MAKROEKONOMIA WYKŁADY dr Paweł Alberciak. Bartosz Taborowski

Transkrypt

1 MROEONOMI WŁD dr aeł lbercia arosz Taboro

2 arosz Taboro ODSTWOWE TEGORIE I OJĘCI MROEONOMII Maroeonomia zajmuje ę funcjonoaniem gospodari jao całości. W sym zaree obejmuje rónoagi na miro-rynach, óre objaśnione są przez zasady miroeonomii. Maroeonomia bada poziom ayności gospodarczej ujęciu zagregoanym. gregacja o zsumoanie ielości miroeonomicznych np. zsumoanie arości prod dóbr ( W modelach maroeonomicznych proadza ę przeażnie dosyć szuczny podział na zmienne: endogeniczne egzogeniczne mienne endogeniczne oreślone są poprzez roziązanie modelu, yniają z modelu mienne egzogeniczne przyjmoane są jao dane (nie yniają z modelu W ręgu zaineresoań maroeonomii znajdują ę m.in. nasępujące problemy:. ahania poziomu ayności gospodarce zros gospodarczy Wzros gospodarczy jes jedną z najażniejszych ei maroeonomii, obejmuje zmianę producji z oresu na ores. rzez sopę zrosu gospodarczego rozumie ę procenoą zmianę producji (,DN danym oree g 00% g sopa zrosu, DN lub producji zmiana (, DN lub producji Oresoe ahania poziomu ayności gospodarczej oół rendu nazya ę cylem oniunuralnym. Maroeonomia próbuje yjaśnić przyczyny ych ahań. Cyl oniunuralny rend Jeżeli producja spada poniżej arości oreślonej przez rzyą rendu o mamy do czynienia z recesją gospodarce ( Nieórzy eonomiści uażają, że recesja ysępuje edy, gdy producja gospodarce spada (

3 arosz Taboro 2. bezrobocie ezrobony o osoba ieu producyjnym zdolna do pracy i gooa do jej podjęcia isniejących arunach rynoych oraz zarejesroana odpoiednim urzędzie pracy Miarą bezrobocia (podsaoą gospodarce jes sopa bezrobocia b 00% b sopa bezrobocia zasób bezrobocia S r zasób ły roboczej (ayni zaodoo S r zarudnienie bezrobocie S r Inną miarą yorzysyaną analizie bezrobocia jes z. spółczynni ayności zaodoej (eonomicznej ludności S r a 00% a spółczynni ayności zaodoej (eonomicznej ludności p ludność ieu producyjnym 3. inflacja Inflacja o permanenny zros ogólnego (przecięnego poziomu cen gospodarce Sopa inflacji o procenoa zmiana poziomu cen danym oree π 00% 00% π - sopa inflacji poziom cen 4. sfera realna i finansoa gospodari p Sfera realna gospodari obejmuje producje i onsumpcję oaró i usług oraz dochody z proadzenia działalności gospodarczej Sfera finansoa gospodari przecisaiana jes sferze realnej i obejmuje działalność rynó finansoych. Ryni e poprzez gromadzenie oszczędności i udzielanie redyó i pożycze płyają na sferę realną gospodari. ondycja na rynach finansoych znajduje odzierciedlenie syuacji gospod. sferze realnej. 5. oarość gospodari Więszość gospodare poiązana jes ze sobą ymianą handloą oaró i usług, czyli esporem i imporem. Wielość ej ymiany uzależniona jes m.in. od: - ursu aluoego - urs aluoy o cena jednej aluy yrażona innej alucie (jes o urs nominalny

4 arosz Taboro Oprócz ymiany handloej oaró i usług, maroeonomia zajmuje ę przepłyem środó finansoych między rajami. aróno ymiana handloa ja i przepły środó finansoych są ze sobą ściśle poiązane. 6. srona popyu i srona podaży Srona popyoa gospodari oreślona jes przez ydai onsumpcyjne ludności, nałady na inesycje, ydai rządoe oraz expor neo (expor impor. ańso poprzez proadzanie oreślonej poliyi gospodarczej może płyać na ielość zagregoanego popyu gospodarce. Wyróżnia ę 2 podsaoe rodzaje poliyi ieroania popyem: poliya fisalna ziązana ze zmianą ielości ydaó rządoych i obciążeń podaoych poliya pieniężna (monearna - ziązana jes z oreślaniem ielości podaży pieniądza gospodarce. najduje ę gei anu Cenralnego (Rady oliyi ieniężnej. Wpłya sopa procenoa i urs aluoy. Srona podażoa gospodari odno ę do możliości yórczych. Oreślone są one przez nałady pracy, nałady apiału oraz efeyność yorzysania zasobó gospodarce. RCHUNOWOŚĆ DOCHODU NRODOWEGO (MIERENIE o arość sumy oaró i usług yarzanych na erenie danego raju niezależnie od ego, o jes łaścicielem czynnió producji. N dochody neo z łasności czynnió producji za granicą Słoo bruo poyższych pojęciach ynia z liczenia nie inesycji bruo I I bruo moryzacja o zużycie apiału gospodarce NN N moryzacja neo moryzacja Wszye poyższe ielości można oreślać cenach rynoych lub cenach czynnió producji (po uzględnieniu podaó pośrednich i subsydió forma doacji DO DN podai z przedębiors płaności ransferoe przedębiors zy niepodzielne przedębiors (re-inesycje Dochody do dyspozycji (rozporządzalne dochody osobise D DO podai osobise ransfery płanicze pańsa Transfery płanicze załi dla bezrobonych, reny, emeryury 3 sposoby mierzenia :. sumoanie producji (produu: sumoanie produó finalnych (produ przeznaczony dla osaecznego odbiorcy opona sumoanie arości dodanej (o różnica między przychodami przedębiors, a ydaami na suroce i półproduy lub (o arość yorzona racie danego cylu producyjnego; poięszenie arości surocó i półproduó lniopony-cena aua

5 arosz Taboro 2. sumoanie dochodu czynnió producji zy proceny płace reny zy proceny dochody z apiałó płace dochody z pracy reny dochody z ziemi 3. sumoanie ydaó C J G X c.cz.p C J G X T e S u bez c.cz.p zn. cenach rynoych C ydai onsumpcyjne onsumpcja J nałady inesycyjne inesycje G ydai rządoe X expor neo T e podai pośrednie S u subsydia mierzone 3 sposobami poinno daać rónoażne ynii. W rzeczyisości ysępują pene rozbieżności saysyczne ( ludzie oszuują J WIEOŚĆ NOMINNE I RENE deflaor Deflaor pozala oreślić procenoą zmianę ogólnego poziomu cen między danym oresem (roiem, a oresem bazoym (roiem bazoym. Defloanie o spradzanie ielości nominalnych do ielości realnych. nom deflaor 00% nom real real - ujęciu nominalnym oree czyli yrażony cenach bieżących - ujęciu realnym oree czyli cenach sałych (z rou bazoego rocenoą zmianę poziomu cen między danym roiem, a roiem bazoym yznaczamy: deflaor deflaor 00% deflaor - deflaor dla rou bazoego rónego 00% - zmiana ogólnego poziomu cen - poziom cen rou - poziom cen rou bazoym przyład: rzyjmijmy, że gospodarce produoane są ylo 2 dobra Dobra Cena rod. Cena rod. Cena rod. Masło , ,2 250 rmay

