REHABILITACJA PACJENTA Z ZAAWANSOWANĄ NEUROFIBROMATOZĄ TYPU 2 PRZY WYKORZYSTANIU METODY PNF STUDIUM PRZYPADKU W KRAJU PRAKTYCZNA

Transkrypt

1 PRAKTYCZNA INDEX COPERNICUS 50,14 & PAŹDZIERNIK 2017 NR ISSN: X CZASOPISMO DOSTĘPNE W PRENUMERACIE NR 1 W KRAJU NOWOCZESNE METODY FIZJOTERAPII Trapia nurotaktylna dr Svtlany Masgutovj część 1 Badania trmograficzn w monitorowaniu zawodników sportowych Z PRAKTYKI GABINETU Rdukacja chodu dzici z spastycznością kończyn dolnych Ból i zaburznia funkcji narządów wwnętrznych i układu mięśniowo-powięziowgo przy nidoborach makro- i mikrolmntów REHABILITACJA PACJENTA Z ZAAWANSOWANĄ NEUROFIBROMATOZĄ TYPU 2 PRZY WYKORZYSTANIU METODY PNF STUDIUM PRZYPADKU Jstśmy już na Facbooku! Dołącz do nas! PARTNER WYDANIA

2 TERAPIA NEUROTAKTYLNA DR SVETLANY MASGUTOVEJ CZĘŚĆ 1 mgr Joanna Rybacka Dotyk korzystni wpływa na rozwój mocjonalny, poznawczy i społczny. W pirwszym okrsi życia bzpośrdni fizyczny kontakt z matką uspokaja i zapwnia poczuci bzpiczństwa dzicku. Trapia nurotaktylna dr Svtlany Masgutovj wykorzystuj naturaln, nurofizjologiczn zasoby czuciowo- -ruchow organizmu do pobudznia zmysłu dotyku, co wpływa aktywizująco na naturaln mchanizmy wspirając funkcjonowani systmów: dotykowgo, propriocptywngo, odruchów, rgulacji strsu oraz niwrbalno-mocjonalngo. Nazwa programu dr Svtlany Masgutovj trapia nurotaktylna pochodzi od łacińskich słów: nurosis (układ nrwowy) oraz tactilis (dotykowy), co oznacza stymulację zmysłu dotyku poprzz wykorzystani naturalnych, nurofizjologicznych zasobów czuciowo-ruchowych organizmu. Clm protokołu jst m.in. rgulacja i normalizacja pracy rcptorów czucia dotykowgo, napięcia mięśniowgo, wspirani procsu dojrzwania i intgracji odruchów, uruchomini naturalnych mchanizmów rozwoju, kształtowani świadomości kinsttycznj, wspirani mchanizmu nuroplastyczności mózgu oraz rdukcja strsu, poprzz działani na oś podwzgórz przysadka nadnrcza (hypothalamic pituitary adrnal axis HPA), zwaną tż osią strsu [1, 2]. Powszchni wiadomo o korzystnym wpływi dotyku na rozwój zarówno mocjonalny, jak i poznawczy oraz społczny dzicka. Po porodzi, w pirwszym okrsi życia nimowlę potrzbuj przd wszystkim bzpośrdnigo fizyczngo kontaktu z matką. Jj dotyk uspokaja i zapwnia poczuci bzpiczństwa. Zmysł dotyku jst pirwotnym narzędzim komunikacji pomiędzy nowo narodzonym dzickim a światm zwnętrznym [3, 4]. Dotyk jst jdnym z najwczśnij rozwiniętych zmysłów. Skóra powstaj z trzcigo listka zarodkowgo ktodrmy, z tgo samgo, z którgo zbudowany jst ośrodkowy układ nrwowy. Już pomiędzy szóstym a ósmym tygodnim życia płodowgo pojawia się wrażliwość na dotyk u płodu w okolicach nosa, ust, a następni policzków 22

3 Nowoczsn mtody fizjotrapii i czoła. W tygodniu ciąży dzicko jst już wrażliw na dotyk w okolicy brody, dłoni, rąk i kończyn dolnych. Od ok tygodnia życia płodowgo dzicko zaczyna świadomi poznawać swoj ciało poprzz rozwój aksonów snsorycznych włókin nrwowych czuciowych. Uwidacznia się wówczas umijętność dotykania rączkami twarzy i ssania kciuka. Połącznia pomiędzy wzgórzm a korą czuciową pojawiają się między 26. a 34. tygodnim ciąży. Praktyczni do końca ciąży niwrażliwa na dotyk pozostaj część powirzchni głowy oraz plców, z racji na funkcj, jaki płni w trakci porodu. Szczgólni wrażliw na dotyk pozostają przz dłuższy