Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społecznogospodarczego

Transkrypt

1 dr Stefania Środa-Murawska Katedra Studiów Miejskich i Rowoju Regionalnego/Wydiał Nauk o Ziemi Uniwersytet Mikołaja Kopernika Praca opublikowana w: Woźniak M. G. (red.), 2013, Nierówności społecne a wrost gospodarcy, Nr. 31, Resów: Uniwersytet Resowski. Prestrenne różnicowanie poiomu rowoju społecnogospodarcego Niemiec 1. Wprowadenie Niemcy po II wojnie światowej, w wyniku ustaleń konferencji międynarodowych w Teheranie, Jałcie i Pocdamie rodielone ostały na dwa odrębne państwa: Niemiecką Republikę Demokratycną (NRD) poostającą pod wpływem gospodarki socjalistycnej i Republikę Federalną Niemiec (RFN), prynależącą do krajów gospodarki wolnorynkowej. Po prawie 50 latach, wskutek nasilających się tendencji jednoceniowych i premian w byłym bloku państw socjalistycnych dniem 3 paźdiernika 1990 roku nastąpiła integracja obsaru Niemiec. Od tego momentu na terenie nowych landów (Berlin, Brandenburgia, Meklemburgia-Pomore Prednie, Saksonia, Saksonia-Anhalt, Turyngia) utworonych na obsare byłej NRD acęto wprowadać gospodarkę rynkową, a włade ponownie scalonego państwa ropocęły proces niwelowania ogromnych różnic w poiomie rowoju społecno-gospodarcego obu cęści kraju. Według sacunków Institut für Wirtschaftsforschung Halle Niemcy Zachodnie w latach ainwestowały w odbudowę Niemiec Wschodnich ponad 1 bilion 300 mld Euro, cego prawie dwie trecie wydanej sumy objęły wydatki o charaktere socjalnym, a aledwie 10% całej kwoty prenacono na projekty wspomagające wrost gospodarcy ( a Blum, 2009). Prestrenne różnicowanie poiomu rowoju demograficnego, społecnego ora gospodarcego jednoconych Niemiec stało się predmiotem badań wielu naukowców (m.in. Baehr, Gans 2003; Kröhnert, Klinghol, Sievers, Grosser, Friemel, 2011), w tym również Polski np. Budnikowski, 2004; Symańska, Środa-Murawska, 2007; Symańska, Środa-Murawska, Biegańska, Scególnie diagnoy dotycące stopnia prestrennego różnicowania rowoju społecno-gospodarcego Republiki Federalnej Niemiec mają istotne nacenie dla określenia kierunków rowoju regionów. Pry cym należy pamiętać, że rowój społecno- gospodarcy stanowiący istotny element polityki gospodarcej każdego kraju i obejmujący sereg różnorodnych mian achodących w gospodarce narodowej jest jawiskiem niewykle łożonym. 1

2 Celem niniejsego opracowania jest analia i ocena prestrennego różnicowania poiomu rowoju społecno-gospodarcego Republiki Federalnej Niemiec w roku 2010, a więc 20 lat po jednoceniu obu państw, funkcjonujących do 1990 roku w odrębnych warunkach społecnogospodarcych. 2. Materiały i metody Prestrenne różnicowanie poiomu rowoju społecno-gospodarcego Niemiec w roku 2010 ropatrywano na sceblu powiatowym, tj. dla 111 miast wydielonych na prawach powiatu (Kreisfreie Städte) ora 301 powiatów (Landkreise/Kreise), łącnie dla 412 jednostek administracyjnych. Baę danych składającą się 15 miennych opisujących miasta wydielone na prawach powiatu ora powiaty Niemiec w kontekście rowoju społecno-gospodarcego, stworono na podstawie informacji acerpniętych portalu Regionaldatenbank Deutschland Urędu Statystycnego Republiki Federalnej Niemiec i Urędów Statystycnych Landów (Statistische Ämter des Bundes und der Länder). Dane te obejmują agadnienia odnosące się do rowoju demograficnego (udiał osób w wieku < 15 lat w ogólnej licbie ludności, pryrost naturalny, saldo migracji, gęstość aludnienia), sytuacji na rynku pracy (pracujący na 1000 ludności, licba aktywnych predsiębiorstw na 10 tys. ludności, stopa berobocia), bepieceństwa publicnego (wypadki drogowe na 100 tys. ludności, ofiary śmiertelne wypadków drogowych na 100 tys. ludności, ranni w wypadkach drogowych na 100 tys. ludności), dostępu do dóbr (wydane powolenia na budowę nowych mieskań na 1000 awartych małżeństw, powierchnia użytkowa mieskania na osobę (m 2 ), licba samochodów osobowych na 1000 ludności, arejestrowane domeny.de na 1000 ludności, roporądalny dochód gospodarstw domowych per capita (Euro)). Do oceny poiomu rowoju społecno-gospodarcego powiatów Niemiec astosowano metodę worca rowoju, której podstawową ideę aproponował Z. Hellwig (1968). Składa się ona kilku etapów. Na wstępie godnie wymogiem formalnym metody Hellwiga dotycącym charakteru miennych określono mienne poytywne (tw. stymulanty- cechy: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 11, 12, 13, 14, 15 ), których wysokie wartości są korystne punktu widenia istoty analiowanego jawiska ora mienne negatywne (tw. destymulanty- sytuacja odwrotna, tn. korystne są niskie wartości, cechy: 7, 8, 9, 10 )- por. tab. 1. Pryjęte do badania mienne charakteryujące się różnymi wartościami poddano standaryacji według woru gdie: o ij = ij S(x) 2

