, takim jak benzyloksyl, rodnik 1-fenylo-niższy-alkoksylowy można odszczepić metodą opisaną w odniesieniu do sposobu f). Otrzymuje się odpowiednie związki o wzorze 1, w których zamiast 1-fenylo-niższego-alkoksylu obecny jest hydroksyl. W otrzymanych związkach o wzorze 1 grupę karboksylową w wolnej postaci można zestryfikować, względnie zestryfikowaną grupę karboksylową można przeprowadzić w wolnągrupę karboksylową. W celu zestryfikowania grupy karboksylowej w związku o wzorze 1, w razie potrzeby można stosować wolny kwas albo wolny kwas można przeprowadzać w reaktywne pochodne wymienione powyżej w odniesieniu do sposobu a) i poddawać reakcji z odpowiednim alkoholem, natomiast w celu estryfikacji wolny kwas lub reaktywną sól, np. sól cezową, można poddać reakcji z reaktywną pochodną alkoholu. Np. sól cezową kwasu karboksylowego można poddać reakcji z halogenkiem lub estrem organicznego kwasu sulfonowego odpowiadającym alkoholowi (z chlorowcem lub rodnikiem pochodzącym z organicznego kwasu sulfonowego, takiego jak kwas toluenosulfonowy, zamiast grupy hydroksylowej). Estryfikację grupy karboksylowej można również przeprowadzić stosując inne znane środki alkilujące, np. diazometan, halogenki niższego alkilu, estry kwasu sulfonowego, sole Meerweina lub 1-podstawione 3-arylotriazyny. W celu przeprowadzenia zestryfikowanej grupy karboksylowej w wolną grupę karboksylową można stosować jedną z opisanych powyżej metod dotyczących odszczepiania grup zabezpieczających grupę karboksylową albo, w razie potrzeby, hydrolizę zasadową w znanych warunkach, takich jak określone w odniesieniu do sposobu f), korzystnie w obecności wodorotlenku metalu alkalicznego, takiego jak LiOH, w odpowiednich rozpuszczalnikach, takich jak alkohole, np. metanol lub etanol, woda lub ich mieszaniny. Grupę niższą-alkoksykarbonylo-niższą-alkoksylową obecną jako podstawnik, np. fenylu lub naftylu R2 i/lub R3, można przeprowadzać drogą redukcji w grupę hydroksy-niższą-alkoksylową(w której niższy rodnik alkilowy ma co najmniej 2 atomy węgla), np. przy użyciu kompleksowych wodorków selektywnie redukujących karbonylową grupę estrową w odpowiednich

59 warunkach reakcji, np. LiBH4, w 1,2-dimetoksyetanie, w temperaturze od 0 C do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin, korzystnie od około 15 C do 30 C. Wolną grupę aminową lub iminową, obecną związku o wzorze 1, można acylować, np. przyłączając rodnik niższy-alkoksykarbonylowy do atomu azotu piperydynokarbonylu R 1 Acylowanie prowadzi się metodami analogicznymi do tych opisanych powyżej w odniesieniu do sposobu a) lub do jednej z metod wprowadzania grup zabezpieczających. W otrzymanym związku o wzorze 1, w którym podstawniki mają wspomniane znaczenie i w którym jest obecna co najmniej jedna grupa hydroksylowa oraz są obecne dodatkowe grupy funkcyjne, w razie potrzeby w zabezpieczonej postaci, wolną grupę hydroksylową, np. grupę hydroksylową w fenylu lub naftylu R2 i/lub naftylu R3, można zeteryfikować. Grupę hydroksylową można zeteryfikować rodnikiem pochodzącym z niższego alkanolu, fenylo-niższego-alkanolu, niższego-alkoksy-karbonylo-niższego alkanolu, karbamoilo-niższego-alkanolu, pirydylo-niższego-alkanolu, cyjano-niższego-alkanolu lub niższego-alkoksy-niższego-alkanolu, przy czym alkohole korzystnie stosuje się w takiej postaci, że zamiast grupy hydroksylowej jest obecna nukleofugowa grupa odszczepiająca się, np. taka jak zdefiniowana jako W1w związkach o wzorze 10. Eteryfikację można przeprowadzić w analogicznych warunkach procesu jak w przypadku sposobu e) i korzystnie prowadzi się ją stosując diazometan lub halogenki niższego-alkilu, fenylo-niższego-alkilu, niższego-alkoksy-niższego-alkilu, karbamoilo-niższego alkilu, pirydylo-niższego-alkilu, cyjano-niższego-alkilu lub niższego-alkoksy-niższego-alkilu albo odpowiadające im estry kwasu sulfonowego. Reakcję korzystnie prowadzi się stosując odpowiednie halogenki, takie jak jodki, bromki lub chlorki niższego-alkilu, fenylo-niższego-alkilu, niższego- -alkoksy-niższego-alkilu, karbamoilo-niższego-alkilu, pirydylo-niższego-alkilu, cyjano-niższego-alkilu lub niższego-alkoksy-niższego-alkilu, w obecności zasad, korzystnie zasad zawierających grupę hydroksylową w szczególności zasadowych wodorotlenków metali, takich jak wodorotlenek potasowy, lub zwłaszcza węglanów lub wodorowęglanów metali, takich jak węglan sodowy, potasowy lub przede wszystkim węglan cezowy, w odpowiednich rozpuszczalnikach lub mieszaninach rozpuszczalników, np. w N' N-di-niższych-alkilo-niższych-alkanoiloamidach, takich jak dimetyloformamid lub dimetyloacetamid, ketonach, takich jak niższe alkanony, np. aceton, lub eterach, takich jak dioksan, albo ich mieszaninach, w temperaturze od - 10 C do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin, korzystnie 0-60 C, np. około 0-50 C. W związku o wzorze 1, grupy które są obecne i które odpowiadają grupom zabezpieczającym lub, dodatkowo, odpowiednie rodniki R1; oprócz atomu wodoru, można odszczepić stosując jedną z metod wymienionych w odniesieniu do sposobu f), szczególnie drogą hydrolizy, np. w obecności zasad, takich jak wodorotlenki metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych, np. wodorotlenek sodowy, lub kwasów, takich jak kwasy organiczne lub mineralne, np. kwas chlorowcowodorowy, taki jak kwas solny. Hydrolizę prowadzi się w znanych warunkach, np. w roztworze wodnym lub w bezwodnych rozpuszczalnikach, zwłaszcza w eterach, takich jak dioksan, w temperaturze od -50 C do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin odpowiednich mieszanin reakcyjnych, np C, korzystnie w obecności gazu ochronnego, takiego jak argon lub azot, albo drogą hydrogenolizy (np. w przypadku rodników benzyloksykarbonylowych), korzystnie w polarnych rozpuszczalnikach, takich jak alkohole, np. metanol lub etanol, albo w obecności estrów, takich jak niższe-alkanokarboksylany niższego-alkilu, np. octan etylu, w wyżej podanej temperaturze i w obecności odpowiednich katalizatorów uwodorniania, takich jak katalizator palladowy, korzystnie na nośniku, takim jak węgiel drzewny. W związku o wzorze 1, w którym co najmniej jeden z rodników R2 lub R3 oznacza oznacza grupę fenylową i/lub które dodatkowo zawierają jeden lub większą liczbę pierścieni fenylowych, które to rodniki fenylowe mogą być w każdym przypadku podstawione, jak to opisano uprzednio, odpowiedni rodnik fenylowy może być w odpowiednim etapie reakcji poddany selektywnej redukcji, to jest uwodorniony, do odpowiednich rodników cykloheksylowych. Uwodornienie korzystnie prowadzi się w obecności katalizatora umożliwiającego selektywne uwodornienie wiązań podwójnych w obecności wiązań peptydowych, w szczególności katalizatora na bazie tlenków metali ciężkich, takiego jak katalizator na bazie tlenku Rh(III)/Pt(VI) według Nishimury

60 (S. Nishimura, Bull. Chem. Soc. Japan 33, 566 (1960)), w odpowiednich rozpuszczalnikach, w szczególności w wodzie, alkoholach, takich jak etanol lub metanol, estrach, takich jak octan etylu lub eterach, takich jak dioksan, np. w metanolu, w temperaturze C, korzystnie C, np. w temperaturze pokojowej, pod ciśnieniem wodoru x 105 Pa, np. pod ciśnieniem atmosferycznym lub obniżonym. W związku o wzorze 1, w którym co najmniej jeden z rodników R2 i R3 oznacza cykloheksenyl, odpowiedni rodnik cykloheksenylowy można w odpowiednim etapie reakcji poddać selektywnemu uwodornieniu do odpowiedniego rodnika cykloheksylowego, np. w odpowiednich rozpuszczalnikach lub mieszaninie rozpuszczalników, korzystnie w postaci roztworu w alkoholu, takim jak metanol lub etanol, estrze, np. niższym-alkanolanie niższego-alkilu, takim jak octan etylu, albo mieszaninie tych rozpuszczalników, w obecności katalizatora, np. palladu, korzystnie na nośniku, takim jak węgiel drzewny, korzystnie węgiel aktywny, w korzystnej temperaturze C, korzystnie w temperaturze pokojowej pod nieco obniżonym lub podwyższonym ciśnieniem, a zwłaszcza pod ciśnieniem atmosferycznym. W związku o wzorze 1, w którym grupy nitrowe są przyłączone do aromatycznych rodników (arylowych), a w szczególności gdy R1 oznacza arylosulfonyl zawierający jeden lub większą liczbę podstawników nitrowych, jak w 4-nitrobenzenosulfonylu, grupę nitrową można zredukować do grupy aminowej, w szczególności drogą uwodornienia w odpowiednich rozpuszczalnikach lub mieszaninach rozpuszczalników, korzystnie po rozpuszczaniu w alkoholu, takim jak metanol lub etanol, estrze, np. niższym-alkanianie niższego-alkilu, takim jak octan etylu, albo w mieszaninie takich rozpuszczalników, w obecności katalizatora, np. katalizatora szkieletowego, takiego jak nikiel Raneya, korzystnie w temperaturze C, w szczególności w temperaturze pokojowej, pod nieco podwyższonym lub obniżonym ciśnieniem, a korzystnie pod ciśnieniem atmosferycznym. Wynalazek dotyczy także preparatów farmaceutycznych zawierających związki o wzorze 1, a zwłaszcza o wzorze 1'. Farmaceutycznie użyteczne związki według wynalazku można stosować np. do wytwarzania środków farmaceutycznych zawierających skuteczną ilość aktywnego związku oraz znaczącą ilość nieorganicznych lub organicznych, stałych lub ciekłych, farmaceutycznie użytecznych substancji nośnikowych. Środki farmaceutyczne według wynalazku są przeznaczone do zewnętrznego, np. donosowego, podpoliczkowego, doodbytniczego lub doustnego, albo pozajelitowego, np. domięśniowego lub dożylnego, podawania ssakom (ludziom i zwierzętom) i zawierają one skuteczną dawkę związku farmakologicznie aktywnego, samego lub ze znaczącą ilością farmaceutycznie użytecznego materiału nośnikowego. Dawka związku aktywnego zależy od gatunku ssaka, wagi ciała, wieku i stanu pacjenta, danych okoliczności farmakokinetycznych, leczonej choroby i sposobu podawania. Wynalazek dotyczy także preparatów farmaceutycznych i sposobów leczenia chorób wywoływanych przez retrowirusy, np. AIDS lub jego wstępnych stadiów, zwłaszcza gdy HIV-2 lub, w szczególności, HI V -1 wywołuje tę chorobę, a także, dodatkowo, leczenia chorób analogicznych lub ich wstępnych stadiów, u ssaków innych niż ludzie, wywoływanych np. przez SIV u małp lub FIV u kotów, przy czym korzystnie nowy związek o wzorze 1 lub, w szczególności, o wzorze 1', w ilości terapeutycznie skutecznej przeciw chorobom wywoływanym przez retrowirusy, takim jak AIDS lub jego wstępne stadia, albo analogicznym chorobom w ssaków innych niż ludzie, wprowadza się do preparatu farmaceutycznego odpowiedniego do podawania ssakom, zwłaszcza ludziom, w celu leczenia choroby wywoływanej przez retrowirusy, takiej jak, korzystnie, AIDS, lub, dodatkowo, analogicznych chorób u ssaków innych niż ludzie, względnie terapeutycznie skuteczną ilość nowego związku o wzorze 1 lub, w szczególności, o wzorze 1', podaje się, zgodnie ze sposobem leczenia, ssakowi, np. człowiekowi, który ze względu na jedną z tych chorób, zwłaszcza AIDS lub jego wstępne stadia, albo, dodatkowo, odpowiednie choroby u ssaków innych niż ludzie, wymaga tego rodzaju leczenia, przy czym ta ilość jest terapeutycznie skuteczna przeciw chorobom wywoływanym przez retrowirusy, takim jak AIDS lub jego wstępne

61 stadia lub, dodatkowo, odpowiednie choroby u ssaków innych niż ludzie. Dawki przeznaczone dla ssaków, np. ludzi o wadze ciała około 70 kg, wynoszą od około 3 mg do około 10 g, korzystnie od około 20 mg do około 4 g, np. od około 100 mg do 2,5 g na osobę dziennie, przy czym podaje się je korzystnie w 1-3 podzielonych dawkach, np. jednakowych. Zazwyczaj dzieciom podaje się połowę dawki przeznaczonej dla dorosłych. Terapeutyczna skuteczność oznacza, że w szczególności rozpoczęcie się danej choroby można opóźnić lub osłabić, że co najmniej jeden rodzaj komórek (np. ludzkie komórki CD4) można w pełni lub częściowo zabezpieczyć przed chorobą, albo nawet że chorobę można całkowicie wyleczyć. Preparaty farmaceutyczne zawierają około 1-95 %, korzystnie około % związku aktywnego. Preparaty farmaceutyczne według wynalazku mogą mieć np. formę postaci dawkowanych, takich jak ampułki, fiolki, czopki, powlekane tabletki, tabletki lub kapsułki. Środki farmaceutyczne według wynalazku wytwarza się znanymi sposobami, np. z użyciem znanych metod solubilizacji, mieszania, granulowania lub powlekania. Korzystnie stosuje się roztwory związków aktywnych, a także suspensje lub dyspersje, zwłaszcza i w szczególności izotoniczne wodne roztwory, suspensje lub dyspersje, przy czym można je sporządzać przed użyciem, np. w przypadku preparatów liofilizowanych zawierających substancję aktywną samą lub razem z nośnikiem, np. mannitolem. Preparaty farmaceutyczne można także sterylizować i/lub mogą one zawierać substancje pomocnicze, np. konserwanty, stabilizatory, środki sieciujące i/lub emulgatory, solubilizatory, sole regulujące ciśnienie osmotyczne i/lub bufory, a wytwarza się je znanymi sposobami, np. z użyciem znanych metod solubilizacji lub liofilizacji. Takie roztwory i suspensje mogą zawierać substancje zwiększające lepkość, takie jak sól sodową karboksymetylocelulozy, dekstran, poliwinylopirolidon lub żelatynę. Suspensje w oleju zawierają jako składnik oleisty oleje roślinne, syntetyczne lub półsyntetyczne, zwykle stosowane do iniekcji. Tego typu olejami są w szczególności ciekłe estry kwasów tłuszczowych, które jako składnik kwasowy zawierają długołańcuchowy kwas tłuszczowy o 8-22, a zwłaszcza o atomach węgla, np. kwas laurynowy, kwas tridekanowy, kwas mirystynowy, kwas pentadekanowy, kwas palmitynowy, kwas margarynowy, kwas stearynowy, kwas arachidonowy, kwas behenowy i odpowiednie kwasy nienasycone, np. kwas oleinowy, kwas elaidynowy, kwas erukowy, kwas brasydynowy lub kwas linolenowy, z dodatkiem lub bez dodatku antyoksydantów, np. witaminy E, β-karotenu lub 3,5-di-tert-butylo-4-hydroksytoluenu. Składnik alkoholowy tych estrów kwasów tłuszczowych ma co najwyżej 6 atomów węgla i jest to mono- lub wielowodorotlenowy, np. mono-, di- lub tri-wodorotlenowy alkohol, np. metanol, etanol, propanol, butanol lub pentanol, względnie ich izomery, zwłaszcza jednak glikol i gliceryna. Przykładowymi estrami kwasów tłuszczowych, o których należy wspomnieć są zatem oleinian etylu, mirystynian izopropylu, palmitynian izopropylu, Labrafil M 2375" (trioleinian polioksyetylenogliceryny z Gattefosse, Paryż), Miglyol 812 (trigliceryd nasyconych kwasów tłuszczowych o łańcuchach C8-C12 z Hüls AG, RFN), a szczególnie oleje roślinne, takie jak olej bawełniany, olej migdałowy, olej z oliwek, olej rycynowy, olej sezamowy, olej sojowy i, w szczególności, olej z orzechów ziemnych. Wytwarzanie preparatów do iniekcji prowadzi się znanymi sposobami w sterylnych warunkach, podobnie jak ich umieszczanie w ampułkach lub fiolkach i zamykanie tych pojemników. Preparaty farmaceutyczne do podawania doustnego można otrzymać przez połączenie związku aktywnego ze stałymi nośnikami, przy czym otrzymaną mieszaninę granuluje się w razie potrzeby, po dodaniu do niej, w razie potrzeby lub gdy jest to konieczne, odpowiednich substancji pomocniczych, a następnie wytwarza się tabletki, powlekane rdzenie tabletek łub kapsułki, względnie wytwarza się dyspersje, korzystnie z fosfolipidami, którymi napełnia się szklane fiolki. Związki aktywne można także wprowadzić do syntetycznych nośników, które uwalniają je w kontrolowanych dawkach lub umożliwiają ich rozprowadzanie. Do odpowiednich substancji nośnikowych należą w szczególności wypełniacze, takie jak np. laktoza, sacharoza, mannitol i sorbitol, preparaty celulozy i/lub fosforany wapniowe, np. fosforan wapniowy lub wodorofosforan wapniowy oraz, dodatkowo, spoiwa, takie jak pasty skro-

62 biowe, np. ze skrobi kukurydzianej, pszennej, ryżowej lub ziemniaczanej, żelatyna, żywica tragakantowa, metyloceluloza, hydroksypropylometyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy i/lub, w razie potrzeby, dezintegratory, takie jak wyżej wspomniane skrobie i, dodatkowo, karboksymetyloskrobia, usieciowany poliwinylopirolidon, agar oraz kwas alginowy lub jego sól, taka jak alginian sodowy. Jako dodatki stosuje się głównie regulatory płynności i środki poślizgowe, np. kwas krzemowy, talk, kwas stearynowy lub jego sole, takie jak stearynian magnezowy lub wapniowy, i/lub poliglikol etylenowy. Rdzenie powlekanych tabletek powleka się odpowiednimi powłoczkami, odpornymi na soki żołądkowe lub nie, z użyciem między innymi stężonych roztworów cukru, ewentualnie zawierających gumę arabską, talk, poliwinylopirolidon, poliglikol etylenowy i/lub ditlenek tytanu, roztworów lakierów w odpowiednich rozpuszczalnikach organicznych lub, przy wytwarzaniu powłoczek odpornych na sok żołądkowy, roztworów odpowiednich preparatów celulozy, takich jak ftalan etylocelulozy lub ftalan hydroksypropylometylocelulozy. Kapsułkami są twarde kapsułki żelatynowe lub miękkie, zamknięte kapsułki z żelatyny i emulgatora, takiego jak gliceryna lub sorbitol. Twarde kapsułki mogą zawierać związek aktywny w postaci granulatu, np. zawierającego wypełniacze, takie jak laktoza, spoiwa, takie jak skrobie i/lub środki poślizgowe, takie jak talk lub stearynian magnezowy, oraz w razie potrzeby, stabilizatory. W kapsułkach związek aktywny ma korzystnie postać suspensji lub roztworu w odpowiednich oleistych substancjach pomocniczych, takich jak zwykle stosowane oleje roślinne, syntetyczne lub półsyntetyczne. Tego typu olejami są w szczególności ciekłe estry kwasów tłuszczowych, które jako składnik kwasowy zawierają długołańcuchowy kwas tłuszczowy o 8-22, a zwłaszcza o atomach węgla, np. kwas laurynowy, kwas tridekanowy, kwas mirystynowy, kwas pentadekanowy, kwas palmitynowy, kwas margarynowy, kwas stearynowy, kwas arachidonowy, kwas behenowy i odpowiednie kwasy nienasycone, np. kwas oleinowy, kwas elaidynowy, kwas erukowy, kwas brasydynowy lub kwas linolenowy, z dodatkiem lub bez dodatku antyoksydantów, np. witaminy E, β-karotenu lub 3,5-di-tert-butylo-4-hydroksytoluenu. Składnik alkoholowy tych estrów kwasów tłuszczowych ma co najwyżej 6 atomów węgla i jest to mono- lub wielowodorotlenowy, np. mono-, di- lub tri-wodorotlenowy alkohol, np. metanol, etanol, propanol, butanol lub pentanol, względnie ich izomery, zwłaszcza jednak glikol i gliceryna. Przykładowymi estrami kwasów tłuszczowych, o których należy wspomieć są zatem oleinian etylu, mirystynian izopropylu, palmitynian izopropylu, Labrafil M 2375 (trioleinian polioksyetylenogliceryny z Gattefosse, Paryż), Miglyol 812 (trigliceryd nasyconych kwasów tłuszczowych o łańcuchach C8-C12 z Hüls AG, RFN), a szczególnie oleje roślinne, takie jak olej bawełniany, olej migdałowy, olej z oliwek, olej rycynowy, olej z orzechów ziemnych, olej sojowy i, w szczególności, olej sezamowy. Można także stosować olej parafinowy. Można dodawać stabilizatorów, takich jak emulgatory, zwilżacze i środki powierzchniowo czynne, spoiw, takich jak pasty skrobiowe, np. ze skrobi kukurydzianej, pszennej, ryżowej lub ziemniaczanej, żelatyna, żywica tragakantowa, metyloceluloza, hydroksypropylometyloceluloza (korzystnie), sól sodowa karboksymetylocelulozy, cyklodekstryna(-y) i/lub poliwinylopirolidon, i/lub środków przeciwbakteryjnych. Do odpowiednich emulgatorów należą w szczególności kwas oleinowy, niejonowe środki powierzchniowo czynne typu estrów kwasów tłuszczowych i alkoholi poliwodorotlenowych, takich jak monolaurynian, -oleinian, -stearynian lub -palmitynian, tristearynian lub -trioleinian sorbitanu, adduktów polioksyetylenowych estrów kwasów tłuszczowych i alkoholi poliwodorotlenowych, takich jak monolaurynian, -oleinian, -stearynian, -palmitynian, -tristearynian lub -trioleinian polioksyetylenosorbitanu, estrów kwasów tłuszczowych i poliglikolu etylenowego, takich jak stearynian polioksyetylu, stearynian polioksyglikolu etylenowego (300 lub 400) i stearynian poliglikolu etylenowego (2000), a w szczególności polimerów blokowych tlenku etylenu i tlenku propylenu typu Pluronic (Wyandotte Chem. Corp.; znak towarowy BASF, RFN) lub Synperonic (ICI). Gdy związek aktywny jest nierozpuszczalny w tych olejach, nadaje się mu korzystnie postać suspensji, w której np. wielkość cząstek substancji aktywnej wynosi korzystnie około μm.

63 Do tabletek lub powłoczek tabletek powlekanych oraz otoczek kapsułek można dodawać barwników lub pigmentów, np. dla identyfikacji lub oznaczenia różnych dawek związku aktywnego. Związki o wzorze 1 mogą być obecne same lub w połączeniach z innymi związkami skutecznymi przeciw retrowirusom i tak można je stosować wyżej omówionym sposobem. Wynalazek dotyczy zatem także procesu czy też sposobu leczenia chorób wywoływanych przez retrowirusy, np. AIDS lub jego wstępnych stadiów, zwłaszcza gdy HIV-2 lub, w szczególności, HIV-1 wywołuje tę chorobę, a także, dodatkowo, leczenia chorób analogicznych lub ich wstępnych stadiów, u ssaków innych niż ludzie, wywoływanych np. przez SIV u małp lub FIV u kotów, zgodnie z którym połączenie zawierające a) nowy związek o wzorze 1 lub, w szczególności, o wzorze 1' (lub kilka takich związków), i b) inny związek, lub dwa lub więcej innych związków skutecznych przeciw retrowirusom, w szczególności kilka lub, korzystnie, jeden z uprzednio wspomnianych inhibitorów (wskazanych uprzednio jako korzystne) proteaz asparaginianowych (np. w postaci produktu lub preparatu farmaceutycznego odpowiedniego do podawania ssakom, zwłaszcza ludziom, w celu leczenia choroby wywoływanej przez retrowirusy, takiej jak, korzystnie, AIDS, lub, dodatkowo, analogicznych chorób u ssaków innych niż ludzie) podaje się w ilości terapeutycznie skutecznej przeciw chorobom wywoływanym przez retrowirusy, korzystnie takim jak AIDS lub jego wstępne stadia, albo analogicznym chorobom w ssaków innych niż ludzie. Dawki połączonych poszczególnych związków aktywnych przeznaczone dla ssaków, np. ludzi o wadze ciała około 70 kg, wynoszą od około 3 mg do około 10 g, korzystnie od około 20 mg do około 4 g, np. od około 50 mg do 2,5 g na osobę dziennie, przy czym podaje się je korzystnie w 1-3 podzielonych dawkach, np. jednakowych. Zazwyczaj dzieciom podaje się połowę dawki przeznaczonej dla dorosłych. Terapeutyczna skuteczność oznacza, że w szczególności rozpoczęcie się danej choroby można opóźnić w porównaniu z nie leczonym pacjentem, że co najmniej jeden objaw można opóźnić lub osłabić, że co najmniej jeden rodzaj komórek (np. ludzkie komórki CD4) można w pełni lub częściowo zabezpieczyć przed chorobą, albo nawet że chorobę można całkowicie wyleczyć. Związki według wynalazku mogą być użyte do wytworzenia środków, które zawierają a) co najmniej jeden, a korzystnie jeden związek o wzorze 1 lub jego sól, jeśli jest w tym związku obecna grupa tworząca sól, i b) jeden, dwa (korzystnie) lub większą liczbę innych związków aktywnych skutecznie działających przeciw retrowirusom, zwłaszcza HIV, takim jak HIV-1 lub HIV-2, w szczególności wybranych spośród wyżej wspomnianych inhibitorów odwrotnej transkryptazy lub, zwłaszcza, spośród wyżej wspomnianych inhibitorów proteaz asparaginianowych (zwłaszcza inhibitorów opisanych powyżej jako korzystne), oraz ewentualnie jeden lub większą liczbę farmaceutycznie dopuszczalnych nośników, jako środków do terapii skojarzonej prowadzonej jednocześnie lub chronologicznie przez okres czasu wystarczająco krótki na to, aby aktywne związki stanowiące składnik a) i składnik b) były równocześnie obecne w organizmie pacjenta (np. we krwi), przeznaczonych do stosowania w leczeniu powodowanej przez retrowirusy choroby podatnej na leczenie takimi związkami aktywnymi. Bazowy koncept polega na tym, że w ten sposób można uzyskać efekt synergiczny. Związki według wynalazku mogą być również użyte do wytworzenia środków farmaceutycznych zawierających (korzystnie łącznie) przeciwretrowirusowo skuteczną ilość a) co najmniej jednego związku o wzorze 1 i b) jednego lub większej liczby innych związków aktywnych skutecznie działających przeciw retrowirusom, a także ewentualnie jeden lub większą liczbę farmaceutycznie dopuszczalnych nośników, przy czym w każdym przypadku korzystne jest, by wyżej opisanymi związkami aktywnymi były związki podane jako korzystne. Połączenia a) związku o wzorze 1 i b) jednego lub większej liczby innych związków aktywnych skutecznie działających przeciw retrowirusom (w szczególności HIV, takim jak HIV-1 lub HIV-1 umożliwiają wytwarzanie środków farmaceutycznych przeznaczonych do użycia jako leki przeciw infekcjom retrowirusowym, zwłaszcza wywoływanym przez HIV, takiego jak HIV-1 lub HIV-2 przy czym w każdym przypadku korzystne jest, by wyżej opisanymi związkami aktywnymi były związki podane jako korzystne.

64 Związki według wynalazku mogą być stosowane do terapeutycznego leczenia organizmu człowieka lub zwierzęcia. W tym kontekście skład i wytwarzanie preparatów farmaceutycznych indywidualnych składników produktu do podawania kolejnego lub równoczesnego, względnie mieszanin związków, są analogiczne do składu i wytwarzania wyżej wspomnianych preparatów farmaceutycznych aktywnych związków o wzorze 1. W każdym przypadku połączenie a) związku o wzorze 1, którym jest 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo) amid oraz b) jednego lub dwóch związków aktywnych, saquinaviru lub indinaviru, jest szczególnie korzystne. Aktywne związki o wzorze 1 i/lub inne aktywne związki skuteczne przeciw retrowirusom można w każdym przypadku zastąpić ich farmaceutycznie użytecznymi solami. Nowe związki wyjściowe i/lub pośrednie, a także sposoby ich wytwarzania, są również przedmiotem wynalazku. Korzystnie stosuje się takie związki wyjściowe i tak dobiera się warunki reakcji by otrzymać związki wymienione jako korzystne. Wszystkie związki wyjściowe korzystnie wytwarza się sposobami analogicznymi do podanych w przykładach, względnie np. opisanymi w EP (opublikowanym r.) lub EP (opublikowanym r.); te opisy przytacza się tu jako źródła literaturowe. W procesach wytwarzania związków wyjściowych wolne grupy funkcyjne, które nie mają brać udziału w danej reakcji, mogą być niezabezpieczone lub, w razie potrzeby, zabezpieczone, np. grupami zabezpieczającymi podanymi w odniesieniu do sposobu a), przy czym te grupy można wprowadzać w odpowiednich etapach, analogicznie jak w sposobach omówionych uprzednio. Grupy zabezpieczające lub grupy zabezpieczone można uwalniać w odpowiednim czasie analogicznymi metodami jak w sposobie f). Związki wyjściowe i pośrednie zawierające grupy tworzące sól można na każdym etapie wytwarzać lub ponownie przeprowadzać w wolne związki. Analogicznie do etapów procesu opisanych w odniesieniu do dodatkowych etapów procesu, rodniki hydroksy-podstawione-fenylowe stanowiące podstawnik R2 i/lub fenylowe stanowiące podstawnik R3 w związkach pośrednich można eteryfikować w odpowiednich etapach reakcji rodnikiem niższego alkanolu, fenylo-niższego-alkanolu, niższego-alkoksy-karbonylo-niższego-alkanolu, karbamoilo-niższego-alkanolu, pirydylo-niższego-alkanolu, cyjanoniższego-alkanolu lub niższego-alkoksy-niższego-alkanolu. Eteryfikację korzystnie prowadzi się z użyciem diazometanu albo halogenków lub sulfonianów niższego alkilu, fenylo-niższego-alkilu, niższego-alkoksy-karbonylo-niższego-alkilu, karbamoilo-niższego-alkilu, pirydylo-niższego-alkilu, cyjano-niższego-alkilu lub niższego-alkoksy-niższego-alkilu. Korzystne są reakcje z odpowiednimi halogenkami niższego alkilu, fenylo-niższego-alkilu, niższego-alkoksy-karbonylo-niższego-alkilu, karbamoilo-niższego-alkilu, pirydylo-niższego-alkilu, cyjano-niższego-alkilu lub niższego-alkoksy-niższego-alkilu, takimi jak jodki, bromki lub chlorki, w obecności zasad, w szczególności zasadowych wodorotlenków metali, takich jak wodorotlenek sodowy lub wodorotlenek potasowy, albo, zwłaszcza, węglanów lub wodorowęglanów metali, takich jak węglan sodowy, potasowy i, przede wszystkim, cezowy, w odpowiednim rozpuszczalniku lub mieszaninie rozpuszczalników, np. w N,N-di-niższych-alkilo-niższych-alkanoiloamidach, takich jak dimetyloformamid lub -acetamid, ketonach, takich jak niższe alkanony, np. aceton, eterach, takich jak dioksan, albo ich mieszaninach, w temperaturze od -10 C do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin, korzystnie 0-60 C, np. około 0-50 C. W przypadku związków pośrednich, w których co najmniej jeden z rodników R2 lub R3 oznacza grupę fenylową i/lub które dodatkowo zawierają jeden lub większą liczbę pierścieni fenylowych, które to rodniki fenylowe mogą być w każdym przypadku podstawione, jak to opisano uprzednio, odpowiedni rodnik fenylowy może być w odpowiednim etapie reakcji, analogicznie do etapów reakcj i opisanych uprzednio w odniesieniu do dodatkowych etapów procesu, poddany selektywnej redukcji, to jest uwodorniony, do odpowiednich rodników cykloheksylowych. Uwodornienie korzystnie prowadzi się w obecności katalizatora umożliwiającego selektywne uwodornienie wiązań podwójnych w obecności wiązań peptydowych, w szczególności kataliza-

65 tora na bazie tlenków metali ciężkich, takiego jak katalizator na bazie tlenku Rh(III)/Pt(VI) według Nishimury (S. Nishimura, Bull. Chem. Soc. Japan 33, 566 (1960)), w odpowiednich rozpuszczalnikach, w szczególności w wodzie, alkoholach, takich jak etanol lub metanol, estrach, takich jak octan etylu lub eterach, takich jak dioksan, np. w m etanolu, w tem peraturze C, korzystnie C, np. w temperaturze pokojowej, pod ciśnieniem wodoru x 105 Pa, np. pod ciśnieniem atmosferycznym lub obniżonym. W związkach pośrednich, w których co najmniej jeden z rodników R2 i R3 oznacza cykloheksenyl, odpowiedni rodnik cykloheksenylowy można w odpowiednim etapie reakcji, analogicznie do etapów reakcji opisanych uprzednio w odniesieniu do dodatkowych etapów procesu, poddać selektywnemu uwodornieniu do odpowiedniego rodnika cykloheksylowego, np. w odpowiednich rozpuszczalnikach lub mieszaninie rozpuszczalników, korzystnie w postaci roztworu w alkoholu, takim jak metanol lub etanol, estrze, np. niższym alkanolanie niższego alkilu, takim jak octan etylu, albo mieszaninie tych rozpuszczalników, w obecności katalizatora, np. palladu, korzystnie na nośniku, takim jak węgiel drzewny, korzystnie węgiel aktywny, w korzystnej temperaturze C, korzystnie w temperaturze pokojowej pod nieco obniżonym lub podwyższonym ciśnieniem, a zwłaszcza pod ciśnieniem atmosferycznym. O ile stereochemia asymatrycznych atomów węgla nie jest zdefiniowana bezpośrednio przez dobór odpowiednich symboli wiązań, konfiguracja asymetrycznych atomów węgla w każdym przypadku korzystna jest oznaczona we wzorach oznaczeniami konfiguracji wybranymi spośród (S), (R) i (S,R), zawsze w nawiasach. Ponadto zamiast tych izomerów mogą być obecne inne izomery lub mieszaniny izomeryczne. Kwasy karboksylowe o wzorach 2 i 4 lub ich reaktywne pochodne są znane, dostępne w handlu lub można je wytworzyć znanymi sposobami. Przykładowo można je otrzymać ze związków o ogólnym wzorze 11, w którym R2 ma znaczenie podane dla związków o wzorze 1, a Pa oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, w szczególności niższy-alkoksykarbonyl, taki jak tert-butoksykarbonyl lub 1 -fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, taki jak benzyloksykarbonyl (lub ich analogów zawierających atom wodoru zamiast Pa, które to analogi można następnie zabezpieczyć), które w pierwszym etapie przeprowadza się drogą redukcji w odpowiednie związki o ogólnym wzorze 12 (lub ich analogi zawierające atom wodoru zamiast Pa), w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie. Redukcję pochodnych aminokwasów o wzorze 11 do odpowiednich aldehydów o wzorze 12 prowadzi się np. drogą ich redukcji do odpowiednich alkoholi i utleniania tych ostatnich z wytworzeniem aldehydów o wzorze 12. Redukcję do alkoholi prowadzi się w szczególności drogą uwodornienia odpowiednich halogenków kwasowych lub innych zaktywowanych pochodnych kwasów karboksylowych, podanych w odniesieniu do sposobu a), względnie drogą reakcji pochodnych związków o wzorze 11 typu zaktywowanych pochodnych kwasów karboksylowych, w szczególności bezwodników organicznych kwasów karboksylowych, korzystnie otrzymanych z użyciem estrów kwasów chlorowcomrówkowych, np. chloromrówczanu izobutylu (które korzystnie wytwarza się drogą reakcji związków o wzorze 11 w obecności zasadowych amin, np. tri-niższych-alkiloamin, takich jak trietyloamina, w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak cykliczne etery, np. dioksan, w temperaturze od -50 C do 80 C, korzystnie 0-50 C), z kompleksowymi wodorkami, takimi jak borowodorki metali alkalicznych, np. borowodorek sodowy, w wodnym roztworze, w obecności lub bez użycia rozpuszczalników organicznych, w temperaturze od -50 C do 80 C, korzystnie 0-50 C. Utlenianie powstałych alkoholi prowadzi się następnie korzystnie z użyciem środków utleniających, które selektywnie przeprowadzają grupę hydroksylową w grupę aldehydową, np. kwasu chromowego lub jego pochodnych, takich jak chromian pirydyniowy lub chromian tert-butylu, dichromianu/kwasu siarkowego albo tritlenku siarki w obecności zasad heterocyklicznych, np. pirydyny/s03, korzystnie rozpuszczonych w di-niższych-alkilosulfotlenkach, takich jak dimetylosulfotlenek, rozpuszczalnikach aromatycznych, takich jak toluen, lub mieszaninach takich rozpuszczalników), a także kwasu azotowego, ditlenku manganu lub ditlenku selenu, w wodzie, rozpuszczalnikach wodnych lub organicznych, takich jak rozpuszczał-

