(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP99/09588 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP99/09588 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO00/35416 PCT Gazette nr 25/00 (51) Int.Cl. A61K 8/31 ( ) A61K 8/72 ( ) A61K 8/92 ( ) A61K 8/97 ( ) A61Q 19/10 ( ) (54) Wodna ciekła myjąca i nawilżająca kompozycja zawierająca środek powierzchniowo czynny, środek korzystny i kationowy polimer (30) Pierwszeństwo: ,GB, (73) Uprawniony z patentu: UNILEVER NV,Rotterdam,NL (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 23/02 (72) Twórca(y) wynalazku: Olivier Fleurot,Wirral,GB Robert Stanley Lee,Wirral,GB (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 04/08 (74) Pełnomocnik: Hawrylak Jolanta, PATPOL Sp. z o.o. PL B1 (57) 1. Wodna, ciekła, myjąca i nawilżająca kompozycja zawierająca: a) środek powierzchniowo czynny wybrany z anionowych, niejonowych, obojniaczojonowych i kationowych środków powierzchniowo czynnych, mydła i ich mieszanin; b) korzystny środek, wybrany z olejów silikonowych, gum i ich modyfikacji, tłuszczów i olejów (w tym naturalnych tłuszczów i olejów), utwardzanych olejów, syntetycznych mono-, di- i triglicerydów, wosków, hydrofobowych ekstraktów roślinnych, węglowodorów, wyższych kwasów tłuszczowych, wyższych alkoholi, estrów, olejków eterycznych, lipidów, witamin i alkilowych estrów witamin, środków zapobiegających szkodliwemu działaniu promieniowania słonecznego, fosfolipidów i ich mieszanin, przy czym korzystny środek jest zdolny do tworzenia zaglomerowanych cząstek, i c) kationowy polimer, znamienna tym, że kationowy polimer występuje w kompozycji w ilości 0,05-3,0% wagowych a korzystny środek występuje jako zagregowane cząstki zawierające pojedynczych cząstek.

2 2 PL B1 Opis wynalazku Niniejszy wynalazek dotyczy detergentowych kompozycji odpowiednich do zewnętrznego stosowania na skórze do zmywania i poprawy stanu ludzkiego ciała, zwłaszcza w celu nawilżania skóry, włosów, paznokci i innych tkanek nabłonkowych, w tym błon śluzowych. W szczególności wynalazek dotyczy kompozycji formułowanych do łagodnego oczyszczania i kondycjonowania skóry, i polepszonego nanoszenia korzystnych środków. Kompozycje formułowane do oczyszczania są dobrze znane. Wiadomo również jak formułować produkty dostarczające korzyści zarówno w postaci oczyszczania jak i nawilżania. Na przykład, publikacja patentowa WO 90/13283 ujawnia kompozycję zawierającą sól będącą estrem acylowym kwasu izetionowego, długo łańcuchowego kwasu, składnika nawilżającego i ewentualnie mydła. Jednym z problemów napotykanych w takich kompozycjach do spełniania dwóch celów, jest to że albo zawierają niewystarczającą ilość składnika nawilżającego, albo jego niewystarczająca ilość jest nanoszona podczas stosowania. W szczególności w kontekście drugiego problemu, niewystarczające nanoszenie oznacza że traci się większą część korzystnego środka zawartego w kompozycji. Znaleźliśmy sposób formułowania takich kompozycji tak aby mogły dostarczać skórze skutecznego nawilżenia, kondycjonowania i/lub ochrony, a również drogę dostarczania korzystnego środka w bardziej skuteczny sposób. Publikacja WO 95/22311 ujawnia kompozycję zawierającą środek powierzchniowo czynny, korzystny środek i kationowy polimer osadzający. Publikacja WO 94/01004 ujawnia kompozycję zawierającą środek powierzchniowo czynny i od 0,5% do około 5% wazeliny. Ten dokument sugeruje, że kompozycja może zawierać składnik ewentualny - kationowy polimer jako środek zagęszczający. Przedmiotem wynalazku jest wodna, ciekła, myjąca i nawilżająca kompozycja zawierająca: a) środek powierzchniowo czynny wybrany z anionowych, niejonowych, obojniaczojonowych i kationowych środków powierzchniowo czynnych, mydła i ich mieszanin; b) korzystny środek, wybrany z olejów silikonowych, gum i ich modyfikacji, tłuszczów i olejów (w tym naturalnych tłuszczów i olejów), utwardzanych olejów, syntetycznych mono-, di- i triglicerydów, wosków, hydrofobowych ekstraktów roślinnych, węglowodorów, wyższych kwasów tłuszczowych, wyższych alkoholi, estrów, olejków eterycznych, lipidów, witamin i alkilowych estrów witamin, środków zapobiegających szkodliwemu działaniu promieniowania słonecznego, fosfolipidów i ich mieszanin, przy czym korzystny środek jest zdolny do tworzenia z aglomerowanych cząstek, i c) kationowy polimer, przy czym kationowy polimer występuje w kompozycji w ilości 0,05-3,0% wagowych a korzystny środek występuje jako zagregowane cząstki zawierające pojedynczych cząstek. Korzystnie pojedyncza cząstka ma średni wymiar cząstki mniejszy niż 5 μm, a zwłaszcza pojedyncze cząstki lub kropelki mają średni wymiar cząstek mniejszy niż 1 μm. Korzystnie kompozycja zawiera co najmniej 3% wagowych korzystnego środka w aglomeratach o średnim wymiarze cząstek 3-80 μm. W innym korzystnym wykonaniu kompozycja zawiera mniej niż 50% wagowych korzystnego środka mającego średni wymiar cząstek mniejszy niż 3 μm. W jeszcze innym korzystnym wykonaniu kompozycja zawiera mniej niż 10% wagowych korzystnego środka mającego średni wymiar cząstek większy niż 80 μm. Korzystnie korzystny środek w kompozycji pozostaje jako zaglomerowane cząstki lub kropelki po 10-krotnym rozcieńczeniu kompozycji destylowaną wodą. Także korzystnie korzystny środek występuje w kompozycji w ilości 4-25% wagowych. Korzystnie środkiem powierzchniowo czynnym jest anionowy środek powierzchniowo czynny i jest nim acyloizetionian tłuszczowy lub alkiloeterosiarczan. W korzystnym wykonaniu kompozycji według wynalazku kationowy polimer występuje w ilości 0,5-1,5% wagowych kompozycji. Także korzystnie kompozycja dodatkowo zawiera pomocniczy strukturant, ko-surfaktant, modyfikator lepkości, którym korzystnie jest glikol polipropylenowy. Korzystnie w kompozycji według wynalazku kationowy polimer jest co najmniej częściowo uwodniony, a zwłaszcza kationowy polimer jest całkowicie rozproszony w wodnym roztworze przed całkowitym uwodnieniem.