okrs po urodzniu usta, język i opuszki palców to główni za ich pomocą dzicko rozróżnia kształty i wilkość przdmiotów [3 5]. Rcptory czuciow są wyspcjalizowanymi strukturami nrwowymi, których rolą jst odbirani i kodowani informacji z środowiska zwnętrzngo i wwnętrzngo organizmu w postaci impulsów nrwowych i przkazywani tych impulsów za pośrdnictwm nrwów dośrodkowych (afrntnych) do ośrodkowgo układu nrwowgo. Czynność rcptorów polga więc na dostarczniu do ośrodkowgo układu nrwowgo informacji o środowisku zwnętrznym i wwnętrznym organizmu. Ocnia się, ż rcptory odbirają z świata zwnętrzngo przciętni ok bitów informacji na skundę, z czgo zaldwi bitów/s w formi mowy, mimiki, ruchów itp. [6] Ludzki ciało ma do dyspozycji nizliczoną pulę rcptorów czuciowych, którymi są albo wyspcjalizowan komórki rcptorow, albo woln zakończnia nrwow. Rcptory są zazwyczaj pobudzan przz różn rodzaj nrgii, al najsilnij ragują na jdn ich rodzaj i adkwatni na spcyficzn bodźc środowiskow. Z względu na rodzaj nrgii bodźców wyróżnia się pięć różnych typów rcptorów: mchanorcptory wykrywając odkształcnia tkank, ucisk, dotyk i wibrację, trmorcptory wykrywając zmiany tmpratury otocznia, rcptory bólow (nocyrcptory) pobudzan bodźcami uszkadzającymi tkanki, fotorcptory wykrywając działani nrgii świtlnj na siatkówkę; chmorcptory zdoln do ragowania na zmiany składu chmiczngo płynów ustrojowych, jak zmiany ph, prężności gazów oddchowych. C.S. Shrrington dokonał podziału rcptorów z względu na ich lokalizację i pochodzni bodźca, wyróżnia: kstrorcptory ragując na bodźc środowiska zwnętrzngo (na zmiany tmpratury, ucisk, i uszkodznia), tlrcptory objmując narządy wzroku, słuchu i węchu, któr dostarczają informacji o zmianach zachodzących w bardzij odlgłym otoczniu, introrcptory zlokalizowan w narządach wwnętrznych i wrażliw na zmiany w środowisku wwnątrzustrojowym (np. w układzi trawinnym, oddchowym lub krążnia), propriocptory występując w mięśniach, ścięgnach, torbkach stawowych i w błędniku, służą do odbirania informacji o zmianach w napięciu i długości mięśni, położniu kończyn względm sibi i tułowia oraz ruchu ciała w przstrzni [3, 6, 8]. Wszystki cztry rodzaj czucia są bardzo istotn dla prawidłowgo rozwoju i funkcjonowania dzicka. Z punktu widznia tchnik trapii nurotaktylnj najistotnijsz znaczni ma czuci kstrorcptywn i propriocptywn. Dotyk, czyli zdolność postrzgania i odczuwania otocznia, odbywa się przz kontakt z skórą. Podłożm powstawania wrażń dotyku lub ucisku skóry są procsy nrwow, zapoczątkowan pobudznim rcptorów wrażliwych na bodźc mchaniczn, któr rozmiszczon są w skórz i tkanc podskórnj. Każdy rcptor okrślają trzy zasadnicz cchy: wrażliwość na okrślony typ bodźca, wilkość pola rcpcyjngo, czyli obszaru skóry, którgo stymulowani pobudza rcptor, oraz szybkość adaptacji, czyli zmnijszani się aktywności rcptora wystawiongo na działani bodźca [3, 10]. Wyróżnia się 11 rodzajów rcptorów czucia, spłniających okrślon funkcj: woln zakończnia nrwow, ciałka Vatra-Paccicnigo, ciałka Missnra, krążki Mrkla, ciałka Ruffinigo, rcptory dotykow znajdując się u podstawy włosa, ciałka Krausgo, rcptory ścięgnist Golgigo, wrzciona nrwowo-mięśniow oraz inn. Woln zakończnia nrwow w skórz pobudzan są bzpośrdnio poprzz kontakt powirzchni ciała, np. z przdmiotm. Są to zakończnia włókin