66 niki chlorowcowane, np. chlorek metylenu, karboksyamidy, takie jak dimetyloformamid, i/lub cykliczne etery, takie jak tetrahydrofuran, w obecności lub bez użycia zasadowych amin, np. nizszych-alkiloamin, takich jak trietyloamina, w temperaturze od 0 C do 100 C, korzystnie od -70 C do 50 C, np. od 10 C do 50 C, np. sposobem opisanym w europejskim zgłoszeniu patentowym nr EP-A , względnie drogą reakcji z halogenkami dikarbonylu, takimi jak chlorek oksalilu, i di-niższymi-alkilosulfotlenkami, takimi jak dimetylosulfotlenek, w chlorowcowanych węglowodorach, takich jak dichlorometylen, w obecności III-rzędowej zasady zawierającej azot, takiej jak trietyloamina, korzystnie w temperaturze od około -70 C do 0 C, np. około -60 C. Możliwa jest także bezpośrednia redukcja związków o wzorze 11 do aldehydów, np. drogą uwodornienia w obecności częściowo zatrutego katalizatora palladowego, względnie redukcji odpowiednich estrów aminokwasów, np. estrów niższych-alkilowych, takich jak estry etylowe, z użyciem kompleksowych wodorków, np. borowodorków, takich jak borowodorek sodowy, lub korzystnie, glinowodorków, np. glinowodorku litowego, tri(tert-butoksy)glinowodorku litowego lub, w szczególności, glinowodorku, diizobutylu, w niepolamych rozpuszczalnikach, np. węglowodorach lub rozpuszczalnikach aromatycznych, takich jak toluen, w temperaturze od -100 C do 0 C, korzystnie od -70 C do -30 C, przy czym najpierw przeprowadza się produkty w odpowiednie semikarbazony, np. z użyciem odpowiednich soli kwasów i semikarbazonów, takich jak chlorowodorek semikarbazydu, w wodnych układach rozpuszczalnikowych, takich jak alkohol/woda, np. etanol/woda, w temperaturze od -20 C do 60 C, korzystnie C, potem powstały semikarbazon poddaje się reakcji z reaktywnym aldehydem, np. formaldehydem, w obojętnym rozpuszczalniku, np. polarnym rozpuszczalniku organicznym, np. karboksyamidzie, takim jak dimetyloformamid, w temperaturze od -30 C do 60 C, korzystnie 0-30 C, a następnie prowadzi się reakcję z kwasem, np. mocnym kwasem mineralnym, takim jak kwas chlorowcowodorowy, w wodnym roztworze, w obecności lub bez użycia rozpuszczalnika, takiego jak poprzednio, w temperaturze od -40 C do 50 C, korzystnie od -10 C do 30 C. Odpowiednie estry otrzymuje się drogą reakcji aminokwasów z odpowiednimi alkoholami, np. etanolem, w warunkach analogicznych do stosowanych w kondensacji w sposobie b), np. reakcji z halogenkami kwasów nieorganicznych, takimi jak chlorek tionylu, w mieszaninach rozpuszczalników organicznych, takich jak mieszaniny rozpuszczalników aromatycznych i alkoholowych, np. toluenu i etanolu, w temperaturze od -50 C do 50 C, korzystnie od -10 C do 2 C. W celu zsyntetyzowania związków o wzorze 3 lub 3' związki o wzorze 12 poddaje się następnie reakcji z reaktywnym tetraalkilosilanem, korzystnie chlorowcometylo-tri-niższym-alkilosilanem, takim jak chlorometylotrimetylosilan, w obojętnym rozpuszczalniku, np. eterze, takim jak eter dietylowy, eterze cyklicznym, takim jak dioksan, albo estrze, takim jak octan etylu, w temperaturze od -100 C do 50 C, korzystnie od -65 C do 40 C, z wytworzeniem związków o wzorze 13, w którym R6, R7 i R9 oznaczają niższe alkile, np. metyle, a pozostałe rodniki mają wyżej podane znaczenie. Powstałe związki przeprowadza się, w obecności kwasu Lewisa, takiego jak eterat etylowy trifluorku boru, w obojętnym rozpuszczalniku, zwłaszcza chlorowcowanym węglowodorze, takim jak chlorek metylenu lub chloroform, z obróbką wodnym roztworem zasady, np. roztworem wodorotlenku sodowego, w temperaturze od -30 C do 80 C, w szczególności 0-50 C, w wyniku czego następuje eliminacja i odszczepia się grupa zabezpieczająca, w związki olefinowe o ogólnym wzorze 14, w którym R2 ma znaczenie podane dla związków o wzorze 1. Do odpowiedniej olefiny wprowadza się ponownie grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową, sposobem opisanym w odniesieniu do sposobu a), w szczególności z użyciem bezwodnika kwasu w chlorowanym węglowodorze, takim jak chlorek metylenu lub chloroform, w temperaturze od -50 C do 80 C, w szczególności 0-35 C, w wyniku czego otrzymuje się zabezpieczoną amino-olefinę o wzorze 15, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie. Podwójne wiązanie w powstałym związku przeprowadza się w oksiran, korzystnie ze stereoselektywnym zastosowaniem nadtlenków, szczególnie kwasów nadkarboksylowych, np. kwasu chlorowconadbenzoesowego, takiego jak kwas m-chloronadbenzoesowy, w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, korzystnie w chlorowcowanym węglowodorze, takim jak chlorek metylenu lub chloroform, w temperaturze od -50 C do 60 C, w szczególności od 10 C do 25 C, po czym, w razie

67 potrzeby, rozdziela się diastereoizomery. Otrzymuje się epoksydy o wzorze 16, w którym rodniki mająwyżej podane znaczenie. Do epoksydów dodaje się odpowiedniego diestru kwasu malonowego, np. malonianu dimetylu lub malonianu dietylu, np. po zaktywowaniu metylenowej grupy diestru kwasu malonowego metalem alkalicznym, np. sodem, w polarnym, bezwodnym rozpuszczalniku, takim jak alkohol, np. metanol lub etanol, w temperaturze od -50 C do 80 C, w szczególności 0-35 C, a na roztwór działa się kwasem, np. kwasem karboksylowym, takim jak kwas cytrynowy, z wytworzeniem laktonu o wzorze 17, w którym R9, oznacza niższy alkoksyl, np. metoksyl lub etoksyl, a pozostałe rodniki mają wyżej podane znaczenie. W razie potrzeby R2 redukuje się do cykloheksylu w tych związkach, w których ten rodnik jest fenylem, niepodstawionym lub podstawionym w sposób opisany dla związków o wzorze 1, w szczególności drogą uwodornienia, korzystnie w obecności katalizatorów, takich jak tlenki metali szlachetnych, np. mieszaniny tlenków Rh(III)/Pt(VI) (według Nishimury), korzystnie w rozpuszczalnikach polarnych, takich jak alkohole, np. metanol, pod ciśnieniem atmosferycznym lub do 5 x 105 Pa, korzystnie pod ciśnieniem atmosferycznym, w temperaturze od -20 C do 50 C, korzystnie C. Związki o wzorze 17, otrzymane bezpośrednio lub po uwodornieniu, poddaje się reakcji z reagentem wprowadzającym rodnik R3-CH2-, np. o wzorze 18, w którym R3 ma znaczenie podane dla związków o wzorze 1, a W oznacza nukleofugową grupę odszczepiającą się, korzystnie wybraną spośród hydroksyli zestryfikowanych mocnymi kwasami nieorganicznymi lub organicznymi, takich jak hydroksyl zestryfikowany kwasem mineralnym, np. chlorowcowodorowym, takim jak kwas solny, kwas bromowodorowy lub kwas jodowodorowy, mocnym organicznym kwasem sulfonowym, takim jak kwas niższy-alkanosulfonowy, niepodstawiony lub podstawiony, np. atomem chlorowca, takim jak fluor, albo aromatycznym kwasem sulfonowym, np. kwasem benzenosulfonowym niepodstawionym lub podstawionym niższym alkilem, takim jak metyl, atomem chlorowca, takim jak atom bromu, i/lub grupą nitrową, np. kwasem metanosulfonowym, kwasem trimetanosulfonowym lub kwasem p-toluenosulfonowym, względnie hydroksyl zestryfikowany kwasem hydrazonowym, zwłaszcza bromkiem, w bezwodnym rozpuszczalniku polarnym, np. alkoholu, takim jak etanol, w obecności metalu alkalicznego, np. sodu, w temperaturze od -50 C do 80 C, korzystnie 0-35 C. W rezultacie otrzymuje się związki o ogólnym wzorze 19, w którym rodniki m ają wyżej podane znaczenie. Związki o wzorze 19 hydrolizuje się i dekarboksyluje, np. drogą hydrolizy z użyciem zasady, takiej jak wodorotlenek metalu alkalicznego, np. wodorotlenek litowy lub NaOH, w temperaturze od -50 C do 80 C, korzystnie 0-35 C, w rozpuszczalniku organicznym, np. eterze, takim jak 1,2-dimetoksyetan, lub alkoholu, takim jak etanol, a następnie dekarboksylacji poprzez ogrzewanie w obojętnym rozpuszczalniku, korzystnie węglowodorowym rozpuszczalniku aromatycznym, takim jak toluen, w temperaturze C, korzystnie C. Otrzymuje się związek o ogólnym wzorze 20, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie, powstałe izomery (R,S,S) i (S,S,S) rozdziela się metodą chromatografii kolumnowej i izomer (R,S,S) stosuje się ponownie, a mianowicie w celu otwarcia pierścienia laktonowego poddaje się go reakcji z zasadą, taką jak wodorotlenek metalu alkalicznego, np. wodorotlenek litowy lub wodorotlenek sodowy, w obojętnym rozpuszczalniku, takim jak eter, np. dimetoksyetan, lub alkohol, taki jak etanol, z wytworzeniem związku o ogólnym wzorze 21, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie. Do powstałego związku wprowadza się grupę zabezpieczającą hydroksyl Py, np. jedną z grup zabezpieczających hydroksyl wymienionych w odniesieniu do sposobu a ), zwłaszcza grupę tri-niższą-alkilo-sililową, w podanych w odniesieniu do sposobu a) warunkach, z użyciem odpowiedniego chlorowco-tri-niższego-alkilosilanu, np. tert-butylodimetylochlorosilanu, w rozpuszczalniku polarnym, takim jak di-niższy-alkilo-niższy-alkanoiloamid, taki jak dimetyloformamid, w obecności związku aminowego z zawadą przestrzenną, takiego jak cykliczna amina, np. imidazol, w temperaturze od -50 C do 80 C, korzystnie 0-35 C, grupę karboksylową zaś, która jednocześnie ulega sililowaniu, uwalnia się drogą reakcji z zasadową solą metalu, zwłaszcza wodorotlenkiem metalu alkalicznego lub wodorowęglanem metalu alkalicznego, albo, korzystnie, z węglanem metalu alkalicznego, takim jak węglan potasowy, korzystnie w alkoholu, takim jak metanol lub etanol, cyklicznym eterze, takim jak tetrahydrofuran, w wodzie lub, w szczególności,

68 w mieszaninie dwóch lub trzech takich rozpuszczalników, korzystnie w temperaturze 0-50 C, zwłaszcza C. W rezultacie otrzymuje się związek o ogólnym wzorze 22, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie. Związki o wzorze 3 lub 3', zawierające rodniki podane w odniesieniu do sposobu a ), wytwarza się z jednego ze związków o wzorze 22 drogą kondensacji ze związkiem o wzorze 6, w którym rodniki mają znaczenie podane w odniesieniu do sposobu c), w warunkach analogicznych do podanych dla sposobu a), w szczególności drogą reakcji in situ w obecności środka kondensującego, takiego jak N,N-dicykloheksylokarbodiimid, cyjanofosfonian etylu, heksafluorofosforan benzotriazol-1-iloksytris-(dimetyloamino)fosfoniowy lub heksafluorofosforan 0-benzotriazol-1-ilo-N,N,N',N'-tetrametylouroniowy, aminy z zawadą przestrzenną, takiej jak trietyloamina lub N-metylomorfolina, i, w razie potrzeby, związku zapobiegającego racemizacji, takiego jak 1-hydroksybenzotriazol, w rozpuszczalniku polarnym, korzystnie amidzie kwasowym, np. di-niższym-alkiloamino-niższym-alkanoiloamidzie, takim jak dimetyloformamid, cyklicznym eterze, takim jak tetrahydrofuran, lub nitrylu, takim jak acetonitryl, korzystnie w temperaturze od -50 C do 80 C, w szczególności 0-35 C, w razie potrzeby w atmosferze gazu ochronnego, takiego jak argon lub azot, a następnie odszczepienia grupy zabezpieczającej Pa w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu f) (pod warunkiem, że Pa nie jest rodnikiem odpowiadającym rodnikowi R1według definicji R 1dla związków o wzorze 1, co prowadziłoby bezpośrednio do związków o wzorze 1) i wreszcie, w razie potrzeby, odszczepienia Py i/lub dalszych grup zabezpieczających, w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu f). W celu wytworzenia związków o wzorze 3 lub 3' możliwe jest także kolejne przeprowadzenie kondensacji związków o wzorze 22 ze związkami wprowadzającymi rodniki -HN-(CHR4)-CO- (związek wyjściowy: odpowiednie aminokwasy H2N-(CHR4)-COOH) i - NH-CH2-(CH2)n -O-R5 (związek wyjściowy: odpowiedni aminozwiązek H2N-CH2-(CH2)n-O-R5) związku o wzorze 3 lub 3', w warunkach analogicznych do podanych w odniesieniu do sposobu a), korzystnie drogą reakcji związku o wzorze (1)5 lub 5', (2) 7 lub 7' lub (3) 9 lub 9', zawierającego atom wodoru zamiast R1 ze związkiem o wzorze (1)6 lub 6 (odpowiadającym związkowi o wzorze 22, w którym Pa oznacza atom wodoru), (2) 8 lub (3) 10, przy czym pozostałe rodniki mają w każdym przypadku wyżej podane znaczenie, a związek wyjściowy może mieć także postać reaktywnej pochodnej, w warunkach analogicznych do podanych w odniesieniu do (1) sposobu c) (2), sposobu d) i (3) sposobu e), z tym, że zabezpieczającą grupę Py można odszczepić ze związków o wzorze 3 lub 3' z użyciem jednej z metod opisanych w odniesieniu do sposobu f). W celu wytworzenia związku o wzorze 20 z wyżej wymienionego związku o wzorze 17 można zastosować także następującą drogę. W wyniku hydrolizy racemicznego związku o wzorze 17 (który można otrzymać z racematu związku o wzorze 15 poprzez odpowiedni racemat związku o wzorze 16) i dekarboksylacji w warunkach analogicznych do podanych w odniesieniu do hydrolizy i dekarboksylacji związków o wzorze 19, otrzymuje się związek analogiczny do związku o wzorze 19, w którym jednak rodniki R3-CH2- i R9-(C=O))- nie występują(w obu przypadkach zamiast nich występuje atom wodoru) i który ma postać racematu (lub mieszaniny diastereoizomerów, o ile w R2 i/lub 3 znajduje się dodatkowe centrum asymetrii). Tak otrzymany związek poddaje się następnie reakcji ze związkiem o wzorze 18, zdefiniowanym powyżej, w którym W oznacza jedną z wyżej wspomnianych nukleofugowych grup odszczepiających się, zwłaszcza atom chlorowca, taki jak atom jodu lub, korzystnie, atom bromu lub chloru, przy czym najpierw prowadzi się deprotonowanie tego związku w obecności mocnej zasady, takiej jak bis(tri-niższy-alkilosililo)amidek metalu alkalicznego, np. bis(trimetylosililo)amidek litowy, a następnie alkilowanie z użyciem związku o wzorze R3-CH2-W (korzystnie z wytworzeniem związków o wzorze 22 o konfiguracji [1'(S), 3(R)-(R3-CH2-),5(S)] i [1'(R),3(S)-(R3-CH2-),5(R)], czyli racematu jeśli chodzi o wspomniane asymetryczne atomy węgla). Wyżej wspomniane związki o wzorze 14 mogą być także obecne w konfiguracji (R,S) zamiast we wskazanej konfiguracji (S) przy atomie węgla związanym z rodnikiem -NH2, podczas gdy związki o wzorach 11,12 i 13 oraz, w szczególności, związki o wzorach 15,16,17,19,20,21

69 i/lub 22 mogą być również obecne w konfiguracji (R,S) zamiast w konfiguracji (S) przy atomie węgla związanym z rodnikiem Pa-NH-. Wyżej wspomniane związki o wzorach 15,16 i 17 mogą być także obecne jako racematy. Inne mieszaniny antypod optycznych o wskazanych wzorach są także możliwe. Odpowiednie związki o wzorze 5, np. można wytworzyć z tych racematów lub mieszanin (np. racematów lub mieszanin antypod jeśli R 1nie zawiera żadnych centrów asymetrii), a zatem można tym sposobem otrzymać związki o wzorze 1 lub 1', w których albo atom węgla związany z rodnikiem R2-CH2- znajduje się w konfiguracji (S), atom węgla związany z rodnikiem HO- znajduje się w konfiguracji (S) i atom węgla związany z rodnikiem R3-CH2- znajduje się w konfiguracji (R), czyli (2R,4S,5S), albo w których te atomy węgla mają przeciwną konfigurację, czyli (2S,4R,5), względnie mogą istnieć mieszaniny związków o wzorze 5 lub 1 o obu tych konfiguracjach. Odpowiednie mieszaniny racemiczne lub diastereoizomeryczne można w odpowiednich etapach rozdzielić na poszczególne izomery, co jest korzystne. Związki o wzorze 20, w których rodniki mają wyżej podane znaczenie, wytwarza się ze związków o wzorze 12, w których rodniki mają wyżej podane znaczenie, drogą reakcji aldehydów o wzorze 12 z estrami kwasów 2-chlorowcopropanowych, zwłaszcza 2-jodopropanianów niższego-alkilu, takich jak 2-jodopropanian etylu, z wytworzeniem związków o ogólnym wzorze 23, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie i w którym atom węgla związany z rodnikiem Pa-NH- może być alternatywnie obecny np. w konfiguracji (R,S). Reakcja początkowo zachodzi z wytworzeniem homoenolanu i estru niższego-alkilowego (np. etylowego) kwasu 2-chlorowcopropanowego, w obecności mieszaniny Zn/Cu i di-niższego-alkilo-niższego-alkanoiloamidu, takiego jak dimetyloacetamid, albo aromatycznego węglowodoru, takiego jak toluen, albo ichmieszanin, wtemperaturze C, w szczególności C, w razie potrzeby w atmosferze gazu ochronnego, takiego jak argon lub azot. W powstałej mieszaninie reakcyjnej odpowiedni ortotytaniantetra-niższego-alkilu, taki jak ortotytanian tetraizopropylu, poddaje się, korzystnie w atmosferze gazu ochronnego, takiego jak azot lub argon, w rozpuszczalniku aromatycznym, takim jak toluen lub ksylen, w obecności chlorowcowodoru, takiego jak chlorek metylenu, działaniu tetrahalogenku tytanu, takiego jak tetrachlorek tytanu, w temperaturze od -50 C do 50 C, korzystnie od -40 C do 25 C, po czym mieszaninę poddaje się mieszaniu i otrzymuje się odpowiedni di-niższy-alkanolan dichlorowcotytanu, a korzystnie niższy-alkanolan trichlorowcotytanu, w szczególności diizopropanolan trichlorotytanu. Wkrapla się doń roztwór Zn-homoenolanu w temperaturze od -50 C do 0 C, w szczególności od -40 C do 25 C, a następnie wkrapla się aldehyd o wzorze 12 w chlorowcowęglowodorze, np. chlorku metylenu, przy czym reakcja zachodzi w temperaturze od -50 C do 30 C, korzystnie od około -40 C do 5 C, z wytworzeniem prekursora estru niższego-alkilowego (zwłaszcza etylowego), w szczególności estru etylowego, związku o wzorze 23. Ten ester poddaje się następnie hydrolizie i cyklizacji z wytworzeniem związku o wzorze 23, zdefiniowanego powyżej, korzystnie w rozpuszczalniku organicznym, takim jak związek aromatyczny, np. toluen lub ksylen, w obecności kwasu, takiego jak kwas karboksylowy, np. kwas octowy, wtemperaturze od 20 C do temperatury wrzenia mieszaniny reakcyjnej w warunkach powrotu skroplin, w szczególności C. W razie potrzeby rozdziela się diastereoizomery, np. drogąchormatografii, np. na żelu krzemionkowym z użyciem mieszaniny rozpuszczalników organicznych, takiej jak mieszanina alkanu i estru, takich jak niższy alkan i ester niższy alkilowy kwasu niższego-alkanowego, np. heksan/octan etylu. Odpowiedni związek o wzorze 20 otrzymuje się następnie ze związku o wzorze 23 drogą deprotonowania z użyciem mocnej zasady, z wytworzeniem karboanionu przy atomie węgla w pozycji a obok grupy okso laktonu, a następnie podstawienia nukleofilowego rodnika W związku o wzorze 18, w którym R3 i W m ają znaczenie podane w odniesieniu do wytwarzania związków o wzorze 19 (W w szczególności oznacza atom bromu), przy czym reakcje korzystnie prowadzi się stereoselektywnie, tak by w związku o wzorze 20 otrzymać konfigurację (R) przy atomie węgla połączonym z rodnikiem R3-CH2-. Reakcję z mocną zasadą, w szczególności z krzemoorganicznym amidkiem metalu alkalicznego, np. bis(tri-niższym-alkilosililo)amidkiem metalu alkalicznego, takim jak bis(trimetylosililo)amidek litowy, albo z di-niższym-alkiloamidkiem

70 metalu alkalicznego, takim jak diizopropyloamidek litowy, prowadzi się korzystnie w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, zwłaszcza w eterze, np. eterze cyklicznym, takim jak tetrahydrofuran, albo 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2(1H)-pirymidynonie (DMPU), względnie w mieszaninach tych rozpuszczalników, w temperaturze od około -100 C do 0 C, korzystnie od -78 C do -50 C, podstawienie nukleofilowe, zaś prowadzi się in situ przez dodanie związku o wzorze R3-CH2-W, w tym samym rozpuszczalniku i w temperaturze od -100 C do 0 C, korzystnie od -60 C do -40 C. Związek o wzorze 14, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie i w którym atom węgla połączony z rodnikiem -NH2 ma korzystnie konfigurację (R,S), można także otrzymać drogą przemiany estru kwasu mrówkowego, np. mrówczanu niższego alkilu, takiego jak mrówczan etylu, w alliloamid kwasu mrówkowego, drogą reakcji z alliloaminą w temperaturze C, a zwłaszcza C. Ten amid odwadnia się w atmosferze gazu ochronnego, takiego jak azot lub argon, korzystnie z użyciem halogenku kwasowego, takiego jak tlenochlorek fosforu, fosgen lub, w szczególności, organiczny halogenek sulfonylu, np. chlorek arylosulfonylu, taki jak chlorek toluenosulfonylu, w obecności zasady, np. tri-niższej-alkiloaminy, takiej jak trietyloamina, albo, w szczególności, mono- lub bicyklicznej aminy, takiej jak pirydyna lub chinolina, w temperaturze C, a zwłaszcza od około 80 C do około 100 C. W rezultacie powstaje izocyjanek allilu, który przeprowadza się w odpowiednią sól litu w reakcji z organiczną solą litu, np. niższym-alkilolitem, takim jak n-butylolit, przy czym tę reakcje korzystnie prowadzi się w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, w szczególności w eterze, takim jak dioksan lub eter dietylowy, albo w alkanie, np. heksanie, względnie w mieszaninach tych rozpuszczalników, w temperaturze od -120 C do -50 C, a w szczególności od około -100 C do -70 C. Powstałą sól litu poddaje się reakcji ze związkiem o wzorze R2-CH2-W, w którym R2 ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1, a W ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 18 i w szczególności oznacza atom bromu, korzystnie przez wkroplenie związku o wzorze R2-CH2-W w rozpuszczalniku organicznym, np. eterze, takim jak tetrahydrofuran, w temperaturze jak powyżej, a następnie ogrzewanie do 0-50 C, korzystnie C. W rezultacie otrzymuje się izocyjanek o ogólnym wzorze 24, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie. Związek o wzorze 24 poddaje się następnie hydrolizie, korzystnie w roztworze wodnym, do którego dodaje się kwasu, np. wodnego roztworu kwasu chlorowcowodorowego, w szczególności stężonego kwasu solnego, w temperaturze od -20 C do 30 C, a zwłaszcza 0-10 C. Otrzymuje się związek o wzorze 14, w którym rodniki mają znaczenie podane bezpośrednio powyżej i w którym atom węgla połączony z rodnikiem -NH2 ma korzystnie konfigurację (R,S). Aminozwiązki o wzorze 3a lub 3a' albo ich reaktywne pochodne są znane lub można je wytworzyć znanymi sposobami, np. drogą kondensacji aminokwasów o wzorze H-BpOH, w którym B 1ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 3 lub 3', albo ich reaktywnych pochodnych, z aminozwiązkami o wzorze 3 lub 3' albo ich reaktywnymi pochodnymi, przy czym te reaktywne pochodne i warunki reakcji są analogiczne do opisanych w odniesieniu do sposobu a). Związki o wzorze 5 lub 5' wytwarza się np., o ile grupa zabezpieczająca Pa we wzorze 21 lub 22 nie odpowiada bezpośrednio rodnikowi R1, z aminozwiązków o wzorze 21 lub 22, np. przez wprowadzenie grupy zabezpieczającej karboksyl, jak to opisano w odniesieniu do sposobu a), i odszczepienie grupy zabezpieczającej Pa, jak to opisano w odniesieniu do sposobu f), drogą kondensacji kwasu karboksylowego o wzorze R1 OH lub jego reaktywnej pochodnej, w których rodniki mają znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1, w warunkach analogicznych do warunków kondensacji w sposobie a). Związki o wzorze 20A lub 20A' wytwarza się np., o ile grupa zabezpieczająca Pa we wzorze 20 nie odpowiada bezpośrednio rodnikowi R1, z Ɣ-laktonów o wzorze 20 (korzystnie z izomeru (R,S,S)), np. przez odszczepienie grupy zabezpieczającej Pa, jak to opisano w odniesieniu do sposobu f), drogą kondensacji kwasu karboksylowego o wzorze R 1 OH lub jego reaktywnej pochodnej, w których rodniki mają znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1, w warunkach analogicznych do warunków kondensacji w sposobie a).

71 Związki o wzorze 6 (lub 6') wytwarza się np. z odpowiednich aminokwasów o ogólnym wzorze 25 (a w szczególności o wzorze 25'), w których rodniki mają wyżej podane znaczenie, albo ich reaktywnych pochodnych kwasowych, i składnika aminowego o wzorze 8, w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie, drogą kondensacji, analogicznie jak w sposobie a), w razie potrzeby z użyciem analogicznych reaktywnych pochodnych. Związki o wzorze 7 (lub 7') można wytworzyć np. ze związków o wzorze 5 (lub 5') drogą kondensacji aminokwasu o wzorze 25 (lub 25'), zdefiniowanego powyżej, wprowadzającego rodnik -NH-CH(R4)-COOH. Reakcją prowadzi się w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu a), z użyciem odpowiednich wolnych związków lub ich reaktywnych pochodnych. Inną metodą można je wytworzyć ze związków o wzorze 20A (lub 20A') drogą kondensacji z aminokwasem o wzorze 25 (lub 25'), zdefiniowanego powyżej, wprowadzającego rodnik -NH-CH(R4)-COOH. Tę reakcję prowadzi się w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu c), z użyciem odpowiednich Ɣ-laktonów o wzorze 20A, a w szczególności o wzorze 20A'. Aminozwiązki o wzorze 8 są znane lub można je wytworzyć znanymi sposobami. Związki o wzorze 9 (lub 9') są znane lub można je wytworzyć znanymi sposobami, np. drogą kondensacji związku o wzorze 7 (lub T), w którym rodniki mają wyżej podane znaczenie, i (w razie potrzeby hydroksy-zabezpieczonej) aminy o ogólnym wzorze 26, w którym n ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1, albo jej reaktywnej pochodnej, w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu a). Związki o wzorze 10 lub 10 a są znane lub dostępne w handlu, względnie można je wytworzyć znanymi sposobami. Związki o wzorze 18 i o wzorze R2-CH2-W są znane, można je wytworzyć znanymi sposobami lub zakupić. Przykładowo można wymienić wytwarzanie związku o wzorze 18 lub R2-CH2-W, w którym W oznacza Br lub I, drogą reakcji odpowiedniego prekursora, w którym W oznacza Cl, z jodkiem lub bromkiem metalu alkalicznego, takim jak NaI, np. w ketonach, takich jak niższy alkanon, np. aceton, w temperaturze 0-50 C, a zwłaszcza w temperaturze pokojowej, albo z tri- lub pentajodkiem lub -bromkiem fosforu, takim jak Pbr3, np. w węglowodorze, np. węglowodorze aromatycznym, takim jak toluen, korzystnie w temperaturze 0-40 C, np. w temperaturze pokojowej. Prekursor (W = Cl) jest dostępny w handlu, jest znany lub można go wytworzyć znanymi sposobami. Przykładowo prekursor, w którym w miejscu Cl (czyli W) znajduje się grupa hydroksylowa, można przeprowadzić w odpowiedni chlorowany związek drogą reakcji z PCl3, PCl5 lub zwłaszcza, SOCl2, w obecności III-rzędowej zasady zawierającej azot, np. zasady polyhünig lub pirydyny, w odpowiednich rozpuszczalnikach, np. eterze, takim jak eter dietylowy, albo chlorowcowęglowodorze, takim jak chlorek metylenu lub chloroform, korzystnie w temperaturze od -10 C do 30 C, a zwłaszcza 0-25 C. Prekursory, w których w miejscu rodnika W znajduje się hydroksyl są znane, można je wytworzyć znanymi sposobami albo zakupić. Pozostałe związki wyjściowe są znane, można je wytworzyć znanymi sposobami i/lub zakupić. Następujące związki pośrednie, wymienione w punktach od (i) do (iii) są także, w szczególności, korzystnym przedmiotem wynalazku. (i) Związek o ogólnym wzorze 19A, a zwłaszcza o wzorze 19A ', w którym Q oznacza atom wodoru; grupę zabezpieczającą grupę aminową, korzystnie grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową taką jak zdefiniowana w odniesieniu do związków o wzorze 11 (w szczególności jedną z grup zabezpieczających grupę aminową podanych w odniesieniu do sposobu a) ) ; albo rodnik R1zdefiniowany w odniesieniu do związków o wzorze 1, oprócz rodników objętych definicją grupy zabezpieczającej Pa; R2 ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1; R3 oznacza fenyl tripodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca, albo oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl, a w szczególności 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, zwłaszcza 2,3,4-trimetoksyfenyl; Rg oznacza niższy alkoksyl, np. metoksyl lub etoksyl; a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól.

72 Związek o wzorze 19A, a zwłaszcza o wzorze 19A', a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól, są szczególnie korzystne gdy Q oznacza atom wodoru lub, w szczególności 1-fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, zwłaszcza benzyloksykarbonyl, 1-fenylo-niższy-alkil, zwłaszcza benzyl, lub przede wszystkim niższy-alkoksykarbonyl, taki jak tert-butoksykarbonyl; R2 oznacza cykloheksyl lub, w szczególności, fenyl; R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy- -alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl; a R9 oznacza niższy alkoksyl, taki jak metoksyl lub etoksyl. Związki o wzorze 19A lub 19A' albo odpowiadają bezpośrednio związkom o wzorze 19, gdy Q oznaczą grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową, albo można je wytworzyć z tych związków przez odszczepienie grupy zabezpieczającej w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu f) (otrzymuje się związki o wzorze 19A lub 19 A', w których Q oznacza atom wodoru) i, w razie potrzeby, wprowadzenie rodnika R1z użyciem kwasu o wzorze 2, zdefiniowanego w odniesieniu do sposobu a), w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu a). (ii) Związek o ogólnym wzorze 20A, w szczególności o wzorze 20A', a zwłaszcza o wzorze 20 A", w którym Q oznacza atom wodoru; grupę zabezpieczającą grupę aminową, korzystnie grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową, taką jak zdefiniowana w odniesieniu do związków o wzorze 11 (w szczególności jedną z grup zabezpieczających grupę aminową podanych w odniesieniu do sposobu a)); albo rodnik R1zdefiniowany w odniesieniu do związków o wzorze 1, oprócz rodników objętych definicją grupy zabezpieczającej Pa; R2 ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1; a R3 oznacza fenyl tripodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca, albo oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl, a w szczególności 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, zwłaszcza 2,3,4-trimetoksyfenyl; a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Związek o wzorze 20A, w szczególności o wzorze 20A', a zwłaszcza o wzorze 20A", a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól, są szczególnie korzystne gdy Q oznacza atom wodoru lub, w szczególności 1-fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, zwłaszcza benzyloksykarbonyl, 1-fenylo-niższy-alkil, zwłaszcza benzyl, lub przede wszystkim niższy - -alkoksykarbonyl, taki jak tert-butoksykarbonyl; R2 oznacza cykloheksyl lub, w szczególności, fenyl; a R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl. Korzystnym związkiem o wzorze 20A" jest 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]-3(R)-(2,3,4-trimetoksyfenylometylo) dihydrofuran-2- (3H) -on. Szczególnie korzystnym związkiem o wzorze 20A"jest 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-(2,3,4-trimetoksyfenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-on. Związki o wzorze 20 A, 20 A' lub 20 A" można wytworzyć ze związków o wzorze 19 lub 19 A sposobem analogicznym do opisanego w odniesieniu do przemiany związków o wzorze 19 w związki o wzorze 20, względnie odpowiadają one bezpośrednio związkom o wzorze 20, w którym Q oznacza grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową, albo można je otrzymać bezpośrednio z tych związków przez odszczepienie grupy zabezpieczającej w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu f) (otrzymuje się związki o wzorze 19A lub 19A', w których Q oznacza atom wodoru) i, w razie potrzeby, wprowadzenie rodnika R1 i z użyciem kwasu o wzorze 2, zdefiniowanego w odniesieniu do sposobu a), w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu a). (iii) Związek o wzorze 5 A, a w szczególności o wzorze 5 A", w którym Q oznacza atom wodoru; grupę zabezpieczającą grupę aminową, korzystnie grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową, taką jak zdefiniowana w odniesieniu do związków o wzorze 11 (w szczególności jedną z grup zabezpieczających grupę aminową podanych w odniesieniu do sposobu a )); albo rodnik R1zdefiniowany w odniesieniu do związków o wzorze 1, oprócz rodników objętych definicją grupy zabezpieczającej Pa; R2 ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1; R3 oznacza fenyl tripodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca, albo oznacza niższy-alkilenodioksyfenyl, a w szczególności 2, 3, 4-tri-niższy-alkoksyfenyl, zwłaszcza 2,3,4-trimetoksy-fenyl; Py* oznacza atom wodoru lub gru-

73 pę zabezpieczającą hydroksyl, korzystnie jedną z grup zabezpieczających podanych w odniesieniu do sposobu a), w szczególności tri-niższy-alkilosilil, taki jak tert-butylodimetylosilil, a E oznacza hydroksyl lub grupę zabezpieczającą karboksyl, korzystnie taką jak zdefiniowane w odniesieniu do sposobu a), w szczególności niższy alkoksyl, taki jak metoksyl, etoksyl, lub tert-butoksyl, albo tri-niższy-alkilosililkosyl, zwłaszcza tert-butylodimetylosililoksyl, względnie rodnik -(C=O)-E jest reaktywną pochodną grupy karboksylowej, zwłaszcza grupą karboksylową w postaci zaktywowanego estru, reaktywnego bezwodnika lub reaktywnego cyklicznego amidu, korzystnie analogicznie jak w przypadku reaktywnych pochodnych związków o wzorze 2 ze sposobu a); a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Związek o wzorze 5 A, a w szczególności o wzorze 5A', a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól, są szczególnie korzystne gdy Q oznacza atom wodoru lub, w szczególności 1-fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, zwłaszcza benzyloksykarbonyl, 1-fenylo-niższy-alkil, zwłaszcza benzyl, lub przede wszystkim niższy-alkoksykarbonyl, taki jak tertbutoksykarbonyl; R2 oznacza cykloheksyl lub, w szczególności, fenyl; R3 oznacza 2,3,4-triniższy-alkoksy-fenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl, Py* oznacza atom wodoru lub grupę zabezpieczającą hydroksyl, korzystnie jedną z grup zabezpieczających podanych w odniesieniu do sposobu a), a zwłaszcza tri-niższy-alkilosilil, taki jak tert-butylodimetylosilil, a E oznacza hydroksyl lub grupę zabezpieczającą karboksyl, korzystnie taką jak zdefiniowane w odniesieniu do sposobu a ), w szczególności niższy alkoksyl, taki jak metoksyl, etoksyl, lub tert-butoksyl, albo tri-niższy-alkilosililkosyl, zwłaszcza tert-butylodimetylosililoksyl, względnie rodnik -(C=O)-E jest reaktywną pochodną grupy karboksylowej, zwłaszcza grupą karboksylową w postaci zaktywowanego estru, reaktywnego bezwodnika lub reaktywnego cyklicznego amidu, korzystnie analogicznie jak w przypadku reaktywnych pochodnych związków o wzorze 2 ze sposobu a), a zwłaszcza hydroksyl lub niższy alkoksyl. Korzystnym związkiem o wzorze 5 A' jest kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksy-fenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. Korzystnym związkiem o wzorze 5A' jest także kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)- [(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. Szczególnie korzystnym związkiem o wzorze 5A' je st kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól, w szczególności sól metalu alkalicznego, np. sodu, którą można bardzo skutecznie krystalizować. Szczególnie korzystnym związkiem o wzorze 5A' jest także kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. Związki o wzorze 5 A i 5 A' odpowiadają związkom o wzorze odpowiednio 5 i 5', których wytwarzanie już opisano. Związki o wzorze 5A i 5A' odpowiadają bezpośrednio związkom o wzorze odpowiednio 5 i 5', gdy Q oznacza grupę Pa zabezpieczającą grupę aminową, Py* oznacza atom wodoru, a E oznacza hydroksyl; pozostałe odpowiednie związki o wzorze 5 A i 5 A', w których co najmniej jeden z rodników Py* lub E ma znaczenie podane w definicji związków o wzorze 5A lub 5A', inne od podanego powyżej, można wytworzyć z tychże związków przez wprowadzenie grupy zabezpieczającej, np. jak to opisano w odniesieniu do wprowadzania Py do związków o wzorze 21 z wytworzeniem związków o wzorze 22, albo jak to opiasno w odniesieniu do sposobu a), względnie poprzez wytworzenie reaktywnych pochodnych kwasów karboksylowych, jak to opisano w odniesieniu do sposobu a). Odpowiednie związki, w których Q ma znaczenie inne niż Pa, można wytworzyć z tych związków o wzorze 5A lub 5A', albo z tych związków o wzorze 5', drogą odszczepienia grupy zabezpieczającej, w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu f) (otrzymuje się związki o wzorze 5A lub 5 A', w których Q oznacza atom wodoru) i, w razie potrzeby, wprowadzenia rodnika R1 z użyciem kwasu o wzorze 2, zdefiniowanego w odniesieniu do sposobu a), w warunkach analogicznych do opisanych w odniesieniu do sposobu a).