3 PL B1 3 Kompozycje według wynalazku korzystnie ulegają rozrzedzeniu przy intensywnym mieszaniu. Korzystną cechą kompozycji według wynalazku jest to że podczas stosowania zapewniają lepsze nanoszenie korzystnych środków z zawierającej środek powierzchniowo czynny wodnej, ciekłej kompozycji. Nieoczekiwanie stwierdziliśmy, że w kompozycjach według wynalazku cząstki środka korzystnego dla skóry tworzą agregaty zawierające kilka pojedynczych cząstek. Agregaty, które charakteryzują kompozycje według wynalazku zawierają pojedynczych cząstek korzystnego środka. Bez chęci wiązania się żadną teorią, uważa się że kompozycje zawierające takie zagregowane cząstki, które to zagregowane cząstki pozostają w tej postaci i nie ulegają połączeniu, służą do dostarczania do podłoża względnie dużych agregatów korzystnego środka, co zapewnia skuteczne miejscowe stężenie korzystnego środka, a zatem zwiększenie nawilżenia podłoża, i również całkowitą skuteczność dostarczania korzystnego środka. Kompozycje według wynalazku jako takie mogą zazwyczaj zawierać względnie dużą populację względnie dużych zagregowanych cząstek. Kompozycje według wynalazku mogą, na przykład mieć średni wymiar pojedynczych cząstek mniejszy niż 5 μm (5 mikronów), zazwyczaj mniejszy niż 1 μm (1 mikron), ale zawierają około 50% wagowych lub mniej, korzystnego środka zawartego w kompozycji w cząstkach o wymiarze poniżej 3 μm (3 mikronów). Zazwyczaj kompozycje mogą również zawierać mniej niż 10% wagowych korzystnego środka w zagregowanych cząstkach o wymiarze większym niż 80 μm (80 mikronów). Kompozycje według wynalazku zazwyczaj mają więcej niż 3% wagowych korzystnego środka w zagregowanych cząstkach o wymiarze w zakresie 3-80 μm (3-80 mikronów). Kompozycje według wynalazku w charakterystyczny sposób zachowują zagregowaną mikrostrukturę przy rozcieńczaniu pod czas stosowania, na przykład przy 10-krotnym rozcieńczeniu destylowaną wodą. Stwierdzono, że kompozycje rozcieńczone wodą w stosunkach między 1:1 a 1:100 również zachowują mikro strukturę. Kompozycje według wynalazku zawierające opisane zagregowane cząstki, korzystnie zawierają nie tylko względnie dużą ilość korzystnego środka, kationowego polimeru i zagregowane cząstki korzystnego środka, ale korzystnie mogą być wytwarzane sposobem, w którym ważne jest aby względnie duża ilość kationowego polimeru była wystarczająco rozproszona w wodnym nośniku tak aby produkt miał wygląd gładki (tj. nieteksturowany lub grudkowaty). Może to być względnie trudne do osiągnięcia z względnie dużymi ilościami kationowego polimeru w kompozycji, ale i tak jest to możliwe do uzyskania przez fachowca. Poniższe cechy przedstawiają korzystne aspekty sposobu wytwarzania kompozycji według wynalazku: a) środek korzystny dla skóry powinien być przygotowany jako wstępna emulsja, którą ogrzano do temperatury C. b) składniki będące środkami powierzchniowo czynnymi w kompozycji przygotowuje się jako roztwór, a wstępną emulsję środka korzystnego dla skóry a) miesza się z roztworem środka powierzchniowo czynnego. c) kationowe polimery są wstępnie dyspergowane w wodzie w kontrolowany sposób, tak reguluje się szybkość uwodnienia kationowego polimeru, gdy jest to potrzebne. Można to, na przykład zrobić przez dyspergowanie suchego kationowego polimeru w roztworze o ph co najmniej 10, korzystnie większym niż 11, dla kontrolowania uwodnienia polimeru, przed dyspergowaniem w innych składnikach kompozycji. Niecałkowity rozkład kationowego polimeru jest zazwyczaj zauważalny przez ziarnisty wygląd kompozycji, lub obecność globulek nierozpuszczonego polimeru. Alternatywnie, kationowy polimer może być zdyspergowany w niewodnym ciekłym składniku kompozycji, takim jak glicerol. Jednak w takiej sytuacji niewodny składnik musi występować w kompozycji w ilości wystarczającej i odpowiedniej dla wytworzenia satysfakcjonującej, bez grudek, dyspersji kationowego polimeru, którą dostatecznie zdysperguje się w wodnym nośniku. W każdym przypadku, wysoce korzystne jest aby kationowy polimer był całkowicie rozpuszczony w wodnym nośniku przed jego całkowitym uwodnieniem. d) po powyższych etapach a) -c), pozostałe składniki kompozycji, z wyjątkiem perfum i konserwantów, miesza się razem i utrzymuje w temperaturze około C. Całkowite wymiesza nie korzystnie uzyskuje się na tym etapie przez poddawanie kompozycji mieszaniu ze ścinaniem, ale w taki sposób że unika się napowietrzenia kompozycji, etap silnego mieszania ze ścinaniem zazwyczaj trwa 20 minut. e) po etapach a) -d), kompozycję chłodzi się do temperatury 30 C po czym dodaje się składniki mniejszościowe (np. perfumy, konserwant), i modyfikuje lepkość przez dodawanie środka modyfikującego lepkość.