nrwowych milinowych i bzmilinowych w skórz i w tkankach głębszych. Ragują na dotyk, ból i tmpraturę. Pobudzni tych rcptorów przz zbyt duż natężni bodźców docirających z środowiska zwnętrzngo lub wwnętrzngo zbyt silny ucisk lub zbyt wysoką czy niską tmpraturę moż być odbiran przz mózg jako ból. W czasi trapii nurotaktylnj dla wolnych zakończń nrwowych ważn są bodźc, taki jak przyjmny dotyk i tmpratura; nidozwolon jst sprawiani bólu. Ciałka Vatra-Pacinigo są rcptorami czucia głębokigo. Znajdują się w tkanc podskórnj, w stawach i ścięgnach oraz w ściankach naczyń krwionośnych i narządów wwnętrznych. Sygnalizują, ż ciało jst w stani ruchu lub spoczynku. Ich rakcja jst najszybsza z wszystkich rcptorów ciała. Ragują nawt na bardzo mał zmiany i słab bodźc. Odbirają szybko zminny ucisk i wibrację oraz ragują na nagł przmiszczni się części tkanki. Rozwój funkcji tych rcptorów aktywizuj zdolności do rotacji w wszystkich dużych i małych stawach. Tchniki trapii nurotaktylnj dla aktywizacji mchanizmów intrakcji pomiędzy skórą, mięśniami, ścięgnami paździrnik

4 i kośćmi proponują optymalizację funkcji ciałk Vatra- -Pacinigo poprzz przyjmny głęboki i długi ucisk, prawidłowy kirunk przmiszcznia tkanki skórnj w czasi masażu, rotację stawów. Ciałka Missnra to zakończnia grubszych włókin milinowych otoczon torbkami z dlikatną siatczką włókin nrwowych. Znajdują się bliżj powirzchni między naskórkim a skórą właściwą. Odpowiadają za wrażnia dotykow (lkki dotyk i wibracj). Odbirają bodźc o niskij częstotliwości, taki jak łaskotani. Biorą udział w rozpoznawaniu dotyku, np. lkkich przdmiotów, ich kształtu, faktury, ciężaru rozmaitych obiktów oraz topografii ich rozmiszcznia w najbliższym otoczniu. Są takż odpowidzialn za dokładną lokalizację dwupunktową bodźca dotykowgo i za rozpoznawani kształtów przdmiotów. Ciałka t ragują na dotyk i znajdują się główni w wrażliwych mijscach, takich jak: wargi, język, dłoni, opuszki palców, podszwy stóp i inn. W czasi stosowania tchnik przy pobudzaniu ciałk Missnra ważn jst, aby aplikowan bodźc były przyjmn, dotyk spokojny, długi oraz głęboki w clu pobudznia odczuwania różnicy pomiędzy pracą tych rcptorów a ciałk Vatra-Pacinigo (odpowidzialnych za ucisk). Krążki Mrkla są odpowidzialn za wrażnia dotykow. Odbirają szybko działając bodźc dotykow, o zminnym natężniu. Odbirają równiż informację o nacisku. Występują główn w opuszkach palców. Podczas trapii nurotaktylnj duż znaczni dla tych rcp- Rys. 1. Rcptory skóry torów ma przyjmny, lkki, spokojny, długi oraz głęboki dotyk, clm pobudznia odczuwania różnicy pomiędzy pracą krążków/tarczk Mrkla a ciałk Vatra-Pacinigo (odpowidzialnych za ucisk). Ciałka Ruffinigo stanowią kłębki niosłoniętych włókin nrwowych zlokalizowanych w warstwi brodawkowj skóry i w tkanc podskórnj. Odpowiadają za dotyk, rozciągani skóry, ucisk i odbiór cipła. W trapii nurotaktylnj rcptory t są pobudzan przz zapwniający cipło przyjmny, wydłużony w czasi dotyk i pwny, głębszy ucisk, który rozluźnia, niwluj zbyt duż napięci w mięśniach i ścięgnach oraz daj poczuci spokoju. Rcptory dotykow, któr znajdują się u podstawy włosa, są pobudzan pośrdnio, poprzz zginani lub zmianę pozycji włoska. Rozmiszczon są w znacznj liczbi w obszarach owłosionych pokrytych małymi włoskami. Są bardzo wrażliw. T rcptory