74 I/lub (iv) Związek o ogólnym wzorze 7 A, a w szczególności o wzorze 7A', w którym R 1ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1; R2 ma znaczenie podane w odniesieniu do związków o wzorze 1; R3 oznacza fenyl tripodstawiony rodnikami wybranymi z grupy obejmującej niższy alkil, niższy alkoksyl i atom chlorowca, albo oznacza niższy-alkilenodioksy-fenyl, a w szczególności 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, zwłaszcza 2,3,4-trimetoksyfenyl; Py* oznacza atom wodoru lub grupę zabezpieczającą hydroksyl, korzystnie jedną z grup zabezpieczających podanych w odniesieniu do sposobu a), w szczególności tri-niższy-alkilosilil, taki jak tert-butylo-dimetylosilil, a E oznacza hydroksyl lub grupę zabezpieczającą karboksyl, korzystnie taką jak zdefiniowane w odniesieniu do sposobu a), w szczególności niższy alkoksyl, taki jak metoksyl, etoksyl, lub tert-butoksyl, albo tri-niższy-alkilosililoksyl, zwłaszcza tert-butylodimetylosililoksyl, względnie rodnik -(C=O)-E jest reaktywną pochodną grupy karboksylowej, zwłaszcza grupą karboksylową w postaci zaktywowanego estru, reaktywnego bezwodnika lub reaktywnego cyklicznego amidu, korzystnie analogicznie jak w przypadku reaktywnych pochodnych związków o wzorze 2 ze sposobu a); a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól. Związek o wzorze 7, a w szczególności o wzorze 7', a także jego sole, gdy obecna jest co najmniej jedna grupa tworząca sól, są szczególnie korzystne gdy R1 oznacza fenylo-niższy-alkoksykarbonyl, a w szczególności niższy-alkoksykarbonyl, taki jak tert-butoksykarbonyl; R2 oznacza cykloheksyl lub, w szczególności, fenyl; R3 oznacza 2,3,4-tri-niższy-alkoksyfenyl, w szczególności 2,3,4-trimetoksyfenyl, Py* oznacza atom wodoru lub grupę zabezpieczającą hydroksyl, korzystnie jedną z grup zabezpieczających podanych w odniesieniu do sposobu a), a zwłaszcza tri-niższy-alkilosilil, taki jak tert-butylodimetylosilil, a E oznacza hydroksyl lub grupę zabezpieczającą karboksyl, korzystnie taką jak zdefiniowane w odniesieniu do sposobu a), w szczególności niższy alkoksyl, taki jak metoksyl, etoksyl, lub tert-butoksyl, albo tri-niższy-alkilosililkosyl, zwłaszcza tert-butylodimetylosililoksyl, względnie rodnik -(C=O)-E jest reaktywną pochodną grupy karboksylowej, zwłaszcza grupą karboksylową w postaci zaktywowanego estru, reaktywnego bezwodnika lub reaktywnego cyklicznego amidu, korzystnie analogicznie jak w przypadku reaktywnych pochodnych związków o wzorze 2 ze sposobu a), a zwłaszcza hydroksyl lub niższy alkoksyl. Szczególnie korzystnym związkiem o wzorze 7A' jest kwas 5(S)-(Boc-am i- no)-4(s)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(r)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy lub jego sól. Związki o wzorze 7A lub 7A' albo odpowiadają związkom o wzorze odpowiednio 7 lub 7', albo można je wytworzyć w opisany powyżej sposób (gdy Py* oznacza atom wodoru, a E oznacza hydroksyl), względnie można je wytworzyć (gdy Py * ma jedno z podanych znaczeń inne niż atom wodoru i/lub E ma jedno z podanych znaczeń inne niż hydroksyl) ze związków o wzorze odpowiednio 7 i 7 ', przez wprowadzenie grupy zabezpieczającej, np. jak to opisano w odniesieniu do wprowadzania Py do związków o wzorze 21 z wytworzeniem związków o wzorze 22, albo jak to opisano w odniesieniu do sposobu a), względnie poprzez wytworzenie reaktywnych pochodnych kwasów karboksylowych, jak to opisano w odniesieniu do sposobu a). Poniższe informacje odnoszą się ogólnie do sposobów opisanych powyżej i poniżej. Ze względu na duże podobieństwo związków o wzorze 1 i ich soli oraz materiałów wyjściowych (związków wyjściowych i pośrednich) w wolnej postaci i ich soli, wszelkie wzmianki o wolnych związkach i/lub ich solach, powyżej lub poniżej, należy traktować, o ile jest to właściwe, jako dotyczące, przez analogię lub konkretnie, także odpowiednich soli i/lub wolnych związków. Wszystkie wyżej podane etapy procesów można prowadzić w znanych warunkach reakcji, a korzystnie w warunkach szczegółowo podanych, bez użycia lub, zazwyczaj, w obecności rozpuszczalników lub rozcieńczalników, korzystnie obojętnych względem stosowanych reagentów i rozpuszczających je, bez użycia lub w obecności katalizatorów, środków kondensujących lub zobojętniających, np. wymieniaczy jonowych, takich jak wymieniacze kationowe, np. w po-

75 staci H+, co w każdym przypadku zależy od charakteru reakcji i/lub reagenta, w temperaturze obniżonej, normalnej lub podwyższonej, np. w temperaturze od około -100 C do około 190 C, korzystnie od około -80 C do około 150 C, np. od -80 C do -60 C, w temperaturze pokojowej, w temperaturze od -20 C do 40 C lub w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin, pod ciśnieniem atmosferycznym albo w zamkniętym naczyniu, w razie potrzeby pod ciśnieniem podwyższonym lub obniżonym, w atmosferze gazu ochronnego, takiego jak argon lub azot, i/lub bez dostępu światła. Jeśli jest to pożądane, mieszaniny izomeryczne powstające w dowolnych etapach procesu można rozdzielać na poszczególnie izomery, np. diastereoizomery lub enancjomery, albo na dowolne mieszaniny izomerów, np. racemiczne lub diastereoizomeryczne, np. metodami analogicznymi do opisanych w odniesieniu do dodatkowych etapów procesu. W pewnych przypadkach, np. w przypadku uwodorniania, możliwe jest uzyskanie reakcji stereoselektywnych, co ułatwia wyodrębnianie poszczególnych izomerów. Rozpuszczalniki, spośród których można dobrać te właściwe dla poszczególnych reakcji, obejmują np. wodę, estry, takie jak niższe alkaniany niższego alkilu, np. octan etylu, etery, takie jak etery alifatyczne, np. eter dietylowy lub 1,2-dimetoksyetan, albo etery cykliczne, np. tetrahydrofuran, ciekłe aromatyczne węglowodory, takie jak benzen, toluen lub o-, m- lub p-ksylen, ciekłe acykliczne węglowodory, takie jak heksan lub heptan, alkohole, takie jak metanol, etanol albo 1- lub 2-propanol, nitryle, takie jak aceto-nitryl, chlorowcowęglowodory, takie jak chlorek metylenu lub chloroform, amidy kwasowe, takie jak dimetyloformamid lub dimetyloacetamid, ketony, takie jak niższe alkanony, np. aceton, rozpuszczalniki heterocykliczne, np. zasady, takie jak heterocykliczne zasady zawierające azot, np. pirydyna lub 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2(1H)-pirymidon (DMPU), kwasy karboksylowe, takie jak kwas octowy lub kwas mrówkowy, bezwodniki karboksylowe, takie jak bezwodniki niższych kwasów alkanowych, np. bezwodnik octowy, cykliczne, liniowe lub rozgałęzione węglowodory, takie jak cykloheksan, heksan lub izopentan, względnie mieszaniny tych rozpuszczalników, np. roztwory wodne, o ile nie podano inaczej w opisach procesów. Mieszaniny rozpuszczalników tego typu można także stosować do celów obróbki, np. chromatografii lub rozdzielania. Związki, w tym ich sole, można także otrzymywać w obecności hydratów, względnie ich kryształy mogą np. zawierać rozpuszczalnik użyty do krystalizacji. Obróbkę po reakcji prowadzi się znanymi sposobami, korzystnie analogicznie do sposobów opisanych w przykładach. Wynalazek dotyczy także tych postaci sposobów, zgodnie z którymi związek otrzymywany jako związek pośredni można w dowolnym etapie procesu stosować jako związek wyjściowy, a wtedy następnie prowadzi się brakujące etapy procesu, względnie zgodnie z którymi stosuje się związek wyjściowy powstały w warunkach reakcji lub mający postać pochodnej, np. związku zabezpieczonego lub soli, względnie zgodnie z którymi związek, który można otrzymać zgodnie z nowym sposobem, otrzymuje się w warunkach procesu i poddaje dalszej przeróbce in situ. W sposobie według wynalazku stosuje się korzystnie te związki wyjściowe, które opisano jako zestaw związków szczególnie cennych. Za szczególnie korzystne warunki reakcji uważa się te analogiczne do podanych w przykładach. Gdy jest to niezbędne lub pożądane, we wszystkich etapach sposobów można stosować związki zabezpieczone, a grupy zabezpieczające można usuwać w odpowiednich etapach reakcji. Grupy zabezpieczające, ich wprowadzanie i ich usuwanie opisano w odniesieniu do sposobów a) i f). Wynalazek ilustrują niżej podane przykłady, które nie stanowią ograniczenia jego zakresu w jakimkolwiek stopniu. Wartości temperatury podano w stopniach Celsjusza ( C). Jeśli nie podano wartości temperatury, to oznacza to, iż reakcje prowadzono w przybliżeniu w temperaturze pokojowej. Wartości Rf, wskazujące na stosunek odległości migracji danej substancji i czoła eluentu, określano metodą chromatografii cienkowarstwowej (TLC) na płytkach

76 z żelem krzemionkowym (Merck, Darmstadt, RFN), z użyciem następujących układów rozpuszczalników: Systemy elucji TLC: A octan etylu B chlorek metylenu/metanol 9:1 C heksan/octan etylu 1:1 D heksan/octan etylu 2:1 E heksan/octan etylu 3:1 F chlorek metylenu/metanol 12:1 G heksan/octan etylu 6:1 H chlorek metylenu/thf 2:1 I chlorek metylenu/eter 25:1 J heksan/octan etylu 1:2 K chloroform/metanol/woda/kwas octowy 85:13:1,5:0,5 1 chlorek metylenu/metanol 10:1 M chlorek metylenu/metanol 15:1 N octan etylu/metanol 9:1 0 chlorek metylenu/etanol 10:1 P chlorek metylenu/octan etylu/etanol 30:20:1 Q toluen/octan etylu 9:1 R chlorek metylenu/thf 4:1 Skrót,,Rf(A) oznacza przykładowo, że wartość Rf określono w układzie rozpuszczalnikowym A. Stosunek ilości rozpuszczalników względem siebie jest podawany zawsze w częściach objętościowych. Stosunki ilości podano także w częściach objętościowych, definiując układy ruchomych rozpuszczalników dla chromatografii kolumnowej. Część powyższych kodów literowych dla eluentów TLC stosowano także np. dla eluentów w chromatografii kolumnowej. Chromatografię średniociśnieniową prowadzono na fazie LiChroprep Si 60 (Merck, Dietikon, Szwajcaria), pod ciśnieniem 10 x x 105 Pa. W HPLC stosowano następujące gradienty: 1 20 % -» 100 % a) w b) w ciągu 35 minut II 20% -> 100 % a) w b) w ciągu 20 minut III 5 %» 40 % a) w b) w ciągu 15 minut. Eluent a): acetonitryl + 0,05 % TFA; eluent b): woda + 0,05 % TFA. Stosowano kolumnę (250 x 4,6 mm) wypełnioną materiałem do chromatografii z odwróconymi fazami C18-Nucleosil (żel krzemionkowy, średnia wielkość cząstek 5 μm, kowalencyjnie derywatyzowany oktadecylosilanami, Macherey & Nagel, Dureń, RFN). Detekcję prowadzono z użyciem absorpcji UV przy 215 nm. Wartości czasu retencji (Tret) podano w minutach. Prędkość przepływu wynosiła 1 ml/minutę. Pomiary spektrometrii masowej otrzymywano z reguły metodą bombardowania szybkimi atomami. O ile nie podano inaczej, wartości masy dotyczą protonowanego jonu cząsteczkowego (M+H)+. Wartości widm IR podano w cm-1, a stosowne rozpuszczalniki podano w nawiasach okrągłych. Dla oznaczenia diwartościowych rodników α-aminokwasów stosowano skróty powszechnie używane w chemii peptydów. Gdy była znana konfiguracja przy atomie węgla w pozycji α, podawano ją w postaci przedrostków (L)- lub (D)-. Glicyl przyłączony do reszty cząsteczki poprzez aminowy atom azotu i karboksylowy atom węgla oznaczano jako -[(cykloheksylo)gly] gdy był on podstawiony przy atomie węgla w pozycji a rodnikiem cykloheksylowym, a jako -[(fenylo)gly]- gdy był on podstawiony przy atomie węgla w pozycji α rodnikiem fenylowym. Określenie absolutny" oznacza, że rozpuszczalnik jest bezwodny.

77 W przykładach stosowano następujące skróty: Boc tert-butoksykarbonyl BOP heksafluorofosforan benzotriazol-1-iloksytris (dimetyloamino)fosfoniowy TLC chromatografia cienkowarstwowa DCC dicykloheksylokarbodiimid dimetoksyetan 1,2- dimetoksyetan DIPE eter diizopropylowy DMF dimetyloformamid DMPU 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2(1)-pirymidynon EDC chlorowodorek N-etylo-N' -(3-dimetyloaminopropylo)karbodiimidu eter eter dietylowy HBTU heksafluorofosforan O-benzotriazol-ilo-N,N,-N',N'-tetrametylouroniowy HOBT 1-hydroksybenzotriazol MS spektroskopia masowa siarczan sodowy (Na2SO4) NMM N-metylomorfolina solanka nasycony roztwór chlorku sodowego THF tetrahydrofuran TBAF trihydrat fluorku tetrabutyloamoniowego Z benzyloksykarbonyl Przykład 1. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu do roztworu 135 mg (0,151 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 1,3 ml DMF dodano 95 mg (0,301 mmola) TBAF i mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 16 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do wody i wyekstrahowano ją 4 porcjami octanu etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po dwukrotnym roztworzeniu w DIPE otrzymano czysty związek tytułowy: tret (II) = 18,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ =782. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 1 a) Z-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze gazu ochronnego 19,8 g (78,8 mmola) Z-(L)-waliny w 720 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano działaniu 7,5 ml (87,3 mmola) 2-metoksyetyloaminy (Fluka; Buchs/Szwajcaria). Do gęstej białej suspensji dodano 32,3 g (85,2 mmola) HBTU i mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 24 godziny. Mieszaninę reakcyjną odparowano pod wysoką próżnią i roztworzono w octanie etylu. Roztwór wyekstrahowano kolejno wodą, dwukrotnie 10 % roztworem kwasu cytrynowego, wodą, dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po krystalizacji z octanu etylu/heksanu (1:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (G) = 0,6; tret (II) =11,5 minuty. 1 b) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej pod obniżonym ciśnieniem w obecności 2,3 g 10 % Pd/C przeprowadzono uwodornienie 22,8 g (74 ramoli) Z-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 496 ml metanolu, w wyniku czego, po odsączeniu katalizatora, odparowaniu przesączu i chromatografii kolumnowej (SiO2, chlorek metylenu, z użyciem 2,5 -» 5 -> 7,5 -» 10 % metanolu), otrzymano czysty związek tytułowy w postaci oleju: TLC Rf (B) = 0,3; FAB-MS (M+H)+ = 175; 1H NMR (360 MHz, CD3O D ): 0,90 i 0,95 (2d, J = 7Hz, (H3C)2C), 1,9 (m, HC-Me2), 3,05 (d, J = Hz, HCα), 3,32 (s, H3C-O), 3,37 (m, H2C), 3,44 (m, H2O).

78 c) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)mety-lo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 100 mg (0,135 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego (wytworzonego jak w przykładzie 1j) i 26 mg (0,148 mmoli) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu rozpuszczono w 1,2 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN i całość poddano działaniu 56,3 mg (0,148 mmola) HBTU. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną odparowano, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i roztwór dokładnie przemyto kolejno wodą, 2 porcjami 10 % roztworu kwasu cytrynowego, wodą, 2 porcjami nasyconego roztworu NaHCO3 i w końcu solanką. Fazy nieorganiczne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 24,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ = d) Jodek p-benzyloksybenzylu Roztwór 1,0 g (4,3 mmola) chlorku 4-benzyloksybenzylu (Fluka; Buchs/Szwajcaria) w 8 ml acetonu mieszano w temperaturze pokojowej z 3,13 g (20,9 mmola) jodku sodowego. Po 90 minutach stwierdzono w wyniku analizy metodą chromatografii gazowej, że reakcja zaszła do końca. Mieszaninę reakcyjną wlano do eteru i przemyto ją 10 % roztworem tiosiarczanu sodowego i solanką. Fazę organiczną wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. 1HNMR (200 MHz, CDCl3):4,48 (s, 2H), 5,06 (s, 2H), 6,85-6,95 (m, 2H), 7,25-7,48 (m, 7H). 1 e) (S)-N-Boc-(p-Benzyloksyfenyloalaninol) W temperaturze od -5 C do -10 C 3 7,1 g (100 mmoli) Boc-(L)-(p-benzyloksy)fenyloalaniny (Bachem; Bubendorf/Szwajcaria) w 116 ml THF poddano działaniu 15,33 ml(110 mmoli) trietyloaminy i do tej mieszaniny dodano 14,36 ml (110 mmoli) chloromrówczanu izobutylu w 70 ml THF. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 0,5 godziny wytrącił się osad, który odsączono z użyciem pompki wodnej. Do 7,57 g (200 mmoli) borowodorku sodowego i 44 ml H20 (około C) wkroplono przesączoną mieszaninę reakcyjną i całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 3,5 godziny. Odczyn mieszaniny doprowadzono do ph 2 z użyciem 10 % roztworu kwasu cytrynowego, a potem mieszaninę częściowo odparowano w wyparce obrotowej. Pozostałość wyekstrahowano 3 porcjami octanu etylu, a fazy organiczne przemyto kolejno dwukrotnie 2N roztworem NaOH, solanką, nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, a surowy produkt roztworzono w heksanie, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,50; FAB-MS (M+H)+ = f) (S)-N-Boc-(p-Benzy loksy fenyloalaninal) W -60 C i atmosferze azotu do 4,76 g (37,5 mmola) chlorku oksalilu w 33,6 ml chlorku metylenu wkroplono 3,5 ml (49 mmoli) DMSO w 60 ml chlorku metylenu. Po mieszaniu mieszaniny przez 15 minut dodano 8,94 g (25 mmoli) (S)-N-Boc-(p-benzyloksyfenyloalaninolu) w 150 ml chlorku metylenu, a następnie mieszaninę mieszano przez około 25 minut. Do mieszaniny dodano 14 ml (100 mmoli) trietyloaminy w 30 ml chlorku metylenu i całość mieszano przez 30 minut, a następnie dodano 222 ml 20 % roztworu KHSO4 i 187 ml heksanu i mieszaninę ogrzano do 0 C. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy TLC Rf (C) = 0,71; 1HNMR(200 MHz, CDCl3): 1,44 (s, 9H), 3,06 (d, J = 6Hz, 2H), 4,39 (m, 1H), 5,03 (s+sb, H2C-O + HN), 6,86-6,98 i 7,03-7,15 (2m, każdy 2H), 7,30-7,48 (m, 5H), 9,62 (s, 1H). 1g) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-dihydrofuran-2-(3H)-on (patrz A.E. DeCamp i in., Tetrahedron Lett. 32, 1867 (1991)) W atmosferze azotu do roztworu 7,7 ml (57,1 mmola) 2-jodopropanianu etylowego (przykład 1k) w 100 ml toluenu dodano 6,0 g (91,8 mmola) Zn/Cu (wytworzonego: patrz R.D. Smith, H.E. Simmons, W.E. Parham, M.D. Bhavsar, Org. Synth., Coll. Vol 5,855 (1973)) i 9,69 ml dimetyloacetamidu, a następnie mieszaninę intensywnie mieszano w temperaturze pokojowej przez 1godzinę, a potem w 80 C przez 4 godziny ( >roztwór homoenolanu Zn). W drugim aparacie w atmosferze azotu i podczas lekkiego chłodzenia roztwór 4,17 ml (14,2 mmola) ortotytanianu

79 tetraizopropylu w 12 ml toluenu i 69 ml chlorku metylenu poddano działaniu 4,41 ml (40,2 mmola) TiCl4 i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 15 minuty, w wyniku czego otrzymano żółty roztwór, który ochłodzono do -40 C i otrzymano izopropanolantrichlorotytanu. Roztwór homoenolanu Zn zdekantowano znad metalicznej substancji stałej i przeniesiono go z użyciem zgłębnika do ochłodzonego do -40 C izopropanolanu trichlorotytanu utrzymując temperaturę od -40 C do -30 C (intensywnie czerwony roztwór). Roztwór ogrzano w ciągu 5 minut do -25 C, a następnie ochłodzono go ponownie do -40 C. Wkroplono 9,7 g (27 mmoli) roztworu (S)-N-Boc-(p-benzyloksyfenylo)alaninalu w 24,5 ml chlorku metylenu i mieszaninę mieszano w około -20 C przez 15 godzin, a potem w 0 C przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną wlano do 0,4 kg wody z lodem i 0,5 litra eteru, a następnie mieszaninę mieszano intensywnie przez 10 minut. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją2 porcjami eteru, a fazy organiczne przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano (-» krystaliczny 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)heksanian etylu). Ten związek pośredni w 220 ml toluenu i 6,73 ml kwasu octowego ogrzewano w 100 C przez 2,5 godziny. Ochłodzoną mieszaninę reakcyjną poddano działaniu 0,5 litra wody, a potem fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano j ą 2 porcjami eteru, a fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wodą i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po krystalizacji pozostałości z eteru/heksanu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (E) = 0,28; tret (I) = 23,5 minuty; 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 1,40 (s, 9H) 2,03-2,2 i 2,44-2,64 i 2,73-2,98 (3m, każdy 2H), 3,95 i 4,48 (2m, każdy 1H), 4,62 (d, J = 9Hz, 1H), 6,87-6,97 i 7,09-7,21 (2m, każdy 2H), 7,27-7,48 (m, 5H). 1h) 5(S)-[1 (S)-(Boc-Amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W -70 C i atmosferze gazu ochronnego 2,47 g (6,0 mmola) 5 (S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu rozpuszczonego w 12 ml THF i 1,2 ml 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2(1H)-pirymidynonupoddano działaniu 11,73 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i mieszaninę mieszano przez 15 minut, a następnie zalkilowano ją z użyciem 1,946 g (6,0 mmola) jodku p-benzyloksybenzylu (przykład 1d) w 3 ml THF (60 min). W celu przeprowadzenia hydrolizy dodano 2,23 ml kwasu propanowego i 2,23 ml wody i mieszaninę ogrzano do 0 C. Mieszaninę reakcyjną wlano do 30 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i tę mieszaninę wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką a następnie wysuszono (Na2SO4) i odparowano, a potem poddano chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 4:1), a pozostałość poddano krystalizacji z octanu etylu/heksanu, w wyniku czego otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,45; tret(i) = 19,9 minuty; FAB-MS (M+H)+ = i) Kwas 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo) -2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metyio]heksanowy. W atmosferze pozbawionej powietrza 2,7 g (4,43 mmola) 5(S)-[(1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3(R))-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 59 ml dimetoksyetanu i 31,8 ml wody poddano działaniu 14,8 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny, a potem częściowo odparowano ją. Pozostałość wlano do lodowatej mieszaniny 181 ml nasyconego roztworu NH4Cl,16,2 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i 400 ml octanu etylu, a potem w celu rozpuszczenia wytrąconej substancji stałej dodawano THF. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją 2 porcjami octanu etylu, a fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4), odparowano i roztworzono w heksanie: TLC Rf (C) = 0,07. 1j) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butyodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy. W temperaturze pokojowej i atmosferze azotu 2,44 g (3,90 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego

80 w 14 ml DMF, 2,70 g (17,6 mmola) tert-butylodimetylochrolosilanui 2,18 g (32 mmoli) imidazolu mieszano w temperaturze pokojowej przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i wyekstrahowano ją 3 porcjami octanu etylu, a fazy organiczne przemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Powstały olej roztworzono w 30 ml metanolu/thf/h2o (3:1:1) i ten roztwór poddano działaniu 3,2 g K2CO3, a potem mieszano go w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną częściowo odparowano i wodną pozostałość wlano do 10 % roztworu kwasu cytrynowego i lodu, a potem tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno wodą (dwukrotnie) i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Surowy produkt poddano chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1->1 :1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,53; FAB-MS (M+H)+ = k) 2-Jodopropanian etylu Suspensję 170 ml 2-bromopropanianu etylu (Fluka; Buchs/Szwajcaria) i 950 g jodku sodowego w 1,8 litra acetonu mieszano w 60 C przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną przesączono, a przesącz częściowo odparowano i pozostałość wlano do około 2,5 litra eteru, a następnie tę mieszaninę przemyto kolejno 1,0 litrem 1% roztworu tiosiarczanu sodowego i solanką, wysuszono (Na2 SO4) i odparowano. W wyniku destylacji (83 C, 2 kpa) otrzymano czysty związek tytułowy: MS (M)+ = 228; 1HNMR(200 MHz, CDCl3): 4,17 (q, 7Hz, 2H), 3,34 i 2,97 (2t, 7Hz, 2x2H), 1,28 (t, 7Hz, 3H). P r z y k ła d 2.5 (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 2,73 g (3,85 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 90,4 ml DMF poddano desililacji z użyciem 3,65 g (11,6 mmola) TBAF, a następnie przeprowadzono obróbkę. Po krystalizacji z chlorku metylenu/heksanu otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 14,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 595. Związek wyjściowy przygotowano następująco: 2a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosilliloksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atm osferze pozbaw ionej pow ietrza do roztw oru 753,2 mg (4,32 mmola) H -(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) w 47 ml THF dodano 2,173 g (3,93 mmola) kwasu 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosilliloksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanowego (wytworzonego jak w przykładzie 2e), 839 mg (4,07 mmola) DDC i 596 mg (4,41 mmola) HOBT. Po 24 godzinach mieszaninę reakcyjną przesączono i przesącz odparowano. Pozostałość rozdzielono między 3 porcje octanu etylu, 10 % roztworu kwasu cytrynowego, nasyconego roztworu NaHCO3 i solanki. Fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), odparowano je, a pozostałość mieszano w DIPE i otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 20,8 minuty. 2b) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]dihydrofiiran-2-(3H)-on (patrz także A.E. DeCamp, A.T.Kawaguchi, R.P. Volante i I.Shinkai, Tetrahedron Lett. 32,1867 (1991)). W atmosferze azotu do roztworu 17,4 g 2-jodopropanianu etylu (przykład 1k) w 130 ml toluenu dodano 8,03 g Zn/Cu (wytworzonego: R.D. Smith, H.E. Simmons, W.E. Parham, M.D. Bhavsar, Org. Synth., Coll. Vol 5,855 (1973)) i 12,96 ml dimetyloacetamidu, a następnie mieszaninę intensywnie mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę, a potem w 80 C przez 4 godziny (-» roztwór homoenolanu Zn). W drugim aparacie w atmosferze azotu i w trakcie lekkiego chłodzenia 5,58 ml (18,9 mmola) roztworu ortotytanianu tetraizopropylu w 16,4 ml toluenu i 91,8 ml chlorku metylenu poddano działaniu 5,90 ml (53,8 mmola) tetrachlorku tytanu i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 15 minut. Otrzymano żółty roztwór, który ochłodzono do -40 C (-» częściowa krystalizacja izopropanolanu trichlorotytanu). Roztwór homoenolanu Zn, ochłodzony do temperatury pokojowej, zdekantowano znad metalicznej substancji stałej i wkroplono go z użyciem zgłębnika do izopropanolanu trichlorotytanu utrzymując temperaturę od -40 C do -30 C (-» intesywnie czerwony roztwór). Roztwór ogrzano w ciągu 5 minut do -25 C, a następnie ochłodzono go ponownie do -40 C. Wkroplono 9,0 g roztworu (S)-N-Boc-fenyloala-

81 ninalu (wytwarzanie, patrz D.J.Kempf, J. Org. Chem. 51,3921 (1986)) w 32,8 ml chlorku metylenu i tę mieszaninę mieszano w około -20 C przez 15 godzin i w końcu w 0 C przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną wlano do 0,5 kg mieszaniny wody z lodem i 0,5 litra eteru, a następnie mieszaninę mieszano intensywnie przez 10 minut. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją 2 porcjami eteru, a fazy organiczne przemyto kolejno 2 porcjami wody, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Otrzymano jako związek pośredni krystaliczny 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenyloheksanian etylu. Ten związek pośredni w 295 ml toluenu i 9 ml kwasu octowego ogrzewano w 80 C przez 2,5 godziny. Mieszaninę reakcyjną poddano działaniu 0,5 litra wody, po czym fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją 2 porcjami eteru, a fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wodą i solanką, a potem wysuszono (Na2SO4). Po częściowym odparowaniu faz organicznych i podziałaniu heksanem otrzymano krystaliczny związek tytułowy, którego około 10 % stanowił według analizy epimer (5R) (TLC Rf (E) = 0,08). Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (E) = 0,14; [α]d = 17,7 (c = 1; etanol). 2c) 5 (S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 1h, 1,5 g5(s)-[1(s)-(boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3h)-onu rozpuszczonego w 32 ml THF poddano deprotonowaniu z użyciem 9,8 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i alkilowaniu z użyciem 1,0 g 4-bromometylobenzonitrylu (Fluka; Buchs/Szwajcaria) rozpuszczonego w 3 ml THF. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 1:1) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,33. 2d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1i, 0,50 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 19 ml dimetoksyetanu i 10 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 4,8 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,3. 2e) Kwas 5 (S)- (Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1j, 0,62 g kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-cyjanofenylo)metylo] heksanowego w 6,2 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 0,98 g tert-butylodimetylochlorosilanu i 0,79 g imidazolu. Przeprowadzono hydrolizę funkcyjnej grupy estru sililowego z użyciem 1,2 g węglanu potasowego w 31 ml metanolu/thf/wody (3:1:1) i po zakwaszeniu roztworem kwasu cytrynowego i wyekstrahowaniu octanem etylu otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,29; FAB-MS (M+H)+ = 553. P r z y k ł a d 3. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-meto-ksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 184,9 mg (0,263 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 249,3 mg (0,79 mmola) TBAF, a następnie obróbce. Po mieszaniu z DIPE otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 14,8 minuty; FAB-MS (M+H) Związek wyjściowy wytworzono następująco: 3a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze gazu ochronnego do roztworu 59,3 mg (0,34 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład lb) w 3,5 ml THF dodano 168,9 mg (0,309 mmola) kwasu 5(S)-(Boc- -amino)-4(s)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(r)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanowego (wytworzonego jak w przykładzie 3d), 77,1 mg (0,374 mmola) DCC i 45,5 mg (0,337 mmola) HOBT. Po 24 godzinach mieszaninę reakcyjną przesączono i przesącz odparowano. Pozostałość rozdzielono między 3 porcje octanu etylu, 10 % roztwór kwasu cytrynowego, nasycony roztwór

82 NaHCO3 i solankę. Fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano je, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 22,3 minuty. 3b) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 1h, 5,0 g (16,37 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) rozpuszczonego w 75 ml THF poddano deprotonowaniu w -75 C z użyciem 32,7 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF, a następnie alkilowaniu, początkowo w -75 C (ogrzewanie do maksimum -60 C w ciągu 60 min), z użyciem 2,1 ml (18,0 mmola) bromku o-fluorobenzylu (Fluka; Buchs/Szwajcaria). Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 3:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,61. 3c)Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1i, 4,5 g (10,8 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(o-fluorofenylo)-metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 170 ml dimetoksyetanu poddano hydrolizie z użyciem 43,5 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po odparowaniu pozostałość mieszaniny reakcyjnej wlano do lodowatej mieszaniny 120 ml nasyconego roztworu chlorku amonowego i 240 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego, a następnie tę mieszaninę wyekstrahowano 3 porcjami chlorku metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno wodą i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano: tret (II) = 14,5 minuty. 3d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1j, 1,5 g (3,47 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-fluorofenylo)metylo]heksanowego w 15 ml DMF poddano sililowaniu zużyciem 2,4 g (16 mmoli) tert-butylodimetylochlorosilanu i 1,95 g (28,5 mmola) imidazolu. Przeprowadzono hydrolizę funkcyjnej grupy estru sililowego z użyciem 2,8 g węglanu potasowego w 50 ml metanolu/thf/wody (4:1:1) i po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,33; tret(ii) = 20,7 minuty. Przykład 4. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak wprzykładzie 1,197 mg (0,274 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 173 mg (0,548 mmola) TBAF, a następnie obróbce. Po wytrąceniu ze stężonego roztworu w chlorku metylenu z użyciem DIPE otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,71; tret (II) = 14,9 minuty; FAB-MS (M+H)+= 606. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 4a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy) -6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu do 200 mg (0,354 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2 (R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanowego (wytworzonego jak w przykładzie 4d) w 4,6 ml THF dodano 68 mg (0,39 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b ), 80,5 mg (0,39 mmola) DCC i 57,5 mg (0,426 mmola) HOBT. Po 19 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę poddano obróbce analogicznie jak w przykładzie 3a, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,14; tret (II) = 21,7 minuty. 4b) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak wprzykładzie 1h, 5,0 g (16,37 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) rozpuszczonego w 100 ml THF poddano deprotonowaniu w -75 C z użyciem 32,7 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF, a następnie alkilowaniu, początkowo w -75 C (ogrzewanie do maksimum -60 C w ciągu 2 godzin), z użyciem 2,51 ml (19,6 mmola) bromku 2,4-difluorobenzylu (Aldrich; Milwaukee/Stany Zjednoczo-

83 ne Ameryki). Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) - 0,5; tret (II) = 17,2 minuty, 4c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylojheksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1 i, 3,1 g (7,18 mmola) 5(S)-[ 1 (S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 77 ml dimetoksyetanu i 19 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 28,7 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego (19 godzin w temperaturze pokojowej), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret(ii) = 14,7 minuty. 4d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1j, 3,2 g (7,12 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-difluorofenylo)metylo]heksanowego w 67 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 4,93 g (32,7 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 3,97 g (58,4 mmola) imidazolu. Przeprowadzono hydrolizę funkcyjnej grupy estru sililowego z użyciem 5,9 g węglanu potasowego w 77 ml metanolu, 20 ml THF i 20 ml wody i po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,22; tret (II) = 20,8 minuty. Przykład5.5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{ [p-2 -fenyloetylo(fenylo]metylo}heksanoilo-(l)-val-n-(2)-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1,115 mg (0,146 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-{tp-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 2,1 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 92 mg (0,292 mmola) TBAF, a następnie ekstrakcji: TLC Rf (A) = 0,58; tret (II) =18,1 minuty. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 5a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-{[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}heksano-ilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo) amid W atmosferze azotu 100 mg (0,158 mmola) kwasu 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)- {[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo} heksanowego (przykład 5f) i 30 mg (0,174 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) rozpuszczono w 1,52 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN i otrzymany roztwór poddano działaniu 66 mg (0,174 mmola) HBTU. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do wody i wyekstrahowano 3 porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano: tret (II) = 24,4 minuty. 5b) Alkohol p-(2-fenyloetylo)benzylowy Pod obniżonym ciśnieniem i w temperaturze pokojowej 10 g (48 mmoli) 4-stilbenometanolu (Aldrich; Milwaukee/Stany Zjednoczone Ameryki) w 100 ml THF poddano uwodornieniu w obecności 0,5 g 5 % Pd/C, a potem całość przesączono przez Celite (środek ułatwiający sączenie na bazie ziemi okrzemkowej dostępny w Fluka; Buchs/Szwajcaria) i odparowano przesącz, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy, który według widma 1H NMR zawierał około 15 % p-(2-fenyloetylo)toluenu: TLC Rf (A) = 0,62; 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 2,92 (s, 4H), 4,68 (s, 2H), 7,15-7,35 (m, 9H). 5c) Bromek p-(-fenyloetylo)benzylu W atmosferze azotu do 8,36 g (85 %, 33,4 mmola) alkoholu p-(2-fenyloetylo)benzylowego wkroplono w trakcie chłodzenia 3,14 ml (33,4 mmola) tribromku fosforu w 11 ml toluenu. Po 2 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę wlano do mieszaniny wody z lodem i fazę organiczną oddzielono, a potem przemyto ją kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dwukrotnie eterem, a połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano: TLC Rf (A) = 0,77; 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 2,94 (s, 4H), 4,50 (s, 2H), 7,15-7,35 (m, 9H), dodatkowe sygnały od około 20 % p-(2-fenyloetylo)toluenu.