3 o ij standaryowana wartość miennej j w i-tej jednostce, ij wartość miennej j w i-tej jednostce, średnia arytmetycna miennej j, S(x) odchylenie standardowe miennej j. W kolejnym kroku, aby wyeliminować mienne o małym różnicowaniu wewnętrnym oblicono współcynnik mienności (V s ), a więc badano ilora odchylenia standardowego pre średnią arytmetycną poscególnych miennych. Pryjęto, że współcynnik mienności (V s ) na poiomie 10% onaca stosunkowo wysokie wewnętrne różnicowanie danej miennej. Wśród badanych cech, jedynie dla miennej 12 współcynnik mienności nie prekrocył 10%, w wiąku tym w dalsej analiie nie uwględniono tej cechy ( 12 - powierchni użytkowej mieskań prypadającej na 1 osobę -por. tab. 1). Tabela 1. Cechy miast wydielonych na prawach powiatu ora powiatów Niemiec uwględnione w analiie prestrennego różnicowania poiomu rowoju społecno- gospodarcego w roku max min 1 18,1 (Cloppenburg) 8,8 (miasto Suhl) 13,3 11,6 2 2,9 (miasto Monachium) -9,17 (Osterode am Har) -2,93 76,9 3 16,1 (miasto Landau in der Pfal) -12,2 (miasto Suhl) 0,6 787, ,3 (miasto Monachium) 37,1 (Meklemburg- Strelit) 519,6 129, ,2 (miasto Schweinefurt) 245,7 (Südwestpfal) 486,1 28, ,8 (Sternberg) 274,6 (miasto Wolfsburg) 459,7 16,7 7 19,2 (Demmin) 2,2 (Eichstätt) 8,3 43,9 8 8,6 (miasto Speyer) 2,9 (miasto Suhl) 5 17,4 9 19,4 (Hildburghausen) 0 (16 miast) 5,4 65,7 10 8,6 (miasto Weiden in der Oberpfal) 2,4 (miasto Suhl) 4,7 20, ,6 (miasto Erlangen) 48 (Goslar) 414,9 59, ,0 (Kaiserlautern) 33,8 (miasto Wismar) 43,2 9, ,3 (miasto Wolfsburg) 319,5 (miasto Berlin) , (Amberg-Sulbach) 38,1 (Demmin) 134,7 50, (miasto Heilbronn) (miasto Weimar) 18586,5 12,9 Objaśnienia: - cecha; max - wartość maksymalna; min - wartość minimalna; - średnia arytmetycna; V s współcynnik mienności w %; 1 - udiał osób w wieku < 15 lat w ogólnej licbie ludności; 2 - pryrost naturalny; 3 - saldo migracji; 4 - gęstość aludnienia; 5 - pracujący na 1000 ludności; 6 - licba aktywnych predsiębiorstw na 10 tys. ludności; 7 - stopa berobocia (%); 8 - wypadki drogowe na 100 tys. ludności; 9 - ofiary śmiertelne wypadków drogowych na 100 tys. ludności; 10 - ranni w wypadkach drogowych na 100 tys. ludności; 11 - wydane powolenia na budowę nowych mieskań na 1000 awartych małżeństw; 12 - powierchnia użytkowa mieskania na osobę (m 2 ); 13 - licba samochodów osobowych na 1000 ludności; 14 - rejestrowane domeny.de na 1000 ludności; 15 - roporądalny dochód gospodarstw domowych per capita (Euro). Źrodło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionaldatenbank Deutschland. V s 3

