PREWENCJA I POSTĘPOWANIE

Transkrypt

1 PRAKTYCZNA,1'(; &23(51,&86 & *58'=,(ē 15,661 ; &=$623,602 '267ĉ31( : 35(180(5$&,( &=$623,602 '267ĉ31( : 35(1 (180 (1 80(5$&,( 80 NR 1 W KRAJU NOWOCZESNE METODY FIZJOTERAPII Gry komputrow przyszłością w rhabilitacji po wylwi Mtoda tchnik hipoprsyjnych Z PRAKTYKI GABINETU Zaburzni wzorca oddchowgo i jgo możliw konskwncj Pilats w stabilizacji i trningu kręgosłupa u osób w podszłym wiku TEMAT MIESIĄCA: PREWENCJA I POSTĘPOWANIE METODA KINESIOLOGY TAPINGU W TERAPII REHABILITACYJNE W PRZYPADKU ZASTOIN GRUCZOŁU PIERSIOWEGO OPIS PRZYPADKU OSGOOD-SCHLATTERA Jstśmy już na Facbooku! Dołącz do nas! Partnr wydania

2 METODA KINESIOLOGY TAPINGU W TERAPII ZASTOIN GRUCZOŁU PIERSIOWEGO OPIS PRZYPADKU dr Mark Wichć & mgr Magdalna Mastalrz mgr Ewa Górna & prof. dr hab. Zbigniw Śliwiński Najczęstszą przyczyną występowania zastoju pokarmowgo jst zwiększająca się skrcja mlka i przkrwini pirsi. Problm moż powstać na skutk nidostatczngo udrożninia przwodów wyprowadzających, co prowadzi do akumulacji pokarmu lub braku równowagi pomiędzy produkcją mlka a zapotrzbowanim noworodka na pokarm. Pirwsz problmy laktacyjn mogą pojawiać się już w kilka dni po porodzi, począwszy od niwilkij, zazwyczaj kilkudniowj tkliwości pirsi, a skończywszy na zaprzstaniu karminia. W trapii wykorzystuj się wil mtod fizjotraputycznych. Uzasadnion wydaj się zastosowani aplikacji Kinsiology Tapingu jako bardzo fizjologiczngo i skutczngo środka bzpicznj trapii, dającgo w krótkim czasi bardzo dobr rzultaty. 6 i h

3 Tmat numru POSTĘPOWANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE W PRZYPADKU ZASTOJU POKARMU Karmini pirsią, mimo ż wydaj się czynnością najbardzij naturalną, wilu kobitom z różnych powodów moż przysparzać pwnych trudności. Począwszy od zmian hormonalnych, problmów anatomiczno-strukturalno- -fizjologicznych, poprzz strs, a skończywszy na niprawidłowych tchnikach karminia. Kobity dotknięt tym problmm najczęścij szukają pomocy u swoich położnych lub w ogólnodostępnych broszurach czy poradnikach, których tmatm jst karmini pirsią. W większości przypadków informatory dla przyszłych mam ni zawirają wyczrpujących informacji, np. na tmat zaburzń laktacji. ANATOMIA I MORFOLOGIA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO Gruczoł mlkowy (glandula lactifra) lub sutkowy (glandula mammaria) potoczni zwany pirsią to jdn z największych gruczołów skórnych człowika. Tn parzysty narząd o kształci półkulistym lub stożkowatym rozwija się u kobit w okrsi pokwitania i tylko u kobit wykazuj on płny rozwój, u mężczyzn natomiast pozostaj nirozwinięty. Pirsi położon są na przdnij ściani klatki pirsiowj, zajmują tu okolicę pomiędzy trzcim a szóstym bądź siódmym żbrm. Przyśrodkowo ograniczon są przz brzg mostka, boczni przz linię pachową środkową. Powirzchnia tylna gruczołów spoczywa przd wszystkim na powięzi pirsiowj, z którą połączona jst za pomocą więzadł wiszadłowych sutka, a jdyni niwilka część boczna na mięśniu zębatym przdnim [2, 9]. Wilkość gruczołu mlkowgo zalżna jst od ilości tkanki tłuszczowj i ni wpływa na możliwości wytwarzania pokarmu. Nico poniżj środka na szczyci pirsi znajduj się brodawka sutkowa (papila mamma) otoczona strukturą zwaną otoczką brodawki sutkowj (arola mamma). Zarówno brodawka, jak i otoczka mają cimnijsz zabarwini powstał na skutk nagromadznia się mlaniny w naskórku, któr moż stać się intnsywnijsz podczas ciąży i karminia pirsią. Gruczoł sutkowy składa się zazwyczaj z stożkowatych płatów podzilonych poprzz tkankę łączną na płaciki. Z każdgo płata wychodzi przwód mlczny, który przd dojścim do brodawki sutka wytwarza zatokę mlczną. Zatoki t o przkroju ok. 5 8 mm zazwyczaj kończą się zwężnim u podstawy brodawki [10]. FIZJOLOGIA LAKTACJI Procs wytwarzania pokarmu rgulowany jst na zasadzi dwóch odruchów nrwowo-hormonalnych prolaktynowgo i oksytocynowgo. Ssani pirsi powoduj pobudzni zakończń nrwowych nrwów czuciowych, któr znajdują się w skórz brodawki. Bodźc t przkazywan są do płata przysadki mózgowj, tam uwalniana jst prolaktyna, która pobudza pęchrzyki mlczn, aby wytworzyły pokarm. Odruch oksytocynowy działa takż na zasadzi drażninia brodawki pirsiowj. Przz taki działani dzicka pobudzon zostają zakończnia nrwow znajdując się w skórz otoczki i brodawki. Podobni jak w poprzdnim przykładzi, bodźc docirają do przysadki mózgowj, skąd uwalniana jst oksytocyna odpowiadająca za skurcz mięśni wokół przwodów i pęchrzyków, co umożliwia wypływ pokarmu. NAJCZĘSTSZE ZABURZENIA LAKTACJI U KOBIET KARMIĄCYCH Pirwsz problmy laktacyjn mogą pojawiać się już w kilka dni po porodzi, począwszy od niwilkij, zazwyczaj kilkudniowj, tkliwości pirsi, a skończywszy na zaprzstaniu karminia. Do najczęścij występujących powikłań w okrsi karminia pirsią można zaliczyć: problmy brodawki sutkowj (ból, popękan brodawki sutkow, tkliwość), obrzęk pirsi, zastój pokarmowy, zapalni pirsi, ropiń gruczołu pirsiowgo, niwystarczając wytwarzani pokarmu. Rys. 1. Przkrój gruczołu sutkowgo czynngo w płaszczyźni strzałkowj grudziń