84 d) 5(S)-[ 1 (S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo] -3 (R)- {[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo} dihydrofuran-2-(3h)-on W temperaturze -75 C i atmosferze azotu 4,4 g (14,35 mmola) roztworu 5(S)-[1(S)-(Boc- -amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3h)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 2b) w 21,4 ml absolutnego THF i 2,4 ml DMPU poddano działaniu 28 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aildrich, Steinheim, RFN), a następnie mieszaninę mieszano w tej temperaturze przez 15 minut. Następnie wkroplono 6,0 g (około 80 %, 17,5 mmola) roztworu bromku p-(2-fenyloetylo)benzylu w 5,4 ml absolutnego THF i mieszaninę mieszano intensywnie w -70 C przez 30 minut. Potem w -75 C dodano 5,4 ml kwasu propanowego, a następnie 5,4 ml wody. Mieszaninę ogrzano do 0 C i rozcieńczono ją 150 ml octanu etylu, a następnie przemyto kolejno 80 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Fazy wodne poddano dwukrotnej reekstrakcji octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 3:1) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (E) = 0,27; tret (II) = 20,8 minuty; FAB-MS (M-Buten+H)+ = e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 5,15 g (10,31 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-{[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}dihydrofuran-2-(3H)-onu w 166 ml dimetoksyetanu i 85 ml wody poddano hydrolizie zużyciem 41 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po 3 godzinach, dimetoksyetan odparowano w wyparce obrotowej, a pozostałość poddano działaniu lodowatej mieszaniny 506 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 42 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i 207 ml chlorku metylenu. Dodawano metanol w celu rozpuszczenia zupełnego produktu. Fazę wodną wyekstrahowano dwukrotnie chlorkiem metylenu/metanolem (10:1). Fazy organiczne przemyto solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano: tret (II) = 17,8 minuty. 5f) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-{ [p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo} heksanowy W temperaturze pokojowej i atmosferze gazu ochronnego 5,08 g (9,81 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2-fenyloetylo)fenylo]metylo}heksanowego w 22 ml DMF poddano w ciągu 20 godzin sililowaniu z użyciem 6,80 g (45,1 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 5,48 g (80,4 mmola) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną wlano do 500 ml wody z lodem i mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego, dwukrotnie w odą i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość rozpuszczono w 119 ml metanolu i 46 ml wody, a następnie całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 17 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do lodowatego 10 % roztworu kwasu cytrynowego, a mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 2 porcjami wody i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2 heksan/octan etylu, 2:1 > 1:1 > octan etylu) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,22; tret (II) = 23,3 minuty. Przykład 6. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1,241 mg (0,27 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2 (R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}heksanoilo-(1)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu poddano w ciągu 17 godzin deprotonowaniu z użyciem 170 mg (0,54 mmola) TBAF w 3,6 ml DMF. Po mieszaniu z niewielką ilością octanu etylu, dodaniu DIPE i odsączeniu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,67; tret (II) =16,1 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 792. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 6a) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo} dihydrofuran-2-(3h)-on Analogicznie jak w przykładzie 5d, 5,0 g (16,34 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu rozpuszczonego w 24 ml absolutnego THF i 2,7 ml DMPU

85 poddano w -75 C deprotonowaniu z użyciem 32,7 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i alkilowaniu w -75 C z użyciem 9,67 g (24,5 mmola) bromku p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)benzylu (Maybridge; Tintagel/Wielka Brytania) w 50 ml absolutnego THF. Przeprowadzono protonowanie w -75 C z użyciem 6,1 ml (81,7 mmola) kwasu propanowego i 6,1 ml wody, a potem ekstrakcję i chromatografię kolumnową (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1), w wyniku czego otrzymano surowy produkt, a następnie po krystalizacji z DIPE otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,30; tret (II) = 17,3 minuty. 6b) Kwas 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)- {[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo} heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 5e, w temperaturze pokojowej w ciągu 17 godzin 6,7 g (10,83 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}dihydrofuran-2-(3H)-onu w 170 ml dimetoksyetanu poddano hydrolizie z użyciem 43,3 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Mieszaninę rozdzielono między 3 porcje chlorku metylenu, roztwór NH4Cl/kwas cytrynowy i solankę, a po poddaniu surowego produktu mieszaniu z eterem otrzymano związek tytułowy: tret (II) =15,5 minuty. 6c) Kwas 5 (S )-(B o c -a m in o )-4 (S )-(te rt-b u ty lo d im e ty lo sililo k sy )-6 -fe n y - lo-2(r)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo} heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 5f, 5,0 g (7,85 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}heksanowego w 74 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 5,4 g (36,1 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 4,4 g (64,4 mmola) imidazolu. Przeprowadzono hydrolizę funkcyjnej grupy estru sililowego zużyciem 6,5 g węglanu potasowego w 85 ml metanolu, 22 ml THF i 22 ml wody i po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 1:1) i mieszaniu z DIPE otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,5; tret (II) = 21,0 minuty. 6d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)- {[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]-metylo}heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze azotu 200 mg (0,27 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-{[p-(2,6-dichlorobenzylosulfonylo)fenylo]metylo}heksanowego i 51,7 mg (0,297 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) rozpuszczonego w 2,6 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano w ciągu 18 godzin reakcji z 112,6 mg (0,297 mmola) HBTU, a następnie po obróbce sposobem analogicznym jak w przykładzie 5a otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,21; tret (II) = 21,9 minuty. P rz y k ła d 7.5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 1,11 g (1,35 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 15 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 0,85 g (2,70 mmola) TBAF. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po przeprowadzeniu mieszania z DIPE otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,6; tret(ii) = 16,6 minuty; FAB-MS (M+H)+ = a) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 5d, w -70 C, 2,9 g (7,04 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 1 g) rozpuszczonego w 10,3 ml THF i 1,2 ml DMPU poddano deprotonowaniu z użyciem 14,1 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF, a potem alkilowaniu (od -75 C do -50 C) zużyciem 2,6 g (10,57 mmola) jodku p-metoksybenzylu (wytworzonego jak w przykładzie 7e) w 10 ml THF. Przeprowadzono protonowanie w -75 C z użyciem 2,6 ml (35,2 mmola) kwasu propanowego i 2,6 ml wody, a potem ekstrakcję i chromatografię kolumnową (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,48; tret (II) =18,8 minuty.

86 b) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze azotu 2,6 g (4,89 mmola) 5 (S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3(R)-[(p-metoksyfenylo)-metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 50 ml dimetoksyetanu poddano hydrolizie z użyciem 19,6 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie. Po 25 godzinach w temperaturze pokojowej dimetoksyetan odparowano w wyparce obrotowej, a pozostałość poddano działaniu lodowatej mieszaniny 150 ml nasyconego roztworu NH4Cl,25 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i chlorku metylenu. Fazę wodną wyekstrahowano dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,28; tret (II) = 16,4 minuty. 7c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]-heksanowy W temperaturze pokojowej i atmosferze gazu ochronnego 2,5 g (4,54 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowego w 42 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 3,15 g (20,9 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 2,53 g (37,3 mmola) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono octanem etylu, a potem przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość rozpuszczono w 50 ml metanolu i 13 ml THF, a następnie ten roztwór poddano działaniu 3,8 g węglanu potasowego i 13 ml wody, a potem całość mieszano przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną częściowo odparowano, a pozostałość rozcieńczono lodowatym 10 % roztworem kwasu cytrynowego i otrzymaną mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto 2 porcjami wody i solanki, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,13; tret(ii) = 21,7 minuty. 7d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze azotu w ciągu 20 godzin 960 mg (1,44 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzylofenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowego i 290 mg (1,66 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo) amidu (przykład 1b) w 14,5 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 630 mg (1,66 mmola) HBTU. Mieszaninę odparowano, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i roztwór przemyto kolejno wodą, dwukrotnie 10 % roztworem kwasu cytrynowego, znowu wodą, dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano jeszcze dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po roztworzeniu surowego produktu w heksanie otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,70; tret (II) = 22,5 minuty. 7e) Jodek p-metoksybenzylu Roztwór 1,7 ml (12,8 mmola) chlorku 4-metoksybenzylu (Fluka; Buchs/Szwajcaria) w 25 ml acetonu mieszano w temperaturze pokojowej razem z 9,4 g (62,6 mmola) jodku sodowego. Chromatogram gazowy mieszaniny reakcyjnej wykazał, że reakcja zaszła do końca, a wówczas mieszaninę reakcyjną wlano do eteru i otrzymaną mieszaninę przemyto kolejno 10 % roztworem tiosiarczanu sodowego i solanką. Fazę organiczną wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: 1HNMR(200 MHz, CDCl3): 3,78 (s, 3H), 4,54 (s, 2H), 6,8-6,95 i 7,2-7,4 (2m, każdy 2H). Przykład 8. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodornienie 500 mg (0,708 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo) -amidu (przykład 7) w 33 ml metanolu pod obniżonym ciśnieniem w obecności 0,11 g 10 % Pd/C, w wyniku czego, po przesączeniu, odparowaniu przesączu i roztworzeniu w DIPE, otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,53; tret(ii) = 12,2 minuty; FAB-MS (M+H)+=616.

87 Przykład 9. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksy-fenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W 0 C i atmosferze azotu 100 mg (0,162 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 8) w 3 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano działaniu 105 mg (0,324 mmola) Cs2CO3 i 10μ l (0,162 mmola) jodku metylu i otrzymaną mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną poddano obróbce przez wlanie do wody i wyekstrahowanie 3 porcjami chlorku metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno w odą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po mieszaniu w DIPE na łaźni ultradźwiękowej otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,62; tret (II) = 14,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 630. Przykład 10. 5(S )-(B o c-a m in o )-4 (S )-h y d ro k sy -6 -(p -(izo b u to k sy )fen y - lo)-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid W 0 C i atmosferze gazu ochronnego 100 mg (0,162 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)-amidu (przykład 8) w 3 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano działaniu 105 mg (0,324 mmola) Cs2CO3 i 18,7 μl (0,162 mmola) jodku metylu i otrzymaną mieszaninę mieszano w 50 C przez 16 godzin. Ponieważ analiza metodą HPLC wykazywała jeszcze obecność związku wyjściowego, dodano porcjami 5 równoważników jodku izobutylu i 10 równoważników CS2CO3. Po każdej porcji mieszaninę mieszano w 50 C przez 1 dzień do chwili, gdy analiza metodą HPLC wykazała, że cały 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid przereagował. Po obróbce analogicznej jak w przykładzie 9 otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,76; tret (II) = 16,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 672. P rz y k ła d 11.5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 2,07 g (2,90 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 50 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 1,83 g (5,80 mmola) TBAF. Po 18 godzinach mieszaninę reakcyjną wlano do wody, a powstałą mieszaninę wyekstrahowano 4 porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po roztworzeniu w DIPE otrzymano związek tytułowy: t ret (II)= 14,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ =600. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 11a) 5(S)-[ 1 (S)-(Boc-Amino)-2-(p-metoksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W atmosferze azotu suspensję 4,00 g (12,44 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-hydroksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 11 f) w 240 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano reakcji z 8,1 g (24,88 mmola) CS2CO3 i 0,77 ml (12,44 mmola) jodku metylu. Po 18 godzinach mieszaninę reakcyjną wlano do 190 ml mieszaniny wody z lodem i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno w odą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po mieszaniu z heksanem na łaźni ultradźwiękowej otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,43; tret (II) = 13,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ = b) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-metoksyfenylo)etylo]-3(R)-(fenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 5d, 4,17 mg (12,44 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-metoksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu rozpuszczonego w 22,4 ml THF i 2,5 ml DMPU poddano w -70 C deprotonowaniu z użyciem 24 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF, a potem alkilowaniu (-75 C, 1 godzina) z użyciem 1,5 ml (12,44 mmola) bromku benzylu. Przeprowadzono protonowanie w -75 C z użyciem 4,6 ml kwasu propanowego i 4,6 ml wody, a potem ekstrakcję i chromatografię kolumnową (SiO2, chlorek metylenu/eter, 25:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,74; tret (II) = 16,6 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 426.

88 c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 3,00 g (7,05 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-metoksyfenylo)etylo]-3 (R)-(fenylornetylo)dihydrofuran-2-(3H)-onu w 112 ml dimetoksyetanu i 57 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 28 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po 20 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do lodowatej mieszaniny 340 ml roztworu NH4Cl, 28 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i 140 ml chlorku metylenu. W celu zupełnego rozpuszczenia produktu dodano metanolu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 14,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanowy W temperaturze pokojowej i atmosferze azotu 2,9 g (6,54 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanowego w 7 ml DMF poddano w ciągu 20 godzin siliłowaniu z użyciem 4,5 g (30 mmoli) tert-butylodimetylochlorosilanu i 3,65 g (53,6 mmola) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną wlano do 500 ml mieszaniny wody z lodem i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego, dwukrotnie wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość w 80 ml metanolu i 30 ml THF poddano hydrolizie z użyciem 5,4 g węglanu potasowego i 30 ml wody, a następnie po obróbce przez 3 godziny sposobem analogicznym jak w przykładzie 7c i po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,13; tret (II) = 20,3 minuty. 11e) 5(S)-(Boc-A m ino)-4(s)-(tert-butylodim etylosililoksy)-6-(p-m etoksyfenylo)-2(r)-(fenylometylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze azotu 1,56 g (2,8 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(fenylometylo)heksanowego i 538 mg (3,09 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) w 27 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano w ciągu 20 godzin reakcji z 1,17 g (3,09 mmola) HBTU. Po obróbce sposobem analogicznym jak w przykładzie 5a otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 21,1 minuty; FAB-MS (M+H)+= f) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-hydroksyfenylo)etylo]-dihydrofuran-2-(3H)-on Przeprowadzono uwodornienie 3,0 g (7,29 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 1 g) w 100 ml metanolu w obecności 0,6 g 10 % Pd/C, a po odsączeniu katalizatora i odparowaniu przesączu otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 10,6 minuty. Przykład 12. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze argonu 115,6 g (160,5 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu rozpuszczono w 650 ml DMF, a potem ten roztwór poddano działaniu 101,3 g (321 mmola) TBAF. Po 20 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do 1 kg lodu i 500 ml octanu etylu, a fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją jeszcze dwoma 500 ml porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno w odą(2 x 500 ml), 500 ml nasyconego roztworu NaHCO3, 500 ml wody i 500 ml solanki. Po wysuszeniu (Na2SO4), odparowaniu, mieszaniu w 2 litrach eteru/heksanu (1:1) i odsączeniu otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,35; tret(ii) = 17,1 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 606; IR (KBR): między innymi, 3328s, 2922s, 1685s, 1650s, 1622s, 1531 s, 1512s, 1448m, 1390m, 1365m, 1246s, 1174s. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 12a) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W temperaturze pokojowej i pod obniżonym ciśnieniem przeprowadzono uwodornienie roztworu 122,2 g (400 mmoli) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu

89 (wytworzonego jak w przykładzie 2b) w 1500 ml metanolu, w obecności 4,0 g katalizatora Nishimury [monohydrat tlenku Rh(III)- i Pt(IV), Degussa]. Katalizator odsączono, a przesącz odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,54; FAB-MS (M+H)+= b) 5 (S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-cykloheksyloetylo]-3(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W -70 C i atmosferze argonu w ciągu 20 minut do 130 g (400 mmoli) 5 (S)-[1(S)-(Boc- Amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu rozpuszczonego w 1000 ml absolutnego THF i 108 ml DMPU wkroplono 880 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF. Po 20 minutach wkroplono 110 g (443 mmola) roztworu jodku p-metoksybenzylu (wytworzonego jak w przykładzie 7e) w 60 ml absolutnego THF i tę mieszaninę mieszano dokładnie w -75 C przez 2 godziny. Mieszaninę poddano protonowaniu w -70 C z użyciem 152 ml kwasu propanowego, a potem 250 ml wody (temperatura podniosła się do -20 C), a następnie dodano 1 litr octanu etylu i mieszaninę reakcyjną wlano do 2 litrów 15 % roztworu NaHCO3. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano 1 litrem octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 9:1) i krystalizacji z heksanu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (E) = 0,45; tret (II) = 18,6 minuty; FAB-MS (M+H)+ = c) Kwas 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego do roztworu 103 g (239 mmoli) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]-3(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 800 ml dimetoksyetanu dodano 1000 ml 1M wodnego roztworu wodorotlenku litowego. Po 3 godzinach w temperaturze pokojowej, roztwór reakcyjny wlano do lodowatej mieszaniny 1,5 litra nasyconego roztworu NH4Cl, 1 litra 10 % roztworu kwasu cytrynowego i 2 litrów eteru. Fazę wodnąoddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie 1 litrem octanu etylu. Fazy organiczne przemyto czterokrotnie mieszaniną wody z lodem i w końcu solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i odparowaniu faz organicznych otrzymano związek tytułowy: tret(ii) = 16,0 minuty; FAB-MS (M+H)+= d) Kwas 5(S)-(Boc-am ino)-4(s)-(tert-butylodim etylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze argonu do lodowatego roztworu 124 g (238 mmoli) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowego w 800 ml DMF dodano 133 g (1,95 mola) imidazolu i 164 g (1,09 mola) tertbutylodimetylochlorosilanu. Po 17 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do 1,9 litra mieszaniny wody z lodem i wyekstrahowano ją trzykrotnie 0,8 litra octanu etylu w każdym z tych przypadków. Fazy organiczne przemyto kolejno w odą nasyconym roztworem NaHCO3, wodą, 10 % roztworu kwasu cytrynowego, wodą i w końcu solanką a potem wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość rozpuszczono w 700 ml metanolu i do tego roztworu dodano 175 ml K2CO3 w 820 ml wody, a następnie całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Powstałą emulsję częściowo odparowano w wyparce obrotowej, a pozostałość rozcieńczono mieszaniną wody z lodem i powstałą mieszaninę w trakcie intensywnego mieszania zakwaszono do ph 4 z użyciem 10% roztworu kwasu cytrynowego. Mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu, a fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan - heksan/octan etylu, 95:5->9:1»2:1 >1:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (E) =0,15; tret (n ) = 22,7minuty. 12e) 5 (S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Do roztworu 97,6 g (173,1 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)-metylo]heksanowego w 600 ml DMF dodano 33,2 g (190 mmoli) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) w 100 ml DMF i mieszaninę ochłodzono do 10 C, a następnie dodano 31,1 ml (93% czysty, 190 mmoli) cyjanofosfonianu dietylu (Aldrich; Milwaukee/Stany Zjednoczone Ameryki) i 60,4 ml (432 mmoli) trietyloaminy. Po 1 godzinie w temperaturze pokojowej, mieszaninę reakcyjną wlano do 1,5 litra

90 mieszaniny wody z lodem i wyekstrahowano trzykrotnie po 0,5 litra octanu etylu. Fazy octanu etylu przemyło kolejno dwukrotnie wodą, 10 % roztworem kwasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po mieszaniu w 50 C w 2 litrach heksanu, ochłodzono mieszaninę do 5 C i odsączono ją, w wyniku czego otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,7; TLC Rf (J) = 0,2; tret (II) = 23,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 720. Przykład 13. 5(S)-{[(1-Etoksykarbonylopiperydyn-4-ylo)-karbonylo]-amino}-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo}metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu lodowaty roztwór 250 mg (0,461 mmola) chlorowodorku 5(S)-(Boc- -am ino)-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r )-[(p-m etoksyfenylo)m etylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu w 3,5 ml THF poddano działaniu 212 μl (1,15 mmola) trietyloaminy i roztworu 101 mg (0,461 mmola) chlorku (1-etoksykarbonylopiperydyn-4-ylo)karbonylu (patrz przykład 13), a następnie mieszaninę ogrzano do temperatury pokojowej. Po 2 godzinach mieszaninę reakcyjną wlano do wody i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyło kolejno wodą, nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano, a pozostałość roztworzono w DIPE, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,39; tret (II) = 14,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 689. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 13a) Chlorowodorek 5(S)-Amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu W atmosferze pozbawionej wilgoci i w trakcie chłodzenia lodem 43,8 g (72,3 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 12) poddano działaniu 250 ml 3,8M roztworu HCl/dioksan i powstałą mieszaninę mieszano przez 2 godziny. Mieszaninę reakcyjną odparowano w wyparce obrotowej, a pozostałość roztworzono w 600 ml dioksanu i roztwór poddano liofilizacji. Po mieszaniu liofilizatu w 1 litrze eteru, przesączeniu, ponownym mieszaniu w 0,7 litra octanu etylu i przesączeniu otrzymano związek tytułowy: tret (II) =10,1 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 506. Analiza: Obliczono: C 60,94 %, H 8,96 %, N 7,61 %, Cl 6,42 %, H2O 1,76 %; Stwierdzono: C 60,7 %, H 9,0 %, N 7,7 %, Cl 6,8 %, H2O 1,76 %. Drugi przesącz (octan etylu) odparowano, a pozostałość roztworzono w octanie etylu, po czym ten roztwór przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, octan etylu) otrzymano 5(S)-[1(S)-amino-2-cykloheksyloetylo]-3(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on: tret (II) =11,3 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 332; IR(CH2Cl2): między innymi, 3390wb,2930s,2855m, 1763s, 1612m, 1515s, 1245s, 1180s, 1037m. 13b) 4-Chlorokarbonylo-1-etoksykarbonylopiperydyna Roztwór 578,2 g 4-karboksy-1-etoksykarbonylopiperydyny w 1200 ml toluenu poddano najpierw działaniu 1,0 g N,N-dimetyloformamidu, a następnie, w temperaturze C, w ciągu 2 godzin, 369,0 g chlorku tionylu. Mieszaninę mieszano w 70 C jeszcze przez 30 minut, a potem toluen odestylowano pod próżnią, a pozostałość pod wysoką próżnią odgazowywano w temperaturze pokojowej w ciągu około 30 minut. Otrzymano związek tytułowy w postaci jasnożółtego oleju [IR (błona): 2960, 2870, 1790, 1695, 1470, 1435, 1300, 1230, 1130, 960, 765 cm-1]. Produkt destylował bez rozkładu; t.t C (10,664-11,997 Pa). 13c) 4-Karboksy-1-etoksykarbonylopiperydyna 4-Karboksy-1-etoksykarbonylopiperydyna wytworzono z kwasu piperydyno-4-karboksylowego (Aldrich, Steinheim, RFN), na przykład drogą reakcji prowadzonej w temperaturze od 0 C do 5 C, w ciągu 2 godzin, z użyciem kwasu piperydyno-4-karboksylowego i chloromrówczanu etylu w wodnym roztworze wodorotlenku sodowego. Związek tytułowy wyekstrahowano z fazy wodnej przez wytrząsanie z toluenem. Fazę toluenową zawierającą związek tytułowy wysuszono (Na2SO4) i zastosowano bezpośrednio w dalszym etapie.

91 Przykład 14. Następujące związki wytworzono sposobem analogicznym jak w jednym z podanych powyżej lub poniżej przykładów: I) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-fluoro-p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksy-etylo)amid II) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-fluoro-o-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid III) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(o-hydroksy-p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid IV) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-(cykloheksylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodornienie pod ciśnieniem atmosferycznym 80 mg (0,132 mmola) 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1-ylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 14V) w 4 ml etanolu/octanu etylu (3:1), w obecności 40 mg 5 % Pd/C. Katalizator odsączono, a pozostałość przemyto chlorkiem metylenu/metanolem i przesącz odparowano, w wyniku czego otrzymano stosunkowo dużą ilość krystalicznego surowego produktu. Rozpuszczono go w chlorku metylenu/metanolu, poddano działaniu żelu krzemionkowego i odparowano. Proszek wprowadzono do kolumny z żelem krzemionkowym i wyeluowano chlorkiem metylenu/octanem etylu/etanolem, (30:20:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (P) = 0,28; tret (II) = 15,9 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 606. V) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(4-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1 -ylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze gazu ochronnego 344 mg (0,479 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykłoheksen-1-ylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu rozpuszczono w 9,9 ml DMF i ten roztwór poddano działaniu 302 mg (0,958 mmola) TBAF. Po 15 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do 160 ml wody i całość wyekstrahowano 3 porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po roztworzeniu w DIPE otrzymano związek tytułowy TLC Rf (O) = 0,56; TLC Rf (P) = 0,28; tret (II) = 15,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 604. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 14Va) Cykloheksen-1-ylometanol W atmosferze gazu ochronnego roztwór 8,0 g (55,3 mmola) chlorku 1-cykloheksenokarbonylu (Pfaltz & Bauer, Waterbury/Stany Zjednoczone Ameryki) w 168 ml eteru ochłodzono do -20 C i poddano działaniu 2,35 g (62 mmoli) glinowodorku litowego. Po mieszaniu mieszaniny w -16 C przez 1 godzinę wkroplono 256 ml octanu etylu (reakcja egzotermiczna), a następnie 76 ml 2N roztworu NaOH. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 30 minut, a potem dodano 160 g Na2SO4 i tę mieszaninę przesączono. Do przesączu dodano ponownie Na2SO4, a następnie całość przesączono. Przesącz odparowano w łagodnych warunkach (2 kpa, 35 C), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 1,60 (m, 5H), 2,00 (m, 2H2Callil), 3,97 (s, H2COH), 5,66 (m, HColefina). 14Vb) Bromek cykloheksen- 1-ylometylo Roztwór 6,2 g (55,3 mmola) cykloheksen-1-ylometanolu w 800 ml chlorku metylenu poddano w 0 C działaniu 27,5 g (83 mmoli) tetrabromometanu i 21,7 g (83 mmoli) trifenylofosfiny. Po 35 minutach mieszaninę odparowano w temperaturze pokojowej w łagodnych warunkach. Pozostałość przemyto 5 porcjami pentanu, każda po 40 ml. Połączone fazy pentanowe odparowano i poddano destylacji na ziemi okrzemkowej ( C, około 2 kpa), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 1,6 (m, 2H2C), 2,1 (m, 2H2Callil), 3,93 (s, H2C-Br), 5,88 (m, HColefma);

92 CNMR(CDCl3): 22,3,22,9,25,9,26,8 (4 CH2), 40,4 (CH2-Br), 128,6,135,1 (2Colefina). 14Vc) 5(S)-[1 (S)-(Boc-Amino)-2-(o-metoksyfenylo)etylo]-3(R)-[(cykloheksen-1 -ylo)dihydrofuran-2-(3h)-on W -75 C i atmosferze azotu roztwór 6,36 g (18,9 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-metoksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 11 a) w 34 absolutnego THF i 3,8 ml DMPU poddano działaniu 36,5 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich). Po 15 minutach wkroplono roztwór 3,3 g (18,9 mmola) bromku cykloheksen- 1-ylometylu w małej ilości absolutnego THF, całość mieszano w -70 C przez 1 godzinę, a potem w -75 C dodano 7 ml kwasu propanowego, a następnie 7 ml wody. Mieszaninę reakcyjną ogrzano do 0 C, a potem wlano ją do 190 ml octanu etylu i 100 ml 10%roztworu kwasu cytrynowego i całość mieszano przez 5 minut. Fazę organiczną oddzielono i przemyto ją kolejno nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Fazy wodne poddano dwukrotnej reekstrakcji octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 4:1» 3:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,54; tret (II) = 18,7 minuty; FAB-MS (M-buten+H)+ = Vd) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1 -ylo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 1,25 g (2,91 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-metoksyfenylo)etylo]-3(R)-[(cykloheksen-1-ylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 43,4 ml dimetoksyetanu i 22,1 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 10,8 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po 15 godzinach mieszaninę reakcyjną wlano do lodowatej mieszaniny 140 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 12 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i 5 8 ml chlorku metylenu. Fazy wodne oddzielono i wyekstrahowano je dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano: tret (II) = 15,6 minuty; FAB-MS (M-buten+H)+ = Ve) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1 -ylo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 1,19 g (2,66 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1-ylo)metylo]heksanowego rozpuszczono w 2,9 ml DMF i ten roztwór poddano działaniu 1,84 g (12,2 mmola)tert-butylodimetylochlorosilanu i 1,48 g (21,8 mmola) imidazolu. Po 16 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do 200 ml mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego, dwukrotnie wodąi solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość roztworzono w 32 ml metanolu i 12 ml THF, ten roztwór poddano działaniu roztworu 2,2 g węglanu potasowego w 12 ml wody i powstałą mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny. Mieszaninę reakcyjną częściowo odparowano w wyparce obrotowej, pozostałość wlano do lodowatego 10 % roztworu kwasu cytrynowego i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto 2 porcjami wody i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,37; tret (II) = 22,8 minuty. 14Vf) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1-ylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 300 mg (0,613 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(cykloheksen-1-ylo)metylo]heksanowego i 117 mg (0,674 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) rozpuszczono w 6,0 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN i do tego roztworu dodano 255,5 mg (0,674 mmola) HBTU. Po 17 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną odparowano pod wysoką próżnią, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno wodą, dwukrotnie 10% roztworem kwasu cytrynowego, dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano jeszcze dwukrotnie octanem etylu, a połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 23,3 minuty.

93 Przykład 15. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1,1,035 g (0,44 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(3)-(tert-butylodim etylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(r)-[(4-benzyloksyfenylo)m etylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu w 3 ml DMF poddano reakcji z 0,278 g (0,88 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Po obróbce, mieszaniu w eterze dietylowym i przesączeniu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,52; tret (II) = 18,06 minuty; FAB-MS (M+H)+ = a) 3(R)-[(4-benzykoksyfenylo)metylo]-5(S)[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 5d, 5,2 g (16,7 mmola)5(s)-[1(s)-(boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofuran-2-(3h)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 12a) rozpuszczonego w 50 ml THF poddano deprotonowaniu w -70 C z użyciem 33,4 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i alkilowaniu w -75 C w ciągu 1 godziny z użyciem 5,2 g (16,07 mmola) jodku 4-benzyloksybenzylu (wytworzonego jak w przykładzie 1d) w 15 ml THF. W -75 C podziałano 6,2 ml (83,02 mmola) kwasu propanowego i wody, a następnie, po obróbce i chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 4:1), otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,27; tret (II) = 20,41 minuty. 15b) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 2,4 g (4,728 mmola) 3(R)-[(4-benzykoksyfenylo)metylo]-5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 10 ml dimetoksyetanu poddano hydrolizie z użyciem 9,45 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po 17 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną poddano działaniu lodowatej mieszaniny 324 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 27 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego i 134 ml chlorku metylenu. Dodano metanolu w celu zupełnego rozpuszczenia produktu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, eluent C ), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,35; tret (II) = 17,88 minuty; FAB-MS (M+H)+ = c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo] heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 5f, 28,8 g (54,8 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego w 288 ml DMF przeprowadzono w związek tytułowy z użyciem 35,8 g (237,6 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 30 g (440 mmoli) imidazolu. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 4:1 do 1:1): TLC Rf(E) = 0,34; tret (gradient od 75 do 100 % (a) w (b) w ciągu 20 minut) = 25,06 minuty; FAB-MS (M+H)+ = d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak wprzykładzie 12e, roztwór 3 g (18,7 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu i 10 g (15,6 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego w 50 ml DMF ochłodzono do 5 C na łaźni lodowej, a następnie poddano działaniu 2,9 ml (17,2 mmola) cyjanofosfonianu dietylu, a potem 5,5 ml trietyloaminy. Po mieszaniu mieszaniny w temperaturze pokojowej wlano ją do wody i wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Połączone fazy organiczne przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego (dwukrotnie) i solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2 C); TLC Rf (A) = 0,56; tret (B) = 24,82 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 796.

94 Przykład 16. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]hekanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1,0,547 g (0,775 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano reakcji z 0,488 g (1,549 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Po obróbce, mieszaniu w eterze dietylowym i przesączeniu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf(B) = 0,37; tret (II) = 14,44 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 592. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 16a)5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodornienie 0,64 g (0,804 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-(benzyloksy)fenylometylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 20 ml metanolu w obecności 0,32 g 10% Pd/C. Po odsączeniu katalizatora i odparowaniu przesączu otrzymano związek tytułowy odpowiedni do zastosowania w dalszej reakcji bez dalszego oczyszczania: TLC Rf (C) = 0,18; tret (II) = 21,81 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 706. Przykład 17. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 0,6 g (0,833 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosiloksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano reakcji z 0,526 g (1,67 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Po obróbce, mieszaniu w eterze dietylowym i przesączeniu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,45; tret(ii) = 16,14 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 606. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 17a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 0,75 g (1,06 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert)-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-M-(2-metoksyetylo)amidu w 25 ml dioksanu poddano działaniu 1,3 84 g (4,25 mmola) węglanu cezowego, a po 1 godzinie 2,07 ml (21,24 mmola) jodku metylu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 16 godzin substancję stałą odsączono i przemyto octanem etylu. Przesącz przemyto kolejno wodą nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i odparowaniu pod zmniejszonym ciśnieniem pozostałość mieszano z heksanem, a potem odsączono, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (J) = 0,6; tret (II)= 23,65 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 720. Przykład 18. 5(S)-(2,2,2-Trifluoroetoksykarbonyloamino)-4(S)-(hydroksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W 0 C 400 mg (0,791 mmola) 5(S)-amino-4(S)-(hydroksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano kolejno działaniu 0,276 ml (1,97 mmola) trietyloaminy i 0,193 g (1,186 mmola) chloromrówczanu trifiuoroetylu (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr ). Po mieszaniu całości przez 10 minut, mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Połączone ekstrakty przemyto kolejno nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, a potem wysuszono (Na2SO4) i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość poddano krystalizacji z octanu etylu/eteru dietylowego, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,78; tre, (II) = 15,36 minuty, FAB-MS (M+H)+ = 632. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 18a) 5(S)-Amino-4(S)-(hydroksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid

95 W 0 C 2,27 g (3,74 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(hydroksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 17) w 20 ml chlorku metylenu poddano działaniu 20 ml kwasu trifiuorooctowego. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 2 godziny mieszaninę reakcyjną odparowano i rozdzielono ją między nasycony wodny roztwór wodorowęglanu sodowego i octan etylu. Fazę organiczną przemyto ponownie nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, a potem odparowano do sucha. Pozostałość roztworzono w eterze i po chromatografii kolumnowej (SiO2, chlorek metylenu/metanol, 9:1 do 1:1) otrzymano związek tytułowy; TLC Rf (B) = 0,43; tret (II) = 10,23 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 506. Przykład 19. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 0,82 g (1,19 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amidu w 12 ml DMF poddano reakcji z 0,756 g (2,38 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Po obróbce, mieszaniu w eterze dietylowym i przesączeniu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,37; tret (II) = 14,58 minuty; FAB-MS (M+H)+ =570. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 19a) 5(S)-[1 (S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-on (patrz przykład 2c), (patrz także A. E. DeCamp, A. T. Kawaguchi, R. P. Volante i I. Shinkai, Tetrahedron Lett. 32, 1867(1991)). W atmosferze azotu do roztworu 375 mg (1,65 mola) 2-jodopropanianu etylu (przykład 1 k) w 1700 ml toluenu dodano 173 g Zn/Cu (wytworzonego: R. D. Smith, H. E. Simmons, W. E. Parham, M. D. Bhavsar, Org. Synth., Coll. Vol 5, 855 (1973)) i 280 ml dimetyloacetamidu, a następnie mieszaninę intensywnie mieszano w temperaturze pokojowej przez 1godzinę, a potem w 80 C przez 4 godziny (» roztwór homoenolanu Zn). W drugim aparacie w atmosferze azotu i w trakcie lekkiego chłodzenia (temperatura wewnętrzna od 15 do 25 C) 122 ml (0,40 mola) roztworu ortotytanianu tetraizopropylu w 350 ml toluenu i 1900 ml chlorku metylenu poddano działaniu 127 ml (1,14mola)tetrachlorku tytanu i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 15 minut, w wyniku czego otrzymano żółty roztwór, który ochłodzono do -40 C (» częściowa krystalizacja izopropanolanu trichlorotytanu). Roztwór homoenolanu Zn, ochłodzony do temperatury pokojowej, przesączono w atmosferze argonu przez lejek ze szkła spiekanego G3 i wkroplono go do izopropanolanu trichlorotytanu utrzymując temperaturę od -30 C do -25 C ( >intesywnie czerwony roztwór), po czym mieszaninę mieszano w -25 C przez 5 minut, a następnie ochłodzono ją ponownie do -40 C. Wkroplono roztwór 233 g (0,85 mola) (S)-N-Boc-fenyloalaninalu (wytwarzanie: patrz D. J. Kempf, J. Org. Chem. 51,3921 (1986), poddany krystalizacji z heksanu w 0 C w ciągu około 18 godzin, przemyty zimnym heksanem i wysuszony) w 1500 ml chlorku metylenu i tę mieszaninę mieszano w temperaturze od -22 C do -18 C przez 15 godzin i w końcu w 0 C przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną roztworzono w 10 litrach mieszaniny wody z lodem i 12 litrach eteru tert-butylometylowego, a następnie całość mieszano intensywnie przez 7-10 minut. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie 10 litrami eteru, a fazy organiczne przemyto kolejno 8 litrami wody, 8 litrami nasyconego roztworu wodorowęglanu sodowego, 8 litrami wody i 5 litrami solanki, wysuszono (Na2SO4) i odparowano (-> krystaliczny 5(S)-(Boc- -amino)-4(s)-hydroksy-6-fenyloheksanian etylu). Powyższy związek pośredni ogrzewano w 100 C i atmosferze argonu przez 2,5 godziny w 6500 ml toluenu i 230 ml kwasu octowego. Ochłodzoną mieszaninę reakcyjną wlano w trakcie mieszania do 6 litrów mieszaniny wody z lodem, a potem fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano dwukrotnie 2000 ml toluenu, natomiast fazy organiczne przemyto kolejno 5 litrami nasyconego roztworu wodorowęglanu sodowego, 5 litrami 40 % roztworu wodorosiarczku sodowego, 4 litrami wody i 4 litrami solanki i wysuszono (Na2SO4). Fazy organiczne odparowano, a pozostałość (około 300 g) poddano działaniu 800 ml heksanu. Po intensywnym mieszaniu przez kilka godzin otrzymano krystaliczny lakton, który według analizy metodą HPLC zawierał około 10 % epimeru (5R) (TLC Rf(E) = 0,08; tret (II) = 18,8 minuty).

