PODATEK DOCHODOWY W KONTEKŚCIE RODZINY. Edyta Mazurek. 1. Wstęp

Transkrypt

1 PODATEK DOCHODOWY W KONTEKŚCIE ODINY Edyta Mazurek Unwersytet Ekonomczny we Wrocławu PEGLĄD Nr 4(0) ISSN e-issn DOI: 0.56/sps Streszczene: Problem demografczny, polegaący ne tylko na nekorzystnych zmanach w strukturze ludnośc pod względem weku, lecz także na maleącym współczynnku dzetnośc, dotyka współcześne wele kraów, w tym także Polskę. W kontekśce demografcznych zagrożeń bardzo ważne est prowadzene odpowedne poltyk prorodznne. Państwo może wsperać aktywne dzałana rodzny poprzez odpowedn system podatkowy. Głównym celem artykułu est przegląd stosowanych rozwązań prorodznnych w podatku dochodowym oraz ocena sprawedlwośc polskego systemu podatkowego pomędzy grupam podatnków wyodrębnonych ze względu na typ rodzny. W porównanach pomędzy poszczególnym typam rodzn zwrócono uwagę na aspekt sprawedlwośc, ak równeż na ważność stosowana skal ekwwalentnośc. Analza została przeprowadzona w oparcu o rzeczywste dane dotyczące przychodu podatnków wspólne rozlczaących sę w wybranym wrocławskm urzędze skarbowym za rok 007. Słowa kluczowe: PIT, podatek sprawedlwy, re-rankng, skala ekwwalentnośc.. Wstęp Polska boryka sę z problemem demografcznym polegaącym na maleącym współczynnku dzetnośc od 99 r., dlatego bardzo ważne est prowadzene odpowedne poltyk prorodznne, tym bardze że demografowe prognozuą dalsze pogłębane sę tych tendenc. Państwo może wsperać aktywne dzałana rodzny poprzez odpowedn system podatkowy. Ważne est, aby stosowane rozwązana systemu podatkowego pomagały podatnkom o nskch dochodach czy też rodznom welodzetnym, zapobegały uzależnenu od śwadczeń pomocowych, ale ednocześne były sprawedlwe. Połączene tych celów ne est łatwe wymaga przeprowadzana systematycznego montorngu skutków wprowadzanych rozwązań. Bezsprzeczne cechą każdego systemu podatkowego pownna być konstrukca zapewnaąca sprawedlwy mechanzm fskalny. Sprawedlwość bowem est wartoścą nezmerne stotną we współczesnym społeczeństwe. Osągnęce sprawedlwośc podatkowe est bardzo trudne, poneważ ne ma sformułowanych awnych unwersalnych metod oraz sposobu wdrażana sprawedlwośc podatkowe. Sprawedlwość w badanach emprycznych naczęśce rozważana est poprzez

2 76 Edyta Mazurek PEGLĄD Nr 4(0) zasadę sprawedlwośc pozome ponowe oraz progresę [Urban, Lambert 008; Pellegrno, Vernzz 03; Mazurek 04]. Głównym celam przeprowadzonych badań są ocena porównane sprawedlwośc polskego systemu podatkowego pomędzy grupam podatnków wyodrębnonych ze względu na typ rodzny. W badanach oprócz sprawedlwośc systemu podatkowego est porównywany efekt redystrybuc dochodów oraz progresywność podatku. Analza została przeprowadzona w oparcu o rzeczywste dane dotyczące przychodu podatnków wspólne rozlczaących sę w wybranym wrocławskm urzędze skarbowym.. Metodologa Sprawedlwość podatkowa w nneszym artykule będze rozważana przez pryzmat trzech postulatów sprawedlwośc systemu podatkowego wprowadzonych w 998 r. przez N.C. Kakwanego P.J. Lamberta [998]. Naruszene przez system podatkowy chocaż ednego postulatu sprawedlwośc czyn system nesprawedlwym. Nech x, x,, x n oznaczaą dochody przed opodatkowanem (brutto) dla n podatnków płacących podatek w wysokośc odpowedno t, t,, t n, przy czym płacony podatek t est funkcą dochodu, co ogólne można zapsać ako t(x), tzn. t = t(x ), t = t(x ),, t n = t(x n ). Wówczas przez y = x t oznaczać będzemy dochody po opodatkowanu t (netto) oraz przez a = stopę podatku dla -tego podatnka. x Postulat zasada mnmalne progres postulue, aby płacony podatek wzrastał monotonczne względem możlwośc płatncze. Oznacza, że osoby osągaące wększy dochód ne pownny płacć nższego podatku, co formalne można zapsać w następuący sposób: eśl x x, to t t. () Występuące w powyższe mplkac słabe nerównośc pozwalaą sprawedlwość pozomą traktować ako szczególny przypadek zasady mnmalne progres. Postulat zasada progres postulue, aby bogats podatncy płacl ne tylko wyższy podatek, ale też aby oddawal wększą część swoch dochodów, defnue sę ą w następuący sposób: eśl t t x x, t t, to x x. ()