4 ZASTÓJ POKARMOWY Za najczęstszą przyczynę występowania zastoju pokarmowgo nalży uznać zwiększającą się skrcję mlka i przkrwini pirsi w dobi po porodzi. Można takż doszukiwać się podłoża problmu w nidostatcznym udrożniniu przwodów wyprowadzających prowadzących do akumulacji pokarmu lub braku równowagi pomiędzy produkcją mlka a zapotrzbowanim noworodka na pokarm [5]. Jak widać, zastój pokarmu jst ściśl związany z gwałtowną nadprodukcją mlka i nidostatcznym jgo opróżninim. Zazwyczaj objawia się obrzminim pirsi, ich bólm i zaczrwininim, a takż pojawiającą się podwyższoną tmpraturą ciała, mogącą dochodzić nawt do 40 C. Z względu na występując objawy zastój pokarmowy moż być często mylony z zapalnim pirsi. Przy zastoju pokarmu w pirsiach można wyczuć podczas palpacji wypłnion pokarmm komórki gruczołow, a mimo to przy próbi karminia z gruczołu ni wypływa pokarm. Taka sytuacja często nipokoi mamy i jst źródłm dodatkowgo strsu, co ni wpływa pozytywni na procs laktacji. Z problmm zastoju pokarmowgo mogą borykać się takż pani, któr zbyt wczśni odstawiły nimowlę od pirsi lub miały dłuższą przrwę w karminiu. Zastój pokarmu moż się takż pojawić u kobit, któr ni podjęły próby karminia pirsią, jakkolwik dolgliwości t są krótkotrwał, moż być to odczuci bolsn, powodując znaczny dyskomfort. Niktórzy lkarz w takich wypadkach zalcają lki hormonaln lub inn środki farmakologiczn mając na clu zahamowani produkcji pokarmu [5]. Nilczony zastój pokarmu moż prowadzić ni tylko do dalszych problmów z karminim pirsią, al równiż wpłynąć na zdrowi matki. Niwłaściw działania lub brak jakijkolwik trapii mogą prowadzić do powstania powikłań, takich jak ropiń gruczołu pirsiowgo. POSTĘPOWANIE W ZASTOJU POKARMOWYM Wdług położnych, kobity z tgo typu dolgliwościami powinny jak najczęścij przystawiać dzicko do pirsi, zaczynając od tj z zastojm, a nadmiar pokarmu odciągnąć za pomocą laktatora przd samym karminim [5]. Powinno się jdnak odciągnąć tylko tyl pokarmu, aby ułatwić dzicku uchwycni brodawki sutkowj, nadmiar odciągniętgo pokarmu moż pobudzać laktację. Nalży takż upwnić się, czy dzicko przystawian do pirsi ustawion jst w prawidłowj pozycji, a takż czy budowa jamy ustnj dzicka jst poprawna, tak aby maluch mógł bz problmu pobirać pokarm. Nijdnokrotni to właśni zmiana pozycji karminia moż być pomocna, polcana jst szczgólni pozycja karminia spod pachy, gdyż ułatwia chwycni brodawki [8]. Aby ułatwić kobitom wyjści z tj sytuacji, można zastosować szrg zabigów fizjotraputycznych Zdj. 1. Przgrzwani gruczołu pirsiowgo przy użyciu diatrmii krótkofalowj (za [1]) Zdj. 2. Masaż/drnaż gruczołu pirsiowgo z wykorzystanim urządznia Dp Oscilation (za zgodą firmy Has-Md Bilsko-Biała) 8