96 Ten związek zastosow ano w następnym etapie. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) można otrzymać czysty związek tytułowy: TLC Rf (E) = 0,14; tret (II) = 19,2 minuty; [a]d = 17,7 (c = 1; etanol). 19b) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-(fenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-on (patrz także, A.K. Ghosh, S.P. McKee i W. J. Thompson, J. Org. Chem. 56, 6500 (1991)). W atmosferze azotu roztwór 1943 g (6,32 mola) 5(S)-[1(3)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 12,0 litrach THF i 1,9 litra 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2(1H)-pirymidynonu ochłodzono do -75 C i przy temperaturze wewnętrznej poniżej -70 C poddano działaniu ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego (Aldrich), a następnie tę mieszaninę mieszano w -75 C przez 20 minut. Do tej mieszaniny wkroplono w ciągu 1 godziny 835 ml (7,00 mola) bromku benzylu, utrzymując w tym okresie czasu temperaturę wewnętrzną poniżej -70 C, a potem mieszaninę mieszano dokładnie w -75 C przez 30 minut. Do przejrzystego roztworu dodano 2320 ml kwasu propanowego (90 minut), a potem 2320 ml wody (1 godzina) i pozwolono by temperatura wzrosła do -10 C. Mieszaninę reakcyjną wlano do 30 litrów octanu etylu i 35 litrów 10 % roztworu kwasu cytrynowego, a potem fazę wodną oddzielono i poddano dwukrotnie reekstrakcji z użyciem 10 litrów octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno trzykrotnie 12 litrami nasyconego roztworu wodorowęglanu sodowego, 20 litrami solanki i dwukrotnie 20 litrami wody, a następnie zatężono. Oleistą pozostałość roztworzono w 10 litrach toluenu i tę mieszaninę odparowano do objętości 5 litrów. Pozostałość po odparowaniu przesączono przez 4 kg żelu krzemionkowego Merck (0,063-0,200 mm), przemyto toluenem i surowy produkt poddano krystalizacji z heksanu (4 litry heksanu/kg surowego produktu), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf D) = 0,54; FAB-MS (M+H)+ = c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-fenylometyloheksanowy Do roztworu 17,6 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-(fenylometylo)dihydrofuran-2-(3H)-onu w 710 ml eteru dimetylowego glikolu etylenowego wkroplono, w 20 C, w ciągu 10 minut, 176 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Potem mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 1,5 godziny, a następnie rozpuszczalnik odparowano. Pozostałość wlano do 1 litra zimnego 10 % roztworu kwasu cytrynowego i ten kwaśny roztwór wyekstrahowano trzykrotnie 800 ml porcjami octanu etylu. Połączone ekstrakty przemyto kolejno 800 ml wody i 800 ml solanki. Organiczny roztwór wysuszono (Na2SO4), a rozpuszczalnik odestylowano. Surowy związek tytułowy zastosowano w następnym etapie bez dalszego oczyszczania: FAB-MS (M+H)+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy-6-fenylo-2(R)-fenylometyloheksanowy W trakcie mieszania roztwór 6,35 g kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanowego w 90 ml DMF poddano działaniu 8 g imidazolu i 10 g tertbutylodimetylochlorosilanu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 18 godzin otrzymano żółty przejrzysty roztwór, który wlano do mieszaniny wody z lodem i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie 250 ml porcjami octanu etylu. Połączone ekstrakty przemyto kolejno trzykrotnie 10% roztworem kwasu cytrynowego, trzykrotnie nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego, raz wodą i w końcu solanką. Po wysuszeniu (Na2S4) i odparowaniu rozpuszczalnika otrzymany eter tert-butylodimetylisilowy (13,5 g) rozpuszczono w 53 ml THF i poddano działaniu 53 ml kwasu octowego i 20 ml wody. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 3 godziny mieszaninę wlano do wody i całość wyekstrahowano trzykrotnie eterem. Połączone ekstrakty eterowe przemyto dwukrotnie wodą i solanką, a potem wysuszono (Na2SO4). Po zatężeniu surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 3,5:1,5), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf(D) = 0,37; FAB-MS (M+H)+ = e) (3)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-fenylometylo)heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 1,25 g (2 mmole) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanowego, 0,98 g (2,21 mmola) BOP, 0,3 g (2,21 mmola)

97 HOBT i 0,55 ml (4,98 mmola) N-metylomorfoliny w 15 ml DMF mieszano w temperaturze pokojowej przez 30 minut, a następnie poddano działaniu 0,208 ml (2,42 mmola) (L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 5,5 godziny mieszaninę wlano do 300 ml wody i wyekstrahowano j ą trzykrotnie octanem etylu. Połączone fazy organiczne przemyto kolejno wodą, dwukrotnie nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, D do A); TLC Rf (C) = 0,23. Przykład 20.5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 0,96 g (1,33 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2-(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu w 33 ml DMF poddano reakcji z 0,836 g (2,66 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Po obróbce i chromatografii kolumnowej (SiO2 D do A) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,5; tret(ii) = 15,92 minuty; FAB-MŚ (M+H)+ = 610. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 20a) N-Boc-(1 )-(Cykloheksylo)glicyna W temperaturze pokojowej w ciągu 1 godziny, pod ciśnieniem atmosferycznym, przeprowadzono uwodornienie 2,51 g (10 mmoli) Boc-(L)-fenyloglicyny (Fluka; Buchs/Szwajcaria) w 50 ml metanolu w obecności 250 mg katalizatora Nishimury. Katalizator odsączono i przemyto metanolem. Przesącz odparowano i powstały tytułowy produkt zastosowano w następnym etapie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf(A) = 0,41. 20b) Boc-(1 )-[(Cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid Po ochłodzeniu do 0 C roztwór 0,515 g (2 mmole) N-Boc-(L)-(cykloheksylo)glicyny w 10 ml chlorku metylenu poddano kolejno działaniu 0,413 g (2 mmole) DCC i 0,297 g (2,2 mmola) HOBT. Po 20 minutach mieszaninę poddano w ciągu 15 minut działaniu roztworu 0,172 ml (2 mmole) 2-metoksyetyloaminy) (Aldrich, Buchs, Szwajcaria) w 8 ml chlorku metylenu. Po intensywnym mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 19,5 godziny substancję stałą odsączono. Przesącz przemyto kolejno wodą i solanką, a potem wysuszono (Na2SO4). Po zatężeniu pod zmniejszonym ciśnieniem surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, eluent J), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,56. 20c) H-(1 )-[(Cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid W 8,7 ml kwasu mrówkowego mieszano przez 2 godziny 0,52 g (1,65 mmola) Boc-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu. Potem mieszaninę odparowano w wyparce obrotowej, a pozostały kwas mrówkowy usunięto pod próżnią. Pozostałość roztworzono w wodnym nasyconym roztworze wodorowęglanu sodowego i tę mieszaninę wyekstrahowano czteokrotnie chlorkiem metylenu. Połączone ekstrakty organiczne przemyto kolejno wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, eluent B): TLC Rf (A) = 0,6. 20d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 0,817 g (1,55 mmola) kwasu 5 (3)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanowego (przykład 19e), 0,365 g (1,7 mmola) H-(1 )-[(cykloheksylo)gly]-n-(2-metoksyetylo)amidu, 0,645 g (1,7 mmola) HBTU i 0,4 ml (3,72 mmola) N-metylomorfoliny w 15 ml acetonitrylu mieszano w temperaturze pokojowej przez 16 godzin. Mieszaninę reakcyjną zatężono, a pozostałość roztworzono w octanie etylu. Ten roztwór przemyto kolejno wodą, 10 % roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, a potem wysuszono (Na2SO4). Po zatężeniu surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, C), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,53.

98 Przykład 21. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(1 )-[(fenylo)gly]-n-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 1,15 g (1,6 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(fenylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu w 37 m l DMF poddano reakcji z 1,01 g(3,2 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Po obróbce i chromatografii kolumnowej (SiO2, D do A) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,47; tret (II) = 15,15 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 604. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 21 a) Boc-(L)-(Fenylo)Gly-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 20b, roztwór 0,503 g (2 mmole) N-Boc-(L)-(fenylo)glicyny w 10 ml chlorku metylenu poddano, po ochłodzeniu do 0 C, działaniu kolejno 0,413 g (2 mmole) DCC i 0,297 g (2,2 mmola) HOBT. Po 20 minutach mieszaninę poddano w ciągu 15 minut działaniu roztworu 0,172 ml (2 mmole) 2-metoksyetyloaminy w 8 ml chlorku metylenu. Po dokładnym mieszaniu w temperaturze pokojowej i obróbce surowy produkt oczyszczono drogą mieszania w eterze. TLC Rf(A) = 0,5. 21b) H-(L)- [(Fenylo)Gly ] -N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 20C, 0,61 g (1,98 mmola) Boc-(L)-[(fenylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu mieszano przez 2 godziny w 10,4 ml kwasu mrówkowego. Po obróbce otrzymano związek tytułowy, którego użyto dalej bez dalszego oczyszczania. TLC Rf (B) = 0,3. 21c) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanoilo-(L)-[(fenylo)-Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 20d, roztwór 0,921 g (1,75 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-(fenylometylo)heksanowego, 0,4 g (1,92 mmola) H-(L)-[(fenylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu, 0,728 g (1,92 mmola) HBTU i 17,4 ml (4,2 mmola) 0,25M roztworu N-metylomorfoliny w acetonitrylu mieszano w temperaturze pokojowej przez 2 godziny. Po obróbce, a następnie chromatografii kolumnowej (SiO2, octan etylu/heksan, 1:1 do 3:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (A) = 0,63. Przykład 22. 5(S)-[(1-Metylo-4-piperydynyloksykarbonylo)amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Do roztworu 217 mg (0,73 mmola) trifosgenu w 20 ml THF wstrzyknięto roztwór 346 mg (3 mmole) 1 -metylo-4-piperydynolu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) w 2 ml THF. Powstałą suspensję ochłodzono na łaźni lodowej, a następnie poddano działaniu 1,16 ml (8,3 mmola) trietyloaminy, a powstałą mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 30 minut. Tę suspensję dodano do zawiesiny 500 mg (0,92 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 20 ml THF i powstałą mieszaninę mieszano w atmosferze argonu przez 2 godziny. Mieszaninę reakcyjną wlano do wody, a następnie całość wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu. Ekstrakty organiczne przemyto kolejno wodą nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wodą i solanką a potem odparowano. Po roztworzeniu surowego produktu w eterze i odsączeniu nierozpuszczalnych składników z użyciem pompki wodnej otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (K) = 0,60; tret (I) = 10,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 647. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 22a) 5(S)-Amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metyle]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 5 g (8,25 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 12 w 40 ml 4N roztworu kwasu solnego mieszano w dioksanie (łaźnia lodowa) przez 2 godziny. Mieszaninę reakcyjną odparowano pod próżnią a pozostałość poddano liofilizacji z dioksanu, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,18; tret (I) =11,3 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 506.

99 Przykład23. 5(S)-(3(S)-Tetrahydrofuryloksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6- -cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid Zawiesinę 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a poddano w -5 C działaniu 1,28 ml trietyloaminy, a następnie 694 mg (4,61 mmola) chlorku 3 (S)-tetrahydrofurylokarbonylu (patrz J. Chromatography 506,598(1990)) i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej i atmosferze argonu przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem, a następnie wyekstrahowano ją trzykrotnie octanem etylu. Ekstrakty organiczne przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, w odą i solanką, a potem odparowano. Po roztworzeniu surowego produktu w octanie etylu i odsączeniu nierozpuszczalnych składników z użyciem pompki wodnej otrzymano związek tytułowy; TLC Rf (B) = 0,74; tret (B) - 14,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 620. Przykład 24. 5(S)-(2(R,S)-Tetrahydropiranylometoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 23 związek tytułowy otrzymano jako mieszaninę dwóch epimerów, których nie można rozdzielić metodą HPLC, z użyciem 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 660 mg (3,68 mmola) racemicznego chlorku tetrahydropiranylometoksykarbonylu (patrz Carbohydrate Res. 4(4), 343(1967)) i 0,909 ml (6,54 mmola) trietyloaminy. TLC Rf (B) - 0,69; tret(i) = 15,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 648. Przykład 25. 5(S)-(5(S)-2-Oksopirolidynylometoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 22, związek tytułowy otrzymano po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (układ K jako eluent), z użyciem 542 mg (1,0 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 345 mg (3 mmole) 5-(S)-hydroksymetylo-2-pirolidonu (=(L)-piroglutaminolu - Fluka, Buchs, Szwajcaria), 297 mg (1 mmol) trifosgenu i 1,25 ml (9 mmoli) trietyloaminy. TLC Rf (K) = 0,50; tref (I) = 12,6 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 647. Przykład 26. 5(S)-(2-Metoksyetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 23, związek tytułowy otrzymano z użyciem 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 511 mg (3,70 mmola) chlorku 2-metoksyetoksykarbonylu i 0,909 ml (6,45 mmola) trietyloaminy. TLC Rf(B) = 0,63; tret (I) =13,9 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 608. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 26a) Chlorek 2-metoksyetoksykarbonylu (= chloromrówczan 2-metoksyetylu) W temperaturze od 0 C do 5 C i atmosferze azotu do 100 ml (202 mmole) 20% roztworu fosgenu w toluenie wkroplono 13,3 ml (168 mmoli) 2-metoksyetanolu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i tę mieszaninę mieszano dokładnie w temperaturze pokojowej przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną wyekstrahowano wodą, a fazę organiczną przesączono przez watolinę i odparowano: IR (CH2Cl2): między innymi 3055w, 2995w, 2935w, 2895w, 2825w, 1775s, 1167s, 1127s; 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 3,38 (s, 3H), 3,64 i 4,44 (2t, J - 5Hz, każdy 2H). Przykład (S)-((L)-Tiazolidyn-4-ylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej roztwór 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a w 12 ml DMF poddano kolejno działaniu 270 mg (2,02 mmola) kwasu (L)-tiazolidyno-4-karboksyłowego (= (L)-tiaprolina; Sigma, Buchs, Szwajcaria), 0,33 ml (2,02 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,91 ml (6,52 mmola) trietyloaminy, a następnie powstałą suspensję mieszano w atmosferze argonu przez 1 godzinę. Suspensję rozcieńczono 40 ml octanu etylu i przesączono. Pozostałość rozpuszczono w mieszaninie chlorku metylenu i meta-

100 nolu (9:1), a potem tę mieszaninę odparowano do sucha. Po roztworzeniu pozostałości w octanie etylu otrzymano związek tytułowy w postaci białej substancji stałej: TLC Rf(B) = 0,72; tret (I) = 10,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 621. Przykład 28. 5(S)-(4-Okso-4H-1-benzopiran-2-ylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej roztwór 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6- cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a w 18 ml DMF poddano kolejno działaniu 470 mg (2,40 mmola) kwasu 4-okso-4H-1 -benzopirano-2-karboksylowego (Aldrich, Steinheim, RFN), 0,59 ml (3,90 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,90 ml (6,45 mmola) trietyloaminy, a następnie powstałą mieszaninę mieszano w atmosferze argonu przez 5 godzin. W celu obróbki mieszaninę reakcyjną wlano do wody z lodem i całość wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu. Ekstrakty organiczne przemyto kolejno wodą nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wodą i solanką, a następnie odparowano je do sucha. Po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym z użyciem chlorku metylenu/metanolu (98:2) i roztworzeniu w eterze dietylowym, otrzymano związek tytułowy w postaci białej substancji stałej TLC Rf (B) = 63; tret (I) = 15,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 678. Przykład 29. 5(S)-(Indolilo-2-karbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28 związek tytułowy otrzymano po roztworzeniu w eterze dietylowym, w postaci białej substancji stałej, z użyciem 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 331 mg (2,03 mmola) kwasu indolo-2-karboksylowego (Fluka, Buchs, Szwajcaria), 0,331 ml (2,03 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,90 ml (6,45 mmola) trietyloaminy: TLC Rf (B) = 0,75; tret (I) = 14,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 651. Przykład 30. 5(S)-(Metoksykarbonylo-(L)-Val-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze dietylowym, z użyciem 1,0 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 462 mg (2,63 mmola) metoksykarbonylo-(l)-waliny, 0,43 ml (2,83 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 1,34 ml (9,61 mmola) trietyloaminy: TLC Rf(B) = 0,61; tret (I) = 14,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 663. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 30a) N-(Metoksykarbonylo)-(L)-walina Do 7,0 g (60 mmoli) L-waliny w 100 ml 2N roztworu NaOH i 30 ml dioksanu (reakcja egzotermiczna) dodano 5,67 g (60 mmoli) chloromrówczanu metylu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i powstałą mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną wyekstrahowano chlorkiem metylenu, a fazę wodną zakwaszono 27 ml 4N roztworu HCl i ponownie wyekstrahowano chlorkiem metylenu. Po wysuszeniu i odparowaniu drugiej fazy chlorku metylenu otrzymano związek tytułowy: tret (I) = 7,2 minuty; 1H NMR (200 MHz, CD3O D ): 0,96 (t, J = 7Hz, 6H), 2,16 (m, 1H), 3,67 (s, 3H), 4,06 (m, 1H), 7,07 (d, J = 8Hz, HN częściowo wymienialne). P rzykład 31. 5(S)-([N-((L)-Tiazolidyn-4-ylokarbonylo)-(L)-Val]-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze dietylowym, z użyciem 0,60 g (1,11 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 311 mg (1,33 mmola) N-[(L)-tiazolidyn-4-ilokarbonylo-(L)-waliny (=(L)-tiaprolilo-(L)-walina), 0,25 ml (1,63 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,55 ml (3,91 mmola) trietyloaminy: TLC Rf (K) = 0,54; tret (I) =11,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 720.

101 a) H-(L)-Tiaprolilo-(L)-walina Analogicznie jak w przykładzie 28, ester benzylowy (1 )-tiaprolilo-(1 )-waliny otrzymano z użyciem 3,99 g (10,5 mmola) 4-toluenosulfonianu estru benzylowego (L)-waliny (Fluka, Buchs, Szwajcaria), 1,33 g (10,00 mmoli) kwasu (L)-tiazolidyno-4-karboksylowego (= (L)-tiaprolina; Sigma, Buchs, Szwajcaria), 1,8 ml (11,0 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 5,6 ml (40,0 mmola) trietyloaminy. Roztwór 1,37 g tego surowego produktu w 15 ml metanolu poddano działaniu 8,5 ml 1N roztworu wodorotlenku sodowego, a następnie tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 2 godziny. Mieszaninę reakcyjną odparowano do połowy objętości pod próżnią i przemyto octanem etylu. Fazę wodną zakwaszono 1N roztworem kwasu solnego, przemyto nasyconym roztworem chlorku sodowego i wyekstrahowano ją czterokrotnie octanem etylu. Po odparowaniu ekstraktów organicznych i roztworzeniu pozostałości w eterze otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (K) = 0,54; tret (III) = 12,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 233. Przykład 32. 5(S)-(Benzyloksykarbonylo-(L)-4-[trans-hydroksyprolilo]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)-amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej (po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym, z użyciem układu K i roztworzeniu w eterze dietylowym), stosując 0,84 g (1,55 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 412 mg (1,55 mmola) trans-benzyloksykarbonylo-(l)-4-hydroksyproliny (Bachem, Bubendorf, Szwajcaria), 0,26 ml (1,63 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,5 ml (3,6 mmola) trietyloaminy. TLC Rf (K) = 0,50; tret (I) = 13,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 753. Przykład (S)-((L)-[trans-4-Hydroksyprolilo]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W ciągu 2,5 godziny pod ciśnieniem wodoru (1,013 x 103 kpa) i w temperaturze pokojowej przeprowadzono uwodornienie roztworu 700 mg (0,93 mmola) 5(S)-(benzyloksykarbonylo-(L)-4-[trans-hydroksyprolilo]amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 32 w 90 ml metanolu, w obecności 140 mg 10% Pd/C. Katalizator odsączono, a przesącz odparowano do sucha i po roztworzeniu w eterze dietylowym otrzymano związek tytułowy w postaci białej substancji stałej. TLC Rf (K) = 0,18; tret (I) = 9,9 minuty, FAB-MS (M+H)+ = 619. Przykład 34. 5(S)-(2-Amino-4-tiazoliloacetyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze dietylowym, z użyciem 0,60 g (1,11 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 211 mg (1,33 mmola) kwasu 2-amino-4-tiazoloacetylowego (Aldrich, Steinheim, RFN), 0,25 ml (1,63 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,55 ml trietyloaminy. TLC Rf(B) = 0,50; tret (I) = 10,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 646. Przykład 35. 5(S)-(6-(4-M etylo-1-piperazynylo)-3-pirydylokarbonyloam i- no-4(s)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze dietylowym, z użyciem 0,60 g (1,11 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 246 mg (1,12 mmola) kwasu 6-(4-metylo-1-piperazynylo)-3-pirydynokarboksylowego (wytwarzanie patrz opis EP A1), 0,2 ml (1,22 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 0,55 ml (3,91 mmola) trietyloaminy. TLC Rf(B) = 0,28; tret (I) = 10,7 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 709.

102 Przykład 36. 5(S)-(4-(4-Morfolinylometylo)benzyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykIoheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze dietylowym, z użyciem 1,00 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 523 mg (2,03 mmola) chlorowodorku kwasu 4-(4-morfolinylometylo)benzoesowego (wytwarzanie patrz Tet. Lett. 32,73 85 (1991)), 0,33 ml (2,02 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 1,29 ml (9,22 mmola) trietyloaminy. TLC Rf(B) = 0,60; tret (I) = 11,1 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 709. Przykład 37. 5(S)-(0-[4-Tetrahydropiranylo]-(L)-laktoiloamino)-4(S)-hydroksy-6- -cykloheksylo-2(r)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 28, związek tytułowy otrzymano w postaci białej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze dietylowym, z użyciem 1,00 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 22a, 321 mg (1,88 mmola) kwasu 0-[4-terahydropiranylo]-(L)-mlekowego, 0,33 ml (2,02 mmola) cyjanofosfonianu dietylu i 1,03 ml (7,38 mmola) trietyloaminy. TLC Rf (B) = 0,72; tret (I) = 14,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 662. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 37a) Kwas O-[4-tetrahydropiranylo]-(L)-mlekowy (= kwas 2(S)-(tetrahydropiran-4-yloksy)propanowy) Roztwór 1,021 g (0,951 ml, d = 1,074; 10 mmoli) tetrahydro-2h-piran-4-olu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) w absolutnym 1,4-dioksanie poddano w 65 C działaniu 1,6 g (40 mmoli) 60% wodorku sodowego w oleju (Fluka, Buchs, Szwajcaria). Powstała szarą substancję mieszano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 2 godziny, a następnie pozwolono by całość ochłodziła się do 65 C i w ciągu około 8 minut wkroplono 1,08 g (0,863 ml, d = 1,258; 10 mmoli) kwasu R(+)-2-chloropropanowego (Fluka, Buchs, Szwajcaria; czysty izomer) w absolutnym 1,4-dioksanie. Powstałą brązową substancję rozcieńczono dioksanem w takiej ilości, że ostatecznie mieszanina reakcyjna zawierała 55 ml dioksanu, a następnie tę mieszaninę ogrzewano w trakcie mieszania w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 14 godzin. Do otrzymanej brązowej suspensj i wkroplono w ciągu 2 minut 40 ml wody i powstały żółty roztwór odparowano do sucha pod wysoką próżnią. Pozostałość roztworzono w 250 ml wody i 150 ml octanu etylu. Fazy organiczne przemyto 100 ml wody. Połączone fazy wodne zakwaszono (ph 1) 4N roztworem kwasu solnego. Otrzymany roztwór nasycono chlorkiem sodowym i wyekstrahowano go dwukrotnie 300 ml porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto trzykrotnie 150 ml nasyconym roztworem chlorku sodowego w każdym z tych przypadków. Następnie połączone ekstrakty w octanie etylu wysuszono (MgSO4), przesączono i odparowano do sucha pod wysoką próżnią w 30 C. Pozostałość (żółty olej) oczyszczono drogą destylacji na ziemi okrzemkowej (t.w. około 160 C pod ciśnieniem 1,0664 x 102 Pa). Związek tytułowy otrzymano w postaci bezbarwnego oleju, który po odstawieniu zestalił się, w wyniku czego otrzymano bezbarwne kryształy, które topniały w temperaturze 33,7-67,6 C i nadal zawierały 0,13 mola (1,30 %) wody; [a]d20 = -46,7 ± 1,0 (c = 1,035; CHCl3). Przykład 38. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, związek tytułowy otrzymano z użyciem 1,29 g (1,63 mmola)5(s)-(boc-amino)-4(s)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(r)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu i 1,03 g (3,26 mmola) trihydratu TBAF. TLC Rf (M) = 0,58; tret (I) = 16,9 minuty. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 38a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, związek tytułowy otrzymano w postaci bezbarwnej żywicy (po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym, z użyciem heksanu/oc-

103 tanu etylu (1:1) jako eluentu) z 1,14 g (1,8 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego, 313 mg (1,8 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) i 751 mg (1,98 mmola) HBTU w 18 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu. TLC Rf(heksan/octan etylu (1:1)) = 0,19; tret (I) = 23,3 minuty; FAB-MS (M+H)+ = b) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 1h, 1,13 g (3,70 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) rozpuszczono w 4,8 ml THF i 0,75 ml 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2( 1 H)-pirymidynonu i w temperaturze -75 C poddano deprotonowaniu z użyciem 7,25 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF, a następnie alkilowaniu (15 minut) z użyciem 1,2 g (3,7 mmola) jodku p-benzyloksybenzylu (przykład 1d) w 2 ml THF. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,30; tret (I) =28,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1i, 1,4 g (2,79 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 45 ml dimetoksyetanu i 23 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 11 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Mieszaninę reakcyjną po częściowym odparowaniu wlano do lodowatej mieszaniny 137 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 11 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego i 56 ml chlorku metylenu, a następnie dodano metanolu w celu rozpuszczenia wytrąconej substancji stałej. Fazę wodną wyekstrahowano dwoma porcjami chlorku metylenu/metanolu (około 10:1), a fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano: tret(i) = 24,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy W temperaturze pokojowej przez 18 godzin mieszano 1,4 g (2,69 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego w 2,9 ml DMF razem z 1,87 g (12,4 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 1,5 g (22 mmole) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną wlano następnie do wody i całość wyekstrahowano trzema porcjami octanu etylu, a połączone fazy organiczne przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, w odą i solanką, wysuszono (Na2S) 4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano olej. Przeprowadzono w temperaturze pokojowej hydrolizę funkcyjnej grupy estru sililowego w postaci oleju z użyciem 2,2 g węglanu potasowego w 63 ml metanolu/thf/wody (3:1:1) i mieszaninę częściowo odparowano w temperaturze pokojowej. Wodną pozostałość wlano do 10% roztworu kwasu cytrynowego i lodu i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu, a fazy organiczne przemyto dwukrotnie wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Surowy produkt poddano chromatografii kolumnowej (SiO2, D), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf(D) = 0,17; tret (I) = 33,7 minuty; FAB-NS (M+H)+ = 634. Przykład 39. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Pod ciśnieniem wodoru (1,013 x 103 kpa) i w temperaturze pokojowej przeprowadzono w ciągu 3 godzin uwodornienie roztworu 718 mg (1,06 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 38 w 50 ml metanolu, w obecności 150 mg 10% Pd/C. Po odsączeniu katalizatora i odparowaniu przesączu otrzymano związek tytułowy jako bezpostaciową substancję stałą. TLC Rf (heksan/octan etylu (2:1)) = 0,29; trct(i) = 12,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 586. Przykład 40. (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-izobutoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu suspensję zawierającą 585 mg (1 mmol) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydioksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu

104 z przykładu 39 i 1,22 g węglanu cezowego w 50 ml dioksanu mieszano w temperaturze pokojowej przez 16 godzin, a następnie poddano ją działaniu 2,7 ml jodku izobutylu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i ogrzewano w 80 C przez 3 godziny do chwili gdy monitorowanie metodą TLC nie wykazywało żadnych związków wyjściowych. Mieszaninę rozcieńczono chlorkiem metylenu, a osad odsączono. Przesącz odparowano, a po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym, z użyciem chlorku metylenu/heksanu (95:5) jako eluentu i krystalizacji z octanu etylu/heksanu otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (L) = 0,5; tret (I) = 17,1 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 642. Przykład 41. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2 (R)-[(p-(2-pirydylometoksy)fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 40, związek tytułowy otrzymano (po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym, z użyciem chlorku metylenu/metanolu (97:3) jako eluentu i krystalizacji z octanu etylu) stosując 65 mg 5(3)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu39, 137 mg węglanu cezowego i 3 ml chlorku 2-pikolilu (uwolnionego z chlorowodorku (Fluka, Buchs, Szwajcaria) działaniem roztworu NaHCO3). TLC Rf (L) = 0,4; tret (I) =11,7 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 677. Przykład 42. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-(3-pirydylometoksy)fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu suspensję zawierającą 585 mg (1 mmol) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (otrzymanego jak przykładzie 39) i 1,22 g węglanu cezowego mieszano w temperaturze pokojowej przez noc, a następnie poddano ją działaniu 4,0 g chlorku 2-pikolilu (uwolnionego z chlorowodorku (Fluka, Buchs, Szwajcaria) działaniem roztworu NaHCO3) i całość ogrzewano w 85 C przez 6 godzin. Po dodaniu 100 mg jodku sodowego i 500 mg węglanu cezowego ogrzewanie prowadzono jeszcze przez 18 godzin. Po obróbce mieszaninę wyeluowano chlorkiem metylenu, a osad odsączono. Przesącz odparowano i po oczyszczeniu drogą chromatografii, z użyciem chlorku metylenu/thf (2:1) i liofilizacji z dioksanu otrzymano związek tytułowy jako bezpostaciową substancję stałą. TLC Rf (1 ) = 0,5; tret (I) = 11,5 minuty, FAB-MS (M+H)+ = 677. Przykład (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metyloJheksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 90 mg (0,154 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z przykładu 39 w 5 ml dioksanu/dmf (1:1) poddano w 0 C działaniu 100 mg węglanu cezowego, a następnie 0,01 ml (0,15 mmola) jodku metylu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej i atmosferze azotu przez 14 godzin mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem, a potem całość wyekstrahowano chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, przesączono przez watolinę i odparowano. Po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym, z użyciem chlorku metylenu/metanolu (19:1) i liofilizacji z dioksanu otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (chlorek metylenu/metanol (19:1)) = 0,27; tret (I) = 14,6 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 600. Przykład 44. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 165 mg 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 4,04 ml absolutnego DMF poddano działaniu 127,4 mg TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 21 godzin. Nieco mętny żółtawy roztwór wlano do 30 ml wody i mieszaninę wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto do zobojętnienia, kolejno nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, a potem wysuszono (Na2SO4). Związek tytułowy rozpuszczono w chlorku metylenu i wytrącono heksanem. TLC Rf (A) = 0,42; FAB-MS (M+H)+= 614.

105 Związek wyjściowy wytworzono następująco: 44a) Chlorek 3,4-metylenodioksybenzylu W atmosferze argonu w 0 C do 10,82 g alkoholu 3,4-metylenodioksybenzylowego (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i 48 mg diizopropyloaminometylopolistyrenu (zasada polyhünig: polistyren usieciawany 2% diwinylobenzenem, diizopropyloaminometylowany; Fluka, Buchs, Szwajcaria) w 200 ml absolutnego eteru wkroplono w ciągu 25 minut 15,04 ml chlorku tionylu. Po mieszaniu w 0 C przez 1,5 godziny mieszaninę przesączono z użyciem pompki wodnej i przesącz zatężono w wyparce obrotowej, a następnie pod wysoką próżnią. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: C), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,47; 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 6,95-6,7 (m, 3H), 5,97 (s, 2H), 4,53 (s, 2H). 44b) Jodek 3,4-metylenodioksybenzylu W atmosferze argonu bez dostępu światła 11,65 g chlorku 3,4-metylenodioksybenzylu w 128 ml absolutnego metanolu poddano działaniu 49,7 g jodku sodowego i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 2,5 godziny. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono 1,5 litra eteru, a następnie przemyto kolejno 10% roztworem tiosiarczanu sodowego (600 ml) i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy, który poddano krystalizacji z eteru/heksanu. T.t. = 51 C; TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,43; 1HNMR (360 MHz, CDCl3): 6,93-6,77 (m, 2H ), 6,77-6,64 (m, 1H), 5,95 (s, 2H), 4,44 (s, 2H). 44c) 5 (S)- [ 1 (S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo] -3 (R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo] dihydrofuran-2-(3h)-on W atmosferze azotu roztwór 500 mg 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) w 2 ml absolutnego THF i 0,33 ml 1,3-dimetylo-3,4,5,6-tetrahydro-2(1H)-pirymidonu (DMPU) ochłodzono do -75 C i poddano przy temperaturze wewnętrznej poniżej -70 C działaniu 3,21 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich, Steinheim, RFN), a następnie tę mieszaninę mieszano w -75 C przez 20 minut. Do roztworu reakcyjnego wkroplono za pomocą strzykawki w ciągu 10 minut, utrzymując temperaturę wewnętrzną poniżej -70 C, 429 mg jodku 3,4-metylenodioksybenzylu, a następnie mieszaninę dokładnie mieszano w -75 C przez 1 godzinę. W temperaturze od -75 C do -70 C do przejrzystego roztworu dodano za pomocą strzykawki 0,611 ml kwasu propanowego, a następnie 0,611 ml wody. Podczas tej procedury temperatura podniosła się do -30 C. Potem mieszaninę reakcyjną rozpuszczono 35 ml octanu etylu i całość mieszano z 10 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego przez 5 minut na łaźni (chłodzenie mieszaniną lód-woda). Fazę wodną oddzielono, a fazę organiczną przemyto kolejno solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i jeszcze raz solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji dwukrotnie octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Związek tytułowy otrzymano w postaci brązowego oleju, który oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent D). TLC Rf (D) = 0,38; FAB-MS (M+H)+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 278 mg 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[93,4-metylenodioksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 10,25 ml eteru dimetylowego glikolu etylenowego i 5,15 ml wody poddano w temperaturze pokojowej działaniu 2,53 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny, a potem rozcieńczono j ą octanem etylu i THF i przemyto w rozdzielaczu do zobojętnienia mieszaniną zawierającą 31 ml nasyconego roztworu chlorku amonowego i 2,6 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego, a następnie solanką i wodą. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy, którego użyto w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. FAB-MS (M+H)+ = 458.

106 (44e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanowy W trakcie mieszania roztwór 271 mg kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanowego w 2,13 ml DMF poddano działaniu 338 mg imidazolu i 415 mg tert-butylodimetylochlorosilanu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 20 godzin roztwór reakcyjny wlano do mieszaniny wody z lodem i tę mieszaninę wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego i solanką. Otrzymany surowy produkt rozpuszczono w 7,13 metanolu i 2,75 ml THF, a powstały roztwór poddano w temperaturze pokojowej działaniu roztworu 485 mg węglanu potasowego w 2,75 ml wody. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 2 godziny, zatężono do połowy jej objętości i wlano do 10% roztworu kwasu cytrynowego i lodu, a następnie całość wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto zimną solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i odparowaniu rozpuszczalnika pozostałość poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent C), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (C) = 0,27; FAB-MS (M+H)+ = f) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze argonu mieszaninę 120 mg kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanowego, 87,6 mg HBTU i 40,2 mg H-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) w 1,97 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu mieszano w temperaturze pokojowej przez 19 godzin. Roztwór zatężono w wyparce obrotowej do połowy jego objętości, rozcieńczono zimnym octanem etylu i przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy, którego użyto w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (D) = 0,21; FAB-MS (M+H)+ = 728. Przykład 45. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44,136 mg 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 3,3 8 ml absolutnego DMF poddano desililowaniu z użyciem 113,6 mg TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Oczyszczenie przeprowadzono drogą dwukrotnej chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent A, THF i metanol). Związek tytułowy poddano krystalizacji z chlorku metylenu/heksanu. TLC Rf (A) = 0,37; FAB-MS (M+H)+ = a) Chlorek 3,4-dimetoksybenzylu Analogicznie jak w przykładzie 44a, związek tytułowy otrzymano z 10 g alkoholu 3.4-dimetoksybenzylowego (Fluka, Buchs, Szwajcaria), 46,2 g diizopropyloaminometylopolistyrenu (zasada polyhiinig) i 4,62 ml chlorku tionylu w 200 ml absolutnego eteru. TLC Rf (heksan:octan etylu; 4:1) = 0,31; 1HNMR(200 MHz, CDCl3): 7,0-6,87 (m,2h), 6,82 (d, 1H),4,56 (s, 2H), 3,9 (s, 3H), 3,87 (s, 3H). 45b) Jodek 3,4-dimetoksybenzylu Analogicznie jak w przykładzie 44b, związek tytułowy otrzymano z 6,185 g chlorku 3.4-dimetoksybenzylu i 24,19 g jodku sodowego w 62 ml absolutnego acetonu. TLC Rf (heksan:octan etylu, 4:1) = 0,40; 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 6,95 (d x d, 1H), 6,88 (d, 1H), 6,75 (d, 1H), 4,47 (s, 2H), 3,87 (s, 3H), 3,86 (s, 3H). 45c) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 44c, 1 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) w 4 ml absolutnego THF poddano deprotonowaniu (-75 C) z użyciem 6,42 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF z dodatkiem 0,66 ml DMPU, a potem alkilowaniu z użyciem 911 mg jodku 3,4-dimetoksybenzylu. Po chromatografii

107 na żelu krzemionkowym (eluenty D, C i J) otrzymano czysty związek tytułowy. TLC Rf (C) = 0,42; MS M+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 44d, 778 mg 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]dihydrofiiran-2-(3H)-onu w 27,67 ml dimetoksyetanu i 13,91 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 6,83 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy, którego użyto w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (C) = 0,07. 45e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 44e, 804 mg kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6- -fenylo-2(r)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowego w 5,94 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 1,162 g tert-butylodimetylochlorosilanu i 946,6 mg imidazolu. Ugrupowanie estru sililowego w surowym produkcie odszczepiono w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin z użyciem mieszaniny 19,61 ml metanolu, 7,56 ml THF, 7,56 ml wody i 1,334 g węglanu potasowego. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluenty: D, C, J i B). TLC Rf (C) = 0,27; MS M+ = f) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44f, 109,9 mg kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowego poddano reakcji z 78,1 mg HBTU i 35,9 mg H-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo) amidu (przykład 1b) w 1,75 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf(A) = 0,39; FAB-MS (M+H)+ = 744. Przykład 46. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2-(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, 300 mg 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)-amidu w 6, 63 ml absolutnego DMF poddano desililowaniu z użyciem 217,7 mg TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Oczyszczanie prowadzono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent A i metanol) lub wytrącania substancji z zimnego octanu etylu. TLC Rf (A) = 0,32; FAB-MS (M+H)+ = a) Jodek 3-metoksybenzylu Analogicznie jak w przykładzie 44b, związek tytułowy otrzymano z 2 ml chlorku 3-metoksybenzylu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i 9,72g jodku sodowego w 23 ml absolutnego acetonu. TLC Rf (heksan/octan etylu, 2,5:1) = 0,71; 1HNMR (200 MHz, CDCl3) : 7,20 (m, 1H), 7,0-6,87 (m, 2H), 6,78 (d x d, 1H), 4,42 (s, 2H), 3,8 (s, 3H). 46b) 5(S)-[1 (S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)- [(3 -metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3h)-on Analogicznie jak w przykładzie 44c, 1,5 g 5(S)-[1(S)-Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) w 3 ml absolutnego THF poddano deprotonowaniu (-75 C) z użyciem 9,62 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF z dodatkiem 0,998 ml DMPU, a potem alkilowaniu z użyciem 1,22 g jodku 3-metoksybenzylu. Po chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent E) otrzymano czysty związek tytułowy. TLC Rf (heksan/octan etylu, 2,5:1) = 0,32; FAB-MS (M+H)+ = c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 44d, 1,315 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]-dihydrofuran-2-(3H)-onu w 49,9 ml dimetoksyetanu i 25,16 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 12,36 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego, w wyniku