3 Podatek dochodowy w kontekśce rodzny 77 PEGLĄD Naruszene zasady mnmalne progres automatyczne narusza drugą zasadę progres. Ponadto słabe nerównośc w powyższe mplkac oznaczaą, że podatek proporconalny est sprawedlwy według prezentowanych zasad sprawedlwośc. Jeśl system podatkowy narusza zasady perwszą drugą, to znaczy, że system est regresywny, czyl m wyższy dochód osąga podatnk, tym nższy podatek dochodowy płac. Postulat 3 zasada zachowana kolenośc postulue, aby system spełnaący zasadę perwszą drugą dodatkowo ne powodował zmany pozyc w rankngu podatnków ze względu na osągane dochody brutto. Oznacza to, że eśl dany podatnk był w lepsze sytuac (to znaczy osągnął wększy dochód brutto) względem nnego podatnka przed opodatkowanem, to pozostae on równeż w lepsze sytuac po opodatkowanu, czyl równeż wyższe są ego dochody netto. asadę trzecą można zapsać w następuący sposób: t t eśl x x, t t oraz to x t x t x x. (3) asada trzeca dentyfkowana est ze sprawedlwoścą ponową, z tym że ogranczoną do przypadku zachowana pozyc w kolenośc zamożnośc podatnków ze względu na dochód przed po opodatkowanu. Pomar nesprawedlwośc podatkowe powązany est z pomarem efektu redystrybuc. ozważana w badanach redystrybuca polega na ngerowanu państwa poprzez system podatkowy w nerównośc dochodowe. Pomar pozomu redystrybuc polega zatem na porównanu współczynnków merzących pozom nerównośc w rozkładze dochodów przed ch opodatkowanem po nm. Operaąc sę na 3 postulatach sprawedlwego systemu podatkowego PIT zdefnowanych relacam () (3), można ocenć sprawedlwość systemu podatkowego oraz oszacować, aką stratę w redystrybuc dochodu powodue naruszene poszczególnych zasad sprawedlwośc. W tym celu należy skorzystać z następuące dekompozyc wskaźnka redystrybuc: E = V S S S3, (4) gdze S, S oraz S 3 szacuą stratę w redystrybuc na skutek naruszena odpowedno postulatu, oraz 3 sprawedlwego opodatkowana, V szacue potencalny pozom redystrybuc, który byłby możlwy do osągnęca, gdyby system podatkowy ne naruszał zasad sprawedlwego opodatkowana. Nr 4(0)