4 4 PL B1 W każdym przypadku korzystne jest aby kationowy polimer stosowany w kompozycjach według wynalazku był co najmniej częściowo uwodniony gdy jest zdyspergowany w wodnym nośniku. Jeżeli kationowy polimer jest niewystarczająco uwodniony, to może to prowadzić do niewystarczającej agregacji kropelek korzystnego środka w kompozycji, a gdy kationowy polimer jest nadmiernie uwodniony, w szczególności podczas jego dyspergowania w kompozycji, to może powodować trudności z odpowiednim zdyspergowaniem. Kompozycja według wynalazku jest odpowiednia do zmywania i nawilżania", kondycjonowania" lub ochraniania" skory. Korzystny środek wprowadza się do kompozycji dla nawilżenia, kondycjonowania i/lub ochrony skóry. Korzystny środek" oznacza substancję, która zmiękcza skórę (warstwę rogową) i utrzymuje jej miękkość przez spowalnianie zmniejszania zawartości wody i/lub ochrania skórę. Korzystne środki, które mogą być stałe lub ciekłe w temperaturze pokojowej, ale dla ułatwienia terminologii są dalej oznaczane jako cząstki", są wybrane spośród: a) oleje silikonowe, żywice i ich modyfikacje takie jak liniowe i cykliczne polidimetylosiloksany; aminy, oleje alkilo-, alkiloarylo- i arylosilikowe; b) tłuszcze i oleje obejmujące naturalne tłuszcze i oleje, takie jak jojoba, sojowy, ryżowy, awokado, migdałowy, z oliwek, sezamowy, z nasion moreli lub brzoskwiń, rycynowy, kokosowy, oleje z norki, tłuszcz kakaowy, łój wołowy, smalec, utwardzane oleje otrzymane przez uwodornianie wyżej wspomnianych olejów, oraz syntetyczne mono-, di- i triglicerydy, takie jak gliceryd kwasu mirystynowego i gliceryd kwasu 2-etyloheksanowego; c) woski, takie jak wosk Carnauba, olbrot, wosk pszczeli, lanolina i ich pochodne; d) hydrofobowe ekstrakty roślinne; e) węglowodory, takie jak ciekłe parafiny, wazelina, wosk mikrokrystaliczny, cerezyna, skwalen, skwalan i olej mineralny; f) wyższe kwasy tłuszczowe, takie jak laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy, behenowy, oleinowy, linolowy, linolenowy, lanolinowy oraz poli nienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA); g) wyższe alkohole, takie jak laurylowy, cetylowy, stearylowy, oleilowy, behenylowy, cholesterol i alkohol 2-heksylo-dekanolowy; h) estry, takie jak oktanian cetylu, mleczan mirystylu, mleczan cetylu, mirystynian izopropylu, mirystynian mirystylu, palmitynian izopropylu, adypinian izopropylu, stearynian butylu, oleinian decylu, izostearynian chlesterolu, monostearynian glicerolu, distearynian glicerolu, tristearynian glicerolu, mleczan alkilowy, na przykład mleczan laurylowy, cytrynian alkilowy i winian alkilowy; i) olejki eteryczne, takie jak miętowy, jaśminowy, kamforowy, z białego cedru, z łupin gorzkich pomarańczy, ryżu, terpentynowy, cynamonowy, bergamotowy, citrus unshiu, tatarakowy, sosnowy, lawendowy, bajowy, goździkowy, hibiskusowy, eukaliptusowy, cytrynowy, z ogórecznika lekarskiego, tymiankowy, z mięty pieprzowej, różany, szałwiowy, mentolowy, cyneolowy, eugenolowy, z geranium, cytronelowy, borneolowy, linalol, geraniol, z wiesiołka, kamforowy, tymolowy, spirantol, pinen, limonen i olejki terpenoidowe; j) lipidy, takie jak cholesterol, ceramidy, estry sacharozy i pseudoceramidy, jak opisane w zgłoszeniu EP ; k) witaminy, takie jak witamina A i E, oraz alkilowe estry witamin, obejmujące alkilowe estry witaminy C; l) środki przeciwsłoneczne, takie jak cynamonian oktylometoksylu (Parsol MCX) i butylometoksybenzoilometan (Parsol 1789); m) fosfolipidy; oraz n) mieszaniny dowolnych z wyżej wymienionych składników. Jeżeli prawdopodobne są niekorzystne oddziaływania między korzystnym środkiem a środkiem powierzchniowo czynnym to korzystny środek można wprowadzać do kompozycji według wynalazku w nośniku. W takiej sytuacji nośnik może sam być korzystnym środkiem, takim jak olej. Takie korzystne środki obejmują lipidy, alkilomleczany, środki chroniące przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego, estry, takie jak palmitynian izopropylu i mirystynian izopropylu oraz witaminy. Nośnik może, na przykład być silikonem lub olejem węglowodorowym, który nie jest rozpuszczalny/mieszający się z wodą w fazie środka powierzchniowo czynnego i w którym korzystny środek jest względnie rozpuszczalny. Szczególnie odpowiednie korzystne środki obejmują silikonowe oleje, gumy i ich modyfikacje, estry takie jak palmitynian i mirystynian izopropylu, oraz alkilomleczany.