108 czego otrzymano związek tytułowy, którego użyto w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (C) = 0,09; FAB-MS (M+H)+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosiliIoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 44e, 1,3 g kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)-metylo]heksanowego w 13 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 1,987 g tert-butylodimetylochlorosilanu i 1,646 g imidazolu. Grupę estru sililowego w surowym produkcie odszczepiono w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin w mieszaninie składającej się 38,94 ml metanolu, 13,34 ml THF, 13,34 ml wody i 2,35 g węglanu potasowego. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluenty: E, D i C). TLC Rf (D) = 0,06; FAB-MS (M+H)+ = e) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44f, 200 mg kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanowego i 68,6 mg H-(L)-Val-N- (2-metoksyetylo) amidu (przykład lb) w 3,36 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 149,4 mg HBTU, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (C) = 0,20; FAB-MS (M+H)+ = 714. Przykład 47. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid o wzorze 35 W atmosferze argonu 337 mg (0,379 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 7,28 ml absolutnego DMF poddano działaniu 244 mg (0,758 mmola) TBAF i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono około 50 ml octanu etylu i przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono w około 30 C. Pozostałość rozpuszczono w niewielkiej ilości octanu etylu. Krystalizację żądanego tytułowego związku zapoczątkowano przez dodanie heksanu. Dodatkową ilość produktu otrzymano przez oczyszczenie roztworu macierzystego na żelu krzemionkowym (eluent: octan etylu/metanol, 9:1). T.t. = C; TLC Rf (octan etylu) = 0,16; FAB-MS (M+H)+ = 660. HPLC tret = 14,59 minuty (gradient II); IR (KBR) = między innymi 1687,1651,1622,1525, 1495 i 1172 cm'1; 1H NMR (CD3OD) = między innymi 7,30-7,10 (m, 5H), 6,78 i 6,63 (każdy d, każdy 1H), 4,03 (d, 1H), 3,85,3,81 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 1,32 i 1,26 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 0,82 (pseudo t, 6H). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 47a) Chlorek 2,3,4-trimetoksybenzylu W atmosferze argonu 5 g (24,47 mmola) alkoholu 2,3,4-trimetoksybenzylowego (Aldrich, Steinheim, RFN) rozpuszczono w 13,9 ml absolutnego chlorku metylenu i ten roztwór poddano działaniu 0,278 ml pirydyny. Do tego roztworu wkroplono w ciągu 20 minut, w trakcie słabego chłodzenia (lód/woda), 3,05 ml chlorku tionylu w 6,94 ml absolutnego chlorku metylenu. W trakcie tej procedury temperatura wewnętrzna wzrosła do około C. Pozwolono by reakcja biegła w mieszaninie przez 45 minut, a następnie nieco żółty roztwór wlano do mieszaniny wody z lodem. Po rozdzieleniu faz fazę organiczną przemyto kolejno 1N roztworem kwasu siarkowego i solanką. Po wy- suszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika oleistą pozostałość poddano destylacji pod wysoką próżnią (t.w. = C, ciśnienie 0,9331 x 102), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. 1HNMR (220 MHz, CDCl3): 7,05 (d, 1H), 6,65 (d, 1H), 4,61 (s, 2H), 3,97 (s, 3H), 3,85 (s, 3H), HPLC: tret = 8,1 minuty (gradient II). 47b) Jodek 2,3,4-trimetoksybenzylu Bez dostępu światła 46,64 g (215,2 mmola) chlorku 2,3,4-trimetoksybenzylu w 466 ml absolutnego acetonu poddano działaniu 156,7 g (4,86 równoważników) jodku sodowego i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 2,75 godziny. Mieszaninę reakcyjną pod-

109 dano działaniu około 3 litrów zimnego eteru, a fazę organiczną przemyto raz 10% roztworem tiofosfanu sodowego i dwukrotnie solanką (w obu przypadkach stosowano zimne roztwory). Połączone wodne fazy poddano reekstrakcji eterem. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano w wyparce obrotowej w około 30 C. Pozostałość zawierającą żądany związek tytułowy wysuszono ponownie pod wysoką próżniąi użyto jej w dalszym procesie jako surowy produkt., 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 7,03 i 6,59 (każdy d, każdy 1H), 4,47 (s, 2H), 4,05,3,85 i 3,84 (każdy s, każdy 3H). 47c) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W atmosferze argonu roztwór 1,368 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) w 5 ml absolutnego THF i 0,91 ml (1,67 równoważnika) DMPU ochłodzono do -75 C i wkroplono w temperaturze wewnętrznej poniżej -70 C w ciągu 20 minut 8,78 ml 1M roztwór bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich). Po 15 minutach do tej mieszaniny wkroplono w ciągu około 15 minut roztwór 1,38 g (1 równoważnik) jodku 2,3,4-trimetoksybenzylu w 2,5 ml absolutnego THF, po czym reakcję prowadzono w mieszaninie w -75 C jeszcze przez 2,25 godziny. Po obróbce mieszaninę reakcyjną poddano działaniu 1,67 ml kwasu propionowego, a następnie 1,67 ml wody i pozwolono by temperatura podniosła się do 0 C. Mieszaninę wlano do 20 ml zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego i dodano około 50 ml zimnego octanu etylu. Po mieszaniu przez jeszcze 5 minut fazy rozdzielono. Fazę organiczną przemyto kolejno solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i jeszcze raz solanką. Połączone fazy wodne dwukrotnie poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Z pozostałości, po usunięciu rozpuszczalnika i oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (elucja heksanem/octanem etylu, 3:1), otrzymano związek tytułowy. HPLC tret = 16,49 minuty (gradient II), FAB-MS (M+H)+ = 486 i M+ = 485. IR (KBr) = między innymi, 3312, 1759, 1686, 1603, 1537, 1165 i 1104 cm'1. 1H NMR (CD3OD) = między innymi, 7,30-7,10 (m, 5H), 6,84 i 6,66 (każdy d, każdy 1H), 3,85, 3,82 i 3,87 (każdy s, każdy 3H), 1,30 (s, 9H). 47d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 1,354 g (2,685 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-5-fenyloetylo]-3(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 43,36 ml dimetoksyetanu i 21,86 ml wody poddano w temperaturze pokojowej działaniu 10,74 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie i tę mieszaninę reakcyjną mieszano przez 2 godziny. Następnie przeniesiono j ą do rozdzielacza, rozcieńczono 132 ml zimnego nasyconego roztworu chlorku amonowego i 11 ml zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego, a potem mieszaninę wyekstrahowano octanem etylu i małą ilością THF. Związek tytułowy otrzymano po przemyciu fazy organicznej zimną solanką i wysuszeniu (Na2SO4). Wysuszono go pod wysoką próżnią i zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania TLC Rf (C) = 0,03. MS (M-H2O)+ = e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze argonu roztwór 1,308 g (2,597 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego, 1,443 g (20,776 mmola) imidazolu i 1,816 g (11,686 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu w 13 ml absolutnego DMF mieszano w temperaturze pokojowej przez 17 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do wody i wyekstrahowano j ą octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwasu cytrynowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano w wyparce obrotowej w około 30 C. Powstały produkt rozpuszczono w 34,51 ml metanolu i 11,82 ml THF, a następnie ten roztwór poddano w temperaturze pokojowej działaniu 2,08 g węglanu potasowego w 11,82 wody. Po mieszaniu przez 2,5 godziny, mieszaninę reakcyjną zatężono w temperaturze około 30 C do

110 połowy objętości i poddano działaniu octanu etylu i zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego, a następnie fazy rozdzielono. Fazę organiczną przemyto jeszcze dwukrotnie zim ną solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (elucja heksanem/octanem etylu, 1:1, a następnie 1:1,5), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (J) = 0,02. FAB-MS (M+H)+ = 618. IR (KBr) między innym i: 1712, 1495, 1366, 1101 i 856 cm-1. 1HNMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,10 (m, 5H), 6,84 i 6,67 (każdy d, każdy 1H), 6,23 i 5,55 (każdy d, ogółem 1HzNH), 3,86,3,81 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 1,31 i 1,20 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 0,93 (s, 9H), 0,14 i 0,11 (każdy s, każdy 3H). 47f) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze argonu mieszaninę 250 mg (0,405 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metyle]heksanowego, 168,8 mg (0,455 mmola) HBTU i 77,55 mg (0,455 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) w 3,8 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu (2,35 równoważnika) mieszano przez 21 godzin. Mieszaninę reakcyjną zatężono w wyparce obrotowej w około 30 C i roztworzono ją w octanie etylu, a potem ten roztwór przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką (wszystkie substancje przemywające były zimne). Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Surowy produkt (związek tytułowy) zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (A) = 0,57. FAB-MS (M+H)+ = 774. HPLC tret = 21,68 minuty (gradient II). IR (KBr) miedzy innymi: 1711, 1653, 1495, 1468, 1100 i 836 cm"1. 1HNMR(CD3OD) między innymi: 7,3-7,1 (m, 5H), 6,79 i 6,65 (każdy d, każdy 1H), 5,93 i 5,57 (każdy d, ogółem 1H znh), 3,87,3,83 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 3,35 (s, 2H), 1,30 i 1,20 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 0,96 (s, 9H), 0,90 i 0,87 (każdy 3H), 0,18 i 0,16 (każdy s, każdy 3H). Alternatywnie związek opisany w przykładzie 47 m ożna także łatwo otrzymać następującym sposobem [patrz J. Med. Chem. 37, 2991 (1994)]: 47g) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W ciągu 18 godzin,w 70 C, w rurze do pieca Cariusa poddano reakcji 1 g(2,06 mmola) 5 (S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 47c) i 2,51 g (7 równoważników) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) z 0,345 ml (3 równoważniki) kwasu octowego. Pozwolono by mieszanina ochłodziła się i pozostałość roztworzono w octanie etylu, a fazę organiczną przemyto kolejno IN roztworem kwasu solnego, wodą i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika, pozostałość poddano rekrystalizacji z etanolu/wody. Powstały związek był identyczny ze związkiem tytułowym z przykładu 47. Inna alternatywna metoda wytorzenia tytułowego związku z przykładu 47: 47h) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W ciągu 40 godzin, w 90 C, w rurze do pieca Cariusa poddano reakcji 500 mg (1,03 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 47c) i 538,5 mg (3 równoważniki) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) z 101 mg (3 równoważniki) 2-hydroksypirydyny. Pozostałość roztworzono w 4 ml octanu etylu i wlano do 50 ml wody i tę mieszaninę mieszano przez 2 godziny. Krystaliczny osad odsączono z użyciem pompki wodnej, przemyto go wodą i wysuszono. Powstały związek był identyczny ze związkiem tytułowym z przykładu 47. Alternatywnie sposobem przedstawionym w przykładzie 47c, związek tytułowy opisany w tym przykładzie można także wytworzyć z użyciem bromku 2,3,4-trimetoksybenzylu (zamiast

111 jodku 2,3,4-trimetoksybenzylu). Bromek 2,3,4-trimetoksybenzylu wytworzono w następujący sposób: Ali) Bromek 2,3,4-trimetoksybenzylu W 30 ml absolutnego toluenu 2,04 g (10 mmoli) alkoholu 2,3,4-trimetoksybenzylowego poddano działaniu 0,258 ml (0,32 równoważnika) pirydyny i otrzymany roztwór ochłodzono do około 4 C z użyciem mieszaniny wody z lodem. Do tego roztworu wkroplono w tej temperaturze, w ciągu 3 0 minut, 0,951 ml tribromku fosforu w 5 ml absolutnego toluenu i całość mieszano w tej samej temperaturze jeszcze przez 45 minut. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono eterem i całość wlano do mieszaniny wody z lodem, a następnie tę mieszaninę mieszano przez 5 minut. Po oddzieleniu faz fazę organiczną przemyto kolejno wodą, solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i ponownie solanką (wszystkie czynniki przemywające były zimne). Fazę organiczną wysuszono (Na2S04) i zatężono, po czym pozostałe rozpuszczalniki usunięto pod wysokąpróżnią w ciągu 1 godziny. Powstały związek tytułowy zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 7,05 (d, 1H), 6,65 (d, 1H), 4,55 (s, 2H), 4,07,3,88 i 3,85 (każdy s, każdy 3H). Przykład 48. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo) metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, 191 mg 5(S)-(Boc-amino)-4(3)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 4,6 ml absolutnego DMF poddano desililowaniu z użyciem 159 mg TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent A), rozpuszczono w dioksanie i poddano liofilizacji. TLC Rf (A) = 0,26, FAB-MS (M+H)+ = 660. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 48a) Jodek 3,4,5-trimetoksybenzylu Analogicznie jak w przykładzie 44b, związek tytułowy otrzymano z 5 g chlorku 3,4,5-trimetoksybenzylu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i 16,89 g jodku sodowego w 40 ml absolutnego acetonu. TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,27. 1H NMR (360 MHz, CDCl3): 6,60 (s, 2H), 4,44 (s, 2H), 3,86 (s, 6H), 3, 83 (s, 3H). 48b) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 44c, 1 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) w 4 ml absolutnego THF poddano deprotonowaniu (-75 C) z użyciem 6,42 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF z dodatkiem 0,66 ml DMPU, a potem alkilowaniu z użyciem jodku 3,4,5-trimetoksybenzylu. Po chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: heksan/octan etylu, 3:1) otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (heksan/acetonu, 3:1) = 0,22. FAB-MS M+ = c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 44d, 1,097 g 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 36,48 ml dimetoksyetanu i 18,39 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 9,03 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy, który użyto w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. 48d)Kwas5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 44e, 1,526 g kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6- fenylo-2(r)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego w 15,16 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 2,11 g tert-butylodimetylochlorosilanu i 1,683 g imidazolu. Grupę estru sililowego w surowym produkcie odszczepiono w temperaturze pokojowej w ciągu 2,5 godzin w mieszaninie zawierającej 40,3 ml metanolu, 13,8 ml THF, 13,8 ml wody i 2,42 g węglanu potasowego.

112 Związek tytułowy oczyszczono drogą dwukrotnej chromatografii na żelu krzemionkowym (rozpuszczalniki: heksan, C i J). TLC Rf(A) = 0,39. FAB-MS (M+H)+ = e) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44f, 202 mg kwasu 5(3)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego i 62,6 mg H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) w 3,07 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji w ciągu 20 godzin z 136,4 mg HBTU, a potem jeszcze z 24,8 mg HBTU. Otrzymany związek tytułowy zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (A) = 0,32. FAB-MS (M+H)+ = 774. Przykład 49. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze argonu 599 mg (0,805 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 15,5 ml absolutnego DMF poddano działaniu 508 mg (1,61 mmola) TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono około 80 ml octanu etylu i całość przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono w wyparce obrotowej w 30 C do około 30 ml. Podczas tej procedury związek tytułowy wytrącił się w czystej postaci. Ten związek odsączono z użyciem pompki wodnej, przemyto heksanem i wysuszono do stałej wagi. TLC Rf (A) = 0,28. FAB-MS (M+H)+ = 630. HPLC tret = 14,79 minuty (gradient II). IR (KBr) między innymi: 3463, 3340, 3305,1685,1648, 1620 i 1524 cm-1. 1HNMR (CD3OD) między innymi: 7,29-7,09 (m, 5H), 6,90 (d, 1H), 6,46 (d, 1H), 6,35 (d x d, 1H), 4,01 (d, 1H), 3,80 i 3,75 (każdy s, każdy 3H), 3,30 (s, 3H), 1,35 (s, 9H), 0,83 (pseudo t, 6H). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 49a) Bromek 2,4-dimetoksybenzylu W 30 ml absolutnego toluenu rozpuszczono 2 g (11,77 mmola) alkoholu 2,4-dimetoksybenzylowego (Aldrich, Steinheim, RFN) i ten roztwór poddano działaniu 0,3 ml pirydyny. Przezroczysty roztwór ochłodzono do około 4 C i wkroplono doń w ciągu 30 minut 1,12 ml (0,992 równoważnika) PBr3 w 6 ml absolutnego toluenu. Po dalszych 45 minutach mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano eterem. Fazę organiczną przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką (wszystkie substancje przemywające były zimne). Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji eterem. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), a eter usunięto w wyparce obrotowej w 30 C. Stanowiący pozostałość roztwór toluenu zawierający związek tytułowy zastosowano bezpośrednio w dalszym etapie. TLC Rf (heksan/octan etylu, 1:1): rozkład. 49b) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Roztwór 3,57 g (11,7 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (przykład 2b) w 12 ml absolutnego THF i 2,35 ml DMPU (1,65 równoważnika) ochłodzono do -75 C w atmosferze argonu i wkroplono doń w temperaturze poniżej -70 C, w ciągu 30 minut, 22,9 ml (1,96 równoważnika) 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich, Steinheim, RFN). Po dalszych 15 minutach do tej mieszaniny wkroplono w ciągu 20 minut 25 ml roztworu toluenu zawierającego 1 równoważnik bromku 2,4-dimetoksybenzylu i mieszaninę pozostawiono do przereagowania w -70 C w ciągu 2 godzin. Do otrzymanego roztworu dodano 4,36 ml kwasu propanowego i 4,36 ml wody i pozwolono by temperatura roztworu podniosła się do 0 C. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono 200 ml zimnego octanu etylu i mieszano przez 5 minut z 60 ml zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego. Potem fazy rozdzielono. Fazę organiczną przemyto kolejno solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i ponownie solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Związek tytułowy wyodrębniono po chromatografii rzutowej na żelu krzemionkowym (E). TLC Rf (E) = 0,24. FAB-MS (M+H)+ = 455.

113 FAB-MS (M+H)+ = 455. HPLC tret = 16,85 minuty (gradient II). IR (CH2Cl2) między innymi: 3429, 1769, 1712, 1613 i 1506 cm'1. 1HNMR (CDCl3) między innymi: 7,34-7,10 (m, 5H), 6,98 (d, 1H), 6,45-6,29 (m, 2H), 4,31 (t x d, 1H), 3,78 i 3,71 (każdy s, każdy 3H), 3,08 i 2,66 (każdy d x d, każdy 1H), 1,35 (s, 9H). 49c)Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 1,58 g (3,47 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)dihydrofuran-2-(3H)-onu w 56 ml eteru dimetylowego glikolu etylenowego i 28,2 ml wody poddano w temperaturze pokojowej działaniu 13,87 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie i tę mieszaninę mieszano przez 1,75 godziny. Potem mieszaninę reakcyjną rozcieńczono octanem etylu i niewielką ilością THF i całość przemyto kolejno mieszaniną zawierającą 170,6 ml nasyconego roztworu chlorku amonowego i 14,25 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego (oba składniki były zimne) oraz solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano w około 30 C w wyparce obrotowej. Pozostałość zawierającą związek tytułowy roztarto z heksanem i odsączono z użyciem pompki wodnej. T.t. = C. TLC Rf(D) = na początku. FAB-MS (M+H)+ = 474. HPLC tret = 14,34 minuty (gradient II). IR (KBr) = między innymi 3420,3350,2818,1686,1518 i 1508 cm-1. 1H NMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,09 (m, 5H), 6,94 (d, 1H), 6,47 (d, 1H), 6,37 (d x d, 1H), 3,78 i 3,75 (każdy s, każdy 3H), 1,33 (s, 9H). 49d)Kwas5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 1,5 g (3,17 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowego, 1,76 g (25,36 mmola) imidazolu i 2,22 g (14,26 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu w 16 ml absolutnego DMF mieszano w temperaturze pokojowej i atmosferze argonu przez 20 godzin. Następnie mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organicznąprzemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), a rozpuszczalnik usunięto w wyparce obrotowej w około 30 C. Otrzymany olej rozpuszczono w 42,1 ml metanolu i 14,4 ml THF i ten roztwór poddano w temperaturze pokojowej działaniu 2,5 g węglanu potasowego w 14,4 ml wody. Po mieszaniu przez 2 godziny mieszaninę reakcyjną zatężono do połowy jej objętości w około 3 0 C i pozostałość rozcieńczono octanem etylu, a całość przemyto 10% roztworem kwasu cytrynowego i solanką (oba czynniki były zimne). Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii na żelu krzemionkowym (D) otrzymano czysty związek tytułowy. TLC Rf (C) = 0,34. FAB-MS (M+H)+ = 588. HPLC tret = 20,24 minut (gradient II). IR (KBr) między innymi: 1712,1654,1614,1588 i 1507 cm-1. 1H NMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,10 (m, 5H), 6,98 (d, 1H),6,50(d, 1H), 6,40 (dxd, 1H),3,80 i 3,76(każdy s,każdy 3H), 1,31 (s, 9H), 0,93 (s,9h), 0,14 i 0,11 (każdy s, każdy 3H). 49e) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)- [(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Mieszaninę 479 mg (0,845 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanowego, 352 mg (0,929 mmola) HBTU i 162 mg (0,929 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) i 7,94 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu (2,35 równoważnika) mieszano w temperaturze pokojowej i atmosferze argonu przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną zatężono w około 30 C w wyparce obrotowej, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), a rozpuszczalnik usunięto w wyparce obrotowej. Pozostałość stanowił związek tytułowy zasadniczo w czystej postaci. TLC Rf (J) = 0,25. FAB-MS (M+H)+ = 774. HPLC tret = 21,55 minuty (gradient II). IR (CH2Cl2) między innymi: 3434,1703, 1667, 1506 i 838 cm'1.

114 HNMR(CD3OD) między innymi: 7,31-7,11 (m, 5H), 6,91 (d, 1H), 6,50 (d, 1H), 6,37 (dxd, 1H), 3,84 i 3,76 (każdy s, każdy 3H), 3,31 (s, 3H), 1,30 (s, 9H), 0,94 (s, 9H), 0,85 i 0,83 (każdy d, każdy 3H), 0,16 i 0,15 (każdy s, każdy 3H). Przykład 50. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze argonu 311 mg (0,436 mmola) 5(S)-(Boc- -amino)-4(s)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(r)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu w 8,4 ml absolutnego DMF poddano działaniu 275 mg (0,871 mmola) TBAF i tę mieszaninę mieszano przez 21 godzin. Mieszaninę rozcieńczono w około 60 ml octanu etylu i całość przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono do 10 ml w 30 C w wyparce obrotowej. Podczas tej operacji związek tytułowy wytrącił się w czystej postaci. Związek tytułowy odsączono z użyciem pompki wodnej, przemyto go heksanem i wysuszono w ciągu nocy pod wysoką próżnią. TLC Rf(octan etylu) = 0,38. FAB-MS (M+H)+=600. HPLC tret = 14,78 minuty (gradient II). IR(KBr) między innymi: 3335,1685, 1653 i 1526 cm-1. 1HNMR (CD3OD) między innymi: 7,28-7,06 (m, 6H), 7,00 (d, 1H), 6,88 (d, 1H), 6,76 (t, 1H), 3,81 (s, 3H), 3,48 (s, 3H), 1,33 (s, 9H), 0,81 (pseudo t, 6H). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 50a) Chlorek 2-metoksybenzylu Do 10 ml alkoholu 2-metoksybenzylowego (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i 53,76 g diizopropyloaminometylopolistyrenu (zasada polyünig, patrz przykład 44a) w 200 ml absolutnego eteru wkroplono wciągu około 30minut 16,8 ml chlorku tionylu. Po mieszaniu w 0 C przez 1,5 godziny, całość przesączono z użyciem pompki wodnej i przesącz zatężono w wyparce obrotowej pod wysoką próżnią. Pozostałość po oczyszczeniu drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: heksan/octan etylu, 6:1). TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,5. 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 7,42-7,24 (m, 2H), 7,0-6,84 (m, 2H), 4,68 (s, 2H), 3,9 (s, 3H). 50b) Jodek 2-metoksybenzylu Chlorek 2-metoksybenzylu (2 g) w 22 ml absolutnego acetonu poddano działaniu 9,3 g jodku sodowego i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono 250 ml eteru i całość przemyto kolejno 10% roztworem tiosiarczanu sodowego i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy, który zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,46. 1NMR(200 MHz, CDCl3): 7,36-7,2 (m, 2H), 6,92-6,8 (m, 2H), 4,48 (s, 2H), 3,91 (s, 3H). 50c) 5(S)- [ 1 (S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3 (R)- [(2-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Roztwór 1 g (3,275 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-am ino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3h)-onu (przykład 2b) w 4 ml absolutnego THF i 0,66 ml DMPU (1,67 równoważnika) ochłodzono do -75 C w atmosferze argonu i poddano działaniu 6,42 ml (1,96 równoważnika) 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich, Steinheim, RFN) wkroplonego przy temperaturze wewnętrznej poniżej -70 C w ciągu 30 minut. Po dalszych 15 minutach do tej mieszaniny wkroplono w ciągu 10 minut 812 mg (3,275 mmola) jodku 2-metoksybenzylu rozpuszczonego w 2 ml THF i pozwolono by całość przereagowała w -70 C w ciągu 2 godzin. Do tego roztworu kolejno dodano 1,22 ml kwasu propanowego i 1,22 ml wody, a potem pozwolono by temperatura podniosła się do 0 C. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono 50 ml zimnego octanu etylu i mieszano przez 5 minut z 20 ml zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego, a następnie fazy rozdzielono. Fazę organiczną przemyto kolejno solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i ponownie solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Związek tytułowy wyodrębniono drogą chromatografii rzutowej na żelu krzemionkowym (heksan/octan etylu, 3:1). TLC Rf (heksan/octan etylu, 3:1) = 0,54. MS M + = 455. HPLC tret= 17,09 minuty (gradient II). IR (CH2Cl2) między innymi: 3429,1769,1712 i 1495 cm-1.

115 H NMR (CD3OD) między innymi: 7,38-7,13 (m, 5H), 7,20 (d, 1H), 7,08 (d, 1H), 6,87 (t, 1H), 6,81 (d, 1H), 3,74 (s, 3H), 1,34 (s, 9H). 50d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 474 mg 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 18 ml dimetoksyetanu i 9,07 ml wody poddano w temperaturze pokojowej działaniu 4,45 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego, który wkroplono. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny, a następnie rozcieńczono j ą octanem etylu i THF, po czym całość przemyto w rozdzielaczu do zobojętnienia mieszaniną zawierającą 54,78 ml nasyconego roztworu chlorku amonowego i 4,58 ml 10 % roztworu kwasu cytrynowego, a potem solanką i wodą. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy, który zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (heksan/octan etylu, 2,5:1) = 0,15. 50e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo] heksanowy W trakcie mieszania roztwór 500 mg kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]-heksanowego w 5 ml DMF poddano działaniu 614 mg imidazolu i 796 mg tert-butylodimetylochlorosilanu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 20 godzin mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego i solanką. Grupę estru sililowego w surowym produkcie odszczepiono w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin w mieszaninie zawierającej 13,29 ml metanolu, 5,13 ml THF, 5,13 ml wody i 904 mg węglanu potasowego. Mieszaninę zatężono do połowy jej objętości w wyparce obrotowej w około 30 C, a pozostałość rozcieńczono octanem etylu i fazę organiczną przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwasu cytrynowego i zimną solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), a pozostałość poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: heksan/octan etylu, 3:1 i 1:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (heksan/octan etylu, 2,5:1) = 0,12. FAB-MS (M+H)+= f) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze argonu mieszaninę 250 mg (0,448 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]-heksanowego, 187 mg (0,493 mmola) HBTU i 86 mg (0,493 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) w 4,2 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu (2,35 równoważnika) mieszano przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną zatężono w około 30 C w wyparce obrotowej, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i całość przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką (wszystkie ciecze przemywające były zimne). Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), a rozpuszczalnik usunięto w wyparce obrotowej. Pozostałość stanowił związek tytułowy zasadniczo w czystej postaci. TLC Rf (heksan/octan etylu, 1:2) = 0,29. FAB-MS (M+H)+=714. HPLC tret = 21,66 minuty (gradient II), IR (CH2Cl2) między innymi: 3435, 1704, 1667, 1495 i 836 cm-1. 1HNMR(CD3OD) między innymi: 7,29-7,10(m,6H), 7,02(d, 1H),6,91 (d, 1H),6,80(t, 1H), 3,86 (s, 3H), 3,30 (s, 3H), 1,31 (s, 9H), 0,93 (s, 3H), 0,85 (d, 6H), 0,16 i 0,15 (każdy s, każdy 3H). Przykład 51. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4 metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid W 8,4 ml absolutnego DMF, 323,5 mg (0,436 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu poddano działaniu 280,7 mg (0,872 mmola) TBAF i tę mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej i atmosferze argonu przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono około 80 ml octanu etylu i całość przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano

116 reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Powstały żelopodobny produkt poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (heksan/octan etylu, 1:2). Frakcje zawierające produkt połączono i zatężono. Pozostałość rozpuszczono w dioksanie i poddano liofilizacji, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (heksan/octan etylu, 1:2) = 0,18. FAB-MS (M+H)+ = 628. HPLC tret = 15,52 minuty (gradient II). IR (KBr) między innymi: 1688,1650,1619,1519 i 1261 cm-1. 1HNMR(CD3OD) między innymi: 7,31-7,10(m, 5H), 6,87 i 6,63 (każdy d, każdy 1H), 4,03 (d, 1H), 3,75,2,20 i 2,11 (każdy s, każdy 3H), 1,35 (s, 3H), 0,83 (pseudo t, 6H). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 51a) Chlorek 2,3-dimetylo-4-metoksybenzylu W temperaturze od 0 C do 5 C 1 g (6,016 mmola) alkoholu 2,3-dimetylo-4-metoksybenzylowego (Aldrich, Steinheim, RFN) i 4,8 g diizopropyloaminometylopolistyrenu (zasada polyhünig, patrz przykład 44a) w 21 ml absolutnego eteru poddano w ciągu około 25 minut działaniu 0,482 ml chlorku tionylu, który wkroplono. Po zakończeniu reakcji, mieszaninę odsączono z użyciem pompki wodnej, a rozpuszczalnik i nadmiar reagentów usunięto. Pozos- tałość będącą żądanym produktem zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,59. IR (CH2Cl2) między innymi: 1599, 1485, 1466 i 1107 cm-1. 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 7,14 (d, 1H), 6,69 (d, 1H), 4,64 (s, 2H), 3,82,2,34 i 2,18 (każdy s, każdy 3H). 51b) Jodek 2,3-dimetylo-4-metoksybenzylu W 8,5 ml absolutnego acetonu 838,4 mg (4,54 mmola) chlorku 2,3-dimetlo-4-metoksybenzylu poddano działaniu 3,328 g (22,1 mmola) jodku sodowego i tę mieszaninę mieszano w ciemności w temperaturze pokojowej przez 15 godzin. Otrzymaną ciemnobrązową suspensję roztworzono w celu obróbki w 100 ml eteru dietylowego i ten roztwór przemyto 10 % roztworem tiosiarczanu sodowego. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy w postaci żółtawej substancji stałej, której użyto w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf(heksan/octan etylu, 4:1) = 0,63. IR (CH2Cl2) między innymi: 1610,1495, 1120 i 820 cm-1. 1HNMR (200 MHz, CDCl3): 7,16 i 6,65 (każdy d, każdy 1H), 4,52 (s, 2H), 3,82,2,23 i 2,18 (każdy s, każdy 3H). 51c) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Roztwór 1,248 g (4,087 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 5 ml absolutnego THF i 0,823 ml (6,825 mmola) DMPU ochłodzono do -75 C w atmosferze argonu i poddano działaniu 8 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich), wkroplonego przy temperaturze wewnętrznej poniżej -70 C w ciągu około 17 minut. Po dalszych 15 minutach do tej mieszaniny wkroplono w ciągu 10 minut roztwór 1,128 g (4,087 mmola) jodku 2,3-dimetylo-4-metoksybenzylu w 3 ml absolutnego THF i pozwolono by całość przereagowała w ciągu następnych 2 godzin. W celu obróbki mieszaninę reakcyjną poddano działaniu 1,5 ml kwasu propanowego, a potem 1,5 ml wody i pozwolono by temperatura podniosła się do 0 C. Mieszaninę wlano do 35 ml zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego i do tej mieszaniny dodano około 70 ml zimnego octanu etylu. Po mieszaniu przez jeszcze 5 minut fazy rozdzielono. Fazę organiczną przemyto kolejno solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i ponownie solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Pozostałość po usunięciu rozpuszczalnika poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (heksan/octan etylu, 2:1). Związek tytułowy otrzymano w postaci bezbarwnej piany. TLC Rf (heksan/octan etylu, 2:1 )=0,37. HPLC tret = 17,38 minuty (gradient II). FAB-MS (M+H)+ = 453. IR (CH2Cl2) między innymi: 3428, 1769, 1712 i 1495 cm-1. 1HNMR (CDCl3) między innymi: 7,38-7,08 (m, 5H), 6,86 i 6,62 (każdy d, każdy 1H), 3,78 (3H), 3,21 i 2,16 (każdy d x d, każdy 1H), 2,19 i 2,13 (każdy s, każdy 3H), 1,35 (s, 9H ). 51d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanowy

117 Roztwór 1,001 g (2,2 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 35,8 ml dimetoksyetanu i 18 ml wody poddano w temperaturze pokojowej działaniu 8,8 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie i tę mieszaninę mieszano przez 2,5 godziny. Następnie przeniesiono j ą do rozdzielacza i rozcieńczono 108,5 ml nasyconego roztworu chlorku amonowego i 9 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego (oba roztwory były zimne), a całość wyekstrahowano octanem etylu i małą ilością THF. Po przemyciu fazy organicznej zimną solanką i wysuszeniu (Na2SO4) otrzymano związek tytułowy, który zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (heksan/octan etylu, 1:1) = na początku. FAB-MS (M+H)+ = 472. IR (KBr) miedzy innymi: 1724, 1666, 1527 i 1169 cm-1. 1HNMR (CD3OD) między innymi: 7,31-7,11 (m, 5H), 6,93 i 6,88 (każdy d, każdy 1H), 3,76 (s, 3H), 3,23 i 2,95 (każdy d x d, każdy 1H), 2,21 i 2,12 (każdy s, każdy 3H), 1,27 (s, 9H). 51e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dinietylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 1,153 g (2,445 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)-metylo]heksanowego, 1,372 g (20,05 mmola) imidazolu i 1,709 g (11,0 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu w 8,7 ml absolutnego DMF mieszano w temperaturze pokojowej i atmosferze argonu przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwasu cytrynowego i solanką. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano w wyparce obrotowej w około 30 C. Powstały produkt rozpuszczono w 28,8 ml metanolu i 11,2 ml THF i ten roztwór poddano w temperaturze pokojowej działaniu 1,962 g węglanu potasowego w 11,2 ml wody. Po mieszaniu przez 2,25 godziny mieszaninę reakcyjną zatężono do połowy jej objętości w około 30 C i pozostałość poddano działaniu octanu etylu i zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego, a następnie rozdzielono fazy. Fazę organiczną przemyto jeszcze dwukrotnie solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Pozostałość oczyszczono drogą dwukrotnej chromatografii na żelu krzemionkowym (heksan/octan etylu, 1:1 a potem 3:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (heksan/octan etylu, 1:1) = 0,42. FAB-MS (M+H)+ = 586. IR (KBr) między innymi: 1711,1485,1260 i 1107 cm-1. 1NMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,06 (m, 5H), 6,91 i 6,65 (każdy d, każdy 1H), 6,00 i 5,41 (każdy d, ogółem 1H z NH), 3,75 (s, 3H), 2,21 i 2,12 (każdy s, każdy 3H), 1,31 i 1,21 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 0,89 (s, 9H ), 0,12 i 0,08 (każdy s, każdy 3H). 51f) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid. W temperaturze pokojowej i atmosferze argonu mieszaninę 319,6 mg (0,546 mmola) kwasu 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-buty lodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(r)- [(2,3 -dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanowego, 232,5 mg (0,613 mmola) HBTU i 106,8 mg (0,613 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) w 5,3 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu (2,4 równoważnika) mieszano przez 2,25 godziny. Mieszaninę reakcyjną zatężono w około 30 C w wyparce obrotowej, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką (wszystkie czynniki przemywające były zimne). Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Surowy produkt poddano dwukrotnej chromatografii na żelu krzemionkowym (heksan/octan etylu, 1:2 i 1:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (heksan/octan etylu, 1:1) = 0,16. FAB-MS (M+H)+ = 742. HPLC tret = 22,41 minuty (gradient II). IR(CH 2Cl2) między innymi: 3434,1701,1667,1499 i 1165 cm-1. 1H N M R(CD 3OD)między innymi: 7,3-7,1 (m, 5H), 6,85 i 6,64 (każdy d, każdy 1H), 5,59 i 5,61 (każdy d, ogółem 1H znh), 3,75 (s, 3H), 2,16 i 2,02 (każdy s, każdy 3H), 1,31 i 1,20 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 0,95 (s, 9H), 0,68 i 0,66 (każdy d, każdy 3H), 0,17 i 0,16 (każdy s, każdy 3H).

118 P rz y k ła d 52.5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoifo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF (wyjściowy związek dla podstawnika 2,4,5-trimetoksybenzylowego można kupić we Fluka, Buchs, Szwajcaria jako 2,4,5-trimetoksybenzaldehyd, z którego odpowiedni alkohol otrzymuje się jako produkt pośredni drogą redukcji borowodorkiem sodowym). Przykład 53. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,4,6-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,4,6-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF (wyjściowy związek dla podstawnika 2,4,6-trimetoksybenzylowego można kupić we Fluka, Buchs, Szwajcaria jako 2,4,6-trimetoksybenzaldehyd, z którego odpowiedni alkohol otrzymuje się jako produkt pośredni drogą redukcji borowodorkiem sodowym). Przykład 54. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(5,6,7,8-tetrahydro-1 -naftylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(5,6,7,8-tetrahydro-1-naftylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF. Wyjściowy związek dla wytworzenia podstawnika tetrahydronaftylowego otrzymano z tetraliny drogą chiorometylowania (instrukcję podano w J.Org.Chem. 43, 2167 (1978)). Przykład 55. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,5-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosiłiloksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,5-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF. Wyjściowy związek dla podstawnika 2,5-dimetoksybenzylowego można kupić we Fluka, Buchs, Szwajcaria jako alkohol 2,5-dimetoksybenzylowy. Przykład (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,6-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,6-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF. Wyjściowy związek dla podstawnika 2,6-dimetoksybenzylowego, alkohol 2,6-dimetoksybenzylowy, wytworzono z 2,6-dimetoksybenzeosanu metylu drogą redukcji glinowodorkiem litowym w absolutnym THF. 2,6-dimetoksybenzoesan metylu otrzymano z kwasu 2,6-dimetoksybenzoesowego (Fluka, Buchs, Szwajcaria) drogą reakcji z siarczanem dimetylu w acetonie w obecności węglanu potasowego (patrz instrukcja w Chem. Letters, 1990, 389)). Przykład 57. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-metoksy-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-metoksy-1-naftylo)metylo]heksanoilo-1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF. Wyjściowy związek dla podstawnika naftylometylowego, 1-bromometylo-4-metoksynaftalen, otrzymano z 1-metoksynaftalenu (Fluka, Buchs, Szwajcaria). Ten 1-metoksynafitalen poddano bromowaniu z użyciem I2Br2 w CH2Cl2 powstały bromek poddano reakcji Grignarda i obróbce z użyciem CO2, po czym powstały odpowiedni kwas poddano reakcji redukcji z glinowodorkiem litowym i otrzymany 1-hydroksymetylo-4-metoksynaftalen poddano reakcji z PBr3 z wytworzeniem żądanego związku wyjściowego (patrz Can.J.Chem. 59, 2629 (1981)).