4 78 Edyta Mazurek PEGLĄD Nr 4(0) Straty w potencalne redystrybuc: S, S, S 3, występuące na skutek poawaących sę nesprawedlwośc szacowane są poprzez wykrywane zman w rankngów podatnków dokonywanych przed opodatkowanem po nm. Mary pozwalaące wykrywać re-rankng oparte są na współczynnku Gnego oraz współczynnku koncentrac. Współczynnk koncentrac oblcza sę w analogczny sposób ak współczynnk Gnego, z tą różncą, że dane posortowane rosnąco są według nnego kryterum. Nech zmenna I oznacza dochód netto lub podatek. Wówczas współczynnk koncentrac dla rozkładu dochodu po opodatkowanu lub podatku, I = Y, T, defnuemy wzorem: 0 ( ) D = C p dp, (5) I gdze C I (p) est krzywą koncentrac podatku (C T (p)) lub krzywą koncentrac dochodu netto (C Y (p)). Dla skończone populac n podatnków krzywa koncentrac podatku T defnowana est ako funkca cągła, kawałkam lnowa o werzchołkach w punktach (p, C T (p )), = 0,,,, n, gdze p 0 = 0, C T (p 0 ) = 0 oraz dla =,,, n, p = /n, gdze n mt = t. n = t = T ( ) = = n nmt = t = C p t I, (6) W analogczny sposób defnue sę krzywą koncentrac dla dochodów netto, po opodatkowanu, ako funkcę kawałkam lnową o werzchołkach w punktach (p, C Y (p )), = 0,,,, n, gdze p 0 = 0, C Y (p 0 ) = 0 oraz dla =,,, n, p = /n, =,,..., n, n gdze my = y. n = y = Y ( ) = = n nmy = y = C p y, (7) Jeżel przez G Y, G T, G T oznaczymy odpowedno współczynnk X Gnego dla dochodu po opodatkowanu, podatku stopy podatkowe,

5 Podatek dochodowy w kontekśce rodzny 79 PEGLĄD natomast przez D, D, Y T D T współczynnk koncentrac dla dochodu X po opodatkowanu, podatku stopy podatkowe, to S, S oraz S 3 ze wzoru (4) oblcza sę według ponższych formuł: gdze: S = = n n = = n n ( x t ) t t S = ( ) = T T ( x t ) X T, (8), (9) S3 = Y, (0) Y = GY DY, T = GT DT, T = GT DT. X X X, YT,, T est wskaźnkem rerankngu, poneważ zgodne z X defncą współczynnka Gnego oraz współczynnka koncentrac wskaźnk ten przybera wartośc z przedzału [0,, G ][0, G ]. Wartość zero oznacza, że podatncy w rankngu ze względu na wartość cechy zachowal swoą pozycę z rankngu podatnków według dochodu przed opodatkowanem. Im węce przeszeregowań w rankngu podatnków ze względu na wartość cech X oraz, tym wększa wartość współczynnka. godne ze wzoram (4), (8) (0) następue naruszene postulatów sprawedlwego opodatkowana, eśl występue różna kolenośc podatnków ze względu na dochód przed opodatkowanem oraz ze względu na podatek lub stopę podatkową, lub dochód po opodatkowanu. Oznacza to, że naruszene postulatów następue w przypadku kedy S > 0 lub S > 0 lub S 3 > 0. Często populaca poddawana analze est neednorodna wówczas korzystne est przeprowadzene analzy wewnątrz grup ednorodnych ze względu na system podatkowy, ak równeż analzy porównawcze pomędzy grupam. Jeżel neednorodna populaca podatnków zostane podzelona na L ednorodnych grup, to możlwa est dekompozyca wskaźnka re-rankngu, YT,, T [Mont n. 00; Ebert 00] pozwalaąca na X Nr 4(0)

6 80 Edyta Mazurek PEGLĄD Nr 4(0) ocenę re-rankngu wewnątrz każde grupy pomędzy wyodrębnonym grupam : AG W AG W oraz re-rankngu = +. () Wykorzystuąc powyższą dekompozycę, można opsać kerunek oraz rozmar rankngu poawaącego sę pomędzy grupam ze względu na, YT,, T [Mont n. 05]: X hh, h> h< h > L L hh, h ( > h < ) = + +. () h= = zależy od re-rankngu poawaącego sę wewnątrz grup, natomast + od re-rankngu poawaącego sę pomędzy grupam h,. ( ) Przy tym dotyczy re-rankngu ednostek należących do grupy h oraz, dla których wartość cechy dla ednostek z grupy h est wększa od wartośc cechy dla ednostk. Sytuacę odwrotną reprezentue h człon <, kedy to wartośc cechy ednostek należących do grupy przewyższaą wartośc ednostek należących do grupy h. 3. Przykładowe narzędza poltyk prorodznne w systemach podatkowych Obecne w kraach UE stosowanych est wele prorodznnych rozwązań systemu podatkowego. Napowszechneszym spośród nch est możlwość preferencynego rozlczena podatkowego z małżonkem lub z dzeckem, które stnee m.n. w Polsce oraz w Belg, Chorwac, Eston, Franc, Grec, Hszpan, Holand, Irland, Luxemburgu, na Malce, w Nemczech, Portugal, Welke Brytan oraz we Włoszech. Kolenym rozwązanem wsperana rodzn poprzez system podatkowy est ulga na dzec. Ulga ta est uzależnona na ogół od lczby dzec pozostaących na utrzymanu podatnka oraz może być odlczana od dochodu lub od podatku. Kwota odlczana od dochodu ne est w pełne kwoce oszczędnoścą dla rodzny, tak ak to est w przypadku odlczena od podatku, ale oba rozwązana są dużym wsparce fnansowym dla rodzn. Wśród kraów, w których ulga na dzec odlczana est od dochodu, domnuą Nemcy, gdze ulga ta wynos od 7008 EU za edno dzecko do EU za 5 dzec oraz Słowena z ulgą 437 EU w przypadku ednego dzecka czy EU, eśl wychowue sę pęcoro dzec. W Polsce ulga na dzec odlczana est od podatku. Po zmanach wprowadzonych w 06 r. obowązuących w rozlcze-