4 Następnie skonstruowano hipotetycny worec rowoju, wględem, którego określono odległości recywistych punktów. Worec rowoju (P 0 ) może być abstrakcyjny i ustalany jest na podstawie wartości miennych, w ten sposób, że dla stymulant i destymulant pryjmuje odpowiednio wartości maksymalne lub minimalne. To onaca, że jego określenie pryjmuje postać: P 0 abstrakcyjny worec rowoju o współrędnych 01, 02, 03, 0n, gdie 0j = max ij, jeżeli j I (j=1, 2, 3, n) i = min ij, jeżeli j I (j= 1, 2, 3, n) I - biór stymulant, ij estandaryowana wartość miennej j w i- tej jednostce administracyjnej. W kolejnym kroku oblicono odległości taksonomicne poscególnych elementów od obiektu worcowego stosując metrykę euklidesową o postaci: d i0 = m j 1 ij 2 0 j, i=1,2,, m; ora wskaźnik syntetycny definiowany jako: d 0 s i = 1- i, i= 1,2,, m d 0 gdie: d 0 = d S( ), 0 2 d 0 pry cym: s i - syntetycna miara odległości i-tej jednostki administracyjnej od teoretycnie ustalonego worca, d i0 - taksonomicna odległość i-tej jednostki administracyjnej od worca rowoju, d0 - średnia arytmetycna ciągu d i0 (i=1,2,.,n), S( d 0 ) - odchylenie standardowe ciągu d i0, ij - estandaryowane wartości miennej j-tej w i- tej jednostce, 0 - wartość worca rowoju, m- licebność bioru cech, n - licebność bioru ocenianych jednostek administracyjnych. Tak ustalony dla każdej jednostki administracyjnej wskaźnik syntetycny s i powolił na uporądkowanie liniowe bioru badanych miast wydielonych na prawach powiatu ora powiatów od najlepsych (numer 1) do najgorsych (numer n) pod wględem poiomu rowoju społecnogospodarcego. 4

5 3. Wyniki badań Prystępując do omówienia wyników badań na wstępie należy podkreślić, że według obliconego współcynnika mienności (por. tab. 1) najwiękse różnice prestrenne wykaują cechy x 3 ora x 4, co świadcy o nacnym różnicowaniu miast wydielonych na prawach powiatu ora powiatów Niemiec pod wględem salda migracji (V s = 787,9%) ora gęstości aludnienia (V s = 129,9%). Najmniejsy akres mienności dotycy cech x 1, x 12, x 13, x 15 (V s <13%), co onaca, że analiowane jednostki administracyjne najmniej różnicowane są pod wględem udiału osób w wieku <15 lat w ogólnej licnie ludności, preciętnej powierchni użytkowej mieskania prypadającej na 1 osobę, licby samochodów na 1000 osób ora roporądalnego dochodu gospodarstw domowych per capita. Wykorystując natomiast wartości wskaźnika syntetycnego s i wyróżniono seść klas analiowanych jednostek administracyjnych według poiomu rowoju społecno-gospodarcego, a mianowicie: I- wybitny poiom rowoju (s i 0,40); II- bardo wysoki poiom rowoju (0,40> s i 0,30); III- wysoki poiom rowoju (0,30> s i 0,20); IV- preciętny poiom rowoju (0,20> s i 0,10); V- niski poiom rowoju (0,10>s i 0,00) VI- bardo niski poiom rowoju (s i <0,00) - por. ryc. 1. 5

6 A I II III IV V VI 100 km Rysunek 1. Prestrenne różnicowanie poiomu rowoju społecnogospodarcego Niemiec w roku Objaśnienia: A- poiom rowoju społecno-gospodarcego według wskaźnika syntetycnego s i ; I - wybitny poiom rowoju (s i 0,40); II- bardo wysoki poiom rowoju (0,40> s i 0,30); III- wysoki poiom rowoju (0,30> s i 0,20); IV- preciętny poiom rowoju (0,20> s i 0,10); V- niski poiom rowoju (0,10>s i 0,00), VI- bardo niski poiom rowoju (s i <0,00). Źrodło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionaldatenbank Deutschland. Wydielona dwuelementowa klasa I awiera miasto wydielone na prawach powiatu Monachium - stolicę landu Bawarii ora okalający je powiat o tej samej nawie, które cechują się nieporównywalnie wyżsą poycją w stosunku do poostałych jednostek administracyjnych pod wględem wartości wskaźnika syntetycnego (s i >0,44). Dla obu jednostek administracyjnych charakterystycne są także najwyżse, lub bardo wysokie wartości stymulant ora bardo niskie destymulant. 6