5 PL B1 5 Korzystny środek korzystnie występuje w ilości od 1,0 do 50% wagowych, najbardziej korzystnie od 4 do 25% wagowych kompozycji, bardziej korzystnie 5-15%, a nawet jeszcze bardziej korzystnie 5-10% wagowych kompozycji. Korzystne w kompozycji według wynalazku jest to, że podczas stosowania nanosi korzystny środek na skórę w ilości dającej dostrzegalne korzyści. Środek powierzchniowo czynny może być wybrany z dowolnych znanych środków powierzchniowo czynnych odpowiednich do zewnętrznego stosowania na ludzkiej skórze. Łagodne środki powierzchniowo czynne tj. środki powierzchniowo czynne nieniszczące nabłonka, zewnętrznej warstwy skóry są szczególnie korzystne. Z powodu ich właściwości pienienia szczególnie korzystnymi składnikami kompozycji według wynalazku są anionowe środki powierzchniowo czynne. Gdy kompozycja zawiera anionowy środek powierzchniowo czynny to korzystnie zawiera również ko-surfaktant, którym może być anionowy, kationowy lub obojniaczojonowy środek powierzchniowo czynny. Korzystnym anionowym środkiem powierzchniowo czynnym jest acyloizetionian tłuszczowy o wzorze RCO 2 CH 2 CH 2 SO 3 M gdzie R oznacza grupę alkilową lub alkenylową o 7 do 21 atomach węgla, a M oznacza kation nadający rozpuszczalność, taki jak sodowy, potasowy, amonowy lub podstawiony amonowy. Korzystnie, co najmniej trzy czwarte grup RCO ma 12 do 18 atomów węgla i może pochodzić z orzecha kokosowego, palmowego lub mieszanek orzech kokosowy/palmowy. Innym korzystnym anionowym środkiem powierzchniowo czynnym jest alkiloeterosiarczan o wzorze: RO (CH 2 CH 2 O) n SO 3 M w którym R oznacza alkil lub alkenyl zawierający 8 do 22 atomów węgla, n wynosi od 0,5 do 10, zwłaszcza miedzy 1,5 a 8, a M oznacza kation nadający rozpuszczalność jak wyżej określono. Inne odpowiednie anionowe środki powierzchniowo czynne obejmują alkilogliceryloeterosiarczan, sulfobursztyniany, tauryniany, sarkozyniany, sulfooctany, alkilofosforany, estry alkilofosforanów i acylomleczany, alkiloglutaminiany i ich mieszaniny. Sulfobursztynianami mogą być monoalkilosulfobursztyniany o wzorze: R 5 O 2 CCH 2 CH(SO 3 M)CO 2 M; oraz amido-mea sulfobursztyniany o wzorze: R 5 CONHCH 2 CH 2 O 2 CCH 2 CH(SO 3 M)CO 2 M; w których R 5 oznacza C alkil, korzystnie C alkil a M oznacza kation nadający rozpuszczalność. Sarkozyniany są ogólnie określane wzorem: R 5 CON(CH 3 )CH 2 CO 2 M w którym R 5 oznacza C alkil, korzystnie C alkil a M oznacza kation nadający rozpuszczalność. Tauryniany są generalnie określane wzorem: R 5 CONR 6 CH 2 CH 2 SO 3 M w którym R 5 oznacza C alkil, korzystnie C alkil R 6 oznacza C 1-4 -alkil, a M oznacza kation nadający rozpuszczalność. Generalnie należy unikać ostrych" środków powierzchniowo czynnych, jak pierwszorzędowe alkanosulfoniany lub alkilobenzenosulfoniany. Odpowiednie niejonowe środki powierzchniowo czynne obejmują alkilopolisacharydy, laktobionamidy, estry etylenoglikoli, monoetery glicerolu, polihydroksyamidy (glukamid), pierwszo i drugorzędowe etoksylaty alkoholi, zwłaszcza etoksylaty alifatycznych C 8-20 alkoholi o średniej liczbie od 1 od 20 moli tlenku etylenu na mol alkoholu. Jeżeli środek powierzchniowo czynny zawiera mydło, to mydło korzystnie pochodzi z materiałów o zasadniczo nasyconych łańcuchach węglowych C 8-22, a korzystnie jest mydłem potasowym z łańcuchem węglowym C Również mogą być stosowane mieszaniny dowolnych w wyżej wymienionych środków powierzchniowo czynnych.