dotykow są rcptorami fazowymi. Aktywizują się tylko wtdy, gdy włosk porusza się, działają w ztknięciu z innymi obiktami. Ragują na muśnięci wiatru, najlżjszy dotyk. Odbirają dotyk i biorą udział w jgo różnicowaniu na całą gamę odczuć. Ragują równiż na zmianę pozycji ciała, na różn wibracj w wodzi i w powitrzu. W trakci ssji traputycznj praca tych rcptorów moż być stymulowana dotykim przyjmnym, zapwniającym cipło, spokój i rozluźnini oraz lkkim i długim uciskim. Trapia lub jj lmnty mogą takż odbywać się w wodzi w czasi kąpili lub podczas przbywania w basni. Ciałka Krausgo to rcptory odbioru zimna i cipła; któr włączają się, gdy tmpratura obniża się o 5 C poniżj tmpratury (+18 C) lub tmpratury, do którj dana osoba jst przyzwyczajona. Bardzo ważn jst to, żby rcptory pobudzan były adkwatni do bodźca. Nalży zadbać, aby podczas trapii ni było zbyt cipło lub zimno. Ręc traputy powinny być cipł, a dotyk dający poczuci bzpiczństwa, zaufania oraz komfortu. Rcptory ścięgnist Golgigo to nuropropriorcptory, któr znajdują się w przyczpach mięśni szkiltowych. Odczuwają zmiany napięcia mięśni, odpowiadają za przbig siły skurczu mięśni i odbirają sygnały pozycyjngo czucia mięśni. Rcptory Golgigo stymulują procsy kontroli napięcia mięśni i ścięgin postawy i programowania ruchu. 24

5 Nowoczsn mtody fizjotrapii Ragują równiż na ucisk i wibracj. Informacj o charaktrz kinsttycznym i propriocptywnym bigną do mózgu główni po wwnętrznj stroni rdznia kręgowgo (inaczj niż t o charaktrz bólowym i trmicznym, przbigając wzdłuż jgo części przdnij) [9]. Trapia nurotaktylna łączy tchniki, któr optymalizują funkcj rcptorów Golgigo i wrzcion nrwowo-mięśniowych, oraz proponuj przyjmny głęboki i długi ucisk, rotację stawów, tchniki dotykow w clu aktywizacji mchanizmów intrakcji pomiędzy skórą, mięśniami, ścięgnami i kośćmi oraz ruchy intgrując różn układy. Wrzciona nrwowo-mięśniow to rcptory toniczn mięśnia znajdując się bardzij w obszarz snsorycznym mięśni (niż w pozostałj ich części wykonującj pracę), odpowidzialn za kontrolę stanu rozciągnięcia mięśnia, siłę skurczu (w współpracy z rcptorami ścięgnistymi). Mirzą siłę i długość włókin mięśniowych, strują przbigim i zakrsm ruchu. Składają się z 2 10 cinkich komórk mięśniowych miocytów. Odbirają sygnały czucia propriocpcji związango z pracą mchanorcptorów mięśni (spowodowan równiż rozciągnięcim skóry). Stymulują napięci mięśni i ścięgin, pomagają programować ruch, ragują równiż na ucisk i wibracj. Informacj o charaktrz kinsttycznym i propriocptywnym bigną do mózgu główni po wwnętrznj stroni rdznia kręgowgo (a t o charaktrz bólowym i trmicznym wzdłuż jgo części przdnij). Rcptory ścięgin odbirają sygnały pozycyjngo czucia propriocpcji związango z pracą mchanorcptorów skóry. Stymulują procsy kontroli postawy i programowania ruchu, napięcia mięśni i ścięgin. Ragują Rys. 2. Drmatomy równiż na ucisk i wibracj. Informacj o charaktrz kinsttycznym i propriocptywnym bigną do mózgu główni po wwnętrznj stroni rdznia kręgowgo (a t o charaktrz bólowym i trmicznym wzdłuż jgo części przdnij). Istniją dwa szlaki przwodząc wrażnia zmysłow do mózgu. Wyróżnia się szlak powiązany z systmm propriocptywno-kinsttycznym, zwany pasmm grzbitowym. Aksony komórk czuciowych występują w sznurach tylnych rdznia kręgowgo i dochodzą do