6 arosz Taboro nom0 nom nom rzyjmujemy, że roiem bazoym jes ro 200 deflaor 00% deflaor deflaor π nom02 real02 nom03 real03 00% 00% 82% 00% 8% % 82% % 06% 4500 π % 00% 6% rzecięny poziom cen między roiem 200, a roiem 2002 spadł o 8% rzecięny poziom cen między roiem 200, a roiem 2003 zrósł o 6% Deflaor jes jedną z miar inflacji ( 00% π deflaor03 deflaor02 00% 00% π % 82% 00% 00% 82% 0,82 π 24% 0,82 π π deflaor03 deflaor deflaor % Sopa zrosu zaresu na ores (nominalnie N gnom g nom - sopa zrosu nominalnego - nominalny N g nom02 0,28 28% nom02 spadło 0 28% sosunu do nom0 Sopa zrosu z oresu na ores (realnie greal greal - sopa zrosu realnego R - realne g real 0,25 2,5% real02 spadło o 2,5% sosunu do real0 N R R R R R

7 arosz Taboro DETERMINNT DOCHODU NRODOWEGO Rozażmy 2 podejścia: 2 p p2 p p * To jes srajne podejście neolasyczne. oziom cen jes dosonale elasyczny (ceny są gięie. roducja znajduje ę na poziomie poencjalnym * czyli przy pełnym yorzysaniu ł yórczych gospodarce. miana zagregoanego popyu p p yołuje jedynie zmianę poziomu cen nie płyając na realną ielość producji. Czynnii podażoe będą płyać na zros. To ujęcie będziemy odnoć do długiego oresu analizie maroeonomicznej. opy nie generuje zrosu gospodarczego! p p3 p p2 p p * To jes srajne podejście eynes soe. W róim oree isnieją olne moce yórcze gospodarce. Dla poziomu producji i rzyej zagregoanego popyu p p możlie jes uzysanie zrosu producji poprzez przesunięcie rzyej zagregoanego popyu np. do p p2. W ym ujęciu przyjmuje ę, że ceny są szyne dla producji przedziale (0; *. To ujęcie będzie yorzysyane analizie róooresoej. Deerminany dochodu narodoego rói ores W róim oree ielość producji jes deerminoana przez ielość zagregoanego popyu gospodarce.

8 arosz Taboro Ruch orężny gospodarce rói ores (popyoe czynnii zrosu gospodarczego Srona popyoa gospodari S S.. C J CJG-TeSu G Te-Su Ex agr. Jm CJGX-TeSu Gosp. dom. ańso rzedęb. D Tr T c.cz.p Srona podażoa (dochodoa gospodari S. seor banoy D dochód do dyspozycji rafiający do gospodars domoych S oszczędności pryane C onsumpcja rozumieniu popyu G ydai rządoe (popy pańsa na oary i usługi Te - Su podai pośrednie i subsydia J inesycje pryane Ex expor Im impor XEx-Jm T podai bezpośrednie Tr ransfery płanicze (dofinansuje gospodarsa domoe Rónoaga gospodarce ysępuje (na rynu oaroym jeśli srona popyoa gospodari zrónuje ę ze sroną podażoą Wyorzysując schema ruchu orężnego można ysnuć ezę, że rónoaga gospodarce ysępuje jeśli napłyy do ruchu orężnego róne są odpłyą: Napłyy: Odpłyy: ozosaje ruchu orężnym: JGExTr S(Te-SuJm T C Rónoaga: JGExTr S(Te-SuJm T JS(Te T -G-Se-Tr(JM-Ex JSS G S JS S G oszczędności rządu S oszczędności zagranicy S oszczędności całoie gospodarce TTe T

9 arosz Taboro T dochody rządu GSuTr ydai pańsa S -X XEx-Jm Ujemny expor neo mu być sfinansoany napłyem apiału z zagranicy Ujemne oszczędności rządu (pańsa S G można inerpreoać jao deficy budżeoy (deficy finansach publicznych Rónoaga finansoa seora pryanego i seora publicznego rónoaga seora pryanego J inesycje pryane S oszczędności pryane J S Można go uożsamić z rónoagą gospodarce zamnięej bez udziału pańsa p J S S G S 0 ( S J S G S jao p zagregoany popy gospod. p C J dla gospodari zamnięej bez udziału pańsa czyli: C J od srony popyoej C S od srony dochodoej czyli: C J J S C S rónoaga seora publicznego Mumy uzględnić, że: T przychody do budżeu G ydai rządoe T G odai neo NT podai neo T podai Tr ransfery płanicze NT T Tr Rónoaga gospodarce może ysępoać nae edy, gdy seor pryany i seor publiczny nie są rónoadze J S S S G 0 ( S J SG S W przypadu ujemnych oszczędności pańsa nasępuje ypychanie inesycji pryanych z gospodari oraz może ysąpić deficy ymianie handloej z zagranicą

10 arosz Taboro Rónoaga gospodarce zamnięej z udziałem pańsa J S S G p p C J G C J G od srony popyoej D C S od srony dochodoej D T T obciążenia podaoe T C S C S T C J G C S T J G S T T G S G J S S G Rónoaga gospodarce oarej z udziałem pańsa J S S G S p p C J G X C J G X od srony popyoej D C S od srony dochodoej T C S C S T G J X S T J S ( T G ( X J S S G S Wszye sładnii deerminujące dochód narodoy od srony popyoej p ożsamość dochodu narodoego C J G X Funcja onsumpcji: Teorie yjaśniające szałoanie ę onsumpcji gospodarce:. Teoria dochodu absolunego J.M. eynes Według ej oncepcji onsumpcja uzależniona jes od bieżących dochodó przy czym raz ze zrosem dochodu narodoego udział onsumpcji dochodzie maleje 2. Teoria dochodu relaynego Wielość onsumpcji zależy od poziomu onsumpcji znajomych, sąadó, rodziny 3. Teoria dochodu permanennego M. Friedman Wielość onsumpcji uzależniona jes od przecięnego dochodu jai jednosa oczeuje ciągu całego sojego życia d. C Ca s D Ca - z. onsumpcja auonomiczna (niezależna od dochodu czasami można ją uożsamić z redyami s - rańcoa słonność do onsumpcji (poazuje jaą część ażdej dodaoej jedno dochodu do dyspozycji społeczeńso jes słonne przeznaczyć na onsumpcję

11 arosz Taboro C - przyros onsumpcji D - przyros dochodu D - dochód do dyspozycji s C D D T T Ta - funcja podaó T przychody z podau Ta podai auonomiczne (niezależne od dochodu T sopa opodaoania (saa podaoa rozumiane jao dochód narodoy lub rzya onsumpcji C C Ca C Ca s s ( T ( s Ta nach s (- nach s (- ' > Ca- s Ta Jeżeli sopa opodaoania ( zrośnie o dla ażdego poziomu dochodu narodoego onsumpcja maleje Funcja oszczędności S D C S ( T Ca S Ca ( s s ( T D D T Sa Ca S Ca so D Sa oszczędność auonomiczna s rańcoa słonność do oszczędzania (jaą część ażdej dodaoej jedno dochodu do dyspozycji społeczeńso jes słonne przeznaczyć na oszczędności so S D prz. oszczdnoś prz. dochodu