6 6 PL B1 Środek powierzchniowo czynny korzystnie występuje w ilości od 1 do 35% wagowych, korzystnie 3 do 30% wagowych kompozycji, bardziej korzystnie stanowi co najmniej 5% wagowych kompozycji. Również jest korzystne, aby kompozycje zawierały od 0,5 do 15% wagowych ko-surfaktanta o łagodnym, korzystnym działaniu na skórę. Odpowiednie materiały to obojniaczojonowe środki powierzchniowo czynne mające w grupie alkilowej lub alkenylowej 7 do 18 atomów węgla, i objęte są wzorem ogólnym: w którym R 1 oznacza alkil lub alkenyl o 7 do 18 atomach węgla; R 2 i R 3 niezależnie od siebie oznaczają alkil, hydroksy-alkil lub karboksyalkil o 1 do 3 atomach węgla; m oznacza 2 do 4; n oznacza 0 lub 1; X oznacza alkilen o 1 do 3 atomach węgla ewentualnie podstawiony przez grupę hydroksylową, a Y oznacza -CO 2 - lub -SO 3 -. Obojniaczojonowe środki powierzchniowo czynne mieszczące się w wyżej podanym wzorze ogólnym obejmują proste betainy o wzorze: oraz amidobetainy o wzorze: w którym m oznacza 2 lub 3. W obu wzorach podstawniki R 1, R 2 i R 3 mają znaczenia wcześniej podane. W szczególności R 1 może być mieszaniną grup alkilowych C 12 i C 14 pochodzących z orzecha kokosowego, taką, że co najmniej połowa, korzystnie co najmniej trzy czwarte grup R 1 ma 10 do 14 atomów węgla. R 2 i R 3 korzystnie oznaczają grupę metylową. Dalszą możliwością jest sulfobetaina o wzorze: lub w którym m oznacza 2 lub 3, albo ich odmiany w których grupa-(ch 2 ) 3 SO 3 - jest zastąpiona przez

7 PL B1 7 R 1, R 2 i R 3 mają w powyższych wzorach wcześniej podane znaczenia. Koniecznym składnikiem kompozycji według wynalazku jest kationowy polimer. Kationowy polimer może być homopolimerem albo może być utworzony z dwóch lub więcej typów monomerów. Ciężar cząsteczkowy polimeru na ogół mieści się pomiędzy 5000 i , zazwyczaj wynosi co najmniej 10000, a korzystnie w zakresie do około Polimery będą zawierać grupy zawierające kationowy azot, tak jak grupy czwartorzędowa, amoniowa lub protonowana grupa aminowa, albo ich mieszaninę. Grupa zawierająca kationowy azot na ogół będzie obecna jako podstawnik we frakcji wszystkich jednostek monomeru kationowego polimeru. Stąd, jeśli polimer nie jest homopolimerem, to może zawierać wbudowane jednostki rozdzielające będące niekationowym monomerem. Takie polimery opisane są w CTFA, Cosmetic Ingredient Directory, wydanie 7-cie. Stosunek jednostek monomeru kationowego do jednostek niekationowego monomeru dobiera się tak, aby uzyskać polimer o gęstości ładunku kationowego w żądanym zakresie. Odpowiednie kationowe polimery obejmują, na przykład, kopolimery monomerów winylowych z funkcją aminową lub czwartorzędowe amoniowe z rozpuszczalnymi w wodzie monomerami rozdzielającymi, takimi jak (met)akryloamid, alkilo- i dialkilo(met)akryloamid, (met)akrylan alkilowy, winylokaprolakton i winylopirolidon. Podstawione alkilem lub dialkilopodstawione monomery korzystnie mają grupy alkilowe C 1 -C 7, bardziej korzystnie grupy alkilowe C 1 -C 3 Do innych odpowiednich monomerów rozdzielających należą estry winylowe, alkohol winylowy, bezwodnik maleinowy, glikol propylenowy i glikol etylenowy. Kationowe aminy mogą być pierwsze-, drugo- lub trzecio- rzędowe, zależnie od poszczególnych rodzajów i wartości ph kompozycji. Na ogół korzystne są aminy drugorzędowe i trzeciorzędowe, zwłaszcza trzeciorzędowe. Monomery winylowe podstawione aminą i aminy można polimeryzować w postaci aminowej a następnie przekształcać w amoniowe drogą czwartorzędowania. Kationowe polimery mogą stanowić mieszaniny jednostek monomerów wywodzących się z aminowo lub czwartorzędowe amoniowo podstawionych monomerów i/lub kompatybilnych monomerów rozdzielających. Odpowiednie kationowe polimery obejmują, na przykład: - kopolimery 1-winylo-2-pirolidyny i soli 1-winylo-3-metylo-imidazoliniowej (na przykład soli chlorkowej), określane przez Cosmetic, Toiletry and Fragrance Association (CTFA) jako Poliquaternium-16. Materiał ten jest dostępny w handlu z firmy BASF Wyandotte Corp. (Parsippany, NJ, USA) pod handlową nazwą LUVIQUAT (na przykład LUVIQUAT FC 370); - kopolimery 1-winylo-2-pirolidyny i metakrylanu dimetyloaminoetylowego, określane w przemyśle (CTFA) jako Polyquaternium-11. Materiał ten jest dostępny w handlu z firmy GAF Corporation (Wayne, NJ, USA) pod handlową nazwą GAFQUAT (na przykład GAFQUAT 755N); - kationowe polimery zawierające czwartorzędowane ugrupowanie dialliloamoniowe, obejmujące, na przykład homopolimer chlorku dimetylodialliloamoniowego i kopolimery akryloamidu i chlorku dimetylodialliloamoniowego, określane w przemyśle (CTFA) odpowiednio jako Polyquaternium-6 i Polyquaternium-7; - sole kwasów mineralnych estrów aminoalkilowych homo- i kopolimerów nienasyconych kwasów karboksylowych, mających od 3 do 5 atomów węgla, (jak opisane w patencie US ); - kationowe poliakryloamidy (jak opisane w WO 95/22311). Do innych kationowych polimerów, jakie mogą być użyte należą kationowe polimery polisacharydowe, takie jak kationowe pochodne celulozy, kationowe pochodne skrobi i kationowe pochodne żywicy guar. Kationowe polimery polisacharydowe, odpowiednie do stosowania w kompozycjach według wynalazku są objęte wzorem: A-O-[R-N + (R 1 ) (R 2 ) (R 3 ) X - ], w którym A oznacza resztę grupy anhydroglikozowej, takiej jak anhydroglikozowa reszta skrobi lub celulozy, R oznacza grupę alkilenową, oksyalkilenową, polioksyalkilenową lub hydroksyalkilenową, albo ich kombinację, a R 1, R 2 i R 3 każdy niezależnie oznacza grupy alkilowe, arylowe, alkiloarylowe, aryloalkilowe, alkoksyalkilowe lub alkoksyarylowe, z których każda zawiera do około 18 atomów węgla. Całkowita liczba atomów węgla w każdym członie kationowym (to znaczy suma atomów węgla w R 1, R 2 i R 3 ) korzystnie wynosi około 20 lub mniej, a X oznacza anionowy przeciwjon.