5 Tmat numru Problmy pacjntki: nadprodukcja pokarmu (prawa pirś dominująca), zatrzymani pokarmu, obrzęk pirsi, ból pirsi, stwardninia w obrębi gruczołów pirsiowych wyczuwaln w badaniu palpacyjnym widoczn równiż jako zgrubinia na powirzchni pirsi, skóra pirsi zaczrwiniona po wykonywaniu cipłych okładów, dolgliwości bólow odcinka Th-L przjścia pirsiowo-lędźwiowgo. Rys. 2. Automasaż pirsi mających na clu uśmirzni bólu, uczucia obrzminia i twardości, a co najważnijsz likwidację problmów z zastojm pokarmu. Przd przystąpinim do karminia dobrz jst rozgrzać pirś poprzz cipły okład lub polwani cipłą wodą. Wysoc zadowalając fkty uzyskuj się takż, stosując zabig diatrmii krótkofalowj na okolic gruczoły pirsiowgo (zdj. 1) [1]. Dodatkowo przd przystawinim dzicka do pirsi można zastosować dlikatny automasaż gruczołów pirsiowych, wykonując jdyni głaskani i lkki oklpywani. Dłonią ułożoną na pirsi nalży wykonywać spiraln, okrężn ruchy, począwszy od podstawy, a skończywszy w okolicy brodawki, następni lkko opukać pirś opuszkami palców. Koljnym krokim jst tzw. wytrząsani pirsi polgając na zbliżaniu i oddalaniu od sibi gruczołów pirsiowych z jdnoczsnym wstrząsanim ich z niwilką siłą w pozycji pochylnia w przód (rys. 2). Jako inną formę masażu czy tz drnażu gruczołów pirsiowych można zastosować trapię Dp Oscilation (zdj. 2). Po karminiu, aby złagodzić dolgliwości bólow, można zastosować zimn okłady na okolicę pirsi w postaci zmrożonych kostk lodu lub gotowych okładów żlowych. Zarówno lód, jak i gotow coldpacki, nalży przykładać na pirś przz izolacyjną warstwę tkaniny [8]. Sprawdzają się tż star domow sposoby, jak obkładani pirsi rozbitymi liśćmi z kapusty, gdyż sok z tj rośliny ma działani ściągając i przciwzapalni oraz w łagodny sposób hamuj nadprodukcję pokarmu [6, 7]. OPIS PRZYPADKU Pacjntka: wik: 32 lata, pięć misięcy po urodzniu pirwszgo dzicka, rgularn karmini pirsią, rgularn ściągani nadmiaru pokarmu za pomocą laktatora. Dtrminanta: w związku z wyjazdm za granicę trapia mogła być prowadzona tylko przz trzy dni. Trapia Z wyboru zastosowano mtodę Kinsiology Tapingu dwa rodzaj zmodyfikowanych aplikacji limfatycznych. Na prawą pirś zastosowano wilokrotni powtórzoną aplikację limfatyczną w formi fork z bazami przykljonymi symtryczni wokół otoczki brodawki sutkowj i ogonami rozkljonymi wzdłuż gruczołu pirsiowgo, tak aby objmowały całą pirś (zdj. 3). Aplikacja jst tż znana pod nazwą słonczko. Zdj. 3. Aplikacja limfatyczna w formi fork z bazami przykljonymi symtryczni wokół otoczki brodawki sutkowj i ogonami rozkljonymi wzdłuż gruczołu pirsiowgo, tak aby objmowały całą pirś. Aplikacja opisywana jako słonczko grudziń