7 Podatek dochodowy w kontekśce rodzny 8 PEGLĄD nach podatkowych za 05 r. dotyczących możlwośc ubegana sę o zwrot newykorzystane kwoty ulg w przypadku, kedy est ona wyższa od nalczonego podatku, Polska wraz z Włocham Czecham zalcza sę do kraów, w których obowązuą edne z wyższych ulg na dzec odlczanych od podatku. W welu kraach dodatkowo podstawa opodatkowana lub nawet sama kwota należnego podatku może zostać pomneszona ne tylko o typowe ulg na dzec, ale równeż o różnego rodzau wydatk zwązane z utrzymanem wychowywanem dzec. Wyróżnć tu należy Francę, gdze odlczenu od podatku podlegaą wydatk na opekę nad dzeckem, koszty nauk, a także almenty na dzecko. We Franc obowązue równeż kolene rozwązane prorodznne, akm est loraz rodznny, który oblczany est na podstawe welkośc oraz osobowego składu rodzny, a dochód rodzny do opodatkowana wyznaczany est poprzez podzelene rzeczywstego dochodu rodzny przez wyznaczony loraz. Take rozwązane znaczne obnża progresę, z czego korzystaą przede wszystkm rodzny welodzetne. Iloraz rodznny ma zastosowane równeż w Portugal. Są równeż krae, w których system podatkowy est neutralny wobec sytuac rodznne podatnka, np. Fnlanda, gdze ne obowązuą żadne ulg. Ważne est ednak, aby stosowane rozwązana systemu podatkowego pomagały podatnkom o nskch dochodach czy też rodznom welodzetnym, zapobegały uzależnenu od śwadczeń pomocowych, ale ednocześne były sprawedlwe. Dlatego tak ważne est przeprowadzane statystycznych analz pozwalaących ocenć porównać sprawedlwość systemów podatkowych. W kolenym punkce na podstawe rzeczywstych danych zostane pokazany sposób przeprowadzena take analzy z wykorzystanem metodolog opsane w poprzednm punkce. 4. Ops danych wynk analzy W celu prezentac sposobu przeprowadzena analzy oceny sytemu podatkowego w kontekśce rodzny wykorzystane zostały rzeczywste dane dotyczące podatnków rozlczaących sę wspólne w ednym z Wrocławskch Urzędów Skarbowych za 007 r. Dane ne są aktualne, dlatego ne można na podstawe uzyskanych wynków ocenać obowązuącego systemu podatkowego, ale są dobrym materałem do zaprezentowana sposobu przeprowadzena take analzy oraz nterpretac wynków. Mmo ż otrzymane wnosk ne mogą być podstawą do oce- Nr 4(0)