8 8 PL B1 Kationowa celuloza jest dostępna z firmy Amerchol Corp. (Edison, NJ, USA) w ich seriach polimerów Polymer JR (nazwa handlowa) i LR (nazwa handlowa), jako sole hydroksyetylocelulozy poddanej reakcji z trimetyloamoniowo podstawionym epoksydem, określanych w przemyśle (CTFA) jako Polyquaternium-10. Inny typ kationowej celulozy obejmuje hydroksyetylocelulozę poddaną reakcji z laurylodimetyloamoniowo podstawionym epoksydem, określaną w przemyśle (CTFA) jako Polyquaternium-24. Materiały te dostępne są z firmy Amerchol Corp. (Edison, NJ, USA) pod nazwą handlową Polymer LM-200. Inne odpowiednie kationowe polimery polisacharydowe obejmują etery celulozy zawierające czwartorzędowy azot (na przykład takie jak opisano w patencie US ) i kopolimery eteryfikowanej celulozy i skrobi (na przykład takie jak opisano w patencie US ). Szczególnie odpowiednim typem kationowego polimeru polisacharydowego, jaki może być użyty jest kationowa pochodna żywicy guar taka jak chlorek hydroksypropylotrimoniowy żywicy guar (dostępny w handlu z firmy Rhone-Poulenc w jego seriach o nazwie handlowej JAGUAR). Przykłady stanowią JAGUAR C13S, który ma niski stopień podstawienia grupami kationowymi i dużą lepkość, JAGUAR C15, mający umiarkowany stopień podstawienia i małą lepkość. JAGUAR C17 (wysoki stopień podstawienia i dużą lepkość), JAGUAR C16, który jest kationową hydroksypropylowaną pochodną żywicy guar z małą zawartością grup podstawiających oraz kationowych czwartorzędowych grup amoniowych i JAGUAR 162, który jest żywicą guar o wysokiej przezroczystości, średniej lepkości, mającą niski stopień podstawienia. Korzystnie kationowy polimer jest wybrany z kationowych pochodnych celulozy i kationowych pochodnych żywicy guar. Szczególnie korzystnymi kationowymi polimerami są JAGUAR C13S, JAGUAR C15, JAGUAR C17 i JAGUAR C16 oraz JAGUAR C162, zwłaszcza Jaguar C13S i kationowe skrobie takie jak Softgel BDA (znak towarowy z firmy Avebe). Kationowy polimer występuje w kompozycji w ilości 0,05-3,0%, bardziej korzystnie 0,4-3,0%, nawet jeszcze bardziej korzystnie 0,5-1,5% wagowych kompozycji. W korzystnym wykonaniu do kompozycji może być dodawany pomocniczy środek nadający strukturę. Odpowiednie materiały obejmują pęczniejące glinki, na przykład laponit; sieciowane poliakrylany, takie jak Carbopol (TM) (polimery dostępne z Goodrich); akrylany i ich kopolimery; poliwinylopirolidon i jego kopolimery, polietylenoiminy, polimeryczne karboksylany, składające się z i zawierające modyfikowane i niemodyfikowane skrobie, niepodstawione gumy guar alginiany, gumę ksantanową, karagenian, pochodne celulozy, gumę eksudat, gumę gellan, żelatynę, pektyny i żywice z nasion, żelanty i ich mieszaniny. Spośród glinek, szczególnie korzystne są syntetyczna glinka hektorytowa (laponit) stosowana w połączeniu z elektrolityczną solą zdolną do powodowania, że glinka ulega zagęszczeniu. Odpowiednie elektrolity obejmują sole alkaliczne i sole metali ziem alkalicznych, takie jak halogenki, sole amoniowe i siarczany. Kompozycje mogą również zawierać środek modyfikujący lepkość tj. materiał, który dostosowuje lepkość kompozycji do odpowiedniej i pożądanej przez konsumenta. Odpowiednie materiały obejmują glikole etylenowe, glikole propylenowe, sole, takie jak chlorek sodu i siarczan amonu oraz estry sacharozy. Korzystne modyfikatory lepkości obejmują PEG 18 glicerylo-glicerolodioleokokonian (Antil 171, znak towarowy firmy Goldschmidt), PEG 15 oleinian glikolu propylenowego (Antil 141 znak towarowy firmy Goldschmidt), PEG 150 distearynian i PEG 150 pentaerytritylotetrastearynian (Crothix znak towarowy firmy Croda). Zagęszczacze mogą również być dodawane do korzystnych środków w celu osiągnięcia lepkości wymaganej podczas stosowania. Korzystne zagęszczacze kompozycji obejmują krzemionkę koloidalną, polietylen, woski alkilosilikonowe, krzemian glinu, lanesterol, naturalne i syntetyczne woski, kwasy tłuszczowe i ich pochodne, w szczególności, poliglikoloetery monoglicerydów kwasów tłuszczowych, wyższe alkohole tłuszczowe, wazelinę, narogel, stearynian poliamonu, hydrotalcyty i ich mieszaniny. Hydrotalcyty są materiałami o wzorze ogólnym [M m N n (OH) 2 (m+n) ] n+ X X- n/xyh 2 O gdzie M oznacza jon metalu dwuwartościowego, na przykład Mg 2+ ; N oznacza jon metalu trójwartościowego, na przykład Al 3+ ; X oznacza wymienialny anion, na przykład CO 3 -, NO 3 - ' stearynian, cynamonian;