119 Przykład 58. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-cyjano-1-nafitylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-cyjano-1-naftylo)metylo]heksanoilo-L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF. 1-Bromometylo-4-cyjanonaftalen, wyjściowy związek do wytworzenia bocznego łańcucha 4-cyjanonaftylometylowego, otrzymano następująco. 1 -Bromonaftalen (Fluka, Buchs, Szwajcaria) zacylowano metodą Friedela-Craftsa, a następnie utleniono podchlorynem powstały bromoacetofenon. Otrzymano kwas bromonaftoesowy, który poddano redukcji do karbinolu, z którego otrzymano odpowiedni związek cyjanowy z użyciem cyjanku miedzi (I). Z tego związku cyjanowego otrzymano żądany prekursor bocznego łańcucha 1-bromoetylo-4-cyjanonaftalenowego zwykłym sposobem z użyciem PBR3 (patrz Can. J. Chem. 59, 2629 (1981)]. Przykład 59. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-fluoro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 44, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-fluoro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w absolutnym DMF z użyciem TBAF. 1-Bromometylo-4-naftalen wyjściowy związek dla wytworzenia bocznego łańcucha 4-fluoronaftylometylowego, wytworzono drogą redukcji kwasu 4-fluoro-1-naftoesowego (Aldrich, Steinheim, RFN) glino wodorkiem litowym, a następnie drogą reakcji z PBr3 (patrz Can. J.Chem. 59, 2629 (1981))]. Przykład 60. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 178 mg (0,204 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 4 ml absolutnego DMF poddano działaniu 131 mg (0,408 mmola) TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 21 godzin. W celu obróbki roztwór rozcieńczono około 30 ml octanu etylu i całość przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Pozostałość poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (octan etylu). Połączone frakcje zawierające produkt zatężono, rozpuszczono ponownie w małej ilości dioksanu i poddano liofilizacji, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. IR (CH2Cl2) między innymi: 3432, 1708, 1681, 1670, 1495, 1167 i 1099 cm-1. FAB-MS (M+H) HPLC tret = 16,49 minuty (gradient II). 1H NMR (CD3OD) między innymi: 6,80 i 6,63 (każdy d, każdy 1H), 4,09 (d, 1H), 3,86 (s, 3H), 3,80 (2xs, 6H), 3,31 (s, 3H), 1,42 (s, 9H ), 0,90 (d, 6H ). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 60a) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofiiran-2-(3H)-on W 150 ml metanolu rozpuszczono 15 g (49,12 mmola) 5(S)-[1 (S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu i ten roztwór poddawano w obecności 0,75 g katalizatora Nishimury uwodornianiu (temperatura pokojowa, normalne ciśnienie) do chwili ustania absorpcji wodoru. Katalizator odsączono, rozpuszczalnik usunięto, a pozostałość poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (toluen/octan etylu, 5:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy w postaci gęstego lepkiego oleju. IR (CH2Cl2) między innymi: 3431,1774,1711,1501 i 1170 cm-1. FAB-MS (M+1)+ = HNM R (DMSO-d6) między innymi: 6,80 (d, 1H), 4,40 (m, 1H), 3,66 (m, 1H), 2,58-2,43 (m, 2H), 2,37 (dxq, 1H), 2,14 (m, 1H), 1,39 (s, 9H). 60b) 5(S)-[1(S)-(B oc-a m ino)-2-cykloheksyloetylo]-3(r)-[(2,3,4-trim etoksyfeny-l o) metylo] dihy drofuran-2-(3 H)-on) Roztwór 1,47 g (4,72 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 6 ml absolutnego THF i 1 ml (1,65 równoważnika) DMPU ochłodzono do -75 C w atmosferze argonu i poddano działaniu 9,44 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF (Aldrich), który wkroplono przy temperaturze wewnętrznej poniżej -70 C w ciągu 20 minut. Po dalszych 20 minutach w -75 C do tej mieszaniny wkroplono w ciągu 10 minut

120 ,45 g (4,72 mmola) jodku 2,3,4-trimetoksybenzylu (przykład 47b) rozpuszczonego w 3 ml absolutnego THF i pozwolono by całość przereagowała w -75 C w ciągu 2,5 godzin. W celu obróbki mieszaninę reakcyjną poddano działaniu 1,76 ml kwasu propanowego, a następnie 1,76 ml wody i pozwolono by temperatura podniosła się do 0 C. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono około 70 ml octanu etylu i mieszano z 30 ml zimnego 10% roztworu kwasu cytrynowego. Fazę wodnąoddzielono, a fazę organiczną przemyto kolejno solanką, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i ponownie solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Pozostałość po usunięciu rozpuszczalnika poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (toluen/octan etylu, 5:1). HPLC tret =19,13 minuty (gradient II). FAB-MS (M+H)+ = 491. IR (CH2Cl2) między innymi: 3429, 1766,1711, 1602, 1495,1165 i 1100 cm-1. 1H NMR (CD3OD) między innymi: 6,86(d, 1H),6,70(d, 1H),4,37(m, 1H), 3,87,3,82 i 3,81 (każdy s, każdy 3H), 3,37 (m, 1H), 3,13 (dxd, 1H), 2,94 (m, 1H), 2,59 (dxd, 1H), 1,40 (s, 9H). 60c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy Roztwór 600 mg (1,22 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyłoetylo]-3(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 20 ml dimetoksyetanu i 9,9 ml wody poddano w temperaturze pokojowej działaniu 4,9 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie i tę mieszaninę mieszano przez 2 godziny. Następnie przeniesiono ją do rozdzielacza i rozcieńczono 60 ml nasyconego roztworu chlorku amonowego i 5 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego (oba roztwory zimne). Mieszaninę wyekstrahowano octanem etylu i małą ilością THF. Po przemyciu fazy organicznej zimną solanką i wysuszeniu (Na2SO4) otrzymano związek tytułowy, który wysuszono pod wysoką próżnią i zastosowano go w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. IR (CH2Cl2) między innymi: 3431,1710,1602,1495,1165 i 1100 cm-1. FAB-MS (M+H)+ = 510. HPLC tret =16,13 minuty (gradient II). 60d) Kwas 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowy W trakcie mieszania roztwór 598 mg (1,175 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego w 6 ml DMF poddano działaniu 653 mg (9,4 mmola) imidazolu i 822 mg (5,287 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej i atmosferze argonu przez 17 godzin roztwór reakcyjny wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego i zimną solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Surowy produkt wysuszono pod wysoką próżnią przez około 2 godziny, a następnie rozpuszczono go w 15,6 ml metanolu i 5,3 ml THF, a potem ten roztwór poddano działaniu 941 mg węglanu potasowego w 5,3 ml wody. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez około 3 godziny, a następnie zatężono ją w około 30 C do połowy objętości i rozcieńczono octanem etylu. Fazę organicznąprzemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego i solanką (oba czynniki przemywające były zimne). Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Surowy produkt poddano chromatografii na żelu krzemionkowym (heksan/octan etylu, 2:1), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. IR (KBr) między innymi: 3436, 1708, 1603, 1494, 1166, 1100 i 837 cm-1. FAB-MS (M+H)+ = 624. HPLC tret = 23,14 minuty (gradient II). 1H NMR (CD3OD) między innymi: 6,76(d, 1H),6,59(d, 1H),6,07 i 5,50 ( każdy d,ogółem 1H, rotamery NH), 3,86, 3,82 i 3,81 (każdy s, każdy 3H), 3,75-3,57 (m, 2H), 2,93-2,75 (m, 2H), 2,70 (m, 1H), 1,42 (s, 9H), 0,87 (s, 6H), 0,11 i 0,08 (każdy s, każdy 3H). 60e) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i atmosferze argonu mieszaninę 135 mg (0,265 mmola) kwasu 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego, 100 mg (0,265 mmola) HBTU i 51 mg (0,291 mmola) H-(L)-Val-N-(2-meto-

121 ksyetylo) amidu (wytworzonego jak w przykładzie 1b) w 2,5 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu mieszano przez 21 godzin. Roztwór zatężono do połowy jego objętości w około 30 C w wyparce obrotowej i rozcieńczono go octanem etylu, a następnie przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika otrzymano związek tytułowy, który zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. IR (CH2Cl2) między innymi: 3434, 1667,1495,1166, 1097 i 838 cm-1.fab-ms(m+h)+ = 780.H PLCtRet= 24,79 minuty (gradient II) 1H NMR (CD3OD) między innymi: 6,80 i 6,64 (każdy d, każdy 1H), 5,85 (d, 1H), 3,88,3,83 i 3,81 (każdy s, każdy 3H), 3,32 (s, 3H), 1,43 (s, 9H), 0,90 (s, 9H), 0,13 (d, 6H). Przykład 61. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1,115 mg (0,17 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano desililowaniu zużyciem 114 mg (0,36 mmola) TBAF i obróbce. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, octan etylu/heksan, 2:1» 3:1» 100% octanu etylu) otrzymano związek tytułowy. TLC Rf(A) = 0,42; tret(ii) = 15,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 578. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 61 a) Z-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze gazu ochronnego lodowaty roztwór 5,0 g (28,5 mmola) Z-(L)-alaniny w 125 ml chlorku metylenu zaktywowano z użyciem 6,48 g (31,4 mmola) DDC i 4,24 g (31,4 mmola) HOBT. Do powstałej suspensji wkroplono 2,45 ml (28,5 mmola) 2-metoksyetyloaminy (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i mieszaninę reakcyjną mieszano dokładnie w temperaturze pokojowej przez 60 godzin. Mieszaninę reakcyjną przesączono, a przesącz przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Surowy produkt roztworzono w DIPE i poddano go chromatografii średnio ciśnieniowej [( LiChroper Si 60; żel krzemionkowy do chromatografii średniociśnieniowej; Merck, Damstadt, RFN), ładowanie w postaci roztworu w chlorku metylenu/metanolu; elucja z użyciem chlorku metylenu -» chlorku metylenu/metanolu, 19:1 > 92:8)], w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf(B)=0,56; tret(ii)=9,5 minuty. 61b) H-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amid W temperaturze pokojowej i pod obniżonym ciśnieniem przeprowadzono uwodornianie 4,6 g (16,4 mmola) Z-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amidu w 100 ml metanolu w obecności 1 g 10% Pd/C, a po odsączeniu katalizatora i odparowaniu przesączu roztwór surowego produktu w chlorku metylenu przesączono przez żel krzemionkowy z użyciem 10% metanolu w chlorku metylenu, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. FAB-MS (M+H)+ = H NMR (200 MHz, CD3O D ): 1,25 (d, J = 7Hz, H3C, 3,33 (s, H3C-O), 3,3-3,5 (m, HCα, H2O-CH2). 61c) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Ala-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 150 mg (0,27 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowego (przykład 12d) i 42,8 mg (0,29 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu rozpuszczono w 2,6 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN i ten roztwór poddano działaniu 111 mg (0,29 mmola) HBTU. Ponieważ po 18 godzinach w temperaturze pokojowej analiza HPLC wykazała jeszcze obecność związku wyjściowego w roztworze, dodano doń dalsze 1,1 równoważnika HBTU. Po ogółem 48 godzinach mieszaninę reakcyjną odparowano, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno wodą, 2 porcjami 10% roztworu kwasu cytrynowego, wodą, 2 porcjami nasyconego roztworu NaHCO3 i w końcu solanką. Fazy nieorganiczne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 2:1 > 1:1) otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (C) = 0,14; trel (II) = 22,6 minuty. Przykład 62. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid

122 W atmosferze azotu 1,21 g ( 1,41 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-[p-(2-metoksyetoksy)-fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)m etylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 62f) w 31 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 890 mg (2,82 mmola) TBAF. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę wlano do 430 ml wody i całość wyekstrahowano 3 porcjami octanu etylu/metanolu (około 10:1). Fazy organiczne przemyto dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (F) = 0,38; tret (II)= 16,4 minuty; FAB-MS (M+H)+ =750. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 62a) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-hydroksyfenylo)etylo]-dihydrofuran-2-(3H)-on Przeprowadzono uwodornianie 3,0 g (7,29 mmola) 5(S)-[1 (S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 1g) w 100 ml metanolu w obecności 0,6 g 10% Pd/C. Po odsączeniu katalizatora i odparowaniu przesączu otrzymano związek tytułowy. tref (II) = 10,6 minuty. 62b) 5 (S)-[1 (S)-(Boc-Amino)-2-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]etylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W atmosferze azotu 3,17 g (9,86 mmola) 5 (S) -[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-hydroksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 190 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano działaniu 6,4 g (19,7 mmola) Cs2CO3 i 2,0 g jodku 2-metoksyetylu. Ponieważ po 18 godzinach w temperaturze pokojowej analiza HPLC wykazała obecność nieprzereagowanego 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-hydroksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu, dodano jeszcze porcjami dalsze 1,2 g jodku 2-metoksyetylu. Gdy tylko analiza HPLC wykazała, że reakcja zaszła do końca, mieszaninę reakcyjną wlano do 190 ml mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano trzykrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Mieszając pozostałość z heksanem na łaźni ultradźwiękowej otrzymano związek tytułowy. TLC Rf (D) = 0,08; FAB-MS (M+H)+ = b') Jodek 2-metoksyetylu Roztwór 10 ml (109 mmola) eteru (2-chloroetylowo)metylowego w 205 ml acetonu poddano działaniu 80,1 g (543 mmola) NaI dodawanego porcjami i tę mieszaninę ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 20 godzin. Mieszaninę reakcyjną rozdzielono między 2 porcje eteru i solanki. Fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano je w temperaturze pokojowej pod ciśnieniem 3 x 104 kpa, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 3,25 (t, J = 7Hz, 2H), 3,39 (s, 3H), 3,65 (t, J = 7Hz, 2H). 62c) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]etylo]-3(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on W atmosferze azotu 3,6 g (9,48 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu rozpuszczonego w 17,3 ml THF i 1,9 ml DMPU poddano w -70 C deprotonowaniu z użyciem 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego, a po 15 minutach alkilowaniu z użyciem 3,07 g (9,48 mmola) jodku p-benzyloksybenzylu (przykład 1d) w 6 ml THF. Po 30 minutach w -75 C mieszaninę poddano protonowaniu z użyciem 3,53 ml (47,4 mmola) kwasu propanowego i 3,53 ml wody i ogrzano ją do 0 C. Mieszaninę reakcyjną rozcieńczono 95 ml octanu etylu i całość przemyto kolejno 10 % roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano 2 porcjami octanu etylu. Fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (Si02, heksan/octan etylu, 1:1) i krystalizacji z octanu etylu/heksanu otrzymano czysty związek tytułowy. TLC Rf (C) = 0,38; tret (II) = 18,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = d) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[(p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 3,85 g (6,68 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]etylo]-3(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 107 ml dimetoksyetanu i 54 ml wody poddano hydrolizie z użyciem 26,5 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po 17 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną poddano działaniu lodowatej mieszaniny 324 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 27 ml 10% roztworu kwasu cytry-

123 nowego i 134 ml chlorku metylenu. W celu pełnego rozpuszczenia produktu dodano metanolu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 15,8 minuty; FAB-MS (M+H)+ = e) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-[(p-(2-metoksyetoksy )fenylo] -2 (R)- [(p-benzyloksyfenylo)metylo] heksanowy W atmosferze gazu ochronnego i w temperaturze pokojowej 3,85 g (6,48 mmola) kwasu 5 (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-[(p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego w 11 ml DMF poddano w ciągu 16 godzin sililowaniu z użyciem 4,49 g (29,8 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 3,6 g (53,1 mmola) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, dwukrotnie wodą i solanką wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość rozpuszczono w 79 ml metanolu i 30 ml THF i ten roztwór poddano działaniu 5,37 g węglanu potasowego i 30 ml wody, po czym całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny. Mieszaninę reakcyjną wlano do lodowatego 10% roztworu kwasu cytrynowego i tę mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 2 porcjami wody i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (SiO2 heksan/octan etylu, 1:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,28; tret (II) = 20,9 minuty. 62f) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-[(p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atm osferze gazu ochronnego 1,00 g (1,41 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-am i- no)-4(s)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-[(p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(r)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]-heksanowego i 270 mg (1,55 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) w 13,5 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 588 mg (1,55 mmola) HBTU. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę odparowano. Pozostałość roztworzono w octanie etylu i roztwór przemyto kolejno wodą, dwukrotnie 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 22,7 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 864. Przykład 63. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo- (L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodornianie roztworu 600 mg (0,80 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 62) w 20 ml metanolu w obecności 200 mg 10% Pd/C. Mieszaninę przesączono i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (F) = 0,19; tret(ii) =12,3 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 660. Przykład 64. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 100 mg (0,152 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[(p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 63) w 3 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano w 0 C działaniu 98,7 mg (0,303 mmola) Cs2CO3 i 9,4 μl (0,152 mmola) jodku metylu i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 24 godziny. Ponieważ analiza HPLC wykazywała jeszcze obecność związku wyjściowego, dodano 6 μl jodku metylu. Po dalszych 20 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano 3 porcjami chlorku metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno w odą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po rekrystalizacji z chlorku metylenu i małej ilości DIPE otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (H) = 0,47; tret (II) = 14,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 674. Przykład 65. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo] -2(R)- {[p-(2-metoksy etoksy)fenylo]metylo} heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid

124 W atmosferze azotu 100 mg (0,152 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-[p-(2-metoksyetoksy)fenylo]-2(R)-[ (p-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 63) w 3 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano w 0 C działaniu 98,7 mg (0,303 mmola) Cs2CO3 i 40 mg (0,152 mmola) jodku 2-metoksyetylu (przykład 62b') i tę mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 24 godziny. Ponieważ analiza HPLC wykazywała jeszcze obecność związku wyjściowego, dodano dalsze 60 mg jodku 2-metoksyetylu w 3 porcjach i po dodaniu każdej porcji mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez kilka godzin. Z mieszaniny reakcyjnej wytrącono osad z użyciem 4 ml mieszaniny wody z lodem, a następnie przesączono ją i poddano chromatografii kolumnowej (SiO2, chlorku metylenu/thf, 3:1), a potem roztworzono w heksanie, w wyniku czego otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (H) = 0,59; tret (II) = 13,9 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 718. Przykład 66. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[4-{2-(metoksy)etoksy}fenylometylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1, 3,7 g (4,84 mmola) 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[4-{2-(metoksy)etoksy}fenylometylo]heksanoilo(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 66f) w 15 ml DMF poddano reakcji z 3,09 g (9,78 mmola) trihydratu TBAF, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy. Mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano 4 porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po mieszaniu z eterem dietylowym i przesączeniu otrzymano czysty związek tytułowy: TLC Rf (A) 0,4; tret (II)= 15,97 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 650. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 66a) 3(R)-[(4-Benzyloksyfenylo)metylo]-5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo] dihydrofuran-2-on Analogicznie jak w przykładzie 1h, 5,2 g (16,7 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofuran-2-onu (przykład 12a) rozpuszczonego w 50 ml THF poddano w-70 C deprotonowaniu z użyciem 33,4 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF, a potem alkilowaniu (w -75 C w ciągu 1 godziny) z użyciem 5,2 g (16,07 mmola) jodku p-benzyloksybenzylu (wytworzonego jak w przykładzie 1d) w 15 ml THF. W -75 C dodano 6,2 ml (83,02 mmola) kwasu propanowego i wody, a następnie po dalszej obróbce i chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 4:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (heksan/octan etylu, 4:1) = 0,27; tret (II) = 20,41 minuty. 66b) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 2,4 g (4,728 mmola) 3(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]-5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-cykloheksyloetylo]dihydrofuran-2-onu w 10 ml dimetoksyetanu poddano hydrolizie z użyciem 9,45 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego. Po 17 godzinach w temperaturze pokojowej, mieszaninę reakcyjną poddano działaniu lodowatej mieszaniny 324 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 27 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego i 134 ml chlorku metylenu. Dodano metanolu w celu zupełnego rozpuszczenia produktu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Surowy produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, eluent C), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,35; tret (II) = 17,88 minuty; FAB-MS (M+H)+ = c) Kwas 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-bvrtylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowy Analogicznie jak w przykładzie 1j, 28,8 g (54,8 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego w 288 ml DMF przeprowadzono w związek tytułowy z użyciem 35,8 g (237,6 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 30 g (440 mmoli) imidazolu. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/octan etylu, 4:1 do 1:1): TLC Rf(E) = 0,34 tret (gradient od 75 do 100% (a) w (b) w ciągu 20 minut) = 25,06 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 526.

125 d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyIoksyfenylo)metyIo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 3 g (18,7 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu i 10 g (15,6 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanowego w 50 ml DMF ochłodzono do 5 C na łaźni lodowej i poddano działaniu 2,9 ml (17,2 mmola) cyjanofosfonianu dietylu (Aldrich; Milwaukee/Stany Zjednoczone Ameryki), a następnie 5,5 ml trietyloaminy. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej mieszaninę wlano do wody i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Połączone fazy organiczne przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego (dwukrotnie) i solanką, wysuszono (Na2SO4) i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (SiO2, eluent C); TLC Rf (A) = 0,56; tret (B) = 24,82 minuty; FAB-MS (M+H)+ = e)5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodornianie 0,64 g (0,804 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-benzyloksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 20 ml metanolu w obecności 0,32 g 10% Pd/C. Po odsączeniu katalizatora i odparowaniu przesączu otrzymano związek tytułowy, który zastosowano w dalszej reakcji bez dodatkowego oczyszczania: TLC Rf(C) = 0,18; tret (II) = 21,81 minuty, FAB-MS (M+H)+= f)5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Roztwór 0,75 g (1,06 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butyłodimetylosililoksy)-6-cykIoheksylo-2(R)-[(4-hydroksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 10 ml dioksanu poddano działaniu 1,384 g (4,25 mmola) węglanu cezowego, a po 4 godzinach 0,79 g (4,25 mmola) jodku 2-metoksyetylu (przykład 62b'). Po mieszaniu w 80 C przez 24 godziny mieszaninę reakcyjną wlano do wody i octanu etylu. Fazę organiczną oddzielono, a wodny roztwór przemyto trzykrotnie octanem etylu. Połączone ekstrakty przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i odparowaniu pod zmniejszonym ciśnieniem pozostałość poddano mieszaniu z heksanem i odsączono. Po chromatografii kolumnowej (SiO2, heksan/aceton, 2:1) otrzymano czysty związek tytułowy: TLC R1(C) = 0,2; tret ( II) =21,9 minuty; FAB-MS (M+H)+ =764. Przykład 67. 5(S)-(2,2,2-Trifluoroetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksy]o-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W 0 C 500 mg (0,909 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 5 ml DMF poddano działaniu kolejno 0,51 ml (3,65 mmola) trietyloaminy i 0,34 g (2,09 mmola) chloromrówczanu trifiuoroetylu (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr ). Po mieszaniu przez 10 minut mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Połączone ekstrakty przemyto kolejno nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, a następnie wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Pozostałość poddano działaniu octanu etylu, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,77; tret (II)= 15,26 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 676. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 67a)5(S)-Amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W 0 C 2,3 g (3,54 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-{2-(metoksy)etoksy}fenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 66) w 25 ml chlorku metylenu poddano działaniu 25 ml kwasu trifiuorooctowego. Po m ieszaniu przez 2 godziny mieszaninę reakcyjną odparowano, a pozostałość rozdzielono między nasycony roztwór wodorowęglanu sodowego i octan etylu. Fazę organiczną przemyto ponownie nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką, a następnie odparowano ją do sucha.

126 Suchą pozostałość roztworzono w 100 ml eteru dietylowego na łaźni ultradźwiękowej, a potem odsączono z użyciem pompki wodnej i przemyto. Związek tytułowy otrzymano drogą wysuszenia odsączonej pozostałości w temperaturze pokojowej pod wysoką próżnią: TLC Rf (B) = 0,4; tret (II) = 10,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 550. Przykład 68. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(3,4-metylenodioksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 69. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(3,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 70. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butyIodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(3-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 71.5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(3,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 72. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,4-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 73. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 74. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,3-dimetylo-4-metoksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetyIo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 75. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,4,5-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,4,6-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)'6-cykloheksylo-2(R)-[(2,4,6-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 77. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(5,6,7,8-tetrahydro-1 -metylo)naftylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid

127 Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)'6-cykloheksylo-2(R)-[(5,6,7,8-tetrahydro-1-metylo)-naftylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 78. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,5-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,5-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 79. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[[2, 6-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(2,6-dimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 80. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksy- -1 -naftylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n- (2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-metoksy-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 81. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2 (R)-[(4-cyjano- 1 -naftylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n- (2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-cyjano-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 82. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-fluoro-1 -naftylo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 60, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(4-fluoro-1-naftylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. Przykład 83. 5(S)-(3-Hydroksy-2-metylofenylokarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W dichlorometanie rozpuszczono 150 mg (0,251 mmola) chlorowodorku 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,-3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu i fazę organiczną przemyto nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Uwolnioną aminę mieszano w temperaturze pokojowej przez 16 godzin w 2,36 ml 0,25M roztworu NMM w acetonitrylu wraz ze 105 mg HBTU (1,1 równoważnika) i 42 mg (1,1 równoważnika) kwasu 3-hydroksy-2-metylobenzoesowego [wytworzonego sposobem podanym przez F. Fringeulli, V. Mancini i A. Taticchi, Tetrahedron 25,4249 (1969)]. Mieszaninę reakcyjną roztworzono w zimnej mieszaninie octanu etylu/thf i całość przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Mieszaninę wysuszono ((Na2SO4), rozpuszczalnik usunięto, a pozostałość roztworzono dwukrotnie w eterze dietylowym. Stały osad odsączono z użyciem pompki wodnej, przemyto eterem dietylowym i wysuszono, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: FAB-MS (M+H)+ = 694; tret(ii) = 9,08 minuty. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 83a) Chlorowodorek 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu W atmosferze argonu do 10 ml lodowatego 4N chlorowodoru w dioksanie dodano porcjami 1,5 g (2,27 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,-3,4-trimetoksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu i mieszaninę mieszano w trakcie chłodzenia na łaźni lodowej przez 3,5 godziny. Roztwór reakcyjny krótko odgazowano w celu usunięcia nadmiaru chlorowodoru, a następnie zamrożono go i poddano liofilizacji. Liofilizat mieszano w acetonie przez 1 godzinę, a następnie odsączono go z użyciem pompki wodnej, przemyto

128 heksanem i wysuszono, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: FAB-MS (M+H)+ = 560; tret (II) 7,30 minuty. Przykład 84. 5(S)-(2-Metoksy-1(R,S)-metyloetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Na łaźni lód-woda ochłodzono do około 7 C 1 g (1,84 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 22a)) w 30 ml THF i poddano go działaniu 0,909 ml (3,5 równoważnika) trietyloaminy, a następnie 563 mg (2 równoważniki) chloromrówczanu 2-metoksy-1(R,S)-metyloetylu. Łaźnię chłodzącą usunięto i mieszaninę mieszano dalej przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano octanem etylu. Fazę organiczną przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wodą i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4) i usunięciu rozpuszczalnika, pozostałość roztworzono w eterze, a wytrącony osad odsączono i wysuszono, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: FAB-MS (M+H)+ = 622; tret (I) = 14,55 i 14,70 minuty (mieszanina diasteroizomeryczna). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 84a) Chloromrówczan 2-metoksy-1(R,S)-metyloetylu Do lodowatego roztworu 916 mg (1,1 równoważnika) węglanu bis(trichiorometylu) (trifosgen; Fluka, Buchs, Szwajcaria) w 3 5 ml eteru wstrzyknięto powoli strzykawką 1 ml (10,2 mmola) 1 -metoksy-2-propanolu (Fluka, Buchs, Szwajcaria). W tym samym czasie wkroplono do tego roztworu za pomocą wkraplacza 1 ml (1,2 równoważnika) pirydyny w 5 ml eteru. Po zakończeniu dodawania mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez dalsze 60 minut. Mieszaninę reakcyjną przesączono przez watolinę, a rozpuszczalnik ostrożnie odparowano (łaźnia wodna, 35 C). Oleistą pozostałość (związek tytułowy) zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania: 1H NMR (200 MHz, CDCl3) między innymi: 5,05 (m, 1H), 3,30 (s, 3H), 1,27 (d, 3H). Przykład 85. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 12, związek tytułowy otrzymano z 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu z użyciem TBAF w absolutnym DMF. FAB-MS (M+H)+ = 646; tret (I) = 17,46 minuty. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 85a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-[(cykloheksylo)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 12e, związek tytułowy otrzymano z 1,128 g (2 mmole) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanowego (wytworzonego jak w przykładzie 12d), 472 mg (1,1 równoważnika) H-(L)-[(cykloheksylo-)Gly]-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 20c), 0,36 ml (1,1 równoważnika) cyjanofosfonianu dietylu (Aldrich; Milwaukee/Stany Zjednoczone Ameryki) i 0,7 ml (2,5 równoważnika) trietyloaminy w 10 ml DMF: FAB-MS (M+H)+ = 760; tret (I) = 24,73 minuty. Przykład 86. 5(S)-(Etoksykarbonylo-(L)-Val-amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 27, związek tytułowy otrzymano w postaci bezbarwnej substancji stałej, po roztworzeniu w eterze, z użyciem 1 g (1,884 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]-heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 22a), 500 mg (1,4 równoważnika) etoksykarbonylo-(l)-waliny, 0,43 ml (1,5 równoważnika) cyjanofosfonianu dietylu i 1,34 ml (9,61 mmola) trietyloaminy w 40 ml DMF. FAB-MS (M+H)+ = 677; tret (I) = 14,6 minuty.

129 Związek wyjściowy wytworzono następująco: 86a) N-(Etoksykarbonylo)-(1 )-walina Związek tytułowy wytworzono sposobem analogicznym jak w przykładzie 30a z L-waliny w 2N roztworze NaOH i dioksanie z użyciem chloromrówczanu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i użyto go w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. Przykład 87. 5(S)-(1,1-Dimetylo-2-metoksyetoksykarbonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 26, związek tytułowy otrzymano z 813 mg (1,5 mmola) 5(S)-amino-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[(p-metoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (wytworzonego jak w przykładzie 22a), 490 mg (2 równoważniki) chloromrówczanu (1,1-dimetylo-2-metoksy)etylu i 0,6 ml (2,9 równoważnika) trietyloaminy. Oczyszczanie przeprowadzono drogą chromatografii na żelu krzemionkowym (eluent: heksan/acetonu, 2:1). FAB-MS (M+H)+ = 636; tret (I) = 15,45 minuty. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 87a) 1-Metoksy-2-metylo-2-propanol W atmosferze argonu 10,8 g (0,1 mola) 1-chloro-2-metylo-2-propanolu (Lancaster Synthesis, Bischheim, Francja) w 30 ml metanolu poddano działaniu 20,4 ml metanolami sodowego (110 mmoli, 1,1 równoważnika) w metanolu i mieszaninę ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 2,5 godziny. Po zakończeniu reakcji osad odsączono i rozpuszczalnik oddestylowano z użyciem kolumny Vigreux, a pozostałość poddano destylacji pod normalnym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: 1H NMR-(200 MHz, CDCl3): 3,33 (s, 3H), 3,15 (s, 2H), 1,13 (s, 6H). FAB-MS (M+H)+ = 105 [patrz także Amer., Soc. 75, 155 (1953)]. 87b) Chloromrówczan ( 1, 1-dimetylo-2-metoksy)etylu W temperaturze pokojowej roztwór 770 mg (2,59 mmola) węglanu bis(trichlorometylu) (trifosgen; Fluka, Buchs, Szwajcaria) rozpuszczono w 25 ml eteru i poddano go działaniu 737 mg (7,07 mmola) 1-metoksy-2-metylo-2-propanolu rozpuszczonego w małej ilości eteru. Roztwór ochłodzono na łaźni lodowej i poddano powolnemu działaniu 0,67 ml (8,48 mmola) pirydyny w 3 ml eteru. Po zakończeniu dodawania łaźnię lodowa usunięto i mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną przesączono przez watolinę, a rozpuszczalnik oddestylowano w temperaturze pokojowej. Surowy produkt (związek tytułowy) zastosowano w dalszym procesie bez dodatkowego oczyszczania. IR (CH2Cl2) między innymi: 1780, 1210,1198,1145 i 1120 cm-1. Przykład 88. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 0,21 g (0,276 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)-amidu w 4 ml poddano desililowaniu z użyciem 0,174 g (0,55 mmola) TBAF. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną wlano do wody i całość wyekstrahowano 3 porcjami octanu etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po mieszaniu w DIPE otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,55; tret (II) = 16,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 646. Związek wyjściowy wytworzono następująco; 88a) 5(S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(4-bifenylo)metylo]dihydrofuran-2-(3H) -on Analogicznie jak w przykładzie 5d, 5,0 g (16,37 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu rozpuszczonego w 24 ml THF i 2,8 ml DMPU poddano w -70 C deprotonowaniu z użyciem 32,7 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i alkilowaniu (od -75 C do -50 C) z użyciem 6,07 g (24,6 mmola) bromku 4-bifenylilometylu (Salor; Milwaukee, Stany Zjednoczone Ameryki) w 20 ml THF. Przeprowadzono protonowanie w -75 C z użyciem 6,1 ml (81,9 mmola) kwasu propanowego i 6,1 ml wody, a potem ekstrakcję i chromatografię średniociśnieniową (gradient: 0 do 1% octanu etylu w toluenie), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy:

130 TLC Rf (D) = 0,57; tret (II) = 18,8 minuty. 88b) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanowy Poddano hydrolizie 1,3 g (2,76 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-fenyloetylo]-3(R)-[(4-bifenylilo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu w 28 ml dimetoksyetanu zużyciem 11 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie. Po 16 godzinach w temperaturze pokojowej dimetoksyetan odparowano w wyparce obrotowej, a pozostałość poddano działaniu lodowatej mieszaniny 15 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 80 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego i chlorku metylenu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,4; tret (II) = 16,4 minuty. 88c)Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 1,23 g (2,51 mmola) kwasu 5 (S)-(Boc-am i- no)-4(s)-hydroksy-6-fenylo-2(r)-[(4-bifenylilo)-metylo]heksanowego w 25 ml DMF poddano w temperaturze pokojowej w ciągu 20 godzin sililowaniu z użyciem 1,74 g (1 1,5 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 1,40 g (20,6 mmola) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną odparowano, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość rozpuszczono w 30 ml metanolu i 7 ml THF i ten roztwór poddano działaniu 2,0 g węglanu potasowego i 7 ml wody, a potem całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną częściowo odparowano, a pozostałość rozcieńczono lodowatym 10% roztworem kwasu cytrynowego i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 2 porcjami wody i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii średniociśnieniowej (gradient: 0 do 50% octanu etylu w heksanie) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,56; tret (II) = 22,1 minuty. 88d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 280 mg (0,46 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanowego w 4,44 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN zakty wowano z użyciem 193 mg (0,51 mmola) HBTU. Po 5 minutach dodano 90 mg (0,51 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) i tę mieszaninę mieszano dokładnie w temperaturze pokojowej przez 20 godzin. Po obróbce sposobem analogicznym jak w przykładzie 1c i roztworzeniu surowego produktu w heksanie otrzymano związek tytułowy; TLC Rf (D) = 0,2; tret (II) = 22,7 minuty. Przykład 89.5 (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze gazu ochronnego 1,4 g (1,6 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-{2-metoksyetylo)amidu w 30 ml DMF poddano desililowaniu z użyciem 1,0 g (3,2 mmola) TBAF i po 20 godzinach przeprowadzono obróbkę sposobem analogicznym jak w przykładzie 88. Po chromatografii kolumnowej (żel krzemionkowy, chlorek metylenu -» chlorek metylenu/metanol, 9:1) i mieszaniu w DIPE otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 18,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 752. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 89a) 5 (S)-[1(S)-(Boc-Amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3(R)-[(4-bifenylilo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 5d, 5,55 g (13,5 mmola) 5(S )-[1(S)-(Boc-am i- no)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3h)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 1 g) rozpuszczonego w 20 ml THF i 2,3 ml DMPU poddano w -70 C deprotonowaniu z użyciem 27 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i alkilowaniu (1 godzina) z użyciem 5,0 g (20,2 mmola) bromku 4-bifenylilometylu (Salor; Milwaukee, Stany Zjednoczone

131 Ameryki) w 16 ml THF. Przeprowadzono protonowanie w -75 C z użyciem 5 ml (67,4 mmola) kwasu propanowego i 5 ml wody, a potem ekstrakcje i chromatografię średniociśnieniową (gradient: 30 do 50% octanu etylu w toluenie), w wyniku czego otrzymano związek tytułowy; TLC Rf (Q) = 0,15; tret (II) = 20,0 minuty. 89b) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanowy Przeprowadzono hydrolizę 4,56 g (7,9 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3(R)-[(4-bifenylilo)metylo]dihydroftiran-2-(3H)-onu w 80 ml dimetoksyetanu z użyciem 31,6 ml 1M roztworu wodorotlenku litowego w wodzie. Po 18 godzinach w temperaturze pokojowej dimetoksyetan odparowano w wyparce obrotowej, a pozostałość poddano działaniu lodowatej mieszaniny 43 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 229 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego i chlorku metylenu. Fazy wodne oddzielono i wyekstrahowano je dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. W wyniku krystalizacji z DIPE otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 17,9 minuty. 89c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]-heksanowy W atmosferze gazu ochronnego 3,19 g (5,4 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanowego w 55 ml DMF poddano w temperaturze pokojowej w ciągu 20 godzin sililowaniu z użyciem 3,71 g (24,6 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 3,0 g 944 mmole) imidazolu. Mieszaninę reakcyjną odparowano, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno nasyconym roztworem NaHCO3, wodą i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość rozpuszczono w 64 ml metanolu i 15 ml THF, a następnie ten roztwór poddano działaniu 4,5 g węglanu potasowego i 15 ml wody i całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Po obróbce analogicznej jak w przykładzie 88c i chromatografii średniociśnieniowej (gradient: 0 do 10% metanolu w chlorku metylenu) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (B) = 0,7; tret (II) = 22,7 minuty. 89d) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butyłodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 1000 mg (1,44 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanowego w 13,8 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN zaktywowano z użyciem 601 mg (1,58 mmola) HBTU. Po 5 minutach dodano 276 mg (1,58 mmola) H-(1 )-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) i tę mieszaninę mieszano dokładnie w temperaturze pokojowej przez 20 godzin. Po obróbce analogicznej jak w przykładzie 1c i chromatografii średniociśnieniowej (gradient: 40 do 60% octanu etylu w heksanie) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (C) = 0,33; tret (II) = 23,5 minuty. Przykład 90. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodornianie 200 mg (0,265 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 89) w 20 ml metanolu/chlorku metylenu (1:1) w obecności 0,1 g 10% Pd/C i po odsączeniu katalizatora i odparowaniu otrzymano związek tytułowy: tret(ii) = 14,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ =662. Przykład 91. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W trakcie chłodzenia na łaźni lodowej i w atmosferze azotu roztwór 173 mg (0,26 mmola) 5 (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6- (p-hydroksyfenylo)-2(r)-[(4-bifenylilo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 90) w 5 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano działaniu 170 mg (0,52 mmola) Cs2CO3 i 16 μl(0,26 mmola) jodku metylu. Po mieszaniu mieszaniny w temperaturze pokojowej przez 20 godzin dodano 4,5 ml wody z lodem, po czym mieszaninę rozcieńczono wodą i chlorkiem metylenu. Fazy wodne oddzielono i wyekstrahowano je dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno wodą i solanką, wysuszono