12 arosz Taboro D D C C S C S s D S so D // : D Inesycje pryane i ydai rządoe modelu eynes a przyjmujemy, że nasępujące ielości są ielościami auonomicznymi: J Ja Funcja exporu neo G Ga X Xa Xa auonomiczny sładni exporu neo rańcoa słonność do imporu (poazuje jaą część ażdej dodaoej jedno dochodu narodoego społeczeńso jes słonne przeznaczyć na impor Jm X Rónoaga gospodarce raz jeszcze Wyorzysując yżej ymienione zależności można zapisać: p C J G X Ca s ( sta Ja Ga Xa yznaczając oreślamy dochód narodoy zapeniający rónoagę gospodarce (na rynu oaroym s ( ( Ca s Ta Ja Ga Xa Wpły zmiany sładnió auonomicznych oraz sopy opodaoania na dochód rónoadze MNOŻNII m J mnożni inesycyjny d mj > 0 Ja dja ( d mj dj Mnożni inesycyjny poazuje o ile zmieni ę dochód narodoy rónoadze jeżeli inesycje auonomiczne zmienią ę o jednosę dla gospodari oarej z udziałem pańsa m J s ( dla gospodari zamnięej z udziałem pańsa mj dla gospodari zamnięej bez udziału pańsa s so s

13 arosz Taboro m G mnożni ydaó rządoych m J m m Ga d mg dga Mnożni ydaó rządoych poazuje o ile zmieni ę dochód narodoy rónoadze jeżeli ydai rządoe zmienia ę o jednosę m X mnożni exporu neo mj mg mx > 0 ( m X Xa d mx dxa Mnożni exporu neo poazuje o ile zmieni ę dochód narodoy rónoadze jeżeli expor neo zmieni ę o jednosę m s mnożni podaó auonomicznych d mt Ta dta m T Ta d mt dta Mnożni podaó auonomicznych poazuje o ile zmieni ę dochód narodoy rónoadze jeżeli podai auonomiczne zmienią ę o jednosę m s mnożni sopy opodaoania d ms d m s G G s s s ( s ( d ms d Mnożni sopy opodaoania poazuje o ile zmieni ę dochód narodoy rónoadze jeżeli sopa opodaoania zmieni ę o jednosę Wszye mnożnii są oreślone przy założeniu Ceeris aribus s s ( ( Ca s Ta Ja Ga Xa s (

14 arosz Taboro p CJGXp nach s (-- 45 * Ca s p Ca p Ta Ja Ga Xa s s ( [ s ( s Ta Ja Ga Xa ] Wzros ielości ydaó rządoych G mg > 0 s ( oliya fisalna będzie bardziej efeyna gospodarce zamnięej Udoodnić, że mnożni jes ięszy od Graficznie p CJG X nach s (-- CJGX G >G nach s (-- 45 * ** Wpły spadu sopy opodaoania na dochód rónoadze m s s ( s < 0

15 arosz Taboro p nach s (- - CJGX nach s (-- nach s ( *** * ** Mnożni zrónoażonego budżeu ałożenia: przychody z podau i ydai rządoe rosną o ę samą ielość T G dt dg mnożni zrónoażonego budżeu jes róne C J G X Ca s ( T J G X d s d s dt dg Jeżeli założymy, że dt dg o: d d dg dg ( s s d d dg( dt s ( s dg,gdzie Ca, J, X cons. s cons. Jeżeli przychody z podaó i ydai rządoe rosną ą samą ielość o zmiana dochodu rónoadze róna jes zmianie ydaó rządoych (zmianie przychodó z podau rzyjmując, że efey mnożnioe sumują ę można zapisać: d mg dg ms d mt dt Jeżeli T Ta, o: dt d d dta Jeżeli dta 0 dt d d i d m dg m d s d dg s ( s ( dt d d d dt d G s d dt dg

16 arosz Taboro dg d dg d dg d d dg dg d dg dt d dt dg d s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( W ym przypadu mnożni jes < gdyż ynia o z przyjęej funcji exporu neo Ta Xa G J Ta Ca X G J C s s ( ( iedy D Xa, o: dt dg d d d s s s s s s ( ( ( ( ( ( ( ( Gdzie G s m ( ( i s s s m ( ( d dt d d d dt ( ( ( ( ( d dt dg d s s s dg dt dg d dg d dg d s s s s s s s s s s ( ( ( ( ( ( ( ( arados zapobiegliości ałożenia: dla uproszczenia rozażona zosaje gospodara zamnięa bez udziału pańsa auonomiczna część funcji oszczędności ujęciu bezzględnym rośnie Ca S so Ca do ' Ca

17 arosz Taboro S J nach so -Ca -Ca * ** Spade oszczędności spoodoany zrosem auonomicznego sładnia funcji oszczędności ( ujęciu bezzględnym zięsza dochód zapeniający rónoagę gospodarce W przypadu gdy gospodarso domoe (społeczeńso planują zięszenie oszczędności (Ca maleje dochód narodoy spada, a oszczędności nie ulegają zmianie. Tai efe nazya ę paradosem zapobiegliości. Rys. J S J JS Ca <Ca nach so -Ca -Ca * **

18 arosz Taboro Długooresoe czynnii zrosu gospodarczego * - producja poencjalna przy efeynym yorzysaniu zasobu gospodarce poziom echnii yarzania (łączna produyność czynnió producji, zarudnienie,, ( f y, ( f y Maroeonomiczna funcja producji przedsaia masymalny możliy do yorzenia produ gospodarce ( przy danych naładach czynnió producji i danym poziomie echnii yarzania. rzyjmuje ę, że funcja a jes jednorodna sopnia pierszego, zględem naładu czynnió producji. α α α α α f f, ydajność pracy (produ na jednego zarudnionego m m echniczne uzbrojenie pracy (m f J *,, p

19 arosz Taboro f(m α α m d dm α α m α m 2 d α( α m 2 dm α 2 < 0 α (0, d - rańcoy produ echnicznego uzbrojenia pracy dm d dm α m α d d α α Mierni zrosu gospodarczego g lub d g g γ g γ - łańcuchoy indes zrosu Typy posępu echnicznego Wyróżnia ę ila lasyfiacji posępu echnicznego. W jednej z nich posęp dzieli ę na: produoy doyczy polepszenia jaości produó procesoy ziązany z uspranieniami procee yarzania lub d - posęp echniczny osęp echniczny empo zrosu echnii yarzania W innym podziale posępu echnicznego uzględnia ę: neuralny posęp echniczny apiałochłonny posęp echniczny (pracooszczędny apiałooszczędny posęp echniczny (pracochłonny

20 arosz Taboro Q 0 2 C D Q00 dla 0 Q00 dla 2 0 Między oresem 0 i nasąpiła zmiana poziomu echnii yarzania (posęp echniczny. C Neuralny posęp echniczny 0 m m cons. 0 < 0 2. apiałochłonny posęp echniczny 0 < 0 m 0 2 < cons D apiałooszczędny posęp echniczny 0 > 2 m 0 0 < cons. 0 2 > 0 2 f( 0 f( ' ' O O Q00 dla l

21 arosz Taboro rzy alernaynej inerpreacji neuralny posęp echniczny ysępuje edy, gdy zmiana spółczynnia apiałochłonności nie płya na empo zrosu ydajności pracy arudnienie i ydajność pracy, a zros gospodarczy ln ln ln d d d Wpłya naładó apiału i efeyność apiału na empo zrosu gospodarczego cons. d d rzyjmując że sopa deprecjacji apiału (zużycia apiału jes róna 0 można zapisać, że d d J δ δ 0 d J E E przecięna efeyność inesycji - o ile zmieni ę jeżeli inesycje zmienią ę o jednosę S J - rónoaga na rynu oaroym J S J S - przecięna słonność do oszczędzania (sopa oszczędności * d S Sopa oszczędności inerpreoana jes jao sopa inesycji E E ln ln E ln S J S S J X J d E ' d d J d J de E d S J E' J