6 Zdj. 4A B. Przdstawini obu aplikacji limfatycznj fork na pirsi prawj i limfatycznj spiralnj na pirsi lwj Na pirś lwą zastosowano aplikację limfatyczną w formi spiralnj z bazą na górnj części pirsi na granicy otoczki brodawki sutkowj i rozkljaną zgodni z ruchm wskazówk zgara, tak aby aplikacją objęta została cała pirś (zdj. 4A B). Wdług subiktywnj ocny pacjntki oraz powtórngo badania palpacyjngo po upływi 1 godziny zaobsrwowano: znaczną rdukcję stwardniń, zmnijszni bólu, zmnijszni obrzęku obu pirsi. Powtórna kontrola miała mijsc po 48 godzinach (Zdj. 5). Zdjęcia 6A D przdstawiają wyniki trapii po 48-godzinnym stosowaniu aplikacji Kinsiology Tapingu. Rzultaty po 48 godzinach trapii Kinsiology Taping: zupłny zanik stwardniń w obrębi gruczołu pirsiowgo, ustąpini bólu, zmnijsznia obrzęku obu pirsi (obsrwowan i odczuwan), powrót funkcji laktacji i jj stabilizacja, większy fkt traputyczny zaobsrwowano w pirsi prawj, zdcydowano się na dokonani powtórnj aplikacji limfatycznj na obu pirsiach w układzi fork. WNIOSKI Zdj. 5. Wygląd pirsi po 48 godzinach trapii z użycim Kinsiology Tapingu. Powtórna obustronna aplikacja w układzi fork Oba rodzaj aplikacji limfatycznych okazały się skutczn w przypadku tj pacjntki. Aplikacja typu fork wdług pacjntki, jak równiż na podstawi uzyskanych wyników, wydaj się bardzij skutczna w tym przypadku niż zastosowani aplikacji spiralnj. Zastosowani aplikacji limfatycznych było w przypadku tj pacjntki zasadn. Koniczn jst dalsz prowadzni obsrwacji i badań w kirunku potwirdznia skutczności aplikacji limfatycznych Kinsiology Tapingu w przypadkach zastoin gruczołu mlkowgo. 10

7 Tmat numru Zdj. 6A D. Porównani uzyskanych wyników trapii z stanm wyjściowym Piśminnictwo: 1. Baur A., Wichć M., Śliwiński Z. Przwodnik mtodyczny po wybranych zabigach fizykalnych. Wyd. Markmd, Wrocław Bochnk A., Richr M., Anatomia człowika. Tom I. Wydawnictwo Lkarski PZWL, Warszawa Krupa M. Sztuka karminia pirsią. Mdia Rodzina, Poznań Martius G. Będę matką. Ciąża i poród przwodnik dla przyszłych rodziców. Wydawnictwo Lkarski PZWL, Warszawa Murkoff H., Eisnbrg A., Hathaway S. W oczkiwaniu na dzicko poradnik dla przyszłych matk i ojców. Dom Wydawniczy Rbis, Warszawa Karmini pirsią w torii i praktyc. Nhring-Gugulska M., Pitkiwicz A., Żukowska- Rubik M. (rd.). Mdycyna Praktyczna, Warszawa Pilęgniarstwo w współczsnym położnictwi i ginkologii. Kpcka-Klusk C., Bucholc M., Dobrzyński W. (rd.). Wydawnictwo Lkarski PZWL, Warszawa Salamończyk M., Łozińska-Czrniak A., Dmoch-Gajzlrska E. Nonatologia. Wydawnictwo Lkarski PZWL, Warszawa Schunk M., Schult E., Schumachr U. Promtusz atlas anatomii człowika. Tom I. MdPharm Polska, Warszawa Podstawy anatomii człowika. Wójtowicz Z. (rd.). Wydawnictwo Czlj, Lublin UWAGA! Wszlki prawa zastrzżon. Wszystki zdjęcia objęt są prawami autorskimi i zakazm kopiowania, powilania i wykorzystywania bz zgody autorów. dr Mark Wichć spcjalista fizjotrapii, Cntrum Rhabilitacji MARKMED w Ostrowcu Świętokrzyskim mgr Magdalna Mastalrz fizjotraputa, Cntrum Rhabilitacji MARKMED w Ostrowcu Świętokrzyskim mgr Ewa Górna spcjalista fizjotrapii, IPNFA-Advanc Instruktor, ProFizjo Warszawa prof. dr hab. Zbigniw Śliwiński Cntrum Rhabilitacji im. W. Dgi w Zgorzlcu grudziń