8 8 Edyta Mazurek PEGLĄD Nr 4(0) ny obecnego systemu, to ednak ze względu na newelke zmany w systeme podatkowym wprowadzonym od 007 r. można traktować ako pewne sugeste na zmany poltyk prorodznne. Jednostką statyczną w badanu są wspólne rozlczaący sę podatncy, dla których zaobserwowane są dochód brutto, netto oraz lczba dzec, na które przysługue podatnkom odlczene od podatku. Cała populaca podatnków została podzelona na ednorodne grupy ze względu na obowązuącą ulgę prorodznną w systeme podatkowym. Wyodrębnono zatem 4 grupy: C małżonkowe rozlczaący sę wspólne nekorzystaący z ulg na dzec (54,5%), C + małżonkowe rozlczaący sę wspólne korzystaący z ulg na dzecko (8,0%), C + małżonkowe rozlczaący sę wspólne korzystaący z ulg na dzec (5,%), C + 3> małżonkowe rozlczaący sę wspólne korzystaący z ulg na troe lub węce dzec (,4%). Powyże wyodrębnone grypy będą nazywane rodznam podatkowym analza zostane przeprowadzana zarówno dla całe populac, ak ze względu na typ rodzny. Dla porównywalnośc dochodów oraz podatków pomędzy grupam dokonano przekształcena dochodu nomnalnego w dochód ekwwalentny, wykorzystuąc skalę OECD, dla które punktem odnesena est para małżonków newykorzystuących ulg na dzec. Wartośc skal dla poszczególnych typów rodzn prezentue tab.. Tabela. Wartośc skal ekwwalentnośc OECD Charakterystyka podatnków wspólne rozlczaących sę Lczba osób dorosłych Źródło: oblczena własne. Lczba dzec Wartośc skal OECD,0,,4,6,8,0 3,0 Analza porównawcza dla wyodrębnonych grup dokonana została także dla wartośc nomnalnych.

9 Podatek dochodowy w kontekśce rodzny 83 PEGLĄD Dla wartośc ekwwalentnych oraz nomnalnych dochodów podatku dokonano dekompozyc wskaźnka redystrybuc E zgodne ze wzorem (4), które wynk prezentue tab.. auważalne są różnce w ocene sprawedlwośc systemu podatkowego dokonane na podstawe wartośc ekwwalentnych nomnalnych. Ne uwzględnaąc struktury rodzn, system podatkowy mne wyrównue nerównośc dochodowe (redukca współczynnka Gnego o 0,093) nż w przypadku uwzględnena skal ekwwalentnośc (redukca współczynnka Gnego o 0,0). Oznacza to, że system podatkowy w newelkm stopnu nwelue nerównośc dochodowe, które zostaą obnżone dopero po uwzględnenu struktury rodzny. Tabela. Dekompozyca wskaźnka redystrybuc ( 00) Gn dla dochodu brutto Gn dla dochodu netto E Potencalny pozom E Postulat Postulat Oblczena dla wartośc ekwwalentnych OECD Postulat 3 Postulaty 3 36,3 34,03,0,68 0,5 0,4 0,0 0,58 ako procent E (%): 00 7,6 7,4 9,5 0,95 7,6 Oblczena dla wartośc nomnalnych 36,65 34,7,93,76 0, 0,60 0,0 0,83 ako procent E (%): ,88 3,09,04 43,00 Źródło: oblczena własne. Nr 4(0) Po uwzględnenu struktury rodzn potencalny pozom efektu redystrybuc wynos,68 punktów procentowych est to pozom, o ak można byłoby obnżyć współczynnk Gnego, gdyby wyelmnować wszystke nesprawedlwośc wynkaące z naruszena 3 postulatów sprawedlwośc. atem nesprawedlwośc w systeme podatkowym blokuą obnżene pozomu nerównośc dochodowych o dodatkowych 0,58 punktów procentowych. Jeszcze wększą nesprawedlwość systemu obserwuemy w oblczenach wykonywanych dla wartośc nomnalnych. Oznacza to, że konstrukca systemu podatkowego ne uwzględna struktury rodzn. Wynk analzy przeprowadzone dla wartośc ekwwalentnych, zebrane w tab., pokazuą równeż, że naruszene trzech postulatów sprawedlwego systemu podatkowego stanow 7,6% osąganego pozomu redystrybuc. Namnesze straty w pozome redystrybuc powodue naruszene postulatu trzecego zmany pozyc podatnków w rankngu ze względu na dochód przed opodatkowanem oraz po opodatkowa-