opuszki rdznia przdłużongo, do jądr smukłgo i klinowatgo. Następni informacj z synaps przkazywan są do nuronów postsynaptycznych, któr rzutują do wzgórza. Aksony ich przcinają linię środkową i dochodzą jako wstęga przyśrodkowa do przciwstronngo jądra brzuszngo tylno- -brzuszngo [6]. Drugi szlak czuciowy objmuj włókna czuciow wrażliw na ból, tmpraturę i przbiga wzdłuż przdnij części rdznia kręgowgo, w formi dróg rdzniowo-wzgórzowych. Informacja czuciowa docira do kory czuciowj w następujący sposób: Aksony nuronów czuciowych pobudzają na drodz synaptycznj komórki nrwow zlokalizowan w rogach tylnych istoty szarj. Są to nurony macirzyst dla dróg rdzniowo-wzgórzowych: przdnij i bocznj. Aksony krzyżują się w rdzniu kręgowym i występują w przciwstronnych sznurach przdnich i bocznych, przz piń mózgu, do jądra brzuszngo tylno- -boczngo wzgórza, a następni do zakrętu zarodkowgo płata ciminiowgo kory mózgu [6]. W trapii nurotaktylnj dla clów diagnostycznych i traputycznych duż znaczni ma ni tylko znajomość rcptorów, ich położnia i funkcji, lcz takż rozkład drmatomów na skórz. Drmatomy to obszary skóry tworząc poziom pasy na ludzkim cil zaopatrywan przz nrwy czuciow. Zaburznia czucia w obszarz odpowidnich drmatomów wskazują na uszkodznia odpowiadającj im części rdznia kręgowgo. Istnij zgodność co do poglądów, ż poszczgóln drmatomy zachodzą na sibi w różny sposób w zalżności od tgo, jaką czynność skóry się bada. Fakt tn daj ogromn możliwości kompnsacji i rgulacji funkcjonowania układu dotykowgo [1, 2, 8, 12]. Czuci to prost wrażni zmysłow, któr stanowi subiktywną ocnę bodźca. Pobudzni kilku rcptorów w jdnj chwili wyzwala kilka rodzajów czucia, co stanowi podstawę prcpcji, czyli subiktywngo odczucia złożongo bodźca. Żby nastąpił procs kodowania informacji, muszą wystąpić następując składow: rodzaj bodźca, jgo modalność mijsc jgo działania, siła, czas trwania [6, 7, 11]. paździrnik

6 Do pionirów pod względm znajomości i podziału zaburzń prztwarzania bodźców zmysłowych nalży Carl H. Dlacato, który dokonał podziału zaburzń na poziomi sidmiu zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku, równowagi i propriocpcji). Nadwrażliwość snsoryczna występuj wtdy, gdy do mózgu dostaj się zbyt dużo informacji snsorycznych, ni są wówczas odpowidnio prztwarzan, czyli mamy do czyninia z tzw. obniżnim progu wrażliwości na bodźc. Nidowrażliwość (podwrażliwość) w tym wypadku dochodzi do dprywacji snsorycznj, czyli tzw. podwyższnia progu wrażliwości na bodźc. Biały szum to forma zaburznia czucia polgająca na wadliwym działaniu kanałów snsorycznych. Powoduj to wytwarzani własnych bodźców lub zakłócnia w obrębi ich odbioru (aspkt nuronalny) [10]. Dficyty w zakrsi prcpcji zmysłowj wpływają na rozwój dzicka i w fkci mogą go hamować bądź opóźniać. Dzicko przjawiając problmy związan z nadwrażliwością w obrębi czucia powirzchniowgo charaktryzuj się postawą wycofującą, obronną na dotyk. Przjawia się to poprzz: unikani kontaktu fizyczngo unikani tłumu, nitolrancja pwnych faktur w odziży, nichęć do mtk, obcisłych ubrań, unikani dźwięków, szczgólni o wysokij częstotliwo- ści, brak tolrancji potraw o okrślonj konsystncji. Można zaobsrwować równiż problmy grafomotoryczn wynikając z unikania aktywizacji pracy rąk przy użyciu matriałów łatwo przkształcalnych, stymulujących