9 PL B1 9 m oznacza ilość jonów metalu dwuwartościowego; a n oznacza ilość jonów metalu trójwartościowego. Ponieważ niektóre materiały mogą funkcjonować zarówno jako środek korzystny jak i zagęszczacz, dlatego korzystne jest dostarczanie korzyści i zagęszczania przez ten sam składnik. Jednak należy rozumieć, że gdy kompozycja zawiera dwa lub więcej środków korzystnych to jeden z nich może również działać jako środek zagęszczający. Dalsze przykłady strukturantów i środków zagęszczających są podane w publikacji International Cosmetic Ingredient Dictionary, wydanie 7, 1997, publikowane przez CTFA (The Cosmetic, Toiletry & Fragrance Association). Ponadto korzystny środek może również funkcjonować jako nośnik dla skutecznego dostarczania środków do skóry traktowanej kompozycjami według wynalazku. Ta droga jest szczególnie użyteczna dla skutecznego dostarczania środków trudnych do osadzania na skórze lub ulegających szkodliwym oddziaływaniom z innymi składnikami kompozycji. W takich przypadkach nośnik często jest olejem silikonowym lub węglowodorowym, który nie rozpuszcza/miesza się w fazie środka powierzchniowo czynnego i w którym skuteczny środek jest względnie rozpuszczalny. Przykłady takich skutecznych środków obejmują środki przeciw wirusowe; kwasy hydroksykaprylowe, pirolidon, kwasy karboksylowe, 3, 4, 4'-trichlorokarbanilid, nadtlenek benzoilu, perfumy, olejki eteryczne, środki mikrobójcze i odstraszające owady, takie jak eter 2, 4, 4'-trichloro-2'-hydroksydifenylowy (Irgasan DP300); kwas salicylowy, ekstrakt wierzby, N,N-dimetylo-m-toluamid (DEET) oraz ich mieszaniny. Kompozycje według wynalazku mogą być formułowane jako produkty do mycia skóry, na przykład żele do kąpieli lub pod prysznic, kompozycje do mycia rąk oraz płyny do zmywania twarzy; produkty przed i po goleniu, spłukiwane, wcierane i pozostawiane produkty do pielęgnacji skóry, produkty do mycia włosów i produkty do stosowania dentystycznego. Szczególnie korzystnymi postaciami produktów są żele pod prysznic. Kompozycje według wynalazku na ogół są rozlewnymi cieczami lub pół-cieczami, na przykład pastami, o lepkości w zakresie 250 do mpas, mierzone przy szybkości ścinania 10s -1 i w temperaturze 25 C lepkościomierzem obrotowym Haake RV20. Gdy produkt jest formułowany jako żel pod prysznic to jego lepkość na ogół mieści się w zakresie 800 do mpas, mierzone przy szybkości ścinania 10s -1 w temperaturze 25 C. Gdy produkt jest formułowany jako produkt do zmywania twarzy to jego lepkość na ogół mieści się w zakresie 3000 do mpas mierzone przy szybkości ścinania 10s -1 w tempera turze 25 C. Inne typowe składniki takich kompozycji obejmują środki zmętniające, korzystnie 0,2 do 2,0% wagowych, konserwujące, korzystnie 0,2 do 2,0% wagowych, oraz perfumy, korzystnie 0,5 do 2,0% wagowych. Korzystnie kompozycje według wynalazku są odpowietrzane lub zawierają minimalną ilość wprowadzonego powietrza, w celu zmaksymalizowania stabilności produktu. Wynalazek zostanie bliżej zilustrowany przez odniesienie się do poniższych przykładów. P r z y k ł a d y 1-6 Przygotowano poniższe kompozycje zgodnie z wyżej opisaną metodą ogólną: % kompozycji (wagowych) Komponent Składnik Olej silikonowy Betaina Kokoiloizetionian sodowy Siarczan sodowego lauryloeteru 2EO 30% wagowych 50% skł. akt. Emulsja (DC2-1784, z Dow Corning), średni wymiar cząstek 0,7μ 26,6% wagowych 30 skł. akt. Dehyton K (z Henkel) 100% skł. akt. Jordapon IC (z PPG/Mayer) 7% wagowych 27% skł. akt. Genapol LRO (z Hoechst) 15,0 15,0 15,0 15,0 15,0 15,0 8,0 8,0 8,0 8,0 8,0 8,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 Kationowy polimer Jaguar C13S (z Rhone Poulenc) 0, ,25

10 10 PL B1 cd. tabeli Kationowa skrobia Softgel BDA (z Avebe) ,5 - - Glikol polipropylenowy 2000 (z Fisher) 0,31 0,22 0,55 0,24 0,35 0,26 Perfumy 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 BHT 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Formalina 40% skł. akt. (z Fisher) 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04 Poliakrylan sodu Carbopol 1382 (z Goodrich) - - 0, Kationowy polimer Polygel K100 (z Sigma) ,3 - Woda Do 100 Kompozycje miały następujące lepkości (mierzone na urządzeniu lepkość Haake VT500): P r z y k ł a d 10 s -1 w 25 ο C (Pa.s) 1 6,4 2 6,5 3 2,5 4 6,1 5 3,2 6 6,2 Kompozycje według Przykładów 1-6 oceniano pod względem nanoszenia oleju silikonowego na kawałkach świńskiej skóry o wymiarze 12 cm na 5 cm. Pełnej grubości kawałki świńskiej skóry przemyto wodą a następnie stosowano na nie 0,5 ml każdej z kompozycji. Kompozycje na skórze spieniano przez 30 sekund a potem spłukiwano trzykrotnie 200 ml porcjami wody o temperaturze 30 C. Potem skórę osuszano papierowym ręcznikiem dla usunięcia nadmiaru wody. Dwie minuty po osuszeniu przez 30 sekund przyciskano do skóry paski taśmy przylepnej stosując stały nacisk 100 g/cm 2. Stosowano taśmę przylepną J-Lar Superclear o szerokości 2,5 cm. Paski taśmy stosowano na trzech sąsiadujących miejscach na skórze. W tej procedurze testowej krzem osadzony na skórze przenosi się na taśmę razem z częścią zewnętrznej warstwy skóry. Ilości krzemu i skóry przywarte do taśmy określano za pomocą fluorescencyjnej spektroskopii promieniami X. Paski taśmy umieszczano we fluorescencyjnym spektrometrze promieni X z klejącą