7 Klasę II utworyło pięć dużych (licących powyżej 100 tys. mieskańców) miast wydielonych na prawach powiatu: Bonn (s i = 0,34), Ratybona (s i = 0,34), Frankfurt nad Menem (s i = 0,32), Düsseldorf (s i = 0,31), Stuttgart (s i = 0,31) ora try powiaty, a mianowicie: Main-Taunus-Kreis (s i = 0,34), Starnberg (s i = 0,34) i Hochtaunuskreis (s i =0,33), wsystkie lokaliowane na terenie starych landów. Jednostki te cechują się bardo wysokim poiomem rowoju, na co wpływ mają prede wsystkim bardo wysokie wartości stymulant: 3, 5, 14 i 15 (saldo migracji, pracujący na 1000 ludności, arejestrowane domeny.de na 1000 ludności, roporądalny dochód gospodarstw domowych per capita) ora bardo niskie wartości destymulanty 9 (ranni w wypadkach drogowych na 100 tys. mieskańców). Do klasy III alicono 64 jednostki administracyjne o wysokim poiomie rowoju społecno- gospodarcego (0,30> s i 0,20), cego prawie połowę (27) stanowią miasta wydielone na prawach powiatu położone w obrębie starych landów (jedynie Pocdam położony jest na terenie nowych landów), a poostałe powiaty lokaliowane są wyłącnie na terenie starych landów. Stosunkowo wysokie wartości wskaźnika syntetycnego wynikają wartości cech: 11, 13, 14 i 15 (wydane powolenia na budowę nowych mieskań na 1000 awartych małżeństw, licba samochodów osobowych na 1000 ludności, arejestrowane domeny.de na 1000 ludności, roporądalny dochód gospodarstw domowych per capita) ora niskich wartości cechy 9 (ranni w wypadkach drogowych na 100 tys. mieskańców). Z kolei w IV klasie nalało się aż 237 jednostek administracyjnych, których poiom rowoju społecno- gospodarcego można określić, jako preciętny. Wśród badanych jednostek administracyjnych aledwie 16 (co stanowi 6,8% ogółu elementów klasy IV) położonych jest w obrębie nowych landów, a poostałe 221 lokaliowanych jest na terenie starych landów. Dla klasy IV charakterystycne są niskie wartości cech: 2, 3 i 14 (pryrost naturalny, saldo migracji, arejestrowane domeny.de na 1000 ludności). Należy auważyć, że na obsare nowych landów preciętny poiom rowoju społecno-gospodarcego dotycy 9 miast wydielonych na prawach powiatu, są to: Berlin, Chemnit, Cottbus, Dreno, Erfurt, Greifswald, Jena, Lipsk, Schwerin ora 7 powiatów, cego aż 6 tworyło pierścień okalający stolicę Niemiec- Berlin. Do predostatniej V klasy cechującej się niskim poiomem rowoju społecno- gospodarcego (0,10 >s i 0,00) alicono 92 powiaty i miasta wydielone na prawach powiatu. Wśród których najduje się 13 miast wydielonych na prawach powiatu ora 48 powiatów, tj. łącnie 61 jednostek administracyjnych lokaliowanych na terenie nowych landów ora 9 miast wydielonych na prawach powiatu i 22 powiaty obsaru starych landów. Dla klasy V charakterystycne są bardo niskie wartości cech: 2, 3, 11, 14 i 15 (pryrost naturalny, saldo migracji, wydane powolenia na budowę nowych mieskań na 1000 awartych małżeństw, arejestrowane domeny.de na