rozwój motoryki małj oraz z powodu niprawidłowgo chwytu przyrządu pisarskigo (długopis, krdka itp.) [3, 5, 11]. Nidowrażliwość w obrębi zmysłu dotyku objawia się nasilonym poszukiwanim przz dzicko wrażń dotykowych (dprywacja snsoryczna) wynikającym z nidostatcznj ilości i jakości bodźców dotykowych. Dzici z podwrażliwością mają tndncję do ocirania się o różn przdmioty, do rozdrapywania ran, prfrują chód na boso, bigają na palcach. Można zaobsrwować równiż zachowania strotypow, taki jak kiwani się, ssani kciuka, klaskani, przywiązani i manipulacj przdmiotm zastępczym (np. stukani) [3, 5, 11]. KROKI TERAPII NEUROTAKTYLNEJ WEDŁUG DR SVETLANY MASGUTOVEJ Przód ciała Dzicko/osoba ćwicząca w pozycji lżnia tyłm. Przgłaskani aktywizacja propriocptywnj świadomości przdnij powirzchni tułowia, kończyn górnych oraz kończyn dolnych. ĆWICZENIE 1. A. Kończyny górn (zdj. 1 3) Połóż płasko swoj ręc na górnj części klatki pirsiowj, po obu stronach mostka i pod obojczykami. Następni płynnym ruchm, z symtrycznych dociskim przsuwaj dłoni w stronę barków i wzdłuż kończyn górnych, aż do końca palców dłoni. Zastosuj chwyt objmujący powyżj stawów nadgarstkowych i wykonaj symtryczn, lkki rozciągani w dół. Utrzymaj pozycję 5 7 skund. Powtórz ćwiczni 3 5 razy. Zdj. 1. Przgłaskani kończyn górnych rozpoczęci w górnj części klatki pirsiowj Zdj. 2. Przgłaskani kończyn górnych płynny ruch wzdłuż kończyn z symtrycznym dociskim Zdj. 3. Przgłąskani kończyn górnych rozciągani kończyn powyżj stawów nadgarstkowych 26

7 Nowoczsn mtody fizjotrapii B. Kończyny doln (zdj. 4 9) Połóż płasko ręc na górnj części klatki pirsiowj, po obu stronach mostka i pod obojczykami. Następni płynnym ruchm, z symtrycznych dociskim przsuwaj dłoni wzdłuż linii środkowj tułowia, przjdź przz brzuch na poziomi biodr, przdłuż głaskani wzdłuż przdnij powirzchni kończyn dolnych aż do końca palców stóp. Zastosuj chwyt objmujący powyżj stawów skokowych i wykonaj symtryczn, lkki rozciągani w dół. Utrzymaj pozycję 5 7 skund. Powtórz ćwiczni 3 5 razy. Wskazówka: Podczas głaskania dłoni poruszają się symtryczni, z równomirnym i głębokim i płaskim naciskim. Tchnika ta, podobni jak pozostał, ni powinna wywoływać bólu, a odczuci powinno być przyjmn i komfortow dla osoby w normi rozwojowj i nurologicznj. W dysfunkcjach w obrębi układu snsoryczngo moż dojść do wyzwolnia innych odczuć, któr w trakci trapii ulgają zanikowi. Zdj. 6. Przgłaskani tułowia przjści na poziomi łuków żbrowych na biodra Zdj. 7. Przgłaskani kończyn dolnych płynny ruch po przdnij powirzchni kończyn Zdj. 4. Przgłaskani kończyn dolnych rozpoczęci w górnj części klatki pirsiowj Zdj. 8. Przgłaskani kończyn dolnych przdłużony ruch na podudziach Zdj. 5. Przgłaskani tułowia wzdłuż linii pośrodkowj Zdj. 9. Przgłaskani kończyn dolnych rozciągani kończyn powyżj stawów skokowych paździrnik