stroną umieszczoną w kierunku strumienia elektronów. Na taśmie stosowano maskę dla określenia standardowej powierzchni w środku taśmy eksponowanej na strumień promieni X. Komorę z próbkami urządzenia umieszczano w próżni przed pomiarem a następnie za pomocą spektrometru określano ilości krzemu i siarki. Ilość siarki odpowiada ilości skóry przeniesionej na taśmę. Ilości krzemu i siarki obserwowane na czystym kawałku taśmy przylepnej były odejmowane od wyników doświadczalnych. Wyniki pomiarów doświadczalnych dla średniej ilości siarki i krzemu były wyrażane jako stosunek krzemu do siarki. Z tego stosunku można określić nanoszenie oleju silikonowego na jednostkę obszaru skóry. Wyniki P r z y k ł a d Stosunek Si/S 1 10,28 2 1,26 3 4, , ,2 6 8,52 Agregowanie cząstek silikonu obserwowano i oceniano ilościowo za pomocą urządzenia Malvern Mastersizer. Aparat skonfigurowano do wykrywania oleju silikonowego. Stosowano poziom umożliwiający prowadzenie pomiaru kropelek silikonu i agregatów w zakresie 0,1-200 μm, ilość stosowanej kompozycji żelu pod prysznic dobrano tak aby w aparacie dawała wartość absorbancji 0,2-0,25.

11 PL B1 11 Małą ilość żelu pod prysznic rozcieńczano z mieszaniem w zespole do obrazowania próbek urządzenia. Mieszanie było konieczne dla zapewnienia skutecznego rozcieńczenia żelu pod prysznic. Przykład % oleju silikonowego w cząstkach o wymiarze w zakresie 0,2-3,27 μ. % oleju silikonowego w cząstkach o wymiarze 3,27-69,3 μ 1 9,38 60, ,18 0, ,19 2, ,12 39, ,24 45, ,28 52,38 Wyniki wskazują, że otrzymano znacznie większe naniesienie z kompozycji według wynalazku, z której zostały osadzane na podłożu względnie duże cząstki zawierające zaglomerowane pojedyncze kropelki silikonu. Zastrzeżenia patentowe 1. Wodna, ciekła, myjąca i nawilżająca kompozycja zawierająca: a) środek powierzchniowo czynny wybrany z anionowych, niejonowych, obojniaczojonowych i kationowych środków powierzchniowo czynnych, mydła i ich mieszanin; b) korzystny środek, wybrany z olejów silikonowych, gum i ich modyfikacji, tłuszczów i olejów (w tym naturalnych tłuszczów i olejów), utwardzanych olejów, syntetycznych mono-, di- i triglicerydów, wosków, hydrofobowych ekstraktów roślinnych, węglowodorów, wyższych kwasów tłuszczowych, wyższych alkoholi, estrów, olejków eterycznych, lipidów, witamin i alkilowych estrów witamin, środków zapobiegających szkodliwemu działaniu promieniowania słonecznego, fosfolipidów i ich mieszanin, przy czym korzystny środek jest zdolny do tworzenia zaglomerowanych cząstek, i c) kationowy polimer, znamienna tym, że kationowy polimer występuje w kompozycji w ilości 0,05-3,0% wagowych a korzystny środek występuje jako zagregowane cząstki zawierające pojedynczych cząstek. 2. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że pojedyncza cząstka ma średni wymiar cząstki mniejszy niż 5 μm. 3. Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, że pojedyncze cząstki lub kropelki mają średni wymiar cząstek mniejszy niż 1 μm. 4. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera co najmniej 3% wagowych korzystnego środka w aglomeratach o średnim wymiarze cząstek 3-80 μm. 5. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera mniej niż 50% wagowych korzystnego środka mającego średni wymiar cząstek mniejszy niż 3 μm. 6. Kompozycją według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera mniej niż 10% wagowych korzystnego środka mającego średni wymiar cząstek większy niż 80 μm. 7. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że korzystny środek w kompozycji pozostaje jako zaglomerowane cząstki lub kropelki po 10-krotnym rozcieńczeniu kompozycji destylowaną wodą. 8. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że korzystny środek występuje w kompozycji w ilości 4-25% wagowych. 9. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że środkiem powierzchniowo czynnym jest anionowy środek powierzchniowo czynny i jest nim acyloizetionian tłuszczowy lub alkiloeterosiarczan. 10. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że kationowy polimer występuje w ilości 0,5-1,5% wagowych kompozycji. 11. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że dodatkowo zawiera pomocniczy strukturant. 12. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że dodatkowo zawiera kosurfaktant. 13. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że dodatkowo zawiera modyfikator lepkości. 14. Kompozycja według zastrz. 13, znamienna tym, że modyfikatorem lepkości jest glikol polipropylenowy.

12 12 PL B1 15. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że kationowy polimer jest co najmniej częściowo uwodniony. 16. Kompozycja według zastrz. 15, znamienna tym, że kationowy polimer jest całkowicie rozproszony w wodnym roztworze przed całkowitym uwodnieniem. Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz. Cena 4,00 zł.