8 ludności, roporądalny dochód gospodarstw domowych per capita) i jednoceśnie wysokie wartości cechy x 7 (stopa berobocia). Ostatnią 9 elementową klasę VI cechującą się bardo niskim poiomem rowoju społecno-gospodarcego (s i <0,00) utworyły powiaty wyłącnie terenu nowych landów: Anhalt-Bitterfeld (s i = -0,003), Burgenlandkreis (s i = - 0,003), Demmin (s i = -0,007), Kyffhäuserkreis (s i = -0,009), Mansfeld-Südhar (s i = -0,011), Oberspreewald-Lausit (s i = -0,011), Sallandkreis (s i = -0,016), Stendal (s i = -0,025) i Uecker-Randow (s i = -0,046). Powiaty te charakteryują się bardo niskimi wartościami wsystkich stymulant, wyjątkiem cechy 13 (licba samochodów osobowych na 1000 ludności) ora bardo wysokimi wartościami destymulant 7 i 9 (stopa berobocia, ofiary śmiertelne wypadków drogowych na 100 tys. ludności). Ujemne wartości wskaźnika syntetycnego omawianych 9 powiatów wskaują na wybitnie niski poiom rowoju społecno- gospodarcego tych jednostek. Porównując kolei średnie wartości badanych cech dla miast wydielonych na prawach powiatu ora powiatów w robiciu na stare i nowe landy, należy auważyć, że decydowanie wyżse średnie wartości wsystkich stymulant i niżse wartości destymulant 7 i 9 odnotowano dla starych landów, podcas gdy dla nowych odnotowano niżse niż dla starych landów wartości destymulant 8 i 10 -por. tab. 2. Tabela 2. Średnie wartości cech miast wydielonych na prawach powiatów ora powiatów Niemiec w roku SL 13,8-2,6 1,3 565,5 496,7 468,0 7,0 5,1 5,2 4,9 447,9 44,2 536,8 146, ,5 NL 11,2-4,3-2,3 348,2 446,6 428,6 12,9 4,8 6,1 4,1 291,5 39,6 509,1 89, ,1 N 13,3-2,9 0,6 519,6 486,1 459,7 8,3 5,0 5,4 4,7 414,9 43,2 531,0 134, ,5 Objaśnienia: SL- stare landy (Slewik-Holstyn, Hamburg, Brema, Dolna Saksonia, Nadrenia Północna-Westfalia, Hesja, Nadrenia- Palatynat, Saara, Badenia-Wirtembergia, Bawaria), NL- nowe landy (Berlin, Brandenburgia, Meklemburgia- Pomore Prednie, Saksonia, Saksonia-Anhalt, Turyngia), 1, 2, 3 15 jak w tab. 1. Źrodło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionaldatenbank Deutschland. Onaca to, że generalnie miasta wydielone na prawach powiatu i powiaty Niemiec Zachodnich cechują się korystniejsymi wartościami rowoju społecno-gospodarcego niż jednostki lokaliowane na terenie byłej Republiki Demokratycnej Niemiec. 4. Wnioski Badanie różnicowania poiomu rowoju społecno-gospodarcego Niemiec w roku 2010 wykaało, że nadal w prestreni Republiki Federalnej Niemiec wyodrębnia się granica niemiecko-niemiecka. W asadie cały obsar byłej Niemieckiej Republiki Demokratycnej cechuje niżsy poiom rowoju 8

9 społecno-gospodarcego. Jednakże w Niemcech Wschodnich, jednej strony dla miast wydielonych na prawach powiatu: Chemnit, Cottbus, Dreno, Erfurt, Greifswald, Jena, Lipsk, Pocdam, Schwerin, powiatu Bad Doberan ora Berlina wra otacającymi go powiatami anotowano nieco wyżsy poiom rowoju społecno-gospodarcego. Z drugiej natomiast aż 9 powiatów lokaliowanych na terenie nowych landów aklasyfikowanych ostało do najniżsej klasy rowoju społecno-gospodarcego. Wydaje się więc, że scególnie na obsare południowej cęści landu Saksonia-Anhalt ora północno-wschodniej cęści landu Meklemburgia Pomore-Prednie powinny ostać wdrożone diałania ukierunkowane na poprawę sytuacji społecno- gospodarcej. Wykaane różnice pomiędy najlepiej i najsłabiej rowiniętymi powiatami ora miastami wydielonymi na prawach powiatu mogą być interpretowane jako wyra polaryacji rowoju społecno- gospodarcego regionu Niemiec. Wskaane dysproporcje uwidacniają się nie tylko w układie nowe a stare landy, lec także w układie rdeń-peryferie. Pry cym rdeń dla obsaru achodnich Niemiec stanowią (wra pryległymi powiatami) miasta wydielone na prawach powiatu: Aschaffenburg, Bonn, Darmstadt, Düsseldorf, Erlangen, Frankfurt nad Menem, Fürth, Hamburg, Main, Monachium, Stuttgart i Wiesbaden, a dla Niemiec Wschodnich Berlin. Natomiast peryferia tworą generalnie powiaty nowych landów, a także powiaty lokaliowane wdłuż wschodniej granicy landu Dolna Saksonia ora powiaty północno- wschodniej Bawarii. Należy podkreślić, że prowadona od lat 90. XX wieku intensywna polityka scalania nowych i starych landów ora niwelowania różnic w rowoju społecno-gospodarcym Niemiec pewnością prynosi wymierne efekty. Zważywsy jednak na otrymane wyniki badań należy stwierdić, że okres 20 lat jest jesce byt krótki, aby można mówić o małym spolaryowaniu obu cęści Niemiec w odniesieniu do poiomu rowoju społecno-gospodarcego w świetle wybranych wskaźników. Literatura: Baehr J., Gans P. (2003), Regionale Typen ähnlicher Migrationsdynamik in Deutschland, Zeitschrift für Bevölkerungswissenschaft, Nr. 28 (2-4), Harald Boldt Verlag, Wiesbaden, s Blum U. (2009), Deutsche Einheit ein wirtschaftlicher Gewinn, MUT Zeitschrift für Kultur, Politik und Geschichte, Nr. 44 (11), s Budnikowski T. (2004), Standard życia w obydwu cęściach Niemiec, [w:] Zjednocone Niemcy Bilans premian ekonomicnych, społecnych i politycnych ( ), red. P. Kalka, J. Kiwerska, Studium Niemconawce nr 79, Instytut Zachodni, Ponań, s