8 ĆWICZENIE 2. ROZCIĄGANIE KOŃCZYN A. Rozciągani kończyn górnych (zdj ) Zaczynając od barku, przsuwaj swoją rękę w dół po całj kończyni. W okolicy powyżj stawu nadgarstkowgo chwyć pwni i stabilni kończynę i rozciągnij dlikatni, stopniowo zwiększając siłę; utrzymaj pozycję 5 7 skund. Twoja druga ręka powinna znajdować się na barku w clu stabilizacji kończyny. Powtórz ćwiczni 3 5 razy. Następni wykonaj to samo na drugij kończyni. Zdj. 10. Rozciągani kończyny górnj rozpoczęci na poziomi barku B. Rozciągani kończyn dolnych (zdj ) Zaczynając od biodra, przsuwaj swoją rękę w dół wzdłuż całj kończyny dolnj. W okolicy stawu skokowgo chwyć stabilni kończynę i rozciągnij dlikatni, stopniowo zwiększając siłę; utrzymaj pozycję 5 7 skund. Twoja druga ręka powinna znajdować się poniżj stawu biodrowgo w clu stabilizacji kończyny. Powtórz ćwiczni 3 5 razy. Następni wykonaj to samo na drugij kończyni. Zdj. 11. Rozciągani kończyny górnj płynny ruch wzdłuż kończyny w kirunku dłoni Zdj. 12. Rozciągani kończyny chwyt objmujący powyżj stawu nadgarstkowgo Zdj. 13. Rozciągani kończyny dolnj rozpoczęci na poziomi biodra 28

9 Nowoczsn mtody fizjotrapii Zdj. 14. Rozciągani kończyny dolnj płynny ruch wzdłuż kończyny w kirunku stopy Zdj. 15. Rozciągani kończyny dolnj chwyt objmują w okolicy stawu skokowgo ĆWICZENIE 3. Objmuj uciski w obrębi kończyn górnych (od dłoni do barku) oraz kończyn dolnych (od stopy do biodra). Zdj. 16. Objmując uciski kończyny górnj rozpoczęci na poziomi dłoni A. Kończyny górn (zdj ) Rozpocznij ćwiczni od dłoni, zastosuj chwyt objmujący. Przdłużaj dotyk w chwyci, osiągając głębokość przz 3 4 skundy, uczuci powinno być przyjmn, przytrzymaj tn ucisk przz ok skund. Następni przsuwaj się wyżj, powtarzając ucisk w tn sam sposób. Powtarzaj tę czynność, aż dojdzisz do barku, staraj się, aby jak największa powirzchnia kończyny osoby poddanj trapii była poddana stymulacji. Powtórz ćwiczni 3 5 razy. Wykonaj j w tn sam sposób na drugij kończyni górnj. paździrnik

10 Zdj. 17. Objmując uciski kończyny górnj powyżj stawu nadgarstkowgo Zdj. 18. Objmując uciski kończyny górnj na przdraminiu Wskazówka: Stymulacja w tym ćwiczniu aktywizuj układ skórno-propriocptywny, związki pomiędzy skórą, mięśniami, ścięgnami i kośćmi. Ciśnini, jaki wytwarzan jst w skórz i tkankach mięśni podczas tj stymulacji, przypomina ciśnini wwnątrzpłodow gnrowan przz wody płodow. W konskwncji łagodzi to dysfunkcj układu snsoryczngo, wycisza i uspokaja, rguluj rytm pracy srca oraz napięci mięśniow. Dotyk powinin być przyjmny, wykonywany cipłymi dłońmi i wykonywany z stopniowo pogłębiającym się uciskim, dającym poczuci bzpiczństwa i spokoju wwnętrzngo. B. Kończyny doln (zdj ) Rozpocznij ćwiczni od stopy, zastosuj chwyt objmujący. Przdłużaj dotyk w chwyci, osiągając głębokość przz 3 4 skundy, uczuci powinno być przyjmn, przytrzymaj tn ucisk przz ok skund. Następni przsuwaj się wyżj, powtarzając ucisk w tn sam sposób. Powtarzaj tę czynność, aż dojdzisz do biodra, staraj się, aby jak największa powirzchnia kończyny osoby poddanj trapii była poddana stymulacji. Powtórz ćwiczni 3 5 razy. Wykonaj j w tn sam sposób na drugij kończyni dolnj. Trapia nurotaktylna wdług Masgutovj odgrywa kluczową rolę w stymulacji rozwoju dzici oraz młodziży z różnymi wyzwaniami. W wyniku stymulacji nurosnsomotorycznj wpływa na aktywizację naturalnych Zdj. 19. Objmując uciski kończyny górnj na raminiu Zdj. 20. Objmując uciski kończyny górnj na poziomi barku Zdj. 21. Objmując uciski kończyny dolnj rozpoczęcia na poziomi stopy 30

11 Nowoczsn mtody fizjotrapii Zdj. 22. Objmując uciski kończyny dolnj powyżj stawu skokowgo Zdj. 23. Objmując uciski kończyny dolnj na podudziu Zdj. 24. Objmując uciski kończyny dolnj powyżj stawu kolanowgo Zdj. 25. Objmując uciski kończyny dolnj na udzi paździrnik