10 84 Edyta Mazurek PEGLĄD Nr 4(0) nu powodue stratę potencalne redystrybuc o 0,95% pozomu E. Nawększą stratę potencalne redystrybuc obserwue sę na skutek naruszena postulatu drugego, która sęga prawe 0% pozomu wskaźnka E, natomast waga naruszena postulatu perwszego est na pozome 7,4% E. W kolenym kroku analzy zostaną wykryte kerunk naruszena poszczególnych postulatów dla par podatnków należących do różnych zdefnowanych powyże typów rodzn. W tym celu wykorzystano dekompozycę wskaźnka re-rankngu zastosowano dekompozycę (). Wynk prezentuące kerunk welkość naruszena poszczególnych postulatów sprawedlwego systemu podatkowego pomędzy wyodrębnonym grupam zebrane zostały w tab. 3 5 dla dochodów ekwwalentnych, natomast w tab. 6 8 dla dochodów nomnalnych. Tabela 3. Udzał kerunek naruszena postulatu wśród podatnków należących do różnych typów rodzn podatkowych, dochód ekwwalentny h h> J T % h, T C C + C + C + 3> C 86,64 9,3 93,09 C + 3,36 68,9 78,8 C + 8,68 3,8 67, C +3 > 6,9,9 3,88 Źródło: oblczena własne. Tabela 4. Udzał kerunek naruszena postulatu wśród podatnków należących do różnych typów rodzn podatkowych h h> h> A T % h, h, A T C C + C + C + 3> C 9,07 96,8 97,93 C + 7,93 75,58 89,4 C + 3,7 4,4 7,76 C + 3 >,07 0,86 8,4 Źródło: oblczena własne. Jak należy nterpretować otrzymane wynk? Porównuąc współmałżonków z ednym dzeckem uprawnonym do ulg ze współmałżonkam posadaącym dwoe dzec uprawnonych do ulg, można zaobserwować, że w przypadku naruszena postulatu perwszego, 68,9% (tab. 3) przypadków to takch, w których stosunkowo wyższy podatek

11 Podatek dochodowy w kontekśce rodzny 85 Tabela 5. Udzał kerunek naruszena postulatu 3 wśród podatnków należących do różnych typów rodzn podatkowych h h> J Y % h, Y C C + C + C + 3> C 8,36 4,60 3,44 C + 8,64 39,4 33,75 C + 85,40 60,86 43,39 C + 3 > 86,56 66,5 56,6 Źródło: oblczena własne. Tabela 6. Udzał kerunek naruszena postulatu wśród podatnków należących do różnych typów rodzn podatkowych; dochód nomnalny h h> J T % h, T C C + C + C + 3> C 94,58 98,88 99,76 C + 5,4 87,96 98,9 C +,,04 90,7 C + 3 > 0,4,8 9,8 Źródło: oblczena własne. PEGLĄD Nr 4(0) Tabela 7. Udzał kerunek naruszena postulatu wśród podatnków należących do różnych typów rodzn podatkowych, dochód nomnalny h h> h> A T % h, h, A T C C + C + C + 3> C 96,86 99,5 99,95 C + 3,4 9,73 99,6 C + 0,49 8,7 9,48 C + 3> 0,05 0,74 7,5 Źródło: oblczena własne. płacą małżonkowe z ednym dzeckem, natomast w zaledwe 3,8% przypadków wysok podatek płacą rodzny wychowuące dwoe dzec. Oznacza to, że naruszene postulatu perwszego sprawedlwego opodatkowana następue częśce na korzyść rodzn posadaących dwoe dzec. Naruszene postulatu drugego w przypadku tych dwóch typów rodzn częśce następue częśce na korzyść rodzn podatkowych wychowuących dwoe dzec. Ponad 75% par, dla których następue naru-