22 arosz Taboro E E 0 E' s 2 s s sopa oszczędności/ inesycje rzy danej sopie oszczędności zros spółczynnia efeyności inesycji spooduje zros empa zrosu dochodu narodoego Deompozycja Solo a α α - funcja producji oreślona przez funcję Cobba-Douglasa ln ln α ln ( α ln d d α d ( α d ażda ze zmiennych jes funcją czasu α ( α α (0, Sopa zrosu dochodu narodoego jes sumą sopy zrosu. Inerpreacja α Jes o udział ydaó na nałady apiału producie (dochodzie narodoym c α ( α p y p y α - jes o elasyczność dochodu narodoego zględem apiału α - udział ydaó na zarudnienie (elasyczność dochodu narodoego zględem zarudnienia E E E y y y α α α α α α f (, d f (, d M d M d f (, M

23 arosz Taboro d d M d M d M p r - popy na czynnii producji długim oree arunach onurencji dosonałej M p r M p M p d d r d d r, gdzie α i α p p p p cd. deompozycji Solo a ozala szacoać reszę Solo a pozala oreślić posęp echniczny na podsaie danych hisorycznych d d α d ( α d łoa reguła aumulacji (oszczędzania helps a Rozażmy gospodarę na ścieżce zrosu zrónoażonego (szye czynnii płyające na zros gospodarczy rosną jednosajnie ( sałym empie, nie aim samym, ale sałymj ałóżmy: d d cons. cons. spółczynni apiałochłonności jes sały Szuamy masymalnej onsumpcji na zarudnionego zględem echnicznego uzbrojenia pracy: _ C J max d J dla 0 m c zmiana zasobu apiału róna inesycją dla sopy deprecjacji apiału rónej 0 C - onsumpcja na zarudnionego - ydajność pracy d c d c m f(m

24 arosz Taboro Mamy obliczyć: dc d d 0 dm dm d d dm d d M złoa reguła aumulacji rańcoy produ apiału na zarudnionego łoa reguła aumulacji, a różnice sopach zrosu między rajami M M reprezenuje M Roz Rozażmy 2 raje i : raj jes bogaszy, a raj biedniejszy 2 raje mają aą samą echnię yarzania czyli możliości yórcze opisane są aą samą funcją producji godnie ze złoą regułą aumulacji można zapisać, że: > sopa zrosu raj ma ięszą sopę zrosu UDŻET ŃSTW udże pańsa jes o plan finansoy przychodó i ydaó pańsa sporządzony przeażnie na ores rou Funcje budżeu: fisalna polega na gromadzeniu dochdó budżeoych i przeznaczaniu ich na rozój społeczno-gospodarczy redysrybucyjna polega na zmianie podziału dochodu narodoego gospodarce, zmienszenie nieróności dochodach symulacyjna polaga na płyie pańsa poprzez dochody i ydai budżeoe na ayność gospodarce i zagregoany popy

25 arosz Taboro Teoreyczne zasady orzenia budżeu:. zasada rocznego budżeoania 2. zasada zupełności szye dochody i ydai pańsa musza być uzględnione budżecie 3. zasada jedności szye dochody i ydai muszą być ujęe jednym zesaieniu 4. zasada janości budże pańsa poinien być podany do publicznej iadomości 5. zasada rónoagi budżeoej ydai budżeoe poinny być róne dochodom asady dobrego sysemu podaoego edług. Smih a. podai poinny być spraiedlie 2. obciążenia podaoe poinny być z góry oreślone 3. forma płaności poinna być dogodna dla podania 4. osz ściągania podaó poinien być ja najniższy (minimalizoany rzychodó z podaó, a dochód narodoy W przypadu linioej funcji podau (sała saa podaoa niezależnie od dochodu zros obciążeń podaoych zasze będzie zięszał dochody budżeoe przy yorzysaniu prosego modelu eynes oego aprzeczeniem ej eorii jes oncepcja affer a rzya affer a T T przyhody z podaó (uożsamiony z przychodami do budżeu T max efeyne saa podaoa gospodarce (przecięna T 0, 0 * 2 affer przy onsrucji rzyej przyjął nasępujące założenia: dla sai podaoej (efeynej rónej 0 i przychody z podaó będą róne 0 edług affer a isnieją jedna opymalna saa podaoa dla órej przychody do budżeu są najięsze (* zięszenie sai podaó poyżej ego poziomu (* zmniejszy dochody z podaó Deficy budżeoy Wysępuje edy gdy ydai budżeoe yższe są od dochodó D G T D - deficy budżeoy oree G - ydai rządoe oree T - ransfery płanicze oree r r R D T ielości realne

26 arosz Taboro R D - realny osz obsługi długu publicznego R - sopa procenoa oree - D - arość długu publicznego oree - - poziom cen oree T - dochody budżeoe oree Dług publiczny To finansoe zoboiązanie pańsa z yułu zaciągnięych pożycze (redyó raju i zagranicą ależność między deficyem budżeoym, a długiem publicznym D D D Deficy budżeoy danym oree z. dług publiczny Deficy budżeoy od srony źródeł finansoania D M D D - zmiana arości długu publicznego ujęciu nominalnym D - zmiana arości długu publicznego ujęciu realnym M - zmiana bazy monearnej M - realna zmiana bazy monearnej aza monearna - z. pieniądz ieliej mocy o jes goóa obiegu poza banoym rezery goóoe banó M - usaoo zabronione finansoanie deficyu budżeoego dodaoą emisją pieniądza - oczeiany poziom cen oree Deficy budżeoy jes oreślony dla oczeianego poziomu cen. Jeżeli pojai ę nieoczeiana inflacja o deficy budżeoy (realny zmniejszy ę SSTEM IENIĘŻNO-REDTOW ieniądz poszechnie acepoany oar za pomocą órego doonuje ę ymiany produó i usług Funcje pieniądza: środe ymiany środe płaniczy jednosa obrachunoa środe przechoyania bogaca (ezauryzacja

27 arosz Taboro ieniądz papieroy o zna arości nieymienialny na złoo, nie poadający arości subsancjonalnej. Jes o symbol, óremu nadano zna arości oraz cechy środa płaniczego i środa ymiany osz przechoyania pieniądza formie goói: ( R π orzyść z yułu przechoyania pieniędzy banu R - nominalna sopa procenoa π - sopa inflacji ( π - przechoyanie pieniędzy formie goói (nie banu orzyść R - osz przechoyania pieniąza formie goói sosunu do loa banoych Czynnii deerminujące popy na pieniądz - ( ( R zależy od DN - realny popy na pieniądz - nominalny popy na pieniądz ( - popy ransacyjny na pieniądz (ynia z chęci zaierania ransacji upna i sprzedaży (N - popy speulacyjny (ynia z chęci poadania goói yniającej z pozyania alernaynych możliości inesycyjnych f - (,, R

28 arosz Taboro R lernayne podejścia popyu na pieniądz Rónanie ymiany Fisher a - poziom cen M - ilość pieniądza obiegu Q - olumen ransacji gospodarce TR V - szybość obiegu pieniądza olumen arość M V M Q TR Q TR M Q TR DN V MV M V 2 Szoła z Cambridge M M M - realny popy na pieniądz - a część realnego dochodu narodoego, óra ludność chce przechoyać posaci goói (realny popy na pieniądz Funcje anu Cenralnego. monopol na emisję pieniądza 2. jes baniem banó 3. redyodaca osaniej insancji 4. proadzi rozliczenia z rządem 5. proadzi poliyę pieniężną i aluoą pańsa