10 Hellwig Z., (1968), Zastosowanie metody taksonomicnej do typologii podiału kraju e wględu na poiom rowoju ora asoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Pregląd statystycny, tom 15, nr 4. Kröhnert S., Klinghol R., Sievers F, Grosser T., Friemel K. (2011), Die demographische Lage der Nation. Berlin Institut für Bevölkerung und Entwicklung, Berlin. Symańska D., Środa-Murawska S. (2007) The Ageing Process in Germany from 1995 to 2002, Economic and Environmental Studies", No. 9/2007, Opole, s Symańska D., Środa - Murawska S., Biegańska J. (2008), Germany - two demographically different states?, Bulletin of Geography (socio-economic series), Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, Nr 10/2008, s Strescenie Dnia 3 paźdiernika 1990 roku nastąpiło jednocenie rodielonych pre okres prawie 50 lat obu cęści Niemiec: Niemieckiej Republiki Demokratycnej- poostającej pod wpływem gospodarki socjalistycnej i Republiki Federalnej Niemiec- prynależącej do krajów gospodarki rynkowej. Od tego momentu na terenie nowych landów utworonych na obsare byłej NRD acęto wprowadać gospodarkęrynynkową, a włade ponownie scalonego państwa ropocęły proces niwelowania ogromnych różnic w poiomie rowoju społecno-gospodarcego obu cęści Niemiec. Celem niniejsego opracowania była analia i ocena prestrennego różnicowania poiomu rowoju społecno-gospodarcego Niemiec w roku 2010, a więc 20 lat po jednoceniu obu państw. Na podstawie preprowadonych badań stwierdono, że w prestreni Niemiec nadal wyodrębnia się granica niemiecko-niemiecka i w asadie cały obsar byłej Niemieckiej Republiki Demokratycnej cechuje niżsy poiom rowoju społecno-gospodarcego. Wykaane różnice pomiędy najlepiej i najsłabiej rowiniętymi jednostkami administracyjnymi mogą być interpretowane, jako wyra polaryacji rowoju społecno- gospodarcego regionu Niemiec, a okres 20 lat jest jesce byt krótki, aby można mówić o małym różnicowaniu obu cęści Niemiec w odniesieniu do poiomu rowoju społecno- gospodarcego. Spatial variations in the level of socio-economic development of Germany Summary On 3 October 1990, two German states, the socialist German Democratic Republic and the capitalist Federal Republic of Germany, unified after almost 50 years of separation. In the Länder re-established in the former GDR a market economy started to be implemented and the government of the new German state launched initiatives to eliminate the huge gaps between the levels of socio-economic development in eastern and western Germany. This article analyes and evaluates the Federal Republic of Germany with respect to spatial variations in its socio-economic development that still persisted in 2010, i.e. 20 years after official unification. The conclusion arising from the research is that the German-German border still divides the territory of the unified state and that basically the whole of the former GDR is at a lower level of socio-economic development. The highlighted differences between the best and the least developed administrative units in the country can be interpreted as an expression of polariation in its development. At the same time, though, the period of 20 years is too short to expect the differences to be small. 10