12 86 Edyta Mazurek PEGLĄD Nr 4(0) Tabela 8. Udzał kerunek naruszena postulatu 3 wśród podatnków należących do różnych typów rodzn podatkowych, dochód nomnalny h h> J Y % h, Y C C + C + C + 3> C 7,46,0 0,69 C + 9,54 5,40 3,30 C + 97,90 84,60 3,83 C + 3> 99,3 96,70 86,7 Źródło: oblczena własne. szene postulatu drugego, podatek według wyższe skal podatkowe płacą rodzny z ednym dzeckem nż rodzny z dwóką dzec. Natomast rankng według dochodu netto w 39,4% par analzowanych typów rodzn, dla których nastąpło naruszene postulatu trzecego, zostae zmenony na korzyść rodzn z ednym dzeckem w aż 60,86% na korzyść rodzn z dwóką dzec. Dekompozyca wskaźnka re-rankngu przeprowadzona dla welkośc nomnalnych według wzoru (), które wynk zostały zebrane w tab. 6 8, wskazue na eszcze wększe faworyzowane rodzn welodzetnych. Naruszene postulatu perwszego w przypadku rodzn bezdzetnych z tróką lub wększą lczbą dzec w prawe 00% następue na korzyść rodzn welodzetnych, z tróką lub wększą lczbą dzec. Im węce dzec w rodzne, tym grupa bardze faworyzowana przez system podatkowy. 5. Podsumowane Przeprowadzona analza est podstawą do wycągnęca wnosku, że konstrukca systemu podatkowego ne uwzględna struktury rodzn, system est mało prorodznny. Należy ednak pamętać, że analzowane dane pochodzą z 007 r., a od tamtego czasu w Polsce ulga na dzec była sukcesywne korygowana. Wynk przeprowadzone analzy statystyczne pokazuą ednak, że korekta była uzasadnona. Planue sę pozyskane aktualnych danych dotyczących wynagrodzena oraz płaconego podatku powtórzene opsane analzy w celu oceny obowązuącego systemu podatkowego porównana w poszczególnych grupach wyodrębnonych ze względu na typ rodzny.

13 Podatek dochodowy w kontekśce rodzny 87 PEGLĄD Ponadto naruszane postulatów sprawedlwego opodatkowana przez polsk system podatkowy obowązuący w 007 r. dla analzowane populac podatnków występue na korzyść rodzn z dzećm, a szczególne rodzn welodzetnych. Analza została przeprowadzona na wzór analzy wykonane dla włoskego systemu podatkowego, który okazue sę dużo bardze nesprawedlwy [Blangardo, Vernzz 03]. Nr 4(0) Lteratura Blangardo G.C., Vernzz A., 03, Demographc trends and personal ncome tax n Italy n the context of rasng chldren, Śląsk Przegląd Statystyczny, nr (7), s Ebert U., 00, The decomposton of nequalty reconsdered: Weakly decomposable measures, Mathematcal Socal Scence, vol. 60, no., s Kakwan N.C., Lambert P.J., 998, On measurng nequty n taxaton: A new approach, European Journal of Poltcal Economy, vol. 4, no., s Mazurek E., 04, The ncome tax progresson dependng on socal nsurance contrbutons n Poland, 7 th AMSE Conference, DOI: 0,56/amse.04,7,. Mont M.G., Mussn M., Vernzz A., 00, The decomposton of the Atknson-Plotnck- -Kakwan re-rankng measure, Statstca Applcata Italan Journal of Appled Statstcs, vol., no., s Mont M.G., Pellegrno S., Vernzz A., 05, On measurng nequty n taxaton among groups of ncome unts, evew of Income and Wealth, vol. 6, no., s Pellegrno S., Vernzz A., 03, On measurng volatons of the progressve prncple n ncome tax systems, Emprcal Economcs, vol. 45, s Urban I., Lambert P.J., 008, edstrbuton, Horzontal Inequty and e-ankng: How to Measure Them Properly, Publc Fnance evew, vol. 36, no. 5, s THE INCOME TAX IN THE CONTEXT OF THE FAMILY Summary: The demographc problem, whch conssts not only n unfavourable changes n the populaton structure n terms of age, but also n the declnng fertlty rate, currently affects numerous countres, ncludng Poland. As has been observed snce 99, the fertlty rate n Poland has not guaranteed the smple replacement of generatons. In the context of demographc threats t s crucal to mplement the approprate pro-famly polcy. Fnancal ssues are ponted out as one of the man reasons for a low or negatve populaton growth rate. The paper focuses on the analyss of the tax system n the context of helpng famles. The man purpose of the artcle s an overvew of pro-famly solutons-orented ncome tax and the assessment of the farness of the Polsh ncome-tax system between groups of taxpayers extracted due to the famly type. In comparsons between the dfferent types of famles drew attenton to the aspect of the farness, as well as the valdty of the applcaton of the equvalence scale. Keywords: personal ncome tax, tax farness, re-rankng, equvalence scale.