132 (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość mieszano w heksanie, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 16,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 676. Przykład 92. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 2,11 g (2,36 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoiło-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu w 49 ml DMF poddano sililowaniu z użyciem 1,49 ml (4,7 mmola) TBAF i po 20 godzinach przeprowadzono obróbkę analogiczną jak w przykładzie 88. Po mieszaniu w heksanie otrzymano związek tytułowy: tret(ii) = 17,4 minuty; FAB-MS (M+H) + =777. Związek wyjściowy wytworzono następująco: 92a) 5(S)- [ 1 (S)-(Boc-Amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]-3 (R)- [({2-cyjanobifenyl} -4-ilo)metylo]dihydrofuran-2- (3H)-on Analogicznie jak w przykładzie 5d, 5,00 g (12,1 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksyfenylo)etylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu (wytworzonego jak w przykładzie 1 g) rozpuszczonego w 22 ml THF i 2,4 ml DMPU poddano w -70 C deprotonowaniu z użyciem 23.5 ml 1M roztworu bis(trimetylosililo)amidku litowego w THF i alkilowaniu (2 godziny) z użyciem 3,43 g (12,1 mmola) 4-(bromometylo)-2'-cyjanobifenylu [96%; wytwarzanie patrz na przykład: J. Med. Chem. 34, 2525 (1991)]. Przeprowadzono protonowanie w -75 C z użyciem 4.5 ml kwasu propanowego i 4,5 ml wody, ekstrakcję i chromatografię kolumnową (żel krzemionkowy, heksan/octan etylu, 2:1), a następnie rekrystalizację z gorącego octanu etylu/heksanu, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (D) = 0,3; tret(ii) = 19,0 minuty; FAB-MS (M+H)+ = b) Sól litowa kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl} -4-ilo)metylo]heksanowego W 120 ml dimetoksyetanu i 61 ml wody mieszano 4,59 g (7,6 mmola) 5(S)-[1(S)-(Boc-amino)-2-(p-benzyloksy fenylo)etylo]-3 (R)- [({ 2'-cyjanobifenyl} -4-ilo)metylo]dihydrofuran-2-(3H)-onu z 3 0 ml 1M wodnego roztworu wodorotlenku litowego i w trakcie mieszania zaczęła się tworzyć biała suspensja. Po 16 godzinach w temperaturze pokojowej powstałe kryształy odsączono z użyciem pompki wodnej i przemyto dimetoksyetanem, w wyniku czego otrzymano sól litową tytułowego związku. Analiza elementarna dla C38H39N2O6Li x 2H2O Obliczono: C 68,87%, H 6,54%, N 4,23%, H2O 5,44 Stwierdzono: C 68,4%, H 6,5%, N 4,2%, H2O 5,23. tret (II)= 17,2 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 627. Roztwór macierzysty częściowo odparowano, a pozostałość poddano działaniu lodowatej mieszaniny 340 ml nasyconego roztworu NH4Cl, 30 ml 10% roztworu kwasu cytrynowego i chlorku metylenu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy w postaci wolnego kwasu. 92c) Kwas 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[( {2'-cyjanobifenyl} -4-ilo)metylo]heksanowy W środowisku pozbawionym wilgoci 4,7 g (7,5 mmola) soli litowej kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanowego w 8,1 ml DMF mieszano w temperaturze pokojowej przez 20 godzin z 5,2 g (34,6 mmola) tert-butylodimetylochlorosilanu i 4,18 g (61,4 mmola) imidazolu. Ponieważ analiza metodą HPLC wykazywała jeszcze obecność związku wyjściowego dodano dalsze 1,02 g imidazolu i 1,13 g tert-butylodimetylochlorosilanu. Po 2 dniach mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny wody z lodem i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, w odą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Pozostałość roztworzono w 91 ml metanolu i 34 ml THF, a następnie ten roztwór poddano działaniu 6,2 g węglanu potasowego i 34 ml wody i całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 1.5 godziny. Mieszaninę reakcyjną częściowo odparowano, a pozostałość rozcieńczono lodowa-

133 tym 10% roztworem kwasu cytrynowego i całość wyekstrahowano trzykrotnie octanem etylu. Fazy organiczne przemyto kolejno 2 porcjami wody i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (żel krzemionkowy, heksan/octan etylu, 1:1) otrzymano związek tytułowy: TLC Rf(C) = 0,21; tret (II) = 22,0 minuty. 92d)5(S)-(Boc-Ainino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2-cyjanobifenyl }-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu 2,00 g (2,72 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanowego, 652 mg (4,83 mmola) HOBT, 1,54 g (8,05 mmola) EDC i 1,17 ml (8,37 mmola) trietyloaminy wprowadzono do 24 ml DMF. Do tej mieszaniny dodano 674 mg (3,87 mmola) H-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 1b) i całość mieszano dokładnie w temperaturze pokojowej przez noc. Mieszaninę reakcyjną odparowano pod wysoką próżnią. Pozostałość rozdzielono między trzy porcje chlorku metylenu, 10% roztwór kwasu cytrynowego, nasycony roztwór NaHCO3 i solankę. Fazy organiczne wysuszono (Na2SO4), odparowano i poddano rekrystalizacji z gorącego octanu etylu/heksanu, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 22,7 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 891. Przykład 93. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Przeprowadzono uwodnienie 1,20 g (1,54 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-benzyloksyfenylo)-2(R)- [({2'-cyjanobifenyl} -4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 92) w 40 ml metanolu i 15 ml THF w obecności 0,24 g 10% Pd/C, a następnie odsączono katalizator, a pozostałość poddano odparowaniu i strącaniu z użyciem DIPE ze stężonego roztworu w metanolu, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: tret (II) = 13,7 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 687. Przykład 94. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[({2 '-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(l)-val-n-(2-metoksyetylo)amid W atmosferze azotu w trakcie chłodzenia na łaźni lodowej roztwór 100 mg (0,145 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-(p-hydroksyfenylo)-2(R)-[({2-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 93) w 3 ml DMF/dioksanu (1:1) poddano działaniu 94,6 mg (0,29 mmola) Cs2CO3 i 9μl (0,145 mmola) jodku metylu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej przez 20 godzin analiza metodą HPLC wykazywała jeszcze obecność związku wyjściowego, w związku z czym dodano ponownie te same ilości Cs2CO3 i jodku metylu, a mieszaninę mieszano dalej przez noc. Do tej mieszaniny reakcyjnej dodano 2,5 ml wody z lodem i suspensję rozcieńczono w odą i chlorkiem metylenu. Fazę wodną oddzielono i wyekstrahowano ją dwukrotnie chlorkiem metylenu. Fazy organiczne przemyto kolejno wodą i solanką, wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po chromatografii kolumnowej (żel krzemionkowy, chlorek metylenu/thf, 15:1 > 4:1) i mieszaniu pozostałości w heksanie otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (R) = 0,1; tret (II) = 15,5 minuty; FAB-MS (M+H)+ =701. Przykład 95. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amid W atmosferze argonu 1120 mg (1,42 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amidu w 14 ml absolutnego DMF poddano działaniu 920 mg (2,84 mmola) TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 21 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do zimnej solanki i substancję stałą odsączono. Tę substancję stałą rozpuszczono w octanie etylu i roztwór przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono w około 30 C. Pozostałość roztworzono w eterze diizopropylowym i odsączono. Po odsączeniu związek tytułowy przemyto heksanem, a następnie wysuszono pod zmniejszonym ciśnieniem: T.t. = 117 C; TLC Rf (A) = 0,28; FAB-MS (M+H)+ = 674. HPLC tret = 15,19 minuty (gradient II); IR (chlorek metylenu) między innymi: 3431,2967,1680,1494, 1467,1367,1275 i 1166 cm-1; 1HNM R(CD3OD) między innymi: 7,30-7,10 (m, 5H), 6,78 i 6,61

134 (każdy d, każdy 1H), 4,03 (d, 1H), 3,85,3,81 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 3,46 (q, 2H), 1,32 i 1,26 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 1,5 (t, 3H), 0,82 (pseudo t, 6H). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 95a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1c, 1,27 g (2,05 mmola) kwasu 5(S)-(Boc-am i- no)-4(s)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(r)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego (przykład 47e) i 460 mg H-(1 )-Val-N-(2-etoksyetylo)amidu w 19,2 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 860 mg HBTU i po reakcji trwającej 20 godzin otrzymano związek tytułowy. Ten związek rozpuszczono w octanie etylu i roztwór przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i dwukrotnie solanką. Następnie fazę organiczną wysuszono (Na2SO4), przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii średniociśnieniowej (8 x 102 kpa, chlorek metylenu/metanol). TLC Rf (A) = 0,5; FAB-MS (M+H)+ = 788; IR (chlorek metylenu) między innymi: 3436, 2932, 1666, 1602, 1495, 1467, 1367, 1249 i 1164 cm-1. 95b) H-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1b, czysty związek tytułowy otrzymano w postaci oleju drogąuwodomienia 6,12 g (19,59 mmola) Z-(L)-Val-N-(2-etoksyetylo)amidu w 120 ml metanolu w temperaturze pokojowej pod obniżonym ciśnieniem w obecności 0,61 g 10% Pd/C, odsączenia katalizatora i odparowania przesączu: 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 0,80 i 0,95 (2d, 6H), 1,2 (t, 3H), 1,35 (b, 2H), 2,25 (m, 1H), 3,1 (d, 1H), 3,45 (t, 2H), 3,47 (m, 4H), 7,5 (b, 1H). 95c) Z-(1 )-Val-N-(2-etoksyetylo)amid W temperaturze od -10 C do -15 C 5,025 g (20 mmoli) Z-(L)-waliny rozpuszczono w 20 ml chlorku metylenu i ten roztwór poddano działaniu 2,68 ml (20,4 mmola) chloromrówczanu izobutylu (Fluka, Buchs, Szwajcaria) i 22,2 ml (20 mmoli) NMM. Mieszaninę mieszano przez 15 minut, a następnie w atmosferze gazu ochronnego dodano 2,064 g (23,2 mmola) 2-etoksyetyloaminy (Pfaltz & Bauer, Waterbury, Stany Zjednoczone Ameryki). Beżową suspensję ogrzano do temperatury pokojowej i poddano działaniu 100 ml octanu etylu i 40 ml wody. Fazę organiczną oddzielono i przemyto ją 40 ml 1N roztworu wodorotlenku sodowego i trzykrotnie solanką. Roztwór wysuszono (Na2SO4), a następnie odparowano pod wysoką próżnią. Pozostałość roztworzono w heksanie i odsączono z użyciem pompki wodnej. Związek tytułowy zastosowano w dalszej reakcji bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf(A) = 0,4; 1HNMR (200 MHz, CDCl3) : 0,95 (2d, 6H), 1,2 (t, 3H), 2,1 (m, 1H), 3,4-3,55 (m, 6H), 3,97 (dd, 1H), 5,2 (s, 2H), 5,4 (b, 1H), 6,2 (b, 1H), 7,35 (s, 5H). Przykład 96. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amid W atmosferze argonu 1,19 g (1,51 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amidu w 14,5 ml absolutnego DMF poddano działaniu 980 mg (3,02 mmola) TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 22 godziny. Mieszaninę reakcyjną wlano do zimnego roztworu solanki i substancję stałą odsączono. Tę substancję stałą rozpuszczono w octanie etylu, a roztwór przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono w około 30 C. Pozostałość roztworzono w eterze diizopropylowym, a następnie odsączono. Po odsączeniu związek tytułowy wysuszono pod zmniejszonym ciśnieniem: T.t. = C; TLC Rf (A) = 0,23; FAB-MS (M+H)+ = 674; HPLC tret = 14,88 minuty (gradient II); IR (chlorek metylenu) między innymi: 3430, 2966, 1665, 1494, 1467, 1367, 1275 i 1167 cm-1; 1H NMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,20 (m, 5H), 6,78 i 6,61 (każdy d, każdy 1H), 4,03 (d, 1H), 3,85,3,81 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 3,7 (m, 1H), 3,53 (m, 1H), 3,39 (t, 2H), 3,29 (s, 3H), 1,32 i 1,26 (każdy s, ogółem 9H zboc), 0,85 (pseudo t, 6H).

135 Związek wyjściowy wytworzono następująco: 96a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1c, 2,47 g (4 mmole) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-{tert-butylodim etylosililoksy)-6-fenylo-2(r)-[(2,3,4-trim etoksyfenylo)m etylo]heksanowego (przykład 47e) i 830 mg (4,4 mmola) H-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amidu w 37,6 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 1,67 g HBTU i po reakcji trwającej 22 godzin otrzymano związek tytułowy. Ten związek rozpuszczono w octanie etylu i roztwór przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i dwukrotnie solanką. Następnie fazę organiczną wysuszono (Na2SO4), przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii średniociśnieniowej (8x102 kpa, chlorek metylenu/metanol). TLC Rf (A) = 0,35; FAB-MS (M+H)+ = 788; IR (chlorek metylenu) między innymi: 3436, 2932, 1665, 1602, 1494, 1390, 1367,1250 i 1165 cm-1. 96b) H-(L)-Val-N-(3 -metoksypropylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1b, czysty związek tytułowy otrzymano w postaci oleju drogą uwodornienia 22,26 g (69,044 mmola) Z-(L)-Val-N-(3-metoksypropylo)amidu w 463,3 ml metanolu w temperaturze pokojowej pod obniżonym ciśnieniem w obecności 2,226 g 10% Pd/C, odsączenia katalizatora i odparowania przesączu: FAB-MS (M+H)+ = 189; 1H NMR (360 MHz, DMSO-D6): 0,76 i 0,87 (2d, 6H), 1,6 (b, 2H), 1,63 (m,2h), 1,84 (m, 1H),2,9(m, 1H),3,1 (m,2h), 3,22 (s, 3H), 3,31 (m, 2H), 7,82 (b, 1H). 96c) Z-(1 )-Val-N-(3-metoksypropylo)amid Analogicznie jak w przykładzie la, 20 g (79,6 mmola) Z-(L)-walliny w 250 ml CH3CN i 20,5 ml 95% NMM (175,1 mmola) poddano działaniu 9 ml (87,55 mmola) 3-metoksypropyloaminy (Fluka, Buchs, Szwajcaria). Do gęstej suspensji dodano 33,2 g (87,55 mmola) HBTU i całość mieszano dokładnie w temperaturze pokojowej przez 22 godziny. Mieszaninę reakcyjną odparowano pod wysoką próżnią, a pozostałość roztworzono w octanie etylu i ten roztwór wyekstrahowano kolejno wodą, dwukrotnie 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, dwukrotnie nasyconym roztworem NaHCO3 i solanką. Fazy wodne wyekstrahowano dalej dwukrotnie octanem etylu, a fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i odparowano. Po krystalizacji z octanu etylu/heksanu otrzymano związek tytułowy: TLC Rf (G) = 0,41; tret (II) = 11,86 minuty; FAB-MS (M+H)+ = 323. Przykład 97. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo) amid W atmosferze argonu 0,97 g (1,57 mmola) 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amidu w 11 ml absolutnego DMF poddano działaniu 814 mg TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną rozpuszczono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono w około 30 C. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (żel krzemionkowy, C). TLC Rf (A) = 0,44; FAB-MS (M+H)+ = 688. HPLC tret = 15,43 minuty (gradient II); 1H NMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,10 (m, 5H), 6,78 i 6,61 (każdy d, każdy 1H), 4,0 (d, 1H), 3,85,3,81 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 3,7 (m, 1H), 3,53 (m, 1H), 3,45 (q, 2H) i (m, 2H), 3,17 (m, 2H), 2,85-2,7 (2m, 5H), 1,93-1,6 (m, 5H), 1,32 i 1,26 (każdy s, ogółem 9H z Boc), 0,85 (pseudo t, 6H). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 97a) 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1c, 1,235 g (2 mmole) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego (przykład 47e) i 445 mg (2,2 mmola) H-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amidu w 18,8 ml

136 ,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 0,835 g HBTU i po reakcji trwającej 22 godzin otrzymano związek tytułowy. Suspensję zatężono i rozpuszczono w octanie etylu, a powstały roztwór przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwrasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i dwukrotnie solanką. Fazę organiczną wysuszono (Na2SO4), przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (żel krzemionkowy, chlorek metylenu/metanol, 99:1). TLC Rf (C) = 0,32; tret (II) = 22,58 minuty; FAB-MS (M+H)+ = b) H-(L)-Val-N-(3 -etoksypropylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1b, czysty związek tytułowy otrzymano w postaci oleju drogą uwodomienia 6,2 g (18,4 mmola) Z-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amidu w 120 ml metanolu w temperaturze pokojowej pod obniżonym ciśnieniem w obecności 0,62 g 10% Pd/C, odsączenia katalizatora i odparowania przesączu: 1H NMR (200 MHz, CDCl3) : 0,8 i 0,97 (2d, 6H), 1,2 (t, 3H), 1,3 (b, 2H), 1,8 (m, 2H), 2,25 (m, 1H), 3,2 (m, 1H), 3,38 (m, 2H), 3,45 (m, 4H), 7,55 (b, 1H). 97c) Z-(L)-Val-N-(3-etoksypropylo)amid W temperaturze od -10 C do -15 C 5,025 g (20 mmoli) Z-(L)-waliny rozpuszczono w 20 ml chlorku metylenu i ten roztwór poddano działaniu 2,68 ml (20,4 mmola) chloromrówczanu izobutylu i 2,2 ml (20 mmoli) NMM. Mieszaninę mieszano przez 15 minut, a następnie w atmosferze gazu ochronnego dodano 2,78 ml (23,2 mmola) 3-etoksypropyloaminy. Beżową suspensję ogrzano do temperatury pokojowej i poddano działaniu 100 ml octanu etylu i 40 ml wody. Fazę organiczną oddzielono i przemyto ją 40 ml 1N roztworu wodorotlenku sodowego i trzykrotnie solanką. Roztwór wysuszono (Na2SO4), a następnie odparowano pod wysoką próżnią. Pozostałość roztworzono w heksanie i odsączono z użyciem pompki wodnej. Związek tytułowy zastosowano w dalszej reakcji bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (C) = 0,35; 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 0,95 (2d, 6H), 1,2 (t, 3H), 1,75 (m, 1H), 2,1 (m, 1H), 3,3-3,55 (m, 7H), 3,93 (dd, 1H), 5,1 (s, 2H), 5,4 (b, 1H), 6,55 (b, 1H), 7,35 (s, 5H). Przykład 98. 5(S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amid W atmosferze argonu 1,4 g (1,71 mmola) 5 (S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amidu w 16 ml absolutnego DMF poddano działaniu 1,17 g TBAF i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 18 godzin. Mieszaninę reakcyjną wlano do mieszaniny solanka-lód i nierozpuszczalny materiał odsączono. Pozostałość rozpuszczono w octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Połączone fazy wodne poddano reekstrakcji octanem etylu. Połączone fazy organiczne wysuszono (Na2SO4) i zatężono w około 30 C. Pozostałość poddano krystalizacji z eteru diizopropylowego, małej ilości octanu etylu i heksanu. TLC Rf (A) = 0,53; FAB-MS (M+H)+ = 702; HPLC tret = 16,31 minuty (gradient II); 1H NMR (CD3OD) między innymi: 7,30-7,10 (m, 5H), 6,78 i 6,61 (każdy d, każdy 1H), 4,0 (d, 1H), 3,85, 3,81 i 3,80 (każdy s, każdy 3H), 3,7 (m, 1H), 3,54 (m, 1H), 3,43 (t, 2H), 3,37 (t, 2H), 3,15 (m, 2H), 2,9-2,63 (2m, 5H), 1,93 (m, 1H), 1,82-1,5 (m, 6H), 1,32 i 1,26 (każdy s, ogółem 9H z Boc). Związek wyjściowy wytworzono następująco: 98a) 5 (S)- (Boc-Ainino)-4(S)-(tert-butylodimetylosililoksy)-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1c, 1,235 g (2 mmole) kwasu 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-(tert-butylodimetylosihloksy )-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanowego (przykład 47e) i 497 mg (2,3 mmola) H-(L)-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amidu w 18,8 ml 0,25M roztworu NMM/CH3CN poddano reakcji z 0,835 g HBTU i po reakcji trwającej 22 godzin otrzymano związek tytułowy. Suspensję zatężono i rozpuszczono w zimnym octanie etylu, a powstały roztwór przemyto kolejno zimnym 10% roztworem kwasu cytrynowego, wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i dwukrotnie solanką. Fazę organiczną wysuszono (Na2SO4),

137 przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Związek tytułowy oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej (żel krzemionkowy, chlorek metylenu/metanol, 99:1). TLC Rf (C) = 0,27; tret (II) = 23,09 minuty; FAB-MS (M+H)+ = b) H-(L)-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amid Analogicznie jak w przykładzie 1b, czysty związek i tytułowy otrzymano w postaci oleju drogą uwodornienia 6,3 g (17,48 mmola) Z-(L)-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amidu w 120 ml metanolu w temperaturze pokojowej pod obniżonym ciśnieniem w obecności 0,63 g 10% Pd/C, odsączenia katalizatora i odparowania przesączu: 1HNMR(200 MHz, CDCl3): 0,8 (d, 3H), 0,9 i 0,97 (2d, 6H), 1,25 (b, 2H), 1,4 (m, 2H), 1,78 (m, 2H), 2,25 (m, 1H), 3,2 (d, 1H), 3,38 (m, 4H), 3,5 (m, 2H), 7,5 (b, 1H). 98c) Z-(1 )-Val-N-(3-(n-propyloksy)propylo)amid W temperaturze od -10 C do -15 C 5,025 g (20 mmoli) Z-(L)-waliny rozpuszczono w 20 ml chlorku metylenu i ten roztwór poddano działaniu 2,68 ml (20,4 mmola) chloromrówczanu izobutylu i 2,2 ml (20 mmoli) NMM. Mieszaninę mieszano przez 15 minut, a następnie w atmosferze gazu ochronnego dodano 2,72 ml (23,2 mmola) 3-(n-propyloksy)propyloaminy (Tokyo Kasei Organie Chemicals, Tokyo, Japonia). Beżową suspensję ogrzano do temperatury pokojowej i poddano działaniu 100 ml octanu etylu i 40 ml wody. Fazę organiczną oddzielono i przemyto ją 40 ml 1N roztworu wodorotlenku sodowego i trzykrotnie solanką. Roztwór wysuszono (Na2SO4), a następnie odparowano pod wysoką próżnią. Pozostałość roztworzono w heksanie i odsączono z użyciem pompki wodnej. Związek tytułowy zastosowano w dalszej reakcji bez dodatkowego oczyszczania. TLC Rf (C) = 0,6; 1H NMR (200 MHz, CDCl3): 0,92 (m, 9H), 1,6 (m, 2H), 1,75 (m, 2H), 2,1 (m, 1H), 3,35 (m, 4H), 3,5 (m, 2H), 3,93 (dd, 1H), 5,1 (s, 2H), 5,4 (b, 1H), 6,5 (b, 1H), 7,35 (s, 5H). Przykład 99. 5(S)-(3-Hydroksy-2-metylofenylokarboksyamino)-4(S)-hydroksy-6-(p-metoksyfenylo)-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Związek tytułowy wytworzono sposobem analogicznym do jednej z metod opisanych w powyższych przykładach. Przykład (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Związek tytułowy wytworzono sposobem analogicznym do jednej z metod opisanych w powyższych przykładach. Przykład (S)-(Boc-Amino)-4(S)-hydroksy-6-cykloheksylo-2(R)-[({2'-cyjanobifenyl}-4-ilo)metylo]heksanoilo-(L) -Val-N-(2-metoksyetylo)amid Związek tytułowy wytworzono sposobem analogicznym do jednej z metod opisanych w powyższych przykładach. Przykład (S)-(p-Nitrobenzenosulfonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Chlorowodorek 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu [1,00 g (1,67 mmola)] (przykład 83a) rozpuszczono w dichlorometanie, fazę organiczną przemyto nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego, wysuszono (Na2SO4) i zatężono. Uwolnioną aminę mieszano w 0 C przez 17 godzin w 25 ml pirydyny razem z 475 mg (1,25 równoważnika) chlorku 4-nitrobenzenosulfonylu (Fluka, Buchs, Szwajcaria). Po dodaniu do mieszaniny jeszcze 285 mg (0,75 równoważnika) chlorku 4-nitrobenzenosulfonylu pozwolono by reakcja biegła przez dalsze 3 godziny. Mieszaninę reakcyjną zatężono. Oleistą pozostałość roztworzono w zimnym octanie etylu i ten roztwór przemyto kolejno 10% roztworem kwasu cytrynowego, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodowego i solanką. Po wysuszeniu (Na2SO4), rozpuszczalnik usunięto. Powstałą krystaliczną pozostałość poddano krystalizacji z octanu etylu/heksanu, a kryształy odsączono z użyciem pompki wodnej, przemyto je heksanem i wysuszono, w wyniku czego otrzymano związek tytułowy: FAB-MS (M+H)+ = 745; t.t. = C; tret = 10,45 minuty.

138 Przykład (S)-(p-Aminobenzenosulfonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2 (R) - [(2, 3, 4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid W 6 ml metanolu i 1równoważniku kwasu octowego rozpuszczono 200 mg (0,268 mmola) 5(S)-(p-nitrobenzenosulfonyloamino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (przykład 102). Po dodaniu 50 mg niklu Raneya (w etanolu), mieszaninę poddano uwodornianiu w temperaturze pokojowej pod normalnym ciśnieniem. Po zakończeniu uwodorniania mieszaninę reakcyjną oddzielono przez Hyflo Super Cel (substancja ułatwiająca sączenie na bazie ziemi okrzemkowej; Fluka, Buchs, Szwajcaria). Roztwór zatężono, a powstałą krystaliczną pozostałość poddano rekrystalizacji z metanolu/heksanu. Po odsączeniu pozostałości i przemyciu jej heksanem otrzymano związek tytułowy: FAB-MS (M+H)+ = 715; t.t. = C; tret (II) = 9,14 minuty. Przykład (S)-[(o-Metylo-p-nitrobenzenosulfonylo)-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Związek tytułowy wytworzono sposobem analogicznym do jednej z metod opisanych w powyższych przykładach. Przykład (S)-[(o-Metylo-p-aminobenzenosulfonylo)-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)-metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid Związek tytułowy wytworzono sposobem analogicznym do jednej z metod opisanych w powyższych przykładach. Przykład 106. Kapsułki (I) Krystaliczny 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amid (substancję aktywną) poddano mikronizacji (wielkość cząstek około pm) w zwykłym mieszalniku z mieszadłem nożowym (np. Turmix). Podobnie, w zwykłym mieszalniku, poddano mikronizacji Pluronic F 68 (polimer blokowy poliglikolu etylenowego ipoliglikolu propylenowego; Wyandotte Chem. Corp., Michigan, Stany Zjednoczone Ameryki, lub Emkalyx, Francja; znak towarowy BASF), po czym drobną frakcję oddzielono drogą przesiania przez sito (0,5 mm) i zastosowano w niżej opisany sposób. W zlewce umieszczono 16,00 g oleju sezamowego i w trakcie mieszania z użyciem mieszalnika (IKA-Werk, RFN), wyposażonego w mieszadło z nacięciami (średnica 46 mm, prędkość mieszania 2000 obrotów na minutę), dodano 1,20 g zmikronizowanej substancji aktywnej, 1,20 g drobnej frakcji Pluronic F 68 i 1,20 g hydroksypropylometylocelulozy (celuloza HP-M-603 z Shin-Etsu Chemicals Ltd., Tokio, Japonia). Po 20 minutach mieszania z tąprędkością otrzymano pastowatą suspensję, którą napełniono twarde kapsułki żelatynowe (20 x 40 mm; R.P. Scherer AG, Eberbach, RFN). Przykład 107. Kapsułki (II) W celu wytworzenia kapsułek zawierających po 100 mg związku aktywnego (np. 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu) w jednej kapsułce, zastosowano następujące składniki, których pochodzenie podano w przykładzie 106: Związek aktywny 1000 g Pluronic F g Hydroksypropylometyloceluloza 1000 g Olej sezamowy 1000 g Olej sezamowy umieszczono w ogrzewanym naczyniu (Fryma) i wsypano doń Pluronic F 68. Naczynie ogrzano do 60 C i Pluronic F 68 rozprowadzono mieszając mieszaninę przez około 2 godziny. Mieszaninę ochłodzono do około 30 C. Wsypano hydrooksypropylometylocelulozę i związek aktywny i rozprowadzono je w oleistej masie w trakcie mieszania i homogenizowania w ciągu około 1 godziny. Suspensją o pastowatej konsystencji napełniono twarde kapsułki żelatynowe (wielkość 0, do nabycia np. w Elanco lub Parke-Davies (Caprogel)) lub miękkie kapsułki żelatynowe (obłe, 20 mm; R.P. Scherer AG, Eberbach, RFN) z użyciem znanych urządzeń.

139 Przykład 108. Roztwór żelatynowy Wodny roztwór wy sterylizowany drogą przesączenia i zawierający jako związek aktywny jeden ze związków o wzorze 1 wymienionych w poprzednich przykładach, wraz z 20% cyklodekstrynami jako solubilizatorami, zmieszano w aseptycznych warunkach, w trakcie ogrzewania, z jałowym roztworem żelatyny zawierającym fenol jako konserwant, w wyniku czego otrzymano 1,0 ml roztworu o następującym składzie: Związek aktyw y 3,0 mg Żelatyna 150,0 mg Fenol 4,7 mg Destylowana woda zawierająca 20 % cyklodekstryn jako solubilizatorów 1,0 ml Przykład 108a. Jałowa sucha substancja do wstrzyknięć W 1 mi wodnego roztworu zawierającego 20 mg mannitolu i 20% cyklodekstryny jako solubilizatory rozpuszczono 5 mg jednego ze związków o wzorze 1 wymienionych w poprzednich przykładach jako związek aktywny. Roztwór wyjałowiono przez przesączenie i w aseptycznych warunkach napełniono nim 2 ml ampułki, po czym zamrożono go i poddano liofilizacji. Przed użyciem liofilizat rozpuszcza się w 1 ml wody destylowanej lub 1 ml fizjologicznego roztworu chlorku sodowego. Roztwór stosuje się do podawania domięśniowego lub dożylnego. Ten preparat można także stosować do napełniania dwukomorowych strzykawek jednorazowego użytku. Przykład 109. Spray donosowy Jeden ze związków o wzorze 1 wymienionych w poprzednich przykładach jako związek aktywny (500 mg) zmielono drobno (< 5,0 μm) i przeprowadzono w stan suspensji w mieszaninie 3,5 ml Myglyol 812 i 0,08 g alkoholu benzylowego. Tę suspensję umieszczono w pojemniku z zaworem dozującym. Do pojemnika wprowadzono 5,0 g Freonu 12, który dzięki zaworowi był pod ciśnieniem. Freon rozpuszczono w mieszaninie Myglyol/alkohol benzylowy przez wytrząśnięcie. Ten pojemnik ze sprayem zawierał około 100 pojedynczych dawek, które można było podawać osobno. Przykład 110. Lakierowane tabletki Z następujących składników wytworzono tabletek zawierających po 100 mg związku aktywnego: Związek aktywny 1000 g Skrobia kukurydziana 680 g Koloidalny kwas krzemowy 200 g Stearynian magnezowy 20 g Kwas stearynowy 50 g Sól sodowa karboksymetyloskrobi 250 g Woda q.s. Mieszaninę jednego ze związków o wzorze 1 wymienionych w poprzednich przykładach jako związki aktywne, 50 g skrobi kukurydzianej i koloidalnego kwasu krzemowego przetworzono wraz z pastą skrobiową zawierającą 250 mg skrobi kukurydzianej i 2,2 kg wody demineralizowanej z wytworzeniem wilgotnej masy. Masę przeciśnięto przez sito 3 mm i wysuszono w suszarce fluidalnej w 45 C w ciągu 30 minut. Wysuszony granulat przeciśnięto przez sito 1 mm, wymieszano z uprzednio przesianymi (sito 1 mm) skrobią kukurydzianą (330 g), stearynianem magnezowym, kwasem stearynowym i solą sodową karboksymetyloskrobi i sprasowano w lekko wypukłe tabletki. Przykład 111. Badania farmakokinetyczne na psie Jako badany preparat zastosowano kapsułki z przykładu 106. Doświadczenie przeprowadzono następująco. Użyto dwu samic psów gończych (Ciba Geigy, Sisseln). Podczas doświadczenia suki miały pełny dostęp do wody, a ostatni posiłek podano im na 16 godzin przed rozpoczęciem doświadczenia. Pożywienia dostarczono ponownie

140 w 8 godzin po rozpoczęciu doświadczenia. Każdej suce podano 2 kapsułki wspomnianego preparatu, zawierające łącznie 1,2 g 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (substancji aktywnej), co odpowiadało średniej dawce około 100 mg/kg wagi ciała. W różnych odstępach czasu do heparynizowanych probówek pobierano krew z żyły odpiszczelowej dodatkowej. W celu zanalizowania stężenia w osoczu heparynizowaną krew odwirowano (4000xg, 20 minut), usunięto osocze i zmieszano je z równą objętością acetonitrylu. Mieszaninę trzymano na lodzie przez 30 minut. Osad białkowy odwirowano (10000xg, 5 minut) i supernatant ponownie poddano wirowaniu. Stężenie substancji aktywnej w końcowym supematancie określono z użyciem HPLC z odwróconymi fazami. Analizę HPLC prowadzono w analitycznej kolumnie 125 x 4,6 mm z Nucłeosilem C 18 (5 (μm, Macgerey & Nagel, Düren, RFN), wyrównoważonej fazą ruchomą zawierającą 50% acetonitrylu i 0,1 % TFA w wodzie. Prędkość przepływu wynosiła 1 ml/minutę. W tych warunkach granica detekcji wynosiła 0,1 μm. Detekcję substancji aktywnej prowadzono drogą absorpcji UV przy 215 nm. Stężenie określono metodą z wzorcem zewnętrznym; stężenie ustalano na podstawie porównania wysokości pików z krzywymi wzorcowymi. Krzywe wzorcowe otrzymano drogą analizy HPLC osocza psów zawierającego znane ilości substancji aktywnej, przy czym to osocze poddawano takiej samej obróbce jak próbki, zgodnie z wyżej opisanymi etapami. Wyniki przedstawiono w tabeli 1. Czas (godziny) Tabela 1 Stężenie (ng/ml) Suka 1 Suka <0, <0,1 Pole pod krzywą dla okresu od 0 do 24 godzin (ng x godzina/ml) Przykład 112. Efekt synergiczny otrzymany przez połączenie 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (związku z przykładu 47) z indinavirem lub saquinavirem w doświadczeniu z liniami komórkowymi Działanie poszczególnych związków oraz tytułowych połączeń w równoległych hodowlach linii komórkowej CEM-SS i permanentnie zakażonej linii komórkowej H9/HIV-1/IIIB określono z użyciem metody opisanej uprzednio w odniesieniu do opisu właściwości farmakologicznych. Wyniki pomiarów wyrażono jako procentowe zmniejszenie aktywność odwrotnej transkryptazy (RT). Wyniki te przedstawiono w tabelach 2 i 3, a te z nich, które potwierdzają występowanie synergizmu, wyróżniono podkreśleniem.

141 a) Połączenie z saquinavirem Tabela 2 Stężenie związku aktywnego Związek tytułowy z przykładu 47 (nm) Procentowe hamowanie aktywności RT przez Saquinavir Sam związek Sam saquinavir (nm) tytułowy z przykładu 47 (%) (%) 3,125 0,78 2,7 6,6 24^ Połączenie związku z przykładu 47 z saquinavirem (%) 1,56-14,7 23r7 3,125-39,3 su. 6,25 1,56 1,3 14, ,125-39,3 90,5 6,26-93,8 96, 6 b) Połączenie z indinavirem Tabela 3 Stężenie związku aktywnego Związek tytułowy z przykładu 47 (nm) Indinavir (nm) Procentowe hamowanie aktywności RT przez Sam związek tytułowy z przykładu 47 (%) Sam indinavir (%) Połączenie związku z przykładu 47 z indinavirem (%) 6,25 1,25 1,3 3,2 76, , Tak więc w równoległych hodowlach obserwuje się działanie od addytywnego do synergicznego. Przykład 113. Efekt synergiczny otrzymany przez połączenie 5(S)-(Boc-amino)-4(S)-hydroksy-6-fenylo-2(R)-[(2,3,4-trimetoksyfenylo)metylo]heksanoilo-(L)-Val-N-(2-metoksyetylo)amidu (związku z przykładu 47) z indinavirem lub saquinavirem w doświadczeniu z jednojądrzastymi komórkami krwi obwodowej Działanie poszczególnych związków oraz tytułowych połączeń w hodowli jednojądrzastych komórek krwi obwodowej określono z użyciem metody opisanej uprzednio w odniesieniu do opisu właściwości farmakologicznych. Wyniki pomiarów wyrażono jako kumulatywną aktywność odwrotnej transkryptazy (RT) w 32 cyklach na minutę/1,25μ l (liczba zmierzonych rozpadów 32P na 1,25 μl testowanej mieszaniny i minutę) w 17 dniu po zakażeniu. Wyniki przedstawiono w tabeli 4, przy czym te z nich, które potwierdzają występowanie synergizmu, wyróżniono podkreśleniem. Badany związek lub badane związki dodawano ponownie po każdej wymianie pożywki (w dniach 0, 3, 6, 10 i 13).

142 Stężenie tytułowego związku z przykładu 47 Tabela 4 Kumulatywna aktywność RT (cykle na minutę/μl) w 17 dniu po zakażeniu Stężenie saquinaviru (nm) 0 7, , Tak więc efekt synergiczny można zaobserwować również w doświadczeniach z ludzkimi komórkami jednojądrzastymi krwi obwodowej.

143