12 Zdj. 26. Objmując uciski kończyny dolnj na poziomi biodra mchanizmów wspirających funkcjonowani systmów: dotykowgo, propriocptywngo, odruchów, rgulacji strsu oraz niwrbalno-mocjonalngo. Program tn jst szczgólni wskazany dla pacjntów z wyzwaniami nurologicznymi, snsorycznymi, poznawczymi wynikającymi z dprywacji lub nadwrażliwości taktylnj. Szczgólni zalcany jst do pracy z pacjntami z: zspołm nadpobudliwości psychoruchowj [z przwagą nadpobudliwości psychoruchowj, nadruchliwości i impulsywności ADHD (attntion-dficit hypractivity disordr), z przwagą zaburzń koncntracji uwagi ADD (attntion dficit disordr)], autyzmm, zspołm Asprgra, opóźninim psychoruchowym, opóźninim i zaburzniami rozwoju mowy, problmami szkolnymi (dyslksja), zaburzniami mocjonalnymi, problmami z koncntracją, przjawami zachowań agrsywnych, zspołm strsu pourazowgo (posttraumatic strss disordr PTSD), lękami i fobiami oraz zaburzniami obssyjno-kompulsyjnymi [12 14]. r PIŚMIENNICTWO: 1. Shacklford P. A Historical Approach to Rflx Intgration. W: Rflxs: Portal to Nurodvlopmnt and Larning. A collctiv work. Masgutowa S. (rd.). Florida 2015; Masgutova S., Kowal J. Nurokinsiology Tactil Thrapy by Dr. S. Masgutova. Intrnational Confrnc Matrials: Modrn Mthods of Stimulation of Motor and Languag Dvlopmnt. MINK, Warsaw 2005; Paczkowska A., Szmalc J. Rola dotyku w rozwoju małgo dzicka masaż jako najstarsza i najdoskonalsza forma komunikowania się z dzickim. Hygia Public Halth 2014; 49 (1): Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J. Mózg a zachowani. PWN, Warszawa 2012; Zwirzchowska A. Stymulacja taktylna w usprawnianiu ruchowym dzici, młodziży i dorosłych. Rozprawy Naukow AWF, Wrocław 2015; 48: Konturk S. Fizjologia człowika. Tom IV. Nurofizjologia. UJ, Kraków 1998; 156, Przyrowski Z. Intgracja snsoryczna. Empis, Warszawa Shrrington C. Th Intgrativ Function of th Nrvous Systm. Cambridg Univrsity Prss, Cambridg Masgutova S., Masgutov D. Nurophysiological foundation of MNRI Rflx Intgration Program. W: Rflxs: Portal to Nurodvlopmnt and Larning. A collctiv work. Masgutowa S. (rd.). Florida Hains D.E. Fundamntal Nuroscinc. Wyd. 2. N.Y., Edinburgh, London, Philadlphia Dlacato C.H. Th Diagnosis and Tratmnt of Spch and Rading Problms. Gardn City, Nw York, Doublday Ayrs J. Charactristics of typs of snsory intgrativ functions. Th Amrican Journal of Occupational Thrapy 1971; 25 (27): Masgutova S. Odruchy jako podstawa rozwoju układu nrwowgo i kształtowania schmatów ruchowych w okrsi nimowlęcym. Nowoczsn mtody stymulacji rozwoju ruchowgo i mowy. Matriały Międzynarodowj Konfrncji zorganizowanj na bazi międzynarodowgo turnusu kinzjologiczno-rhabilitacyjngo dla dzici z wyzwaniami rozwojowymi. MINK, Warszawa Pilcki W., Masgutova S., Kowalwska J. i wsp. Th impact of rhabilitation carrid out using th Masgutova Nurosnsorimotor Rflx Intgration mthod in childrn with crbral palsy on th rsults of brain stm auditory potntial xaminations. Adv Clin Exp Md 2012; 21 (3): mgr Joanna Rybacka magistr fizjotrapii na wydzial Akadmii Wychowania Fizyczngo w Wrocławiu, długoltni pracownik Międzynarodowgo Instytutu Dr Svtlany Masgutovj (Wrocław, Warszawa), starszy spcjalista w programach MNRI Masgutova Nurosnsory-Motor Rflx Intgration 32