29 arosz Taboro asoby pieniądza gospodarce agregay pieniężne M 0 baza monearna goóa obiegu poza banoym rezery goóoe banó M goóa obiegu poza banoym depozyy a visa M 2 M depozyy erminoe M 3 M 2 papiery arościoe z oresem yupu do 2 la łącznie ransacje z przyrzeczeniem odupu (repo Insrumeny onroli podaży pieniądza będące gei banu cenralnego sopa redysonoa 2 sopa redyu lombardoego 3 sopa referencyjna (oprocenoanie 4 dnioych bonó pieniężnych 4 sopa rezer oboiązoych 5 operacje oarego rynu d. Sopa pobierana przez ban cenralny przy upnie esli od banó omercyjnych Wzros ażdej ze sóp pooduje spade podaży pieniądza d 2. Jes o sopa, órą pobiera ban cenralny przy udzielaniu pożycze banom omercyjnym pod zasa długoerminoych papieró arościoych d 3. oazuje jaie są oczeiania N-u co do szałoania ę sóp procenoych gospodarce d 4. Oreśla ę cześć depozyu, óra bani omercyjne muszą urzymyać formie rezer goóoych d 5. Sprzedaż lub sup papieró arościoych (obligacji rządoych na rynu órnym przez ban cenralny Jeżeli ban cenralny upuje papiery arościoe o podaż pieniądza rośnie Jes o najbardziej efeyny insrumen onroli podaży pieniądza Możliości reacji pieniądza przez sysem banoy r D RM D( z r, gdzie z r zro zrn r - redy D - depozy R M - rezery goóoe z r - sopa rezer goóoych urzymyana przez bani omercyjne z - sopa rezer oboiązoych ro z - sopa rezer dobroolnych (nadyżoych rn

30 arosz Taboro MONETRN R m G m R m D ODŻ IENIĄD D depozyy (ielość ynia z reacji pieniądza Ile masymalnie depozyó może yreoać sysem banoy: WD - spółczynni reacji depozyó ro - sopa rezer oboiązoych ro Masymalna arość depozyó, órą może yreoać sysem banoy: D W D 0 - depozy począoy Masymalna ilość redyu jai można udzielić gospodarce: r D Czynnii deerminujące podaż pieniądza MX MX D MX D 0 D 0 - baza monearna G - goóa obieg m R - rezery banu m M - podaż pieniądza G m - goóa obieg D - depozyy G m R m M G m D Mnożni reacji pieniądza m m M G G m m D R m Gm D Gm Rm D D U U m m U m - sopa ubyu goói z sysemu banoego r - sopa rezer urzymyana przez bani omercyjne oazuje ile jednose podaży pieniądza można uzysać z jedno bazy monearnej M m m U m M U m r r

31 arosz Taboro Jeżeli U o m o M, gdzie cons. m m Wyróżniamy 2 rodzaje poliyi pieniężnej: espansyna zros podaży pieniądza aegoriach realnych, a niżeli nominalnych resrycyjna spade podaży pieniądza Rónoaga na rynu pieniężnym róim oree Rónoaga na rynu pieniężnym ysępuje edy gdy podaż pieniądza jes róna popyoi na pieniądz M M M S - ( l( R uzględnia ę nominalna sopę procenoą a l R - a jes ążce - rażliość popyu ransacyjnego na zmiany Dochodu Narodoego ( - auonomiczna słada popyu speulacyjnego na pieniądz a l - rażliość popyu speulacyjnego na zmiany sopy procenoej R - jao nominalna ( zasadzie ale... M W róim oree załadamy, że poziom cen jes sabilny D r poliya espansyna M S _ _ r* r* r** D M S M 0 S M realny zasób pieniądza M uożsamiamy z podażą pieniądza Jeśli jes poliya espansyna o ceną pieniądza jes sopa procenoa podaż pieniądza o cena maleje

32 arosz Taboro Wpły zmiany Dochodu Narodoego na rónoagę rynu pieniężnego Jeżeli Dochód Narodoy rośnie o: r przesunięcie rzyej popyu prao r** r* M M M r* D 0 D D S M 0 realny zasób pieniądza M Wzros popyu na pieniądz będzie a samo płyał na ryne pieniężny ja spade podaży pieniądza Spade popyu Rónoaga na rynu pieniężnym długim oree (podejście monearysyczne W długim oree przyjmujemy, że ceny są gięie. Espansyna poliya pieniężna nie płynie na rónoagę na rynu pieniężnym gdyż na podsaie rónania ilościoej eorii pieniądza: M V i dla założeń V, cons. mamy: dm d M oyższe rónanie pozala na sierdzenie, że empo zrosu cen jes pros proporcjonalne do sopy zmian nominalnej podaży pieniądza. W ziązu z ym realna podaż pieniądza nie ulegnie zmianie oliya Monearysyczna: V - szybość obiegu pieniądza DN jes na poziomie poencjalnym Jeżeli założymy, że cons. o: dm d d M π - sopa inflacji

33 arosz Taboro EROOCIE ezrobony jes o osoba ieu producyjnym, zdolna do pracy i yrażająca chęć do jej podjęcia Mierzenie bezrobocia: bael oe badanie aynościoe eonomicznej ludności (za osobę bezroboną uaża ę osobę, óra nie przepracoała ciągu badanego ygodnia ani godziny, aynie poszuuje pracy i yraża chęć podjęcia pracy badanym ygodniu lub nasępnym Sopa bezrobocia zasób bezrobocia S r zasób ły roboczej (ayni zaodoo b S r Współczynni ayności zaodoej ludności S a p ludność ieu producyjnym r p 00% Schemay p Sr N sr N - bierni zaodoo sr - zarudnieni N sr Sopa napłyó do bezrobocia n p - sopa napłyó do bezrobocia N p - napłyy do bezrobocia S r - zasób ły roboczej n p N S r p

34 arosz Taboro Sopa odpłyó z bezrobocia O o o - sopa odpłyó z bezrobocia O - odpłyy z zasobó bezrobocia ( badanym oree n p b o N S O r p... dla N O p Typy bezrobocia frycyjne bezrobocie róooresoe yniające z nie dopsasoań sruuralnych na rynu pracy. rzyładem aiego bezrobocia może być absolen, óry sończył szołę i jes chiloo bezrobony lub człoie, óry przealifiuje ę i zmieni pracę sruuralne ynia ono z długooresoych nie dopasoań sruury popyu i podaży na rynu pracy. rzyładem aiego bezrobocia może być upade branży przemysłu (górnico cyliczne yniające z oresoych ahań popyu na rynu dóbr oree recesji zarudnienie jes niższe niż przypadu ysoiego zrosu gospodarczego Teoria neolasyczna bezrobocia Według ej oncepcji ryne jes a dosonałym mechanizmem, że samoczynnie doproadza do sanu rónoagi na rynu pracy. Jeżeli ysępuje bezrobocie o neolasycy yparują jego przyczyn czynniach załócających sobodę działania mechanizmu rynoego np. zby lne ziązi zaodoe ymuszające zros płac poyżej poziomu oczyszczającego ryne. Innym p aruniem może być usaoe oreślenie minimalnych sae płac p p Według neolasycznej eorii o bezrobocie nazyane jes bezrobociem dobroolnym - podaż pracy (z punu idzenia ły roboczej b S r dp p * b 0 pp - popy na prace (z p.. podm. gospod. S * r S r eynes isosa eoria bezrobocia Według ej eorii przyczyną bezrobocia jes niedosaeczny popy na rynu dóbr. rzedębiorcy nie są słonni zięszać zarudnienia gdyż uażają, że dodaoa producja nie znajdzie zbyu na rynu

35 arosz Taboro p dp p 0 pp S 0 r0 S r p 0 - ypoa saa płac gospodarce eynes uażał, że dla podaż pracy jes penym przedziale dosonale elasyczna p 0 Według eynes a bezrobocie oreślone przez odcine 0Sr 0 jes bezrobociem przymusoym yniającym z arunó rynoych. W celu liidacji ego ypu bezrobocia eynes posuloał ayną ingerencję pańsa celu zięszenia zagregoanego popyu gospodarce (na rynu dóbr. o zięszeniu zagregoanego popyu przez pańso mogłoby nasąpić przesunięcie rzyej popyu na prace prao i zmniejszenie lub liidacja bezrobocia (uopia lernayne yjaśnienie eorii eynes isoej p d p 0 Jeżeli saa płac spada, o do penego momenu opłaca im ę zarudnić noego praconia ale ylo do penego p S 0 r0

36 arosz Taboro yna i asyna poliya pańsa na rynu pracy yna dzielimy na: maroeonomiczna ziązana jes z płyem pańsa na zagregoany popy gospodarce miroeonomiczna ziązana jes z płyem pańsa poprzez poliyę pieniężną i poliyę fisalną o ursy i szolenia dla bezrobonych o subencje dla podmioó zięszających zarudnienie o program absolen o roboy publiczne oreślonych branżach gospodari asyna pomoc finansoa dla osób bezrobonych (załi, opiea socjalna INFCJ Inflacja o permanenny zros ogólnego (przecięnego poziomu cen gospodarce Miary inflacji: deflaor indes cen oaró onsumpcyjnych (CI indes cen dóbr przemysłoych (I u i - udział i-ego dobra oszyu dóbr - ores - cena dobra i oree i( Typy inflacji (nie ymagane na egzaminie: pełzająca do 3% rocząca do 0% galopująca do 50 % hiperinflacja poyżej 00% Teorie yjaśniające przyczyny inflacji: n i( ui 00 % i i. Monearysyczna Opara jes na rónaniu ilościoej eorii pieniądza M V Monearyści przyjmują, że długim oree szybość obiegu pieniądza jes sała V cons. cons. - możliości yórcze gospodari są sałe Według monearysó pieniądz nie ma płyu na ielości realne gospodarce M V dm M d ( π Sopa zmiany poziomu cen jes pros proporcjonalna do sopy zmian podaży pieniądza Monearyści obiniają an Cenralny za zby espansyną poliyę pieniężną, órej efeem jes pojaienie ę inflacji Jeżeli założymy, że jes zros gospodarczy o produ poencjalny zrośnie

37 arosz Taboro d d ryya: róim oree an Cenralny nie jes sanie pełni onroloać podaży pieniądza (czyli poziomu cen szybość obiegu pieniądza może ulegać penym ahaniom ( róim oree dm M 2. opyoa eoria inflacji (eoria lui inflacyjnej ałożenia: gospodarce ysępuje pełne yorzysanie ł yórczych producja znajduje ę na poziomie poencjalnym p C J G' p C J G p 0 Jeżeli rząd zięsza ydai rządoe z G do G o zagregoany popy gospodarce rośnie, producja poinna zrosnąć do poziomu aby ysępoała rónoaga między popyem, a podażą. o zięszeniu ydaó rządoych zagregoany popy gospodarce yno (jes za ysoi sosunu do producji poencjalnej p * p > p 0 p * lua inflacyjna _ eynes iści obarczają iną za inflację nieodpoiedzialną poliyę rządu zaree finansó publicznych *

38 arosz Taboro p p 0 p p0 * 3. Teoria oszoa Według ej eorii przyczyną inflacji jes szeroo pojęy zros oszó yarzania gospodarce eną modyfiacją eorii oszó jes eoria cen adminisroanych Galbray a. Na rysunu ścierają ę 2 ły monopolisyczne: przedębiorcy, praconicy zrzeszeni ziązach zaodoych. Wielie orporacje oresach recesji sabilizują soje zy podnoszą ceny. Finansują aie soją espansję zrosem cen (edług ej eorii Spirala płacoo cenoa (z punu idzenia ziązó zaodoych iązi zaodoe ymuszają podyżi płac edy oszy producji rosną o ceny rosną o płace realne spadają o ziązi zaodoe ymagają podyżi płac iązi między inflacją, a bezrobociem ryyj badacz hilips przeproadził badania empiryczne oreślające zależność między sopą bezrobocia i empem zrosu płac nominalnych obejmujące ores od II połoy XIX ieu do la 40 XX ieu Na podsaie ych badań sformułoana zosała ujemna zależność między sopą bezrobocia i empem zrosu płac nominalnych empo zrosu płac nomin. sopa bezrobocia szał

39 arosz Taboro W oresach dobrej oniunury przedębiorcy słonni są zaacepoać yższe empo zrosu płac nominalnych. Naomias oresach recesji uszyniają soje sanoiso negocjacjach ze ziązami zaodoymi olejni badacze Solo i Samuelson sorzyli oncepcje zależności między sopą inflacji i sopą bezrobocia rozijając badania hilips a π b Dezinflacja o spade sopy inflacji Działanie podjęe przez pańso celu zmniejszenia sopy inflacji zgodnie z oncepcją zmodyfioanej rzyej hilips a poinny yołać zros sopy bezrobocia Rónanie rzyej hilips a * π f π * * - lua * - producja rzeczyisa (, DN * - producja poencjalna e π - oczeiania inflacyjne - szo cenoy rao Oun a * n( b b n * b - rzeczyisa sopa bezrobocia b n - nauralna sopa bezrobocia (przy órej ryne pracy jes rónoadze, (można przyjąć, że jes o suma sopy bezrobocia frycyjnego i sopy bezrobocia sruuralnego rao Oun a mói, że jeżeli rzeczyisa sopa bezrobocia jes o jeden pun procenoy poniżej nauralnej sopy bezrobocia o producja rzeczyisa jes o n-punó procenoych poyżej producji poencjalnej * Jeżeli rośnie o sopa inflacji eż rośnie * e

40 arosz Taboro ionoa rzya hilips a W laach 70-ych zosała zaeonoana zmodyfioana rzya hilips a ziązu z pojaieniem ę ielu gospodarach śiaa zjaisa saginflacji (inflacja recesja gospodarce. Jej órcą był Friedman i helps π π 3 D. π 2 F E π C b b n b Iluzja pieniężna przyjmoanie ielości nominalnych za realne yania doyczące rysunu:. Dlaczego ydłużony ores bezrobocia porzebny jes do yołania dezinflacji? 2. z D do E? W puncie sopa bezrobocia jes na poziomie nauralnym. Jeżeli pańso uzna, że yżej ymieniona sopa bezrobocia jes zby ysoa o może poprzez espansyną poliyę fisalną lub pieniężną zięszyć popy gospodarce rzedębiorcy aby zaspooić zięszony popy będą chcieli zięszyć zarudnienie i producję. muszą aim przypadu zaoferoać yższe sai płac gdyż zięszony popy na rynu pracy yoła cześniej spomniany efe Nasępuje przesunięcie po róooresoej rzyej hilips a z punu do Sopa bezrobocia spada do b jednocześnie pojaia ę inflacja ysoości π raconicy dodaoo zarudnieni zauażają, że ulegli z. iluzji pieniężnej czyli przyjęli zros płac nominalnych jao zros płac realnych, rezygnują z pracy! punu idzenia przedębiorcó pojaienie ę inflacji płya ujemnie na oczeiania odnoszące ę do zrosu realnego popyu gospodarce. Dodaoa producja ziązana ze zrosem zarudnienia nie znajduje oczeianego zbyu, nasępuje zmniejszenie zarudnienia. Sopa bezrobocia raca do poziomu nauralnego, ale przy yższej sopie inflacji, a niżeli puncie

41 arosz Taboro roces dososoań między oresem róim i długim Espansyna poliya fisalna lub pieniężna 2 C p p p p0 * W róim oree ceny są lepie, długim elasyczne * - producja poencjalna rzy lepich cenach producja zrasa do poziomu (rói ores Sopa bezrobocia spada bezrobocie fayczne < bezrobocie nauralne W długim oree gospodara yazuje endencje do usalania ę producji na poziomie poencjalnym ojaia ę presja na zros poziomu cen, nasępuje przejście z do C Typy szoó ysępujących gospodarce: szo cenoy ziązany ze zrosem cen surocó i produó sraegicznych np. ropa nafoa, może on być negayny lub pozyyny, może on być uożsamiony z szoiem podażoym (podaż, cena szo popyoy Szo cenoy p p 0 p p0 *

42 arosz Taboro Szo cenoy negayny pooduje zros poziomu cen gospodarce do. roducja spada do. W długim oree ysąpi endencja do zięszania producji do poziomu poencjalnego i jednocześnie presja na spade poziomu cen ańso celu urzymania producji na poziomie poencjalnym może proadzić poliyę sabilizacyjną (cel sopa bezrobocia na poziomie nauralnym Cel en realizoany jes poprzez espansyną poliyę fisalną i pieniężną Rząd może ę przesrzelić proadząc zby espansyną poliyę fisalną. Wysąpi zięszona presja na zros poziomu cen Szo popyoy 2 poliya sabilizacyjna negayny 0 p p0 p p * W róim oree producja spada W długim oree ysąpi presja na spade poziomu cen C ONIUNTURN (WHNI OIOMU TWNOŚCI W GOSODRCE rozi ryzys ożyienie depresja ryzys nadproducja

43 arosz Taboro W noszych oncepcjach są 2 fazy F SDOW F WROSTOW górny pun zrony dolny pun zrony Czynnii deerminujące cyl oniunuralny:. eorie neolasyczne (sochasyczna saysyczna 2. eorie eynes isoe (deerminisyczna d. rzyczyny ahań uparuje ę czynniach egzogenicznych: a. eoria plam na słońcu b. eoria innoacji (Schumpeer a np. noe ynalazi c. eoria cylu poliycznego np. obienice poliyczne (yborcze d 2. W eoriach deerminisycznych przyczyną ysępoania cyli oniunuralnych gospodarce są czynnii endogeniczne, np. spade inesycji Teoria mnożnia aceleraora J i m J J a J i - inesycje induoane (zbudzone oree a - spółczynni aceleracji - zmiana dochodu narodoego oree - 2 C J - gospodara zamnięa J J i J R - dla danego oresu J R - inesycje resyucyjne (odorzenioe

44 arosz Taboro a 0,5 m J J i C J i J R J J a mj J J 0, J 20 i2 2 J i3 0,5 ( ( C J i J R J J

45 arosz Taboro Teoria realnego cylu oniunuralnego Według ej oncepcji przyczyną ahań oniunury jes zmiana produyności czynnió producji. Ryni czynnió producji szczególności ryne pracy zasze znajduje ę sanie rónoagi. miana produyności (danego czynnia producji pooduje zmianę ielości naładó, a ym samym zmianę ielości producji f(, M 0 l f (, l 0 f(, l f (, l rónoadze * ** * ** MODE IS-M (HICS, MODIGIONNI, SMUESON rzya IS przedsaia różne ombinacje dochodu narodoego i sopy procenoej, óre zapeniają rónoagę na rynu dóbr Wyorzysujemy ożsamość dochodu narodoego: C J G X C Ca s ( - bez podaó auonomicznych J Ja G Ga X Xa J R e ( E z e - rażliość esporu neo na zmiany ursu aluoego (realnego E - nominalny urs aluoy. nglosa alua _ zagraniczna E : alua _ rajoa Jeżeli E rośnie o: aprecjacja ursu aluoego (sysem ursu płynnego realuacja (sysem ursu sałego 2. Europej alua _ rajoa zl. E : np. 4 alua _ zagraniczna dol. Jeżeli E maleje o: aprecjacja ursu aluoego (sysem ursu płynnego realuacja (sysem ursu sałego - poziom cen raju - poziom cen zagranicą z

46 arosz Taboro ( E - realny urs aluoy z e ( E z Jeżeli E rośnie o oary z zagranicy sają ę ańsze, a oary nasze zagranicą sają ę droższe E Ex, Im X aładamy, że działa efe Marshalla-erner a Na mocy arunu Marshalla-erner a deprecjacja ursu aluoego płynie dodanio na espor neo jeśli arość bezzględna sumy elasyczności cenoej popyu dóbr esporoanych i elasyczności cenoej popyu dóbr imporoanych jes ięsza od η Im > η Ex IS : Ca s Ta Ga Ja i R Xa s (!!deerminany dochodu narodoego!! Nachylenie rzyej IS dr s ( < 0 d d i dr jeżeli i o IS do poziomu b ( s Ca s Ta Ga Ja Xa e czyli: IS : b i R, b>0, >0 ( b b R - rónanie linioe (spółczynni - i Wpły zrosu i na rzyą IS e R - i R IS IS 2 b

47 arosz Taboro Wpły zrosu sai podaoej na rzyą IS R - i R IS jeżeli b IS 3 IS 3 b Wpły zrosu ydaó rządoych na rzyą IS R - i R IS 4 jeżeli G IS4 IS b Graficzne yproadzenie rzyej IS R R R 2 IS J 45 0 JSr Sr

48 arosz Taboro. ależność między J, a R J Ja R i 2. JSr poazuje rónoagę między inesycjami pryanymi, a oszczędnościami całoiymi ależność między J, a Sr Sr f ( ( S f S G S f ( T( Ga 2 X X( f( f( rzya M rónoaga na rynu pieniężnym rzya M przedsaia różne ombinacje dochodu i sopy procenoej, óre zapeniają rónoagę na rynu pieniężnym M a l R realna podaż pieniądza realny popy na pieniądz T S - popy na pieniądz ransacyjny a l R - popy na pieniądz speulacyjny - rażliość popyu ransacyjnego na zmiany sopy procenoej l - rażliość popyu speulacyjnego na zmiany sopy procenoej a - auonomiczny sładni popyu speulacyjnego M M l : a R cons. Nachylenie rzyej M dr > 0,, l > 0 d d l dr R M M M 2 jeżeli l o nachylenie M dąży do poziomu (do 0 jeżeli l 0 o nachylenie M dąży do pionu przyjmuje ę, że (0,

49 arosz Taboro rzya M przesunie ę rónolegle prao pod płyem: zrosu nominalnej podaży pieniądza przy danym poziomie cen spadu poziomu cen przy danej nominalnej podaży pieniądza zrosu realnej podaży pieniądza M M : R a l Graficzne yproadzenie rzyej M R R R 2 M S 2 M 40 0 załóżmy, że podaż pieniądza rośnie M M 2 T Rónoaga gospodarce (na rynu dóbr i rynu pieniężnym oreślona jes przez pun przecięcia ę rzyych IS i M (sopa procenoa i dochód narodoy rónoażący ryne oaroy i ryne pieniężny R M R* IS *

50 arosz Taboro R l M R b b IS R l a M M Xa R Ja Ga Ta Ca IS i e i s s : : : ( :, a M R l M b R b IS i : :!!Wpły, iedy zmiana ursu aluoego!! l l b l l l b l l b l b b l b W W b l b l b b W b l l b W i s i i i i i i i i i i i ( * * / * : / * 0 Mnożnii poliyi fisalnej 0 ( * > l dg d i s oliya fisalna jes ym bardziej efeyna im rażliość inesycji na zmiany sopy procenoej jes niższa (rzya IS bardziej sroma. oza ym poliya fisalna jes ym bardziej efeyna im rzya M jes bardziej płasa

51 arosz Taboro Mnożni poliyi fisalnej ziązany ze zmianą sopy opodaoania d * s < 0 d s ( i l Mnożni poliyi pieniężnej i d * l dm ( d * dm ja: s d * dm s s l ( i l ( d * dm s ( l i i i l l l / l / : i nachylenie rzyej IS jeżeli nachylenie dąży do 0 o poliya monearna jes najbardziej efeyna jeżeli l 0 o poliya monearna jes najbardziej efeyna R R* D C * E IS M rónoaga na rynu oaroym i pieniężnym rónoaga na rynu pieniężnym i niedosaeczny popy na rynu oaroym C rónoaga na rynu oaroym i nadyża podaży pieniądza rynu pieniężnym D rónoaga na rynu pieniężnym i nadyża popyu na rynu oaroym E rónoaga na rynu oaroym i niedosaeczna podaż pieniądz na rynu pieniężnym s i l ( l i i M a l s ( i l _ f ( jes funcją poziomu cen rónanie rzyej zagregoanego popyu

52 arosz Taboro Graficznie p p Jeżeli poziom cen gospodarce rośnie o zagregoany popy gospodarce maleje oliya fisalna i pieniężna modelu IS-M Espansyna poliya fisalna analiza róooresoa R M poliya resrycyjna R 2 R R, G lub, Ta IS 2 IS 2 Espansyna poliya pieniężna analiza róooresoa R M M 2 R 2 R M R, IS 2

53 arosz Taboro oliya fisalna i pieniężna proces dososoań między oresem róim i długim ałożenia: W róim oree poziom cen jes sabilny. W długim oree poziom cen jes elasyczny, a producja dąży do poziomu poencjalnego R M R M 0 R 0 IS 0 IS * 0 p p p p0 * roadzimy espansyną poliyę fisalną IS, a p p0 (poziom cen jes sabilny o p p. W długim oree producja dąży do poziomu poencjalnego i ysępuje presja na zros poziomu cen i M róci do poziomu poencjalnego, ale przy zroście cen, nasępnie (ylo długim oree!! i edy będzie M Więcej: Holl, Taylor Maroeonomia

54 arosz Taboro Resrycyjna poliya pieniężna R M R M 0 R 0 IS 0 * 0 p p0 p p * mniejszamy pieniądze obiegu, edy zagregoany popy maleje i pieniądz jes droższy o i M raca do M 0 M ponieaż ( długim oree

55 arosz Taboro MODE IS-M RWĄ INSU ŁTNICEGO ilans płaniczy o zesaienie szych ransacji między danym rajem, a zagranicą Wyróżnia ę 3 podsaoe rachuni bilane płaniczym:. Rachune obroó bieżących: a. bilans handloy obroy idzialne (espor oaró impor oaró b. bilans usług obroy nieidzialne (espor usług impor usług c. jednosronne przeazy pieniężne (np. daroizny d. płaności ransferoe 2. Rachune obroó apiałoych (napłyy i odpłyy apiału: a. redyy i pożyczi długoerminoe b. redyy i pożyczi róoerminoe c. inesycje bezpośrednie (mające na celu przejęcie onroli nad podmioem zagranicznym d. inesycje porfeloe (mające na celu dyersyfiacje ayó bez przejęcia onroli na podmioem zagranicznym 3. Rachune zmian rezer aluoych a. ransacje mające na celu zrónoażenie bilansu płaniczego i 2 ransacje nazyane auonomicznymi (yniają z pobude czyso eonomicznych 3 ransacje yrónacze Dalszą analizę ograniczamy do dóch rachunó płaniczy obroó pieniężnych f ( E,,, 2 X Xa obroó apiałoych f ( R, R a ( R R 2 2 E a - auonomiczny sładni bilansu obroó apiałoych - rażliość bilansu obroó apiałoych na zmianę sopy procenoej Xa e E a ( R R2 0 rónoaga zenęrzna gospodari Rónanie rzyej bilansu płaniczego ( posaci nie janej Xa e dr d R E a > 0 ( R R 2 e

56 arosz Taboro precjacja ursu aluoego przesua rzyą leo ( góre R nadyża bilane płaniczym deficy bilane płaniczym Czynnii deerminujące urs aluoy róim i długim oree. arye sopy procenoej rói ores ład po rou zl zl ( R raju zl E 0 zl( R zagranicą E alua _ zagraniczna E : alua _ rajoa E 0 - bieżący urs aluoy E - oczeiany urs aluoy zl( R zl E 0 ( R ałożenia: Sopy zrou różnych rajach muszą być sobie róne E R E0 R E R R R R E R Jeżeli E R E 0 - jeżeli działa parye sopy procenoej (aprecjacja Gdy: Jeżeli alua _ rajoa E E : alua _ zagraniczna E0 E E R R R R R R R R E 0 - jeżeli działa parye sopy procenoej (aprecjacja

57 arosz Taboro rzyład: R 0% R 3% czyli: E 3% 0% 7% E Oczeiana deprecjacja ursu aluoego przyszłości Ja: E 0,25. dol zl. o: 0,25 dol. zl. 0,03 E0 0,, 0,25 dol. E zl. 0,03 ieżący urs aluoy rośnie (, >,03 i mu E 0 2. arye ły nabyczej absoluna posać paryeu ły nabyczej E E - oczeiany urs aluoy alua _ zagraniczna E : alua _ rajoa Wychodzi z praa jednej ceny (ceny ych samych dóbr różnych rajach yrażone jednej alucie poinny być aie same ale a nie jes ałożenia: - poziom cen raju - poziom cen zagranicą Jeżeli E relayna posać paryeu ły nabyczej ln ln E ln d de E de E d de π π E π - sopa inflacji zagranicą π - sopa inflacji raju d d

58 arosz Taboro de Jeżeli π o deprecjacja ursu aluoego ( E Nieformalnie: E E0 de π π E E 0 oliya fisalna, pieniężna modelu IS-M z rzyą (bilansu płaniczego resrycyjna poliya fisalna nachylenie rzyej M>, płynny urs aluoy R M R 3 2 C 2 rónoaga ze. i e. gospodari później, óre jes pod rzyą (zn., że bilane płaniczym ysępuje deficy ięc ysępuje presja na deprecjacje ursu aluoego i będzie zmiana na pun C. IS 2 IS 3 IS 2 3 resrycyjna poliya fisalna nachylenie rzyej M<, płynny urs aluoy 2 R R R 2 R 3 C M rónoaga ze. i e. gospodari później, óre jes poyżej rzyej (zn., że ysąpi presja na aprecjacje ursu aluoego IS 3 IS 2 IS 3 2

59 arosz Taboro resrycyjna poliya pieniężna nachylenie rzyej M>, płynny. aluoy R 2 R 3 C M 2 M 2 poyżej rzyej (nadyża bilane płaniczym i ysępuje presja na aprecjacje ursu aluoego IS 2 IS 3 2 resrycyjna poliya fisalna nachylenie rzyej M>, sały. aluoy R R 3 2 C M 2 M, óre jes pod rzyą (zn., że bilane płaniczym ysępuje deficy ięc ysępuje presja na deprecjacje ursu aluoego ponieaż urs jes sały IS 2 IS 3 2 ilans anu Cenralnego uproszczony (bardzo uproszczony J ya rezery aluoe asya baza monearna redy rajoy dealuacja rzya dół jes poyżej